Tíminn - 02.02.1945, Blaðsíða 6

6
TÍmiMV. föstndagmn 2. febr. 1945
9. blað
Áttræðnr:
Jón G. Sígurðsson
að Hoitúnum í Staðarsveit
Einn hinna merkustu bænria,
Jón G. Sigurðsson, að Hoftúnui.1
í Staðarsveit á Snæfellsnesi, varð
áttræður þann 15. desember. s.
1. .. Helztu æviatriði hans eru
þessi: Hann er fæddur að Flögu
í Hörgárdal í Eyjafjarðarsýslu
þann 15. des. 1864, sonur Sig-
urðar Gunnlaugssonar, hrepp-
stjóra og konu hans, Gúðrúnar
Jónsdóttur. f móðurætt er hann
kominn af svo nefndri Melaætt
í Eyjafirði, sem ýmsir kunnir
menn eru komnir af, þar á meðal
/ Vilhjálmur Stefánsson land-
könnuður og fræðimaður, og eru
þeir þremenningar að ætterni,
Jón G. Sigurðsson og Vilhjálmur.
í föðurætt er hann kominn af
þekktum bændaættuih í Eyja-
firði og hefir hann rakið þá ætt
sína til Gottskálks biskups hins
grimma. Hugur Jóns stóð mjög
snemma til mennta, þó ekki
yrði af að hann gengi mennta-
veginn, sem kallað er. Nokkurrar
fræðslu naut hann þó í uppvext-
inuin, þar á meðal naut hann
kennslu hjá síra Páli Jónssyni
í Viðvík og síra Zophoníasi Hall-
dórssyni s. st., og var einn vetur
víð nám í Reykjavík. Hann var
sýsluskrifari í Rangárvallasýslu
árin 1890—1893 og var settur
þar sýslumaður sumarið 1891.
Árið 1893 kvæntist hann Guð-
rúnu Þorsteinsdóttur, ættaðri úr
Holtum í Rangárvallasýslu. —
Hann fluttist til Reykjavíkur og
vann þar margt. Var um skeið
skrifari hjá Einari Benedikts-
syni skáldi, sem þá rak málflutn-
ingsstörf og fasteignasölu í
Reykjavík. Árin 1898—1903 var
• hann skrifari hjá bæjarfóget-
anum í Reykjavík. Árið 1903
fluttist hann að Hofgörðum í
Staðarsveit og reisti þar bú og
rak þar búskap til ársins 1934.
Á því ári dó kona hans og hætti
hann þá búskap og hefir síðan
verið til heimilis hjá Braga syni
sínum, bónda að Hoftúnum, en
dóttir hans og tengdasonur hófu
búskap að Hofgörðum.
Jón G. Sigurðsson er hinn
mesti gáfumaður, fjölhæfur og
duglegur og hefir leyst af hendi
með mestu ágætum öll störf,
sem hann hefir stundað, og rak
búskap sinn með mestu prýði
og rausn. Þar á meðal rak hann
jafnan heimilisiðnað miklu meiri
en almennt hefir verið og er
snillingur í þeirri 'grein. Hann
hefir kennt vélspuna og vefnað.
smíðað marga vefstóla og spuna-
vélar, fundið upp nýjungar á
því sviði og verið brautryðjandi
um hagnýtingu slíkra tækja og
á fleiri sviðum. ‘ Eitt sinn fór
hann til Færeyja, til þess að
sýna þar slík tæki, fullkomnari
en þar þekktust áður, og leið-
beina um notkun þeirra. Hann
hlaut fyrstu verðlaun fyrir vefn-
að á heimilisiðnaðarsýningu árið
1921 og hefir samið rit um heim-
ilisiðnaðarmál. Hann hefir haft
mikil afskipti af almennum mál-
um og gegnt fjölda trúnaðar-
starfa og skulu nefnd nokkur
þeirra. Er hann var búsettur í
Rangárvallasýslu, var. hann
deildarstjðri pöntunarfélags þar.
Hann var einn af stofnendum
fríkirkjusafnaðarins í Reykjavík
og formaður hans fyrstu árin
eítir stofnunina. í Staðarsveit
var hann lengi hreppsnefndar-
oddviti, formaður sóknarnefndar
Jón G. Sigurösson
og safnaðarfulltrúi, i fræðslu-
nefnd, sýslunefndarmaður um
skeið, forðagæzlumaður og trún-
aðarmaður Búnaðarbankans.
Stofnaði lestrarfélag og stjórn-
aði því. Árið 1922 endurreisti
hann Búnaðarfélag Staðarsveit-
ar, sem hafði legið niðri um
skeið, og var formaðui þess til
ársins 1934.
Guðrún, kona Jóns, var hin
ágætasta kona og var hjónaband
þeirra hið farsælasta og hjónin
samhent í öllu. Þeim varð 8
barna auðið. Tvö þeirra dóu
ung, og einn son misstu þau um
tvítugsaldur. Fimm börn þeirra
eru á lífi, öll mesta myndarfólk,
en þau eru: Bragi bóndi að Hof-
túnum, Baldur búsettur í Rvík,
Freyja ekkja á Siglufirði, var
gift Sveini Guðmundssyni út-
gerðarmíinni þar, Iðunn ekkja á
Húsavík, var gift Friðgeir Frið-
rikssyni þar, og Nanna gift
Kristófer Jónssyni, bónda að
Ytri-Tungu í Staðarsveit. Eina
dóttur eignaðist Jón áður en
hann kvæntist, Margréti, skáld-
konu og kennslukonu í Reykja-
vík.
Jón G. Sigurðsson hefir ætíð
lesið mikið og er hinn mesti
fræðimaður og hugsuður. Eink-
um er hann ágætlega að sér í
íslenzkum fræðum og skáldskap,
og er unun að ræða við hann
um slík efni. Þá er hann og skáld
gott, þótt hann fari frekar duit
með það. En mér er kunnugt
um, að hann hefir ort talsvert
mikið, þar á meðal ýms ágæt
kvæði, og er skaði, ef Jjóð hans
fá ekki að koma fyrir almenn-
ingssjónir.
Þó að hann sé nú orðinn átt-
ræður, sén það furðu lítið á hon-
um. Hann er enn furðu ungleg-
ur, er beinn í baki,. léttur í spori,
hefir ágæta sjón og sæmilega
heyrn og er ungur og hress í
anda. Vinir hans vænta því þess.
að hann eigi enn mörg ár ólifað
og óska honum fagurs og farsæls
ævikvölds.
Jón Hallvarðsson.
Fimmtngnr:
hendi með sömu skyldurækni og
lagni, sem annað, er hann vinn-
ur að. Um hann held ég að eigi
við, flestum fremur, orð Kol-
skeggs, er hann sagði: „Og vil
ég þar í engu bregðast því, er
mér er til trúað.“ Eru slíkir menn
jafnan drengir góðir, og vilja
margir kjósa sér þá fyrir vini
og samferðamenn. — Það er þá
líka óhætt að segja, að Einar
nýtur mikilla vinsælda meðal
sveitunga og sýslunga sinna og
samstarfsmanna allra. Og ég
hygg, að hann eigi óvildarmenn
fáa.
•Kvæntur er Einar Þo!rgerði
Jónsdóttur, Jóns Brynjólfssonar
smiðs og verkstjóra í Vík, hinni
mestu myndarkonu. Þau eiga 3
börn upp komin og mannvænleg
mjög.
Á þessum merkisdegi í ævi
Einars Erlendsson munu allir
vinir hans senda honum og
heimili hans hugheilar ham-
ingjuóskir með þökkum fyrir
liðnu árin, og við óskum þess,
að langur og bjartur starfsdagur
sé ennþá framundan með æsku-
huga og æskuhugsjónir, sem
verma eins og hingað til, þótt
50 ár séu nú að baki.
Svb. H.
Bókmenntír og listir
(Framhald af 3. síðuj
ast og þróast, er það gerir hana
að leikbrúðu' mannsins, og hún
fær eigi „virka“ hlutdeild í erf-
iðleikum hans. Leikritið skerpir,
á áhrifamikinn hátt, skilning
vorn á þroskaréttindum hús-
freyjunnar eða konunnar.“
í „Brúðuheimilinu“ eru fimm
stór hlutverk: Helmer mála-
flutningsmaður leikinn af Stef-
áni Jónssyni, Nóra, kona hans,
hans, leikin af Öldu Möller,
Rank læknir, leikinn af Júlíusi
Oddssyni, Kristín Linde, leikin
af Jónínu Þorsteinsdóttur og
Krogstad málaflutningsmaður
léikinn af Hólmgeiri Pálmasyni.
Smáhlutverk eru leikin af Önnu
Guðmundsdóttur og Önnu
Snorradóttur og þrem börnum.
Hér verður ekki farið mörgum
orðum um leik einstakra leikara.
Það skal þó sagt, að þessi leik-
för hefir orðið Akureyringun-
um fimm, er í henni taka þátt,
til mikils sóma. Þeir leystu
hlutverk sín vel af hendi á ó-
kunnugu leiksviði í viðurvist
ókunnugra leikhúsgesta, þar á
meðal allra helztu leikara
landsins. Ekki sízt munu þeir
Stefán og Júlíus verða Reyk-
víkingum minnisstæðir.
Meginþungi leiksins hvíldi þó
á Öldu Möller, er fór með stærsta
hlutverkið. Og hún leysti það af
höndum af miklum glæsileik,
og er efamál, að hún hafi öðru
sinni unnið stærri sigur á leik-
sviðinu í Iðnó.
En mestur heiður ber frú
Gerd Grieg, er af mikilli alúð
hefir æft og undirbúið þenna
leik, og henni er það fyrst og
fremst að þakka, að þessi leik-
för var farin. Þetta er fimmta
norska leikritið, er hún hefir
æft og sett á svið hér þessi ár-
in, og í tveim þeirra hefir hún
leikið sjálf á ógleymanlegan
hátt. Það eru ærnar þakkir, er
íslenzk leiklist á henni að gjalda.
Stjórn og stjórnar-
andstaða
(Framhald af 3. síðu)
engu síður það, sem stjórnar-
andstaðan leggur til málanna.
V.
Það er fávíslega mælt, að
stjórnarandstaða í lýðræðisríki
eigi eitthvað skylt við þau öfl,
er kollvörpuðu lýðveldinu til
forna. Til lítils væri nú barizt,
ef svo væri.
Nær væri að gera sér grein
fyrir því, hvað það var sem
bjargaöi hinu forníslenzka lýð-
veldi frá hruni öldum saman,
svo veik sem stjórnarskipun þess
var. Aðferðin við kristnitökuna
árið 1000 var engin undantekn-
ing í vinnubrögðum á Alþingi
hinu forna. Hún var reglan.
Framkvæmdarvald að nútíma
hætti var ekki til. En þegar
sterka aðilja greindi á, 'þannig,
að til vandræða horfði, var ein-
att til staðar nægilega stór hóp-
ur hófsamra og þróttmikilla
manna, sem mynduðu eins kon-
ar framkvæmdarvald í ríkinu.
Þeir settu öfgunum til beggja
handa kosti. Þeir lýstu hiklaust
yfir með vopn í hönd, að þeir
mundu veita þeim. aðila, er féll-
ist á miðlunartillögur þeirra, en
rísa gegn hinum, er eigi vildu
sættir. Sagan sýnir, að þannig
tókst um aldir að koma í veg
fyrri blóðug átök og upplausn
ríkisins.
En þegar stundir liðu, tókst
að „útrýma“ þeim, sem staðið
höfðu á milli öfganna. Það tókst
að „afmá“ og „gera útlæga"
flesta þá, er um sættir höfðu
leitað og málum miðlað af heil-
um hug til lands og þjóðar. Þá
hófst Sturlungaöld á íslandi.
Það er þetta ástand, sem ýmsar
hetjur úr stjórnarliðinu virðast
vilja skapa sér á landi. Hér eiga
að þeirra dómi aðeins að vera
tveir flokkar. Annars vegar
flokkur byltingamanna, sem
styðst við öreigalýð og misskipt-
ingu lifskja^a. Hins vegar flokk-
ur auðjöfra, sem styðst við fjár-
magn og atvinnutæki landsins.
Slíkum aðiljum getur að vísu
til hugar komið, ef sérstaklega
stendur á, að gera svikasátt, eins
og forðum var gerð við Apavatn.
En ef að því kemur, að þessar
andstæður „hleypa upp dóm-
um“, þ. e. neita að hlýða lands-
lögum, en nota „handaflið",
beita ofbeldi, eins og oft hefir
verið hótað og stundum fram-
kvæmt, þótt ekki hafi enn ver-
ið í stórum stíl, — ef þetta er
gert, þá megum við kenna á
vígsvip Sturlungaaldar á ís-
landi. Framkvæmdavaldið er
enn veikt hér á landi. Mundi þá
ekki nú sem fyrr vera þörf milli-
flokks, sem drægi úr öfgunum
og bæri klæði á vopnin. —
En hvað sýnist mönnúm nú
um forustuna í elzta lýðveldi
heimsins, þegar frjáls stjórnar-.
andstaða er talin goðgá og
stjórnarblöðin skrifa um það að
banna blöð, sem leyfa sér að
skýra frá ávirðingum ráðherra í
opinberu lífi? Finnst mönnum
slíkt viðhorf bera vott um
sterkan málstað? — Renna
menn ekki grun í, að málstaður-
inn kunni að vera veikari en
hollt er fyrir þjóðina og sjálf-
stæði hennar í framtíðinni?
Eínar Erlendsson
verzlunarmaður í Vík
Einar Erlendsson, verzlunar-
maður í Vík, varð fimmtugur 1.
þ. m. Hann er fæddur í Engigarði
í Hvammshreppi í V-Skaftafells-
sýslu, sem nú hefir verið í eyði
um allmörg ár. Foreldrar hans
voru þau hjónin Erlendur
Björnsson trésmiður og Ragn-
hildur Gísladóttir, sem byrjuðu
búskap í Engigarði en fluttu
fljótt til Víkur og bjuggu þar
síðan alla tíð. Þar ólst Einar
einnig upp hjá þeim frá tveggja
ára aldri, og þar hefir hann
dvalið og starfað síðan. Hann er
að mestu sjálfmenntaður, stund-
aði nám 1 vetur í unglingaskól-
anum í Vík, en hefir síðan sjálf-
ur bætt ofan á, og það svo, að
starfshæfni hans, kunnátta og
þekking stendur miklu framar
en hjá fjölda þeirra, sem langt
skólanám hafa stundað. Frá 12
ára aldri hefir hann stundað
verzlunarstörf, og þar af lengst
hjá Kaupfélagi Skaftfellinga i
Vík. Hefir hann starfað þar um
30 ára skeið og notið óskipts
trausts og álits allra þeirra, sem
honum hafa kynnzt, enda mun
það sannast mála, að hann sam-
einar marga eða flesta kosti nú-
tíma verzlunarmanns, traust-
leika og festu, trúmennsku og
skyldurækni, reglusemi, lipurð
og lagni í allri umgengni við
menn, og framúrskarandi góð-
vílja og hjálpsemi. Það mun
einnig hafa verið leitað eftir að
fá hann til forstöðu kaupfélaga
annars staðar, en hann hafnað
því og kosið heldur að halda
tryggð við átthaga og starf það,
sem hann hefir vaxið upp í.
Hann hefir ekki komizt hjá því,
að á hann hlæðust ýms trúnað-
arstörf, þótt lítið hafi hann sózt
eftir því. Meðal annars hefir
hann lengi setið bæði í sveitar-
stjórn og sóknarnefnd og gegnt
oddvitastörfum i þeim báðum.
Hefir hann leyst slík störf af
Dáðir vovu
dvýgðar
Saga Nólseyjar-Páls og fleiri afreksmanna, segir frá
margvíslegum mannraunum, ævintýrum, svaðilforum og
hetjudáðum. Sögurnar gerast á hinum ólíkustu stöðum
og umhverfi, allt frá hjarnbreiðunum á nyrztu slóðum
jarðarinnar til fjallavatnanna í Sviss, háfjallanna i Tí-
bet og sólheitra stranda Arabiu.
Allir,’, sem unna stórfenglegum hetjusögum og ævin-
týrum, lesa „Dáðir voru drýgðar". __
Kaupið bókina hjá næsta bóksala, eða pantið hana beint
frá útgefanda.
Bókaúígáfan Fram
Lmdargötn 9 A — Rcykjavík — Sími 2353
TÍMINN er víðlesnasta anglýsingablaðið!
Smnbund ísl. samvinnufélagq.
SAMVINNUMENN:
Dragið ekki að brunatryggja innbú yðar.
Biðjið kaupfélag yðar að annast vátryggingu.
SAVOIX de PARÍS mýhir hiíðina og
styrkir. Gefnr henni yndisfagrun Iitblœ
og ver hunu hviUnni.
IVOTIfl
SAVON
Sjaínar tannkrem gerir
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteini og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennurnar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn. Hefir þægilegt og
hressandi bragð.
JVOTIÐ SJAFJXAIS TANWKREM
KVÖLDl OG MORGNA.
Sápuverksmiðjan Sjöin
Akureyri
¥ökukonur
vaniar á Kleppsspítalaim.
Lpplýsingar hjá yfirhjákrnnarkonnnni
í síma 2319.