Tíminn - 09.03.1945, Blaðsíða 3

19. blað
TÍMIM, föstndagiim 9. marz 1945
BJ0RN HARALDSSONi
Hugleiðíngar á víð og dreif
I.
Þær ógurlegu þrengingar, sem
núverandi heimsstyrjöld hefir
skapað öllu mannkyni, hafa
opnað augu fjölmargra vits-
muna- og áhrifamanna víðs
vegar um heim fyrir þeirri stað-
reynd, að vaTanlegur friður og
vellíðan mannkynsins vinnst
því aðeins, að þjóðir og einstakl-
ingar hefji nýtt líf að stríðinu
loknu, með því að gerbreyta
mjög mörgu í samlífi manna og
þjóða, bæði um hugsunarhátt
og fyrirkomulag. Þótt öllum
megi vera ljóst, að slíkar breyt-
ingar gferast ekki í einni svipan,
í einu átaki, eru nokkrar vonir
til þess) að böl styrjal'darinnar
skapi hinu góða í heiminum
betri aðstöðu til sigurs nú en
fyrr. Baráttuna fyrir bættum
lífskjörum manna og þjóða má
ekki lengur heyja sem tillitslaust
stríð milli hagsmunaaðila,
hvorki milli ríkja eða innbyrð-
is í þjóðfélagi. Jafnan rétt og
aðstöðu allra manna til lífsins
gæða nægir ekki að viðurkenna
einungis í orði kveðnu.
Hin nýafstaðna ráðstefna
voldugustu þjóðhöfðingja
heimsins, Krímráðstefnan, virð-
ist gefa mönnum nokkra ástæðu
til bjartsýni í þessum efnum.
Þar var ákveðið að gengið yrði
milli bols og höfuðs á þýzku
heimsdrottnunarstefnunni, og
rætt um skipulögð, réttlát og
friðsamleg viðskipti milli fallra
þjóða. Vissulega er of snemmt
að hrósa sigri yfir giftusamlegri
lausn á alþjóðamálum að stríð-
inu loknu, en orðin eru til alls
fyrst. Við íslendingar höí&m
ekki síður en aðrar þjóðir á-
stæðu til að fylgjast vel með
þessum yfirlýsingum og ráða-
gerðum, þótt við fáum senni-
lega ekki aðstöðu til beinna á-
hrifa á skipulagningu heimsins.
Innanríkismálin eru hins veg-
ar okkar viðfangsefni. Þjóðin
má hvorki líða eða gefa tilefni
til þess að þeim verði skipað af
öðrum aðilum en þjóðinni
sjálfri. Við treystum því, að
stjórnmálalegt fullveldi okkar
verði viðurkennt og verndað
af væntanlegri alþjóðaráð-
stefnu. Hitt er svo okkar hlut-
ur, að viðhalda frelsinu, með
því að stjórna okkar eigin mál-
um með hyggindum og réttlæti.
II.
Frá upphafi hefir örlað á
stéttáskiptingu meðal íslenzkt
þjóðarinnar, þótt hún hafi á
síðari öldum ekki gengið eins
lángt og stéttaskípting, er við-
gengizt héfir fram á síðustu
tíma hjá flestum öðrum Evrópu-
þjóðum. Á síðustu öldum er
tæplega um að tala ánau&uga
^.tétt á íslandi í líkingu við það,
sem átti sér stað í flestum
stærri ríkjum álfunnar. Hér var
heldur aldrei til raunveruleg
aðalsstétt. Stéttaskipting hér á
landi hefir verið á síðari ölá-
um og er fólgin í ójafnri að-
stöðu- borgaranna til þess að
skapa sér lífshamingju og mið-
ast aðallega við misskiptan
efnahag. Á síðustu áratugum
hefir ' atvinnulíf þjóðarinnar
hnigið inn á þær brautir að
gera atvinnustéttaskiptinguna
æ skarpari og skapa. harðvít-
ugar - andstæðar stéttir, sem
varið hafa mikilli orku í ófrjóa
togstreitu um hagsmunamál
sín, þar -sem hnefarétturinn
einn hefir ráðið lögum og lof-
um. Það má öllum vera ljóst,
að slík stefna er ekki heillavæn-
leg til frambúðar.
Jafnframt því, sem þjóðar-
auður íslendinga hefir vaxið
mjög á síðari árum hefir hann
meir en nokkru sinni fyrr safn-
azt á hendur fárra einstaklinga
og fyrirtækja. Einstakir menn
gætu nú fyrir eigið fé keypt upp
heil byggðarlög eða atvinnu-
tæki, sem takmörkuðu afkomu
þjóðfélagsborgara svo hundr-
uðum skiptir. Ekki getur hjá
því farið, að vaxandi andstæður
auðs og fátæktar í landinu,
deiða til síharðnandi deilu milli
vinnuveitenda og verkamanna,
deilu, sem þegar er hörð úr hófi
fram.
III.
Deilan um laun og kaup hefir
oftast verið háð af mikilli ó-
bilgirni. Vinnuveitendur hafa
fylgt þeirri einu reglu að hamla
á móti bættum kjörum verka-
manna eins lengi og auðið var,
án tillits til þess, hvort kröfur
verkamanna voj;u réttmætar eða
ekki. Þeirra sjónarmið hefir
bérsýnilega ávallt verið það eitt
að hagnast sem mest á kostnað
vinnuselj enda. Afstaða verka-
manna hefir á hinn bóginn ver-
ið sú, að knýja fram kauphækkrr
anir og kjarabætur, hvenær
sem framkvæmanlegt var, án
tillits til þess, hvort viðkomandij
atvinnurekstur þoldi að verða
við kröfum þeirra eða ekki.
Aðalrök þeirra fyrir hækkunar-
kröfum sínum hafa jafnan verið
þau, að án launahækkunar gætu
verkamennirnir ekki lifað sóma-
samlegu lífi. Það skal fúslega
viðurkennt, að barátta verka-
lýðsins fyrir kjarabótum hefir
átt fullan rétt á sér, en hún
hefir verið háð allt of ein-
hliða og án þess að stefnt væri
að sanngjörnu marki og hefi^
í þvi efni átt sammerkt við
vörn vinnuveitendanna. Með
samanburði á lífskjörum verka-
mannastéttarinnar annars veg-
ar en vinnuveitenda, einl^im
stærri atvinnurekenda, hins
vegar, að ógleymdum hálauna-
mönnum hins opinbera og ein-
stakra stórfyrirtækja, hefir
verkamönnum tekizt að vinna
málstað sínum mikið fylgi, bæði
innan stéttarinnar og utan, og
því oftast fengið kröfum sínum
framgengt. Með samanburði við
launastétt landsins hafa þeir
rökstutt kröfur sínar um sams
konar öryggi verkamönnunum
til handa og það, sem launa-
stéttin á við að búa. Rökfærsla
þessi er að vísu ekki óeðlileg
svo langt sem hún nær. Þegar
hins vegar er litið á þetta örygg-
ismál frá sjónarmiði heildar-
innar, þjóðarbúsins, verður*ekki
varizt þeirri spurningu hvort
þjóðarbúið, sem á alla sína af-
komu „undir sól og regni“, ef
svo má að orði kveða, geti
heitið þegnum sínum fyrirfram
öruggri afkomu. Raunverulegar
tekjur þjóðarbúsins eru and-
virði þeirra vara, sem þjóðin
sjálf framleiðir eða býr til að
frádregnum erlendum kostnaði
■við framleiðslu þeirra. Þessar
tekjur eru hið eina raunveru-
lega „lifibrauð" allra stétta
'þjóðfélagsins. Þeir, sem að því
vinna að framleiða landbúnað-
ar-, sjávar- og iðnaðarvörurnar
og koma þeim í gjaldeyri, skapa
allar þjóðartekjurnar. Afkoma
þessa fólks, þegar tekjunum
hefir verið rétt skipt milli þess,
er réttlátur mælikvarði, til þess
að ákveða eftir laun annarra
stétta þjóðfé.lagsins.
Það er að sjálfsögðu ^iltölu-
lega auðvelt þegar þjóðarbú-
skapurinn gengur vel, ’að heita
einstökum stéttum þjóðfélags-
ins hóflegum launum fyrirfram,
en þegar illa árar, er það ekki
hægt með öðru móti en því, að
gengið verði á hlut annarra
stétta, sem ekki njóta og aldrei
hafa notið þess öryggis, sem
felst í föstum launum. Þvílíkir1
búnaðarhættir leiða eðlilega til
þess, að allar stéttir þjóðfélags-
ins gera kröfu til þessa öryggis,
enda eru dæmin deginum Ijós-
ari um það. Og slíkum kröfum
er að sjálfsögðu erfitt að neita,
þegar einhverjum er veitt. En
þá er þjóðarbúið líka komið í
þann vanda, sem ekki er unnt
að leysa svo vel fari, og það
er þegar statt í þessum vanda.
Niðurstaða þessara hugleið-
inga verður því sú, að það sé í
raun og veru hvorki hyggilegt
né réttlátt, að heita nokkrum
þegnum þjóðfélagsins fyrir-
fram ákveðnum árslaunum,
heldur eigi að greiða laun og
! kaup eftir varlegri áætlun, en
’síðar með uppbót á áætlunar-
! lasjjnin eftir því Nsem árlegar
'tekjur þjóðarbúsins gefa tilefni
til. Slíkt fyrirkomulag ætti
þegar í stað að setja niður allar
deilur um kaup og laun, því að
ákvörðun þeirra byggðist alger-
lega á hagfræðilegum útreikn-
ingi. Það eina öryggi, sem þjóð-
arbúið getur veitt Jaegnum við-
komandi efnahagslegri afkomu
þeirra, er að skipta tekjum
þjóðarbúsins réttlátlega, og það
er líka hið eftirsóknarverðasta
öryggi.
Launa- og kaupgjaldsmál
þjóðarinnar er eins konar reikn-
ingsþraut, sem hefir að sjálf-
sögðu aðeins eina rétta lausn.
Og aðferðin við að leysa þessa
þraut, er hin sama og við aðrar
slíkar þrautir, sú, að nota hin-
ar gefnu, þekktu tölur. Hún er
ekki sú, að geta sér til um út-
komuna eins og hingað til hef-
ir verið gert. Sá hundavaðs-
háttur, sem viðgengizt hefir í
þessum efnum, er orsökin til
þess, að atvinnumálum þjóðar-
innar og friðnum í landinu er nú
teflt í fullkomið óefni. Mikill
meirihluti þingfulltrúa þjóðar-
innar virðast hafa gleymt hags-
munum þjóðarheildarinnar, en
beinir í þess stað orku sinni og
valdi til framdráttar stundar-
gengi einstaklinga og vissra
stétta. Því er komið sem komið
er.
IV.
Framleiðslan er nú meiri að
verðmæti en nokkru sinni fyrr.
Þrátt fyrir það fækkar þeim sí
Handbók um
bamauppeldi.
Nýlega' hefir komið út lítið
kver, sem nefnist „Fyrstu árin“.
Það er eftir amerískan prófes-
sor, dr. J. B. Watson, .mjög
þekktan sálfræðing, en þýtt af
dr. Símoni Jóh. Ágústssyni. Er
þetta handbók um barnaupp-
eldi og sálræna meðferð ung-
barna.
í formála að bókinni segir
þýðandi:
„Kenning Watsons er óneit-
anlega einhliða og þröng, þótt
rannsóknir hans séu í ýmsu at-
hyglisverðar. Þegar ég, að beiðni
útgefanda, tók að mér að þýða
þessa bók, var það ekki af því,
að ég væri öllum fullyrðingum
og skoðunum höfundar sam-
mála. En að hinu íeytinu vajpar
bókin nýju ljósi á sálarlíf
barna og veitir mörg ágæt ráð
um uppeldi þeirra. -Kaflarnir
um hræðslu barna og reiði eru
til dæmis stórmerkilegir og
hafa orðið almenningi til mik-
ils gagns og skilningsauka“.
Það er vel þess vert fyrir
fólk, sem á börn á ungum aldri,
að kaupa þessa bók og lesa hana
vandlega. í henni eru margvís-
legar leiðbeiningar og ráðlegg-
ingar um uppeldið frá því þau
eru í reifum og nokkuð fram.
eftir aldri. Þótt svo fari, að
ýmsum, af sínu leikmannsviti,
kunni að þykja sumt, er þar er
sagt, fánýtt eða jafnvel fjar-
stæðukennt, þá er hún þó lík-
leg til þess að vekja fólk til um-
hugsunar um uppeldi ungbarna
og hin örlagaríku áhrif þess.
Allmargar myndir eru í bók-
inni, en flestar eru illa prent-
aðar, sýnilega gerðar eftir öðr-
um prentuðum myndum.
og æ, sem að henni vinna.
Flóttinn stafar af því, að öðr-
um stéttum þjóðfélagsins heflr
verið veitt hærri laun og meira
öryggi en þeim, sem að fram-
leiðslunni vinna. Og þeir, sem
hverfa frá framleiðslunni,
þrengja sér inn á starfsvið ann-
arra stétta. Með styttingu
vinnutíma og stofnun nýrra
embætta og starfa virðist skap-
ast verksvið fyrir þetta fólk. í
rauninni, er það þó sjónhverfing
(Framhald á 6. síðu)
Bókin er 150 blaðsiður, kostar
12,50 óbundin, en 20 krónur í
bandi. Hún er gefin út af bóka-
útgáfunni Heimi í Reykjavlk.
Föndur.
Önnur bók, sem gjarna má
geta I sömu andrá, er „Föndur
I,“ leiðbeiningar um verklegt
nám til notkunar* í skólum og
heimahúsum. Þessa bók hefir
Lúdvig Guðmundsson skólastj.
tekið saman. Hann segír í for-
mála sínum:
„í skólastarfi mínu á umliðn-
um árum hefir mér með hverj-
um degi, er leið, orðið ljósari
þörfin á því, að út yrðu gefnar
á íslenzku aðgengilegar leið-
beiningar um ýmsar verklegar
greinar, er alþýða manna gæti
haft sér tll dægradvalar og
heimaiðju, svo sem trésmíði,
bókband og fleira.
Kom þá tvennt til greina:
Annað það að gefa út ýtarleg-
ar leíðbeiningar í hverri sér-
grein um sig, er nota mætti við
sjálfsnám og sem handbækur
fyrir þá, sem áður hafa lært
undirstöðuatriðin. í-þessu skyni
var á síðastliðnu ári hafin út-
gáfa á ..Smáritum handíðaskól-
ans“. Fyrstu tvö heftin eru þeg-
ar komin út, en önnur i undir-
búningi. Hefti þessi munu með-
al annars fjalla um trésmíði,
bókband, málmsmíði, leður-
vinna og fleiri greinar, sem
kenndar eru í skólanum.
Hitt var það að gefa út safn-
rií handa börnum og ungling-
um, þar sem veitt væri leiðsögn
um byrjunaratriðfýmissa greina
verklegs náms. Bók þessari, sem
hér kemur fyrir almennings-
sjónir, er ætlað þetta hlutverk.“
í bókinni eru leiðbeiningar
um pappírsfðndur, leikfanga-
gerð, leirmótun, myndprentun,
mynztrun pappírs, bastvinnu,
myndasamfellur, handbrúðu-
leik, skuggaleiki og ýmislegt
fleira. Margar myndir eru í bók-
inni til skýringar.
Þetta virðist vera gagnleg bók
og líkleg tíl þess að skapa börn-
um og unglingum skemmtilegt
verkefni í tómstundum, er jafn-
fram þjálfar þau og þroskar til
nytsamlegra athafna.
Bókin er 92 blaðsíður og kost-
ar 12,75 heft. Arnarútgáfan í
Reykjavík gefur hana út.
Guðmundur Gíslason Hagalín;
Davíð Slefánsson
frá Fagraskógi
Ég hefði gjarnan viljað votta Davíð Stefánssyni frá
Fagraskógi aðdáun mína og þakklæti á fimmtugsafmæl-
inu á annan hátt en með símskeyti, en ég uggði ekki að
mér fyrr en um seinan. En þegar ritstjórn Tímans óskaði
frá mér greinarkorns um þjóðskáldið, liugsaði ég sem svo,
að betra væri seínt en aldrei — og hér er greinarstúfur-
inn kominn. — G. G. H.
I L
Davíð skáld Ötefánsson hefir
skrifað stóra og merka skáld-
sögu, og ennfremur hafa þrjú
leikrit komið frá hans hendi,
og hafa sum þeirra aflað hon-
um feikna vinsælda. Samt sem
áður mun hann i vitund flestra
íslendinga fyrst og fremst vera
ljóðskáldið Davíð frá Fagra-
skógi. Nú er það því miður málæ
sannast, að jafnvel góð kvæði
eru yfirleitt minna lesin en
skáldsögur, og er þetta svona
ekki aðeins hér á landi heldur
og í öðrum löndum. Þegar svo
er tekið tillit til þess, að Davíð
Stefánsson er brautryðjandi í
ljóðlist og einungis maður fimm-
tugur, mun mega telja það ein-
stætt, hvílíkra ástsælda hann
nýtur — og ekki fyrir nein lodd-
arabrögð og falsgyllingu, held-
ur beinlínis fyrir það, hve menn
hafa fengið mikla ást á ljóðum
hans við lestur þeirra. Ljóða-
bækur hans seljast meira en
bækur annarra íslenzkra skálda,
hvort sem þau eru skáld bund-
ins máls eða óbundins, og eru
afar eftirsóttar í öllum bóka-
söfnum, og ljóð Davíðs eru lærð,
lesin í heyranda hljóði, sungin
og rauluð á svo að segja hverju
einasta heimili um land allt, já,
ég hygg, að ekki sé of sagt, að
hann njóti vinsælda hjá þjóð-
inni allri að undanskildum sár-
fáum öfuguggum, ónáttúrufugl-
um og kredduþrælum —, og séu
ástsældir hans ekki við annað
sambærilegar en þá ofurást, sem
elzta kynslóðin, sem ég hefi
þekkt, hafði á þeim Hallgrími
Péturssyni og Sigurði Breiðfjörð
og þær tvær næst^u á Þorst. Er-
lingssyni. Er ánægjulegt til þessa
að vita, svo mjög sem allt er nú
á hverfanda hveli, bragðvís og
ófyrirleitih fjársýsla og kaup-
höndlun almenn — og æsing eða
sjúkleg óró ráðandi í hugum
fjölmargra karla og kvenna frá
innstu dölum til yztu nesja. Og
sannarlega er gaman að hafa
fengið þá vitneskju, að til er hér
á íslandi bæjarstjórn, sem met-
ur svo mikils fögur ljóð og aðf-
ar fagrar bókmenntir, ,s. s. og
þann ljóma frægðar og heillandi
töfra, er slikar gullnar töflur
bregða yfir bæ hennar, að hún
vill votta virðingu og þakkir
sínar og bæjarbúa almennt með
ekki minna en fjórum tugum
þeirra grænu og flúruðu seðla,
sem þykja nú svo dáfagrir í
vöku og í draumi bjarmandi, að
eigi munu menn lengur sjá nein
gullin hlið eða geislabauga við
vegarenda, heldur portboga
mikinn, fóðraðan grænum
gjaldmiðli, og bankastjóra
seðlabankans sitjandi í sæti
sankti Péturs, hafandi í hönd-
um stimpil í stað lykils.
II.
Það í bókmenntum okkar og
hugsunarhætti, sem á tímum
kyrrstöðu og viðnáms varð þjóð-
erni okkar, menningu og mann-
dómi ómetanleg vernd og vörn,
varð — með ýmsum sínum
leiðu fylgifiskum — til tafar og
miska, þá er fram skyldi sótt,
víkkað veldi íslenzkrar þjóð-
menningar, • þjóðinni aukið
sjálfstraust til dáða og vakin
hjá henni trú á landið og gæði
þess. Já. tregðan, hin steinda
fortiðartílbeiðsla — og hin föstu
erfðaform, sem ímyndunarafl og
sköpunargáfa þjóðarinnar hafði
verið í felld — allt þetta reynd-
ist nú fjötur um fót. Þetta varð
þeim fljótlega ljóst ýmsum hin-
um ágætu forystumönnum okk-
ar á sviði menningarlegrar end-
urnýjunar, en þeir áttuðu sig
einnig á því, að samt sem áð-
ur var náið samband' við forna
menningu og minningar ekki að-
eins æskilegt, heldur beinlínis
stórum mikilvægt, sáu, að hinn
laufríki meiður íslenzkra forn-
bókmennta var nauðsynleg örv-
un og fyrirmynd um skógrækt-
ina og gat um leið orðið skýl-
andi verndari hins nýja gróðrar,
sem þurfti að verða sem feg-
urstur og þroskamestur, þar
sem honum var ætlað allt í
senn: að auka fegurðartilfinn-
ingu, smekkvísi og andlegan
metnað landsmanna, vekja trú
á 'frjómagn íslenzks þjóðareðlis
og íslenzkrar gróðrarmoldar,
vera ylgjafi hugsjóna og djarfra
drauma og veíta vorfuglum
ungra vona unað og skjól.
í hinum nýju bókmenntum
okkar var svo lögð hin mesta á-
herzla á það, að rýma burt úr
íslenzkri tungu yfirleitt brák-
uðu máli og erlendum ambögum
og einnig hvers konar ósmekk-
legum orðum, en endurvekja eða
skapa úr kjarnviðum tungunnar
fögur orð og mikillar merking-
ar — og. hefja til virðingar
hreint mál og tigið að yfir-
bragði. Þá skyldi og haga mál-
blæ í samræmi við efni, og
myndir og líkingar, skapaðar af
skáldunum sjálfum, skyldu sem
mest koma. í stað fornra kenn-
inga, en allar rangar kenningar
eða álappalegar hverfa með
öllu — og sömuleiðis þau heiti
úr fornu skáldamáli, sem röng
væru eða lítifla verðleika. Loks
skyldi þess gætt, að velja þá
bragarháttu, sem að hrynjandi
hæfðu bezt yrkisefnunum, en
halda þó hvarvetna sem fast-
ast í hina glæsilegu hreimprýði
íslenzkrar ljóðlistar, stuðla og
höfuðstafi.
Hinum ágætu skáldúm ís-
lenzkrar endurreisnar varð mik-
ið ágengt í þessum efnum, en
þrátt fyrir það, þó að eitt þeirra,
Jónas Hallgrímsson, næði jafn-
vel að telja má undursamlegri
fullkomnun um allt, er mestu
veldur um fegurð ljóðlistar og
mátt hennar til áhrifa og mót-
unar, þá helzt þó í íslenzkum
kveðskap sitthvað, sem telja
verður til lýta. Meira að segja
góðskáldin notuðu ýmiss þau
fornyrði, er hvorki virðast fög-
ur né áhriíarík, ennfremur
forn heiti, sem eru miður
smekkleg og voru búin að missa
lit og líf; einnig úreltar orð-
myndir, óeðlilegar styttingar
orða, óþarfar sagnir og aðrar
með ankannalegum blæ og
stundum hlálegum — og þá
ekki síður frauðkennd eða svip-
lítil lýsingarorð. Sumt af þessum
missmíðum var talið helgað
fornum venjum, og voru skáldin
afsökuð með því, að þau notuðu
sér svokallað skáldaleyfi. Það
var stórt orð og lengi vel ómót-
mælanlegt meðal alls þorra
manna — og það allt fram á
annan tug þessarar aldar.
Jónas Hallgrímsson gekk á
brautum Jóns Þorlákssonar um
endurnýjun og fegrun málsins
og nam margt af erlendum
skáldum hins nýja tima um
fjölbreytni og fegurð forms-
ins, en efnisval hans var mjög í
anda Eggerts Ólafssonar, og þó
að hjá þeim skáldum, sem eftir
Jónas bar hæst, kæmi fleira til
greina en hjá honum og Egg-
ert, þá má þó með fyllsta rétti
segja, að yfirleitt mótuðu þeir
þá hefð um efnisval, sem varð
síðan ríkjandi í höfuðatriðum
allt fram á 1. fjórðung þessarar
aldar. Fegurð og tign landsins
og framfaramöguleikar þjóðar-
innar, frægð feðranna, glæsi-
leiki eða þróttur einstakra
manna eða kvenna, blessun
freLsisins og bölvun erlendrar
kúgUnar, viðhorfin víð vanda-
málum þjóðarheildarinnar og
jafnvel þegar fram í sótti alls
mannkyns — þetta voru höfuð-
viðfangsefnin, og þó að skáldin
kvæði nokkuð um sjálf sig, og
þá helzt um ástir sínar og
sorgir — einkum söknuð við
ástvínamissi — þá var það
sjaldgæft, að tilfinningalif
þeirra, þrár þeirra og ástríður
— yfirleitt tjáning þeirra innra
manns í gleði og hörmum, yrði
þeim verulegt viðfangsefni í
skáldskap, og sumir þeir, sem
komu nokkuð að ráði að þessum
efnum i kvæðum sínum, grát-
skældu sig gjarnan svo ömur-
lega og ámátlega og töluðu með
þvílíkum væmniklökkva, að þó
að þetta félli í geð hálfsálsjúk-
um píslarvottum innibirgðra
hvata, þá væmir nú við því
hvern heilbpigðan og sæmilega
þroskaðan mann....... Þá er
rétt að taka það fram, að í túlk-
un efnisins var það frekar sjald-
gæft að varpa yfir það sem
heild nokkurri leyndardóms-
fullrl dul, þó að altítt væri hins
vegar að segja eitt eða annað á
l