Tíminn - 08.05.1945, Blaðsíða 2

2
TÍ3IEVA, liriðjudaginn 8. maí 1945
34. blað
jÞriðjjudagur 8. maí
Á víðavangi
ERLENT YFIRLITs
Ógnarstjórnín í Póllandi
10. maí
Á fimmtud. 10. maí, eru liðin
fimm ár, síðan brezki herinn
kom hingað til lands. Fyrir ís-
lendinga er frekari ástæða til að
minnast fimm ára afmælis her-
námsins vegna þess, að það ber
upp á sama tíma og frændþjóð-
irnar eru að losna undan her-
námi Þjóðverja. Þau ólíku kjör,
sem íslendingar og þær hafa
sætt síðastl. fimm árin, mættu
minna íslendinga á, hve mikils-
vert það er að eiga fyrir nábúa
réttsýna og frelsisunnandi stór-
þjóð eins og Breta. Það verður
bezt metið með því að bera
saman hernám íslands annars
vegar og hernám smáþjóðanna
á meginlandi Evrópu hins veg-
ar, þar sem þýzkir og rússneskir
herir hafa yfirráð.
Með framkomu sinni hér á
hernámstímanum hefir brezka
þjóðin sýnt það gleggst, að hún
er vinur smáþjóðanna. Aðrar
smáþjóðir Evrópu eiga henni
þó' ekki minna upp að unna.
Frelsið, sem margar þeirra eru
að endurheimta nú, er ávöxtur
af baráttu hennar. Hefði brezka
þjóðin lagt piður vopnin 1940,
væri engin ‘þjóð nú frjáls á
meginlandi Evrópu. Hver frels-
isunnandi íslendingur mun því
minnast þess með blygðun, að
á þeim tíma skyldu vera til
menn, er teljast íslenzkir, er
vildu þó enga aðstoð veita Bret-
um í þessari baráttu og kröfð-
ust þess m. a., að setuliðsvinn-
unni væri hætt og siglingarnar
til Bretlands stöðvaðar. Hver
frelsisunnandi íslendingur
minnist þess einnig með blygð-
un, að blað þessara sömu manna
hefir undanfarna mánuði ráðizt
með miklum fjandskap gegn
Bretum og talið þá kúgara
Grikkja og fleiri þjóða. Þá eina
afsökun geta íslendingar fært
fram, að hér er um menn að
ræða, sem ekki stjórnast af ís-
lenzkum sjónarmiðum, heldur
eru þý erlendrar þjóðar. Munu
Bretar líka kannast við slíka
manntegund í sínum hópi.
Það mun ósk allra íslendinga,
þegar fyrrnefndir undanvilling-
ar eru frátaldir, að vinsamleg
sambúð íslendinga og Breta, er
styrktist á stríðsárunum, megi
halda áfram að styrkjast á
komandi friðartómum, og 10.
maí verði að því leyti óvenju-
legur hernámsdagur í sögu
styrjaldarinnar, að með honum
hafi frekar verið lagður grund-
völlur að batnandi sambúð
hlutaðeigandi þjóða en því
gagnstæða. Með þessu vilja ís-
lendiögar þó á engan hátt
skerða samstarfið við frænd-
þjóðirnar á Norðurlöndum,
enda má telja víst, að tengsl
þeirra við vesturveldin hafi
einnig styrkzt síðustu fimm ár-
in, þar sem frelsisbaráttu þeirra
hefir verið stjórnað frá Bret-
landi og þannig skapazt marg-
vísleg vináttubönd.
Undirlægja rauðu
fasistanna
í forustugrein Skutuls á ísa-
firði var nýlega varpað fram
spurningunni: Hverjir skrifa
Morgunblaðið? Spurningin var
borin fram í tilefni af grein
Mbl. „Hólastóll og hundaþúfa",
en Skutli fannst hún meira
þrungin af niðurrifsanda og
upplausnarstefnu kommúnista
en þeirri viðhaldsstefnu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefir tal-
ið sér mest til gildis.
Þótt vissulega hafi verið góðar
og gildar ástæður til að spyrja
þannig í tilefni af landbúnaðar-
skrifum Mbl. undanfarið, er þó
jafnvel enn ríkari ástæða til að
spyrja þannig í tilefni af skrif-
um Mbl. um stríðsyfirlýsingar-
málið.
Það sr kunnugt, að rauðu fas-
istárnir (kommúnistar) hafa
unnið að því öllum árum, að ís-
land yrði stríðsaðili. Alþingi
kvað þessa viðleitni niður, enda
var það í samræmi við þjóðar-
viljann. Rauðu fasistarnir hófu
þá hatramar árásir á þessa af-
stöðu Alþingis. Þeir töldu hana
sönnun þess, að íslendingar
vildu ekki samvinnu við sam-
Úthlutun setuliffs-
bifreiða.
Nefnd sú, sem nýlega fékk það
hlutverk að úthluta bifreiðum,
sem keyptar yrðu af setuliðinu,
hefir nú hafið starf sitt. Nefnd-
inni mun hafa borizt mikið af
umsóknum og verður það að
teljast sjálfsagt, að hún athugi
þær vandlega áður en hún hef-
ur starf sitt. E_r vitanlega
sjálfsagt, að hún láti'þá ganga
fyrir, er þarfnast bifreiðanna,
vegna atvinnureksturs síns. M.
a. munu bændur hafa sótt um
allmarga bíla, enda hafa þeir
þeirra fyllstu not. Umsóknir
þeirra eiga vissulega að skipa
hærri sess en umsóknir bæjar-
manna, er eingöngu vilja fá bílá
til skemmtiferðalaga. Mun regl-
um nefndarinnar viðkomandi
úthlutuninni vissulega verða
mikil athygli veitt.
Ríkisstjórnin ætlar aff okra
á setuliðsbifreiffunum.
Mikla athygli vekur verð það,
sem ríkisstjórnin ætlar að hafa
á setuliðsbifreiðunum, er hún
kaupir og selur aftur. Ríkis-
stjórnin ætlar að leggja á
bifreiðarnar margfalt hærri á-
lagningu en leyfilegt er að leggja
á nokkra aðra vöru og er það
óforsvaranlegt í hæsta máta, að
ríkið skuli gefa slíkt fordæmi.
Hér er ekki um nein „luxus-
tæki“ að ræða, ef rétt er út-
hlutað, heldur atvinnutæki, sem
ekki á að okra með. Þess ber
líka að gæta, að hér er yfirleitt
um notaðar og meira og minna
skemmdar bifreiðar að ræða, er
eigi munu þola samkeppni við
nýjar, ódýrar bifreiðar, er fljót-
lega hljótá að koma á markað-
inn.
Það verður því að teljast
sjálfsagt, að ríkisstjórnin end-
urskoði ákvarðanir sínar um
bifreiðaverðið og geri þessa bif-
reiðaverzlun ekki að óþolandi
okurstarfsemi.
Hvaff tefur lækna-
bifreiffarnar?
í vetur samþykkti neðri deild
álþingis, að hverju læknishéraði
skyldi gefinn kostur á að fá af
bílum þeim, er ríkisstjórnin
kaupir af setuliðinu, einn
sjúkrabíl eða „jeep-bíl“ fyrir
kostnaðarverð. Er það vitanlsga
fyllsta nauðsyn, að læknlshér-
uðin ráði yfir slíkum bifreiðum
og leggi læknunum þær til.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Tíminn hefir fengið, hefir heil-
brigðis- og félagsmálaráðherr-
anh, sem þessi mál heyra undir,
snn ekkert gert til að koma
bessu máli í framkvæmd, þótt
langt sé síðan tillagan var sam-
bykkt. Það heyrir þó fyrst og
fremst undir hann að hafa for-
göngu <um þetta mál. Mun þó
landlæknir vera búinn að ýta
eftir framkvæmdum í þessum
efnum.
Þess verður að krefjast, að
heilbrigðis- og félagsmálaráð-
herrann sofi ekki lengur á
framkvæmdum í þessum efnum,
heldur tryggi það að læknishér-
uðunum verði með þessum hætti
tryggður hinn heppilegasti og
bezti bifreiðakostur, sem völ
er á.
Jökulsárbrúin hjá
Grímsstöffum.
Austfirðingum munu þykja
það góð tíðindi, að Jökulsá á
Fjöllum verður brúuð hjá
Grímsstöðum næsta sumar. Með
því styttist leiðin frá Akureyri
til Austurlands stórlega. Hlyzt
af því verulegur sparnaður á fé
og tíma, auk ýms annars ávinn-
ings.
Ástæðan til þess, að þannig
hefir verið gengið í það að hraða
Jökul^árbrúnni hjá Grímsstöð-
um, er þingsályktunartillaga, er
Framsóknarmenn fluttu á sein-
asta þingi. Fjallaði hún Um að
þessari brúarsmíði yrði hraðað
og henni helzt lokið á þessu ári.
Tillagan var samþykkt og hefir
vegamálastjóri síðan unnið að
framkvæmd hennar með þeim
árangri, sem .að framan getur.
Aukin tækni viff
brúargerffir.
Þótt aukin tækni og verklegar
nýjungar á stríðsárunum hafi
mjög beinzt að því að auka
hvers konar eyðileggingu, verð-
ur það þó hvergi nærri sagt um
allt. Sumar hinna nýju upp-
finninga munu koma að góðum
notum .í viðreisnarstarfinu eftir
stríðið. Má þar m. a. nefna
aukna tækni við brúargerðir og
hafnargerðir. Herstjórnirnar
hafa látið búa til brýr og hafnir,
sem hafa verið fluttar til eftir
þörfum, og komið upp á ör-
skömmum tíma. Vafalaust get-
ur þessi nýja tækni komið ís-
lendingum að miklum notum,
ekki sízt í sambandi við brúar-
gerðirnar. Það ætti að vfera hægt
að fá brýr smíðaðar erlendis.
Með þeim hætti er líklegt, að
hægt verði að Ijúka fyrirhuguð-
um brúarframkvæmdum næstu
ára miklu fyrr og með ódýrara
móti en ella. Hér er um málefni
að ræða, sem ríkisvaldið á taf-
arlaust að taka til fyllstu at-
hugunar.
Vanefndir stjórnarinnar.
Einn af ræðumönnum komm-
únista 1. maí upplýsti, að ríkis-
stjórnin væri ekki enn búin að
leggja á sérstakan reikning 300
milj. kr. af erlendum gjaldeyri,
er eingöngu yrði varið til kaupa
einuðu þjóðirnar, og sögðu, að
„Framsóknarfasistarnir“ hefðu
ráðið mestu um hana, því að
aðrir þingmenn hefðu verið
slíkir aumingjar og liðleskjur,
að þeir hefðu ekki þorað annað
en að fallast á stefnu þeirra.
Með því að túlka þannig af-
stöðu íslendinga, er vissulega
gert það, sem hægt er til að
spilla íyrir góðri sambúð við
sameinuðu þjóðirnar. Það er
ekki aðeins, að stjórnarand-
stöðuflokkurinn sé sagður fas-
istiskur. heldur eru tveir
stjórnarflokkarnir sagðir alger-
ar undirlægjur hans í þeim
efnum og þar á meðal sjálfur
forsætis- og utanríkismálaráð-
herrann.
Það hefði mátt telja sjál-f-
sagt, að blað forsætis- og utan-
ríkismálaráðherrans skipaði sér
í brjóstvörn í þessu máli. Fyrst
til að hnekkja því, að ísland
yrði stríðsaðili, og síðan til að
mótmæla því, að afstaða ís-
lendinga sé ýmist sprottin af
fasisma, eða undirlægjuskap við
hann!
Reyndin er hins vegar sú, að
Mbl. gerir hvorugt af þessu. í
stað þess birtir blaðið for-
ustugrein fyrra sunnudag, þar
sem reynt er að mæla afstöðu
rauðu fasistanna bót og Alþýðu-
blaðinu og Tímanum talið það
til óhelgis að hafa nokkuð
minnzt á þetta mál.
Þessari furðulegu grein lýk-
ur svo Mbl. með því, að óska
eftir þögn um máiið!
Það á að þegja við því, að
heill flokkur vann að því að ís-
land færi í stríð! Það á að
þegja við því, að afstaða ís-
lands sé talin fasistisk! Það á að
þegja við því, að % hlutar rík-
isstjórnarinnar og meirihluti
Alþingis séu stimplaðir fasist-
iskar undirlægjur!
Skyldi það vera furða, þótt
menn spyrji: Fyrir hverja er
blað forsætis- og utanríkismála-
rái>,errans, Morgunbl., skrifað?
Og svarið getur ekki orðið
nema á eina leið, eins og líka
var bent á í Skutli. Morgunblað-
ið er eins og skrifað fyrir rauðu
fasistana. Skrif þess, ef þau
hafa einhver áhrif, geta ekki
orðið til annars en að hjálpa
þeim og styrkja þá í sessi.
Svo dýru verði hefir forsætis-
og utanríkismálaráðherrann
orðið að kaupa ráðherradóm
sinn, svo alger hefir „kollsteyp-
an“ verið, að aðalmálgagn Sjálf-
stæðisflokksins verður að haga
sér eins og fullkomin undirlægja
og skóþurrka rauðu fasist-
anna. Úr þessari átt verður því
eigi neins viðnáms að vænta
gegn sókn rauðu fasistanna, og
þeir Sjálfstæðismenn, sem ekki
vilja beygja sig niður í sama
undirlægjuskapinn, verða því að
fara að gera sér Ijóst, að með
Mbl.-klíkunni eiga þeir ekki
lengur samleið.
á nýjum framleiðslutækjum.
Eins og kunnugt er, var þetta
fyrsta og helzta loforðið í stjórn-
arsamningnum og jók mjög trú
ýmsra á „nýsköpun" á sinni tíð.
Loforð þetta var líka innan
handar &p efna strax, þar sem
til var nógur erlendur gjaldeyr-
ir. Það sýnir bezt vilja ráðherr-
anna til að efna loforð stjórnar-
samningsins að þetta skuli enn
ekki hafa verið gert, þótt liðnir
séu 7 mánuðir frá valdatöku
stjórnarinnar.
Hvað skyldi þá verða um efnd-
irnar á öðrum loforðum stjórn-
arinnar fyrst þannig hefir ver-
ið refjast við að efna það, sem
auðveldast hefir verið að gera?
Hin algera „kollsteypv“.
Mbl. segir í Reykjavíkurbréfi
sinu 27. f. m., að stjórnarand-
stæðingar hafi á síðastl. hausti
viljað leggja allt í kaldakol með
verkbönnum og verkföllum, þar
’sem þeir hafi viljað stöðva allar
kauphækkanir. Mbl. gleymir því,
að Sj álfstæðisflokkurinn fylgdi
þessari sömu stefnu allt til þess,
að kommúnistar buðu Ólafi
ráðherratignina. í tólfmanna-
nefndinni lagði Sjálfstæðis-
flokkurinn fram þá tillögu, að
stöðva allar kauphækkanir, er
leiddu til vísitöluhækkunarinn-
ar. Það þýddi sama og algera
kaupstöðvun, því að sú kaup-
hækkun fyrirfinhst tæpast, er
ekki kemur inn í landbúnaðar-
vísitöluna, þegar kaup bóndans
er fundið, og síðan inn í dýrtíð-
arvísitöluna. Svona fullkomin
er „kollsteypan“ hjá Mbl., að
það lýsir því jafnvel enn kröft-
uglegar en kommúnistar, að sú
stefna hefði leitt til hruns og
dauða, er Sjálfstæðisflokkurinn
barðist fyrir í seþtembermánuði
síðastl.!
KRON.
Fyrsta verk kommúnista í
stjórn KRON eftir að þeir náðu
þar meirihluta var að kjósa Sig-
fús Sigurhjartarson'fyrir for-
mann og ákveða að ráða félag-
inu útbreiðshistjóra, er starfi
beint undir stjórn ísleifs og
Sigfúsar. Þykir því sýnt, að hér
sé fyrst og fremst verið að bæta
við erindreka fyrir kommún-
istaflokkinn.
í janúarhefti „World Review“,
hins heimsfræga, frjálslynda
enska tímarits, birtist stutt frá-
sögn úr blaðinu „Church Times“
um stjórn Rússa í Póllandi, eftir
að þeir hröktu Þjóðverja þaðan.
Þessi frásögn fer hér á eftir:
—í annað sinn í þessari styrjöld
hafa hinir óhamingjusömu íbú-
ar Póllands orðið að reyna í sínu
eigin heimalandi hinn mikla
mismun á vestur-evrópískri og
rússneskri menningu og hugs-
unarhætti. Þegar rússneskir
herir fóru inn í Austur-Pólland
1939 gerðu þeir það samkvæmt
yfirlýsingu Molotovs, sem
„verndarar" íbúanna. Sú varð
hins vegar raunin á, að á því
eina og hálfa ári, sem Rússar
voru þar — frá september 1939
til júní 1941 —. var meira en
miljón manna rekin í útlegð til
Síberíu og sett í vinnustöðvar
hersins, eins og sagt er frá í
„Church Times“ hinn 12. maí
1944.
Samt sem áður vonuðu menn
annað, þegar Rússar voru orðn-
ir ein hinna sameinuðu þjóða,
— sem í upphafi sameinpðust
vegna Póllands, sem fyrst allra
barðist gegn herjum Hitlers —
og þegar Stalin marskájkur
hafði hvað eftir annað fullviss-
að heiminn um vingjarnleg á-
form Rússa gagnvart pólsku
þjóðinni. Menn vonuðu, að rauði
herinn myndi koma aftur til
Póllands sem verndari og frels-
ari pólsku þjóðarinnar. En því
miður hafa þær vonir orðið að
engu, því að allar þær fréttir,
sem hafa borizt þaðan, hafa aðra
sögu að segja. Fjöldahandtökur
og flutningur fólks í útlegð hef-
ir hafizt að nýju og fer nú fram
í stórum stíl víðsvegar um Pól-
land. Þessar handtökur eru samt
framkvæmdar með dálítið mis=
jafnt íyrir augum, eftir því hvort
um er að ræða austan eða vest-
an svokallaðrar Curzon-línu.
Héruð Póllands austan þessarar
„línu“ (46% alls landsins og
33% íbúafjöldans fyrir stríð)
álíta Rússar „innlimaða“ í Ráð-
stjórnarríkin. Þess vegna beitir
rússneska stjórnin öllum sínum
áhrifum til að tryggja yfirráða-
aðstöðu sína þar og minnka
möguleikana á því, að þessi
landsvæði tilheyri Póllandi
nokkurn tíma framar. f sama
tilgangi eru íbúarnir kúgaðir
undir fullkomið sóvet-skipulag
og þeir látnir sæta hvers kon-
ar and-pólskum ráðstöfunum.
Einkaeign á jörðum er bönnuð
og komið á samyrkjubúskap, að
rússneskri fyrirmynd. Einnig
hefir öllu skóla og menntunar-
kerfi landsins verið breytt á
kommúnistiska vísu.
Til þess að uppræta pólsk
þjóðareinkenni og þjóðartilfinn-
ingu, sérstaklega íVilna ogLvov
héruðunum eru hafðar þrenns
konar aðferðir.í fyrsta lagi hafa
þúsundir manna verið fluttir í
útlegð langt inn í Rússland, ann-
að hvort af pólitískum ástæð-
um eða til vinnu í stöðvum hers-
ins í Donetshéruðunum og
Svartahafshöfnunum. Frá einu
héraði í Tarnopól í Austur-
Galliciu var yfir fjörutíu þúsund
manns, aðallega konur, sent til
þessara staða. í öðru lagi hafa
allir ungir og hraustir menn
verið teknir í Rauða heriní* með
valdi og reknir á vígstoðvarnar.
í þriðja lagi hefir verið samið
við Lublin-stjórnina um að
flytja þólska íbúa vestur fyrir
Curzon-línuna. Örlög pólsku
Ukrainu eru sízt betri. Þar hefir
fólk verið líflátið í þúsundatali
af N. K. V. D. (rússnesku stjórn-
málalögreglunni), vegna hinnar
sterku þjóðerniskenndar sinnar.
Ástandið í héruðunum vestan
Curzon-línunnar er að nafninu
til öðru vísi í fr^nkvæmdinni
en austan hennar. Rússar viður-
kenna þessi landsvæði sem
pólskt land, en til þess að stjórna
þar hafa þeir komið á fót sér-
stakri stofnun með pólsku
nafni, pólsku þjóðfrelsisnefnd-
inni í Lublin. Hún er ekki skip-
uð Rússum, heldur aðallega af
pólskum kommúnistum. En meg-
in þorri allra íbúanna, er viður-
kennir pólsku stjórnina í Lond-
on sem hið eina löglega yfir-
vald, neitar að hlýðnast skipun-
um „þjóðfrelsisnefndarinnar“.
Undir slíkum kringumstæðum
getur ,,þjóðfrelsisnefndin“ að-
eins haldið valdi sínu með
síauknum ógnunum , með að-
stoð síns eigin „þjóðvarnarliðs“
eða rússnesku stjórnmálalög-
reglunni (N. K. V. D.).
(Framhald á 7. síðu)
MDDIR HA6RANNANNA
Alþýðublaðið birtir 27. f. m. grein
eftir Benedikt S. Gröndal blaðamann,
sem nú dvelur í Bandaríkjunum. Hann
segir þar frá afstöðu Ameríkumanna
fil hlutleysis íslendinga í styrjöldinni.
Sumir þeirra virðast misskilja hana,
en það breytist fljótt, þegar farið er
að skýra málið fyrir þeim. Benedikt
segir:
„ísland byrjaði að styrkja
Bandamenn, áður en þetta stríð
brauzt út. Það var snemma á ár-
inu 1939, er Lufthansa flugfélagið
bað ríkisstjórnina um leyfi til að
gera flugvelli í landi okkar. Stjórn
okkar svaraði nei. Sagnfræðingar
Bandamanna hafa og munu lengi
vegsama íslenzku stjórnina fyrir
það hugrekki, sem hún sýndi, er
hún neitaði þessu tilboði. Það var
auðsætt mál, hversu mikill við-
skiptalegur hagnaður landinu er
af flugvöllum, og þeir voru þá
engir til í landinu, en samt neit-
uðum við þessu tilboði. Við viss-
um þó ekki betur, en að Þjóðverjar
væru okkur hinir vinsamlegustu,
því að mikill hluti heims hafði
þá enn ekki gert sér grein fyrir
ætlunum þeirra. Ef Þjóðverjar
hefðu haft flugvelli á íslandi í
byrjun stríðsins, má telja víst, að
þeir hefðu orðið á undan Bretum
að hernema landið. Þeir hefðu
sent þangað tvær eða þrjár flug-
sveitir, sem hefðu ásamt nokkrum
hundruðum hermanna getað var-
ið landið lengi. Þetta er augljóst
nú, er yið vitum, hversu Bretar
voru veikir í þá tíð. Samt hefðu
Bretar orðið að byrja á því að
ráðast á ísland. Án þess gátu þeir
ekki haldið opinni siglingaleiðinni
yfir Atlantshaf. Án hennar gat
Bretland ekki lifað. Ríkisstjórn ís-
lands hefir þvi að öllum líkindum
með staðfestu sinni sparað Banda-
mönnum ótal mannslíf og komið
í veg fyrir, að Þjóðverjar fengju
hernaðarlega aðstöðu sem hefði
getað veitt þeim sigur í orrustunni
um Atlantshafið."
Það er vissulega ekki ofmælt, að
fátt hafi búið betur í haginn fyrir
þjóðina út á við á komandi árum en
synjun ríkisstjórnarinnar á flugvalla-
beiðni Þjóðverja 1939. Næst því kemur
svo herverndarsáttmálinn, er gerður
var við Bandaríkin 1941, en um hann
farast Benedikt þannig orð:
„Það mun hafa verið 24. júní
1941, að sendiherra Breta í Wash-
ington tilkynnti Roosevelt forseta
formlega, að brezka herstjórnin
sæi sig neydda til að taka setu-
liðiö frá íslandi, þar sem þess
væri brýnni þörf annars staðar.
Það er gild ástæða til að ætla,
að Roosevelt hafi ekki kært sig
um, að land okkar félli í hendur
Þjóðverjum, svo mikilsvert er það
fyrir varnir Norður-AmeríRu.
Roosevlt gat valið um tvær leiðir
til að taka ísland undir hervernd
Bandaríkjánna. Hin fyrri var að
lýsa því yfir, að landið tilheyrði
Vesturheimi, og bæri því Banda-
ríkjunum samkvæmt Monroekenn-
ingunni að vernda það. Hin leiðin
var að fá samþykki ríkisstjórnar
íslands. Nú var yfirlandafræðing-
ur utanríkisráðuneytisins í Wash-
ington spurður ráða um fyrra at-
riðið, og ákvarðaði hann, að það
væri ekki hægt að telja ísland til
Vesturheims, og Monroekenningin
gæti þar af leiðandi ekkl náð til
landsins. íslendingum sjálfum
hefði og mislíkað það_ stórum að
heyra ísland talið til Ameríku.
Var því ekki annað fyrir hendi
en að leita hófanna við rkisstjórn
íslands. Virðist máli þessu hafa
verið svo vel tekið, að búið var
að ganga frá samnmgum og und-
irrita þá sex dögum seinna, eða
1. júlí. Sýnir þetta, að ríkisstjórn
< íslands hefir ekki hikað við að
taka þessa mikilvægu ákvörðun,
og er ekkert sannara merki um
hug íslendinga.
Þessi greiðlegu svör og þessi
samvinna við Bandaríkin og Breta
verður að teljast hin mikilsverð-
asta aðstoð við Bandamenn. ís-
land er þekkt í Evrópu sem eitt
elzta menningar- og lýðræðisland
álfunrtaf, og það hefði vafalaust
• orðið Þjóðverjum kærkomið efni
til áróðurs, ef við hefðum gert
Bandamönnum erfitt fyrir með
hervernd lands okkar. Ef svo hefði
farið, að Bandaríkin hefðu tekið
hervernd íslands án samþykkis
þjóðarinnar, er heldur vafasamt,
að Roosevelt hefði með heilum
hug getað skrifað undir Atlants-
hafssáttmálann síðár þetta sama
sumar, og gildi hans hefðl ekki
getað verið hið sama í augum
annarra smáþjóða."
Þegar herverndarsáttmálinn var
gerður, stóðu Þjóðverjar á hátindi
sigra sinna og úrslitin því talin tvísýn.
íslendingar gátu því ekki auglýst að-
stöðu sína til stríðsaðilanna öllu
greinilegar en með undirritun her-
verndarsáttmálans. Þegar þessi og
önnur hliðstæð dæmi um afstöðu ís-
lendinga hafa Verið skýrð fyrir Banda-
ríkjamönnum, efast þeir heldur ekki
um, hvorum íslendingar hafa fylgt
að málum. Benedikt segir:
„Þegar íslendingurinn hefir
skýrt þetta allt fyrir Ameríku-
manninum, breytist tónninn. Oft
heyrum við aðdáunarorð á þessari
litlu þjóð, sem ætlar að standa
á eigin fótum, vopnlaus og hlut-
laus. Slík orð fylla hjarta hins
unga íslendings stolti og gleði yfir
gæfu hans — og gamla landsiris."
En svo koma rauöu fasistarnir á ís-
landi og telja sig geta stimplað þá
menn landráðahyski, junkara, Fram-
sóknarfasista og svikara, er stjórnuðu
utanríkismálunum á þessum tíma og
skópu þannig varanlegan grundvöll að
vinsamlegri sambúð við sameinuðu
þjóðirnar, ef rauðu fasistunum verður
ekki látið haldast uppi að eyðileggja
hann.