Tíminn - 04.08.1944, Blaðsíða 3

75. blað
TÍMIXX. föstudagmn 4. ágúst 1944
299
\
DÁNARIHINMNG:
Sigríður Þorvaldsdóttír
Okkur gömlu Húnvetningun-
um finnst, að dauðinn hafi
höggvið stórt og þungt um
Kolkumýrar með stuttu millibili
hin seinni ár, með fráfali hinna
gömlu og ágætu húsmæðra,
Ingibjargar Björnsdóttur á
Torfalæk, Sigurbjargar Gisla-
dóttur Húnastöðum, og nú síð-
ast með fráfalli frú Sigríðar
Þorvaldsdóttur á Hjaltabakka,
er miðvikudaginn 31. maí var til
moldar borin á Blönduósi.
Frú Sigríður var fædd að
Hofteigi í Jökuldal 10. des. 1876.
Foreldrar hennar voru síra Þor-
valdur Ásgeirsson frá Lamba-
stöðum, bróðir þeirra systra frú
Kristínar Blöndal á Kornsá og
frú Arndísar á Hofi, Vatnsdal.
Eiga öll þau systkini langa og
merka starfssögu í HÚnaþingi.
Móðir frú Sigríðar var frú
Hansína Sigurbjörg Þorgríms-
dóttir prests að Hofteigi, síðar að
Fellsmúla.
Árið 1880 var séra Þorvaldi
Ásgeirssyni veitt Hjaltabakka-
þing og þjónaði hann því til
dauðadags. Þeim hjónum varð
fjögra barna auðið er upp
komust, nú öll dáin, nema Ás-
geir, búsettur á Blönduósi.
Þótt síra Þorvaldar missti við,
varð ekkja hans, frú Hansína,
að halda áfram búinu, til að
koma áfram börnunum. Mættu
henni á þeim árum margir örð-
ugleikar, þótt tilfinnanlegastur
yrði bæjarbruninn 23. des. 1891,
er allur bærinn á Hjaltabakka
brann til ösku. En fram úr öllu
rættist. Bærinn á Hjaltabakka
var byggður upp við aðstoð góðra
manna. Búið hélt áfram og börn-
in komust upp.
Árið 1896 skapast nýtt tímabil
í sögu þessarar fjölskyldu, því þá
flutti þangað sem fyrirvinna
búsins Þórarinn Jónsson, bónda
frá Halldórsstöðum og Margrát-
ar Jóhannsdóttur frá Kjartans-
stöðum í Skagafirði.
Þórarinn hafði lokið námi við
búnaðarskólann á Hólum 1890
og var þar kennari frá 1892—
1896, er hann fluttist að Hjalta-
bakka.
Þann 16. júní 1899 giftust þau
Þórarinn og frú Sigríður og
hafa búið þar síðan. Þau eign-
uðust alls 12 börn, af þeim eru
10 á lífi, og eru þessi: Þorvald-
ur bóndi á Ytri Ey, Ingibjörg,
ekkja, nú ráðskona á Höskulds-
stöðum, Aðalheiður, gift Magn-
úsi Gunnlaugssyni, Ósi Stein-
grímsfirði, Brynhildur, gift Jóni
Loftssyni, stórkaupmanni í
Reykjavík, Jón, heima á Hjalta-
bakka, ógiftur, Hermann, bók-
ari hjá Sláturfélagi A.-Hún.,
Blönduósi, giftur Þorgerði Sæ-
mundssen, Magnús, skrifstofu-
maður í Reykjavík, ógiftur, Sig-
ríður, ógift, Þóra, gift húsfreyja
á Blönduósi og Hjalti nemandi
við Háskóla íslands. Eins og áð-
ur er getið, misstu þau tvö börn,
Skafta, hinn efnilegasta mann,
er dó uppkominn, og annað, er
dó ungt.
Til þess að koma upp öllum
þessum barnahóp, kaupa
Hjaltabakka, byggja allt upp úr
steinsteypu yfir fólk, fénað og
hey, girða og bæta tún, dugði
engin meðalmennska, hvorki ut-
an húss né innan, ekki sízt þar
sem efnin voru mjög takmörk-
uð og jörðin frekar tekjurýr.
Þar við bættist, að á Þórarinn
hlóðust opinber störf, hann sat
á þingi 1905—1907, 1912—1913
og 1916—1927. Ennfremur heima
í héraði hreppstjóri, oddviti og
sýslunefndarmaður til fjölda
ára. Frú Sigríður var mjög
heilsuveil til fjölda ára, og ekki
ósennilegt, að þeir hafi gert sitt
til að lama lífskraft hennar hin-
ir hvíldarlitlu stjórnmálastorm-
ar, er næddu um mann hennar
fjölda ára, þótt hins vegar að
hún hafi hlotið að finna hið
mikla traust, er hann naut bæði
innan þings og hjá fjölda ágæt-
ustu manna.
Það er gamla sagan, að þegar
börnin komust upp hurfu þau
að heiman út á hin ýmsu svið
mannlífsins.
Þegar ég er að skrifa þessar
línur og lít yfir ævistarf þess-
ara hjóna, og góðu sýslunga,
verður.mér ósjálfrátt á að hugsa
um afkomuna hjá þeim, þegar
leiðir þeirra skilja, dreg ég. enga
dul á, að niðurstaða mín er sú,
að afkoman hefir verið með á-
gætum, að þau skili þjóðfélaginu
og ókomna tímanum miklu, er
hlýtur að byggjast á því, að
sambúð þeirra hefir verið byggð
á traustum og óeigingjörnum
grundvelli, og þau borið hvers
annars byrðar gegnum lífið.
Á síðastliðnu sumri fékk Sig-
ríður sáluga aðkenningu af
slagi. Þegar hún varð flutninga-
fær kom maður hennar með
hana hingað til Reykjavíkur.
Dvöldu þau í vetur hjá dóttur
sinni frú Brynhildi og manni
hennar og naut hún þar hinnar
beztu umönnunar og læknis-
hjálpar, er hér var hægt að fá,
og virtist á batavegi fram á vor,
að hún.varð fyrir þvi óhappi að
lærbrotna og drógu afleiðingar
þess hana til bana.
Hún lézt á Landakotsspítal-
anum þ. 17. maí síðastl.
Að lokinni kveðjuathöfn hér i
Reykjavík, flutti maður hennar
hana liðið lík heim — heim á
fornar slóðir — norður við hafið,
þar sem víðsýnið skín.
Þorsteinn Konráðsson.
( N í r œ ð u r s
Einar Einarsson
Vmnttheimíli Sambands ísL
berklasjúklinga að Reykjum
í siðustu viku fóru blaða-'
menn upp að Reykjum í Mos-
fellssveit í boði byggingarnefnd-
ar S. í. B. S. Skoðuðu þeir landið,
sem hið fyrirhugaða vinnuheim-
ili á að standa á.
í byggingarnefndinni eru Sæ-
mundur Einarsson, Oddur Ól-
afsson læknir og Árni Einarsson.
Oddur Ólafsson hafði orð fyrir
þeim félögum og skýrði frá
gangi þessa máls að undanförnu
og framkvæmdahorfum.
Eins og kunnugt er, var Sam-
band íslenzkra berklasjúklinga
stofnað haustið 1938. Fyrstu ár-
in var fjárhagur þess mjög
þröngur óg má t. d. nefna, að á
sambandsþinginu 1940 átti það
aðeins kr. 5000.00 í sjóði. Síðan
hefir það vaxið að félagatölu og
efnum.
Á Alþingi 1943 voru sett lög
um að gjafir til vinnuheimilis-
ins skyldu vera undanþegnar
skatti, þ. e. frádráttarhæfar við
álagningu skatts. Ákvæði þetta
gildir um allar gjafir fram til
ársloka 1944. Þetta ákvæði hefir
vafalaust órðið til þess að örfa
mjög gjafir til vinnuheimilis-
ins bæði frá fyrirtækjum og
einstaklingum. Hafa margír
þjóðkunnir iðjuhöldar og fjár-
málamenn orðið til að leggja
þessu máli fjárhagslegan stuðn-
ing. Má af því nokkuð marka
vinsældir og traust þessa áforms
í nútíð og framtíð.
En þetta er stórt fyrirtæki,
sem ráðizt hefir verlð í, og kost-
ar því mikið fé. Alls mun S. í.
B. S. hafa borizt um y4 af áætl-
uðum byggingarkostnaði, — í
gjöfum og áheitum. Nokkuð af
gjöfum þessum hefir verið efni
til bygginganna, en mestur hlut-
inn hefir borizt í peningum. En
betur má, ef duga skal. Söfnun-
in er í fullum gangi ennþá. Þetta
er ekkert sérmál berklasjúkl-
inga, enda þótt menn úr þeirra
hópi hafi tekizt á hendur það
stórvirki að hrinda hugmynd-
inni í framkvæmd. Svo lengi sem
þörf verður fyrir þessa stofnun,
er þetta mál, sem varðar alla
þjóðina og þörfin er mjög brýn
nú.
í vor voru fest kaup á 30 ha.
landsspildu úr jörðinni Reykir
í Mosfellssveit. Land þetta ligg-
ur milli Varmár og Skamma-
dalslækjar og hallar mót suð-
vestri. Landið virðist mjög
heppilegt vegna legu og annarra
aðstæðna. Þarna er nóg af heitu
vatni til hitunar og ræktunar,
rafmagnsháspennulína rétt við
hendina, og auk þess er það í
hæfilegri fjarlægð frá Reykja-
vík, sem er hentugt vegna að-
drátta á efni og brottflutnings
á framleiðslu vinnustofanna.
Uppdrætti að byggingum þess-
um gerðu þeir arkitektarnir
Gunnlagur Halldórsson og
Bárður ísleifsson, en yfirsmið-
urinn er Þorlákur Ófeigsson
byggingameistari.
Sigurður Guðmundsson ann-
ast rör- og miðstöðvarlagningu
og Skinfaxi h. f. rafmagns-
lagningu í húsin.
Á uppdrættinum eru auk að-
albyggingarinnar 25 smáhýsi og
6 vinnuskálar auk gróðurhúsa,
leikvalla, sundlaugar o. fl. Ekki
er ennþá ákveðin tilhögun að-
albyggingarinnar, en það verð-
ur stór bygging. í henni eiga að
vera borðstofur fyrir 100—150
manns, tvær lesstofur ásamt
bókasafni, tvær kennslustofur,
tveir vinnuslfálar, samkomu-
salur og lækningastofur, og auk
þess eiga að vera þarna 20 ein-
býlisherbergi og 10 tvíbýlisher-
bergi.
Búið er að kaupa fullkomnar
trésmíðavélar og saumavélar
handa vinnustofunum, en ekki
verður byrjað að byggja skál^
ana í sumar. Notazt verður við
bráðabirgðaskála fyrst fyrir eld-
hús og mötuneyti og jafnvel
vinnustofur.
Byrjað var á byggingu smá-
húsanna. Vinna hófst 4. júní
með þvi að sjálfboðaliðar grófu
fyrir fyrsta' grunninum. Þá
komu verkamennirnir og svo
komu smiðir mánuði síðar.
Verkinu hefir ekki miðað áfram
sem skyldi, því að nokkur skort-
ur er á vinnuafli, einkum múr-
urum. Af þeim sökum er ekki
byrjað að hlaða veggina, sem
verða úr holsteini. En vonandi
dregst það ekki lengi úr þessu.
Þetta verða snotur hús, með einu
tvíbýlisherbergi og tveim einbýl-
isherbergjum, auk dagstofu og
smáeidhúss og geymslu.
Þarna uppfrá vinna nú alls
16 menn, smiðir og verkamenn
og búa í hermannaskálum og
hafa mötuneyti fyrir sig. Guð-
borg Sturludóttir veitir þvl for-
stöðu. Verkamennirnir láta hið
bezta af vistinni þarna og að-
búð allri, enda virðist hún með
ágætum. Það er því fremur fýsi-
legt að ráða sig í vinnu þarna,
enda verður þetta löng vinna.
Samband ísl. samvinnufélaga.
SAMVINNUMENN!
Dragiff ekki aff brunatryggja innbú yffar.
Biffjiff kaupfélag yffar aff annast vátryggingu.
Landsmenn munu yfirleltt
fagna því, að ráðizt var í það
stórræði að koma upp Vinnu-
heimilinu. Þess var fyrir löngu
þörf og þó kannske aldrei meira
aðkallandi en nú, að koma þvi
upp. Almenningur hefir sýnt því
vaxandi skilning og velviija, sem
dæma má al hinum frjálsu sam-
skotum, sem Vinnuhælinu hafa
borizt og áður hefir verið sagt
frá.
Sumir munu kannske segja, að
S. í. B. S. sé þarna að grípa
fram fyrir hendur þess opinbera,
eða fara inn á þess verksvið, en
ekki var neitt farið að bóla á
framkvæmdum hjá því í þessa
átt, en þess er vænzt, að það
styrki þetta ekki síður en aðr-
ar hliðstæðar stofnanir.
Þetta er gott dæmi um stór-
hug og baráttuvilja, sem stjórn-
ast af samtökum fjöldans.
B. G.
Tíðíndí írá 7. ilokksþingi
Framsðknarmanna
ásamt greinargerð eftir Bermami Jónasson
formann Framsóknarflokkslns
og myndum frá. flokksþinginu, fást í bókaverzlunum í Reykjavík
og bókaverzluninni Eddu á Akureyri. Einnig send um land allt
gegn eftirkröfu frá skrifstofu Framsóknarflokksins í Edduhús-
inu, Reykjavík. Verff kr. 5,00.
Allir, sem um stjórnmál hugsa, verða að eignast þetta rit.
Opa1
Rœstiduft —
er fyrir nokkru komið á
markaðinn og heflr þegar
hlotið hið mesta lofsorð, því
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opal ræstiduft hefir
alla þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothæft á allar
tegundir búsáhalda og eld-
húsáhalda.'
Notið
O P A L ræstiduft
RaÍtækj a vinnustoian Selíossi
framkvæmir allskouar rafvirkjastörf.
Fylgízt með
Allir, sem fylgjast vílja með
almennum málum, verða að lesa
Tímann.
GÆFAN
fylgir trúlofunarhringunum
frá
SIGURÞÓR, HAFNARSTR. 4.
Sent mót póstkröfu.
Sendiff nákvæmt mál.
Einarx Einarsson, fyrrverandi
bóndi að Gröf í Óspakseyrar-
hreppi i Strandasýslu er fæddur
að Snartatungu í sömu sveit
þann 7. apríl 1854, — og varð
því níræður 7. apríl síðastliðinn.
Foreldrar Einars vor merkis-
hjónin Guðrún Bjarnadóttir og
Einar Þórðarson bóndi í Snarta-
tungu. Bjuggu þau Einar og
Guðrún þar um langt skeið og
eignuðust 15 börn, komust 11
þeirra til fullorðinsára og höfðu
á sér hið bezta orð fyrir að vera
dugnaðar- og sæmdarfólk.
Einar i Gröf, eins og hann er
venjulega nefndur, giftist árið
1882 Rakel Þorláksdóttur, ætt-
aðri vestan frá ísafjarðardjúpi.
Hún var systir Kristjáns Þor-
lákssonar fyrrv. bónda í Múla í
Nauteyrarhreppi. Byrjuðu þau
Einar og Rakel búskap á Kross-
árbakka í Bitru, og bjuggu þar
í 5 ár, en fluttu þá að Gröf.
Þau eignuðust 8 börn, 1 þeirra
dó í æsku, en 7 komust til full-
orðihsára. Ein dóttir þeirra,
Guðrún, dó um tvítugt. Hin 6
eru öll á lífi, og eru þau þessi:
Eggert bóndi á Tind í Kirkju-
bólshreppi, Guðmundur bóndi
að Gröf, Hjalti trésmiður á
Hólmavík, Sigríður, frú í Reykja-
vík, Sturlaugur, bóndi að Múla
1 Nauteyrarhreppi og Kristján,
búsettur í Reykjavík.
Árið 1893 andaðist Rakel kona
Einars frá börnum þeirra öllum
í æsku. Hafa þá verið erfiðir
dagar hjá Einari, er hann stóð
einn, með 7 börn í ómegð. En
hér var eins og oft áður, „að
þegar neyðin er stærst, þá er
hjálpin næst“.
Vinir Einars brugðu þá við og
tóku í fóstur 4 af börnum hans;
öll fóru þau á ágæt heimili.
Til búsforráða hjá Einari réð-
ist þá vel þroskuð og lífsreynd
kona, Jensína Pálsdóttir ljós-
móðir. Hún átti 1 stúlkubárn 7
ára, Maríu Jónsdóttur; er hún
hálfsystir Hallgríms Jónssonar
fyrrv. skólastjóra í Reykjavík og
þeirra systkina. Gekk Jensína þá
þegar börnum Einars í móður-
stað. Jensína óg Einar giftust
árið 1895.'Þau eignuðust 1 barn
er dó 4 ára.
Þau tóku 2 stúlkubörn til fóst-
urs, Ágústu Jónsdóttur, sem nú
er kona Þorsteins bónda Sig-
urðssonar á Vatnsleysu í Árnes-
sýslu, og Jensínu Björnsdóttur,
systurdóttur Jensínu. Nutu þær
mikils ástríkis hjá þeim hjónum,
sem væru þær þeirra eigin dæt-
ur; enda höfðu þau sérstakt orð
á sér fyrir hve barngóð þau voru.
Jensína Pálsdóttir ljósmóðir
var fædd að Stóra-Fjarðarhorni
í Kollafirði 21. júlí 1858, dóttir
(Framh. ó. 4. slðu)
Aæthmarferðír UID
Borgarfjarðarhérað
Höfum áætlunarferðir um Borgarfjaröarhérað, sem
hér seglr:
Frá Akranesi kl. 12,15 um Borgarnes og Reykholt, mið-
vikudaga, fimmtudaga, föstudaga og laugardaga.
Til Akraness um Reykholt og Borgarnes, sunnudaga,
miðvikudaga, fimmtudaga og föstudaga.
Borgarnes — Hreffavatn, eftir komu skips í Borgarnes,
laugardaga og sunnudaga og elnnig aðra daga ef með
þarf.
5—26 manna bifreiffar að jafnaði tll 1 lengri og skemmri
ferðalög.
Afgrciðsla Akranesi: Hótel Akranes.
Bifreiðastöð
K. B. Borgarnesi
Síini 18.