Tíminn - 09.01.1945, Blaðsíða 8

BAGmSKRÁ er bezta íslenzha tímaritið um
þjjóðfélafismál.
8
REYKJAVÍK
Þeir, sem viljja hynna sér þjóðfélaffsmál, inn-
lend ot§ útlend, þurfa að lesa Daffshrá.
9. JAN. 1945
2. blað
? ■ ANNÁLL TÍH AIV JS
1. janúar:
I*jóðverjar hef ja
sókn í Saar-héraði.
Vesturvfgstöðvarnar: Þjóðverj
ar hófu nýja sókn á vesturvíg-
stöðvunum 1 Saarhéraði á 12 km.
langri víglínu. Þeir sóttu lengst
fram um 2—3 km. Hrikalegar
loftorustur voru háðar yfir vest-
urvígstöðvunum.
Ýmsar fréttir: Hitler rauf
langa þögn og flutti útvarps-
ræðu um áramótin.
Bretakonungur sendi Póllands-
forseta nýársskeyti og lét í ljós
von um, að sigurinn nálgaðist.
Hann minnti á, að Bretar hefðu
gripið til vopna, þegar ráðizt var
með ofbeldi á Pólland. Skeyti
Bretakonungs er sett í samband
við ráðbrölt Rússa í Póllandi, en
þeir h^fa komið á kommúnist-
iskri leppstjórn í Publin. Lepp-
stjórn þessi lýsti sig á gamlárs-
dag sem hina löglegu stjórn
landsins meðan á stríðinu stæði
Pólska stjórnin í London hefir
þegar mótmælt,
Damaskinos erkibiskup tók við
ríkisstjóraembættinu i Aþenu og
hóf umleitanir um nýja stjórn-
armyndun.
2. janúar:
Gagnsókn Banda-
manna í Bclgíu.
Vesturvígstöðvarnar: Sókn
Þjóðverja í Saarhéraði fer
harðnandi, þó án teljandi ár-
angurs. Sóknarsvæðið er 110
km. löng víglína suður af Saar-
gneminés. ‘í Belgíu og ,Luxem-
burg eru háðir harðir bardag-
ar, en Bandamenn virðast nú
hafa stöðvað sókn Þjóðverja þar
að fullu og sótt fram milli Ba-
stogne og St. Hubert í Belgíu.
Þeir hafa náð Rochefort aftur.
Mikið er um loftbardaga.
Austurvígstöðvarnar: Þjóð-
verjar verjast ofsalega í Buda-
pest. Rússar hafa" nú annan
hluta borgarinnar, Buda, á
valdi sínu að mestu, en hinu-
megin árinnar hefir þeim
gengið ver.
Ýmsar fréttir: Útlit með
samkomulag í Grikklandi er
ekki gott. Barist er enn af
miklu kappi í Aþenu. Plast-
iros hershöfðingj a hefir verið
falið að mynda stjórn.
Bandaríkjastjórn tilkynnti,
að hún viðurkenndi enn pólsku
stjórnina í London.
3. janúar:
Ný stjórn
í Grikklandi.
Grikkland: Ný stjórn var
mynduð í Aþenu. Forsætisráð-
herra er Plastiras, og fer hann
einnig með her- og siglingamál.
Elas-menn. taka. ekki. þátt .í
stjórninni.
Vesturvígstöðvarnar: Þjóð-
verjar sækja á við Rín suður
ar Saar og hafa þeir þar hrakið
7. ameríska herinn til baka um
10 km. 3. ameríski herinn sækir
fram í Belgíu.
Ú R B Æ N U M
80 þús. kr. gefnar S.I. B. S. j Fagraskógi). Ennfremur er í heftinu
Á gamlársdag voru vinnuheimilis- þýddar gretinar, fréttir, handavinna,
sjóði Sambands í%l. berklasjúklinga fjöldi mynda o. fl. Á forsíðu er mynd
af Húsmæðraskólanum á Laugarvatni.
gefnar tvær gjafir, 40 þús. krónur
hver.. Þetta eru stærstu gjafir, sem
vinnuheir*ilissjóðnum hefir borizt.
Gefendur voru tvö útgerðarfélög í
Hafnarfirði, Venus h. f. og Júpiter h. f.
Frá því fyrir jól
hefir vegurinn austur fyrir fjall um
Hellisheiði verið ófær bifreiðum sök-
um snjóa. Þrátt fyrir það að unnið
væri að snjómokstri milli jóla og ný-
árs, tókst ekki að opna leiðina, enda
hefir tíðarfar verið örðugt.
Allir flutningar austur hafa farið
um Þingvallaleiðina og hefir tekizt
við illan leik að halda henni opinni.
Hjónaband.
Nýlega voru gefin saman í hjóna-
band í Stykkishólmi Hildigunnur
Hallsdóttir frá Gríshóli og Bjarni
Lárusson Stykkishólmi.
Nýtt kvennablað.
okt.—nóv. hefti, hefir borist blað-
inu. Efni er fjölbreytt að vanda: ís-
lenzkir skór, kvæði (Guðfinna frá
Hömrum). 17. júní (Árný Filippus-
dóttir, skólastj.), Húsmæðraskólarnir
(Matthildur Sveinsdóttir), Húsmæðra-
skólinn á Laugarvatni (Soffía Guð-
laugsdóttir, leikkona), Forsetaheimilið
á Bessastöðum (M. J. K.), Dreng-
skaparhugsjón nútímamanna (María
Hallgrímsdóttir, læknir), Sömu laun
fyrir sömu vinnu (M. J. K.), Þokan
kvæði (Guðrún Stefánsdóttir frá
Hjúskapur.
Nýlega voru gefin saman 1 hjóna-
band ungfrú Sigríður Theódórsdóttir
(Jakobssonar) og Þórarinn Guðna-
son læknir. Þórarinn starfar nú fyrst
um sinn í Siglufirði.
Trúlofun
Nýlega hafa opinberað trúlofun sína
Halldóra Þorvaldsdóttir frá Grindavík
og Jón Þórisson frá Reykholti.
Trúlofun.
Nýlega opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Ragnhildur Finnbogadóttir,
Hóli og Bjarni Kristófersson, Hvestu,
Arnarfirði. Einnig hafa opinberað trú-
lofun sína ungfrú Vigdís Finnboga-
dóttir, Hóii og Bjarni Hannesson,
Bíldudal.
Leiðréttingar.
í greinina um Hoffmannsveðrið, i
1. tbl. Tímans, hafa slæðst prentvill-
ur. í upphafi greinarinnar á að standa:
Eitt hið mesta og fárlegasta slysa-
dægur o. s. frv. Upphaf kvæðis
Matthíasar er rétt svo: Faldar nú
alda feigum höfðum o. s. frv. Upp-
haf næsta erindis á að vera: Æðir
ósjór, öldur stríða, himni mót o. s. frv.
í niðurlagi greinarinnar er talað um
hina „sönnu sorg“, en á að vera hina
römmu sorg o. s. frv. Fleirri smærri
prentvillur eru í greininni.
Á víðavangi.
(Framhald af 7. síðu)
stöðu stjórnarliðsíns við að
hrinda því máli í framkvæmd.
Áburðarverksmiðjan var þó
einn liðurinn á nýsköpunarplöt-
unni. Þessu svaraði fjármálaráð-
herrann Pétur Magnússon, síðar
í umræðunum, og færði fram
sem ástæðu fyrir því, hve málið
væri hættulegt, að áburður sá.
sem verksmiðjunni væri ætlað
framleiða, væri unninn á sama
hátt’og sprengiefni.
Það hafa nú margir efast um
það, að mikið*„púður“ yrði i ný-
sköpuninni hjá blessaðri ríkis-
stjórninni, er til framkvæmd-
anna kæmi. En við slíkri var-(
færni munu fáir hafa búist hjá'
henni, að eina málinu á hinum
glæsilega loforðalista, sem und-
irbúið var fyrirfram, -yrði þokað
til hliðar af hræðslu við hina í-
mynduðu púðurlykt.
Ætli þeir gugni ekki við land-
búnaðarvélarnar líka, þegar að
þeir athuga, að þær eru gerðar
af svip.uðu efni og byssur og
skriðdrekar?
Stjórnarandstaða.
Fyrir nokkrum vikum skrifaði
þetta blað um nauðsyn stjórn-
arandstöðu. Sýnt var fram á, að
allar engilsaxneskar þjóðir utan
Bretlands hafa nú stjórnarand-
stöðu 1 þjóðþingum sínum, þótt
þær eigi í ófriðí. Ennfremur var
bent á, að Bretar sýndu vel-
þóknun æðsta valdsmanns
heimsveldisins á stjórnarand-
stöðunni með því að kenna hana
éinnig við hann. Þar er bæði
stjórn og stjórnarandstaða af
hálfu sama manns. Mál skulu
rædd með rökum og gagnrökum.
Þá var og frá því skýrt, að
Bretar launa forvígismann
stjórnarandstöðunnar af ríkisfé.
Síðan var um það rætt, að ís-
lendingar mundu ekki taka upp
brezkar venjur í þessu efni. En
háttur engilsaxnesku þjóðanna
ætti að geta gert okkur það
skiljanlegt, að nauðsyn væri að
hafa stjórnarandstöðu til að
forðast spillingu og rotnun. Okk-
ar ráðherrar mundu ekki það
mikið heiðarlegri en hinir
brezku.
Sinnuleysi og
(Framhald af 1. síðu)
getað kallað saman fund þar,
ef þeim hafi þótt eitthvað á-
bótavant, þar sem formaður
nefndarinnar sé Framsóknar-
maður.
Þessu síðasta er því að svara,
að samkvæmt þingsköpunum er
utanríkismálanefnd yfirleitt
ekki ætlað að starfa, nema þeg-
ar þing er ekki. Þegar þing sit-
ur, er ætlazt til að stjórnin
ræði beint við þingið, en ekki
nefndina. Utanríkismálanefnd
er m. ö. o. þingnefnd, sem
stjórnin á að hafa aðgang að í
forföllum þingsins, en annars
liggja störf hennar niðri. Þess
vegna væri óeðlilegt af formanni
hennar að kalla hána saman,
þegar þing situr. Nefndin er líka
valdalaus og því ekki ætlað að
hafa neitt frumkvæði í utan-
ríkismálum.
Á umræddum tíma hafa tveir
fundir verið haldnir í nefndinni
eftir ósk ríkisstjórnarinnar, en
beinast hefði legið við samkv
þingsköpum, að þessir fundir
hefðu verið haldnfr í þinginu, er
ekki nefndinni. Fyrri fundur-
inn var 13. nóv. og síðari fund-
urinn 17. desember. Á síðari
fundinum lofaði stjórnin að
senda nefnd til Bretlands, en é
fyrri fundinum var aðstaðr
stjórnarinnar sú, að það hefð'
verið tómt mál að gera tillögr
um þessa sendiför þá. Aðra að-
stöðu hefir Framsóknarflokkur-
inn ekki haft til að fylgjast mef
þessu máli, enda hefði það áreið-
anlega ekki verið vel séð aí
stjórnarsinnum og jafnvel gets
spillt fyrir framkvæmdum, eí
hann hefði borið fram ákveðnar
tillögur, því að markmið* þeirrr
virðist helzt að eyðileggja öl’
mál, sem Framsóknarflokkur-
inn ber fram.
Á því, sem nú hefir veric
rakið, sést, að vonlaust er af
ætla að telja Framsóknarmenr
samseka stjórninni í þessurr
málum.
aftur kominn á kreik.
Tíminn hefir hér orðið að
gera starf utanríkismálanefnd-
ar að umtalsefni, en það hefð:
hann ekki gert, nema stjórnar-
blöðin hefðu by^jað á að segjs
frá afstöðu Framsóknarmanne
þar. Þannig hefir verið litið á
að ekki bæri að segja opinber-
lega frá störfum utanríkismála-
nefndar, frekar en frá lokuðurr
þingfundum, enda er nefndinn:
ætlað að koma í stað þeirra
þegar þing situr ekki. Verður að
telja það mjög alvarlegt trún-
aðarbrot að segja opinberlege
frá störfum utanríkismála-
nefndar, enda leit Ólafur Thorf
Morgunblaðið gat engu svar-
að þessu, en setti upp hunds-
haus og hefir síðan sagt að við
Framsóknarmenn kölluðu stjórr
arandstöðu sína „konunglegs
st j órnarandstöðu“!
„Ólafur orðheldni" eða —?
Þessi Morgunblaðsósannind:"
hefðu ekki þótt í frásögur fær-
andi, ef eigi hefði komið annað
til.
Þegar menn lásu nýársboðskar
„hans hágöfgi“ Ólafs Thors fyrir
áramótin, vakti það athygli, að
hann stökk allt í einu út undar
sér og tók nýtt „strik“ eins op
sagt er að hákarl geri, er hann
finnur þef af vissi tegund af
lostætri beitu. Hágöfgin tók að
smjatta á þessum ósannindum
Morgunblaðsins um konunglega
stjórnarandstöðu — enda mjög
tekið að slá í þau eftir að hafa
legið í dálkum þess viku eftir
viku.
Heldur er það nú óviðfeldið,
að hans hágöfgi forsætisráð-
herrann skuli haldinn þessari
ómótstæðilegu freistingu — og
geta ekki á hátíðlegri stund
flutt þjóðinni nýársboðskap, án
þess að svala þessari fýsn.
Þetta kemur líka mönnum í
bansettan vanda. Menn ruglast
alveg í því hvort þeir eigi held-
ur að kalla hágöfgina „Ólaf
orðheldna“ eða „Ólaf sann-
sögla“.
ósamkomulag
svo á þetta mál, þegar hann var
í stjórnarandstöðu, að hann lét
flokksmenn sína fara úr nefnd-
inni vegna þess, að hann þóttist
hafa ástæðu til að ætla, án þess
að sannanir væru þá fyrir hendi,
að Jónas Jónsson notaði sér
vitneskju þaðan tíl að upplýsa
Gismondimálið og Spánarmút-
urnar. Nú þegar Ólafur er kom-
inn i stjórnaraðstöðu, finnst
honum þó rétt og sjálfsagt, að
blöð hans segi frá störfum ut-
anríkismálanefndar til að reyna
ið ófrægja andstæðinga sína.
Við þessu mátti vitanlega allt-
af búast af núverandi utanrík-
ismálaráðherra. Hann er eini
bingmaðurinn, sem liggur undir
peim grun að hafa látið segja
ipinberlega frá lokuðum þing-
fundi, þegar hann áleit sér það
i hag, en það var í sambandi við
fisksölusamninginn 1941. Þá
hafði nýlega verið stolið hurð
frá húsi hér í bænum. Núv.
lómsmálaráðherra notaði það
:ækifæri til að tala um hurðar-
bjófinn á Alþingi í þessu sam-
bandi.
Nú er þessi hurðarþjófnaður
iftur hafinn á svipaðan hátt
ig 1941. Sömu öfl eru enn að
rerki. Framsóknarmenn vara
ilvarlega við því, að utanríkis-
nálanefnd og lokaðir þing-
’undir séu þannig dregnir inn í
íólitískar deilur. Það getur orð-
ð til að spilla þeim vinnubrögð-
im um utanríkismálin, sem
íjóðinni eru nauðsynleg. Stjórn-
\rsinnar eru hér byrjaðir á að
irjóta þau niður. Þeir eru alvar-
’ega varaðir við að gera nýja til-
•aun í þá átt.
Veganestið frá Þjóð-
viljanum.
Fyrst Framsóknarmönnum er
'orið á brýn að tilefnislausu, að
rera vargur í véum í utanríkis-
nálum landsins, þykir rétt að
ninna í því tilefni á nokkur
krif annars aðalstjórnarblaðs-
ns, Þjóðviljans, er snerta sam-
lúðina við Breta.
Þetta blað hefir undanfarnar
dkur haldið uppi þrálátu níði
im forustumenn Breta, einkum
tó Churchill, I sambandi við
irikklandsmálin. Seinast á
unnudaginn segir þannig í rit-
tjórnargrein blaðsins:
„Svo virðist, sem brezki flug-
herinn eigi að halda áfram
'iernaðaraðgerðum, leitast við að
nyrða sem mest af beztu sonum
irikklands í tillitslausri baráttu
’yrir brezkum heimsveldishags-
nunum“.
Þá hefir blað þetta iðulega
ærið fullt af dólgslegum að-
Iróttunum til Breta um fjand-
kap við okkur í fisksölumálun-
im. Á gamlársdag lét það m. a.
’.vo ummælt í helztu forustu-
rreininni, að Bretar væru fjand-
•amlegir nýsköpun ísl. sjávarút-
ægs og væri niðurfelling fisk-
ölusamningsins „ein aðgerð
ieirra“ til að hindra hana.
Þessi aðdróttun í garð Breta,
xlgerlega órökstudd, er vissulega
'kki sá rétti grundvöllur til að
•æða málin á né sá líklegasti til
\rangurs. Það eru ekki stór orð
íé gauragangur, sem hér pjagnar
tezt, heldur kurteisleg fram-
’.oma og rökstuddur málflutn-
ngur, þar sem ekki skín alls
taðar á illvilja og viðleitni til ó-
’inveittra getsaka.
En þessi skrif þykja stjórninni
\kki athugaverð. Þannig vill
íún ræða fisksölumálin við
3reta. Þannig má skrifa um for-
ráðamenn þeirra. En hitt er
xð hafa átalið að senda ekki fyrr
ið hafa áta-lið að senda ekki fyr
•.amningamenn til Bretlands til
ið ræða við’Breta á kurteisleg-
in og vingjarnlegan hátt! y
Ef til vill hugsar ríkisstjórnin
:ér, að þessi skrif annars helzta
•.tjórnarblaðsins um Breta, séu
’iið ákjósanlegasta veganesti
fyrir samninganefndina, er senn
fer til viðræðna við Breta? Ef
til vill þykja henni þau svo góð,
réttmæt og prúðmannleg, að
hún lætur prenta þau á vegabréf
nefndarmannanna? Það væri
alveg eftir öðru. Það væri í stíl
við aðra framkomu hennar 1
fisksölumálunum.
—GAMLA BÍÓ-—.. >
SKAUTA-
DAOTTNINGIX.
(Lady, Let’s Dance)
■
.
Dans- og skautamynd.
Skautamærin
BELITA
James Ellison.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.

Bezta bókin:
Bernskubrek
«íí æskuþrek,
sjálfsævisaga Winstons
Churchills forsætisráð-
herra Bretlands, er nú
komin í bókaverzlanir.
Góð bók er gulli betri. .
Snœlandsútffáfan.
i:ýja b.O,.——... >
Sjáid hana
systur mína
(„His Butler Sister“)
Söngvamynd með:
DEANNA DURBIN,
FRANCHOT TONE,
PAT O’BHIEN.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
» — TJARNARBÍÓ o—o—>
SENDIFÖR
TIL MOSKVL.
(Mission to Moscow)
Aðalhlutverk:
WILLIAM HUSTON.
Sýnd kl. 9.
MAÐURINN MEÐ
JÁRNGRÍMUNA.
(The Man in the Iron
Mask).
LOUIS HAYWARD,
JOAN BENNETT,
WARREN WILLIAM.
Sýnd kl. 3, 5, 7.
Bönnuð yngri en 4 ára.
LEIKFÉLAG REYKJAVlKUR
Álfboll
Sjónleikur í 5 þáttum eftir J. L. HEIBERG.
Sýníng aimað kvöld kl. 8.
Aðgngumiðar frá kl. 2 í dag.
Tílkynníng
írá Viðskíptaráði
um kaup á járni og stálvörum
í Bamlaríkjunum.
Viðskiptaráðið úthlutaði fyrir áramótin innflutnings-
og gjaldeyrisleyfum fyrir járnvörum frá Bandaríkjun-
um, miðað við fyrri helming yfirstandandi árs. Ráðið
mun auk þess úthluta næstu daga viðbótarleyfum fyrir
þessar vörur.
Þeir innflytjendur, sem leyfi hafa fengið skv. framan-
sögðu, skal á það bent, að nauðsynlegt er, að þeir geri nú
þegar ráðstafanir til þess að panta vörur þessar frá
Bandaríkjunum, því ella má búast við, að afgreiðsla
dragist mjög lengi.
6. janúar 1945.
ViðskiptaráðiÖ.
BrcytJngar á ferðum strætisvagnanna
írá og með 10. þ. m. (til reynslu)
Kleppur. Kleppsvagnarnir leggja 2 mín. fyr af stað frá
Kleppi en verið hefir, þ. e. 5 mín. fyrir hvern 1/1 tíma og
1/2 tíma. Burtfarartími þeirra af Lækjartorgi breytist
ekki.
Ný leið. 15 mín á eftir hvorum Kleppsbíl fer vagn sömu
leið frá Lækjartorgi inn í Kleppsholt, annar 20 mín. yfir
1/1 tíma, hinn 10 mín. fyrir heiltíma, en ekki alla leið að
Kleppi, heldur hringinn um Sunnutorg og þann hluta
Langholtsvegar, sem liggur milli Kleppsvegar og Laug-
arásvegar. Burtfarartími þessara vagna frá vegamótum
Kleppsvegar og Langholtsvegar 20 mín. fyrir og 10 mín.
eftir hvern 1/1 tíma. Fyrsta ferð til bæjarins hefst frá
vegamótum Kleppsvegar og Langholtsvegar kl. 7,10 ár-
degis.
Sogamýri. Nýr vagn tekur við 1/2 tíma ferðunum af
gamla bílnum og ekur um Sogaveg til baka til bæjarins
í stað Bústaðavegar, til 20. maí næstk. Á tímabilinu frá
20. maí til 20. sept. þ. á. er ráðgert að breyta aftur um og
aka til bæjarins um Bústaðaveg í stað Sogavegar.
Strætisvagnar Reykjavíkur.