Tíminn - 29.05.1945, Blaðsíða 2

mh
%
\iV, |>rig|ndaglnn 29. mal 1945
39. blað
Á víðavangi
Þótt flestar breytingarnar á
lögunum væri til hækkunar,
áttu einstaka hálaun að lækka.
Þegar fara átti að framkvæma
þetta, var því mótmælt af hlut-
aðeigandi starfsmönnum og nið-
urstaðan hefir i flestum eða öll-
um tilfellum orðið sú, að þessi
fyrirmæli launalaganna eru
höfð að engu og sömu laun eru
greidd og áður.
Hvað sem annars má um
núv. fjármálaráðherra segja,
verður það ekki af honum skaf-
ið, að ekki hefir annar maður
í sæti hans reynzt örlátari á rík-
isfé, þegar launagreíðslur eru
annars vegar. En þetta örlæti
hverfur, þegar landbúnaðurinn
og bændur eiga hlut að máli,
eins og vangreiðslan á mjólkur-
uppbótinni, niðurfelling fram-
la,gsins til áburðarverksmiðju og
stöðvun jarðræktarlagafrv. bera
með sér.
Forsetakjörið og „einingar“-
hræsni Mbl.
Sú hræsni Mbl., að það hafi
áhuga fyrir heilbrigðri þjóðar-
einingu, hefir sjaldan komið
betur í ljós en í forustugrein
þess um forsetakjörið síðastl.
fimmtudag. Blaðið læzt þar
fagna yfir einingu þeirri, sem
skapazt hefir um kjör forset-
ans, og vill þakka hana forkólf-
um Sjálfstæðisflokksins.
Það þarf vissulega mikla
dirfsku til að hræsna þannig,
því að áreiðanlega er það mönn-
um minnisstætt, að við forseta-
kjörið á Lögbergi fyrir tæpu ári
síðan, skarst, hálfur þingflokk-
ur Sjálfstæðismanna úr leik, á-
samt öllum þingflokki kom-
múnista, og skilaði ýmist auðu
eða kaus annan mann en Svein
Björnsson. Með þessu sundr-
ungarstarfi á mestu hátíðastund
þjóðarinnar átti að undirbúa
fall Sveins Björnssonar í for-
setakosningunum næsta sumar
og hefja baráttu fyrir öðru for-
setaefni. Var það bæði, að kom-
múnistar Voru Sveini andvígir,
vegna ma^nkosta hans og hæfi-
leika, en formaður Sjálfstæðis-
flokksins bar til hans mikið hat-
ur vegna þess, að Sveinn háfði
(Framhald á 7. síðu)
ERLENT YFIRLIT
Landvinningasteina
Rússa í Austur-Asíu
Því hefir löngum verið spáð,
að Rússar myndu veita Banda-
mönnum lið í styrjöldinni gegn
Japönum eftir að Evrópustyrj-
öldinni lyki. Spár þessar hafa |
menn ekki byggt á þvi, að Rúss- ;
um væri svo mikið í mun að
hjálpa samherjum sínum í Ev-
rópustyrjöldinni, heldur hinu,
að þeir hyggðu á aukna land-
vinninga í Austur-Asíu og teldu,
að þeim yrði bezt komið fram
með því að gerast aðili í styrj-
öldinni gegn Japönum. Það hef-
ir þó ekki verið talið líklegt, að
Rússar myndu hefja þessi af-
skipti strax eftir stríðslokin í
Evrópu, því að þeir myndu bæði'
vilja láta Bandamenn bera
þunga og hita baráttunnar við
Japani og hafa sem frjálsastar
hendur í Evrópu meðan Banda-
menn væru uppteknir af Asíu-
:styrjöldinni. Sú hætta er þó
fólgin í þessu fyrir Rússa, að
Bandamenn muni taka illa lið-
veizlu á seinustu stundu, er lít-
ið létti þeim baráttuna, og
myndu því verða þeim erfiðir í
samningum um aukin landa-
yfirráð í Austur-Asíu. Það mun
vafalaust fara eftir því, hve
mikils Rússar meta góða sam-
búð við Bandamenn, hvort þeir
fara fyrr eða seinna í styrjöld
við Japani.
Fyrirætlanir Rússa um land-
vinninga í Austur-Asíu eru m. a.
rökstuddar með því, að reynslan
sýni, að draumur-Stalins sé að
vinna aftur þau lönd, sem eitt
sinn lutu rússneska keisara-
dæminu, og jafnvel enn fleiri.
Til þessa er það m. a. rakið,
að landvinningakeisararnir Ivar
grimmi og Pétur mikli hafa á
síðari árum verið gerðir að eins
konar þjóðardýrlingum í Rúss-
landi við hliðina á Karl Marx og
Lenin. í Evrópu hefir Stalin
þegar tekizt að vinna aftur þau
lönd, sem Rússar misstu eftir
síðustu-styrjöld og sums staðar
nokkru meira. Sá hluti Finn-
lands, sem talinn er sjálfstæður,
er að vísu undantekning frá
þessu að nafninu til, en Rússar
hafa þar nú bæði tögl óg hagld-
ir, eins og kunnugt er. Hins veg-
ar hafa Rússar enn ekki náð
eins miklum ítökum í Austur-
Asíu ’ og keisarastjórnin hafði
þar um skeið.
Á síðari hluta 19. aldar vann
keisarastjórnin rússneska mjög
að því að efla ítök Rússa í Aust-
ur-Asíu. Árið 1897 lét hún her-
nema hafnarborgirnar Port
Arthur við Gulahafið og tveim-
ur árum síðar lýsti hún Man-
sjúríu rússneskt áhrifasvæði.
Kínverjar höfðu þá beðið mik-
inn hernaðarlegan ósigur við
Japani og notuðu Rússar sér ó-
farlr þeírra til að brjótast til
valda í Mansjúríu. Nokkru síð-
ar byrjuðu Rússar byggingu
járnbraútar yfir þvera Mansjúr-
íu til að stytta leiðina til Vladi-
vostock. Ekki létu Rússar sér
þetta nægja, því á næstu árum
komu þeir sér víða upp hernað-
arlegum bækistöðvum í Koreu,
er þá var sjálfstæð að nafninu
til. Með þessu töldu Japanir of
nærri sér höggvið og hófu því
samninga við Rússa um að þeir
skiptu þannig með sér, að Korea
yrði japanskt áhrifasvæði, en
Mansjúría rússneskt. Rússar
vildu ekki fallast á þetta,, enda
vanmátu þeir styrk Japana.
Endalokin urðu rússnesk-jap-
anska styrjöldin 1904—05, er
batt endalokin á útþenslustefnu
Rússa í Austur-Asíu að sinni.
Rússar urðu að yfirgefa Port
Arthur og hálfa Sakaliney og
viðurkenna Koreu sem japanskt
áhrifasvæði. Hins vegar fengu
þeir Mansjúríu viðurkennda sem
hlutlaust svæði og fengu að
halda járnbrautinni til Vladivo-
stock.
Samúð Japana og Rússa var
illindalítíl, þar til keisarastjórn-
in rússneska hrundi af stóli.
Japan fór þá með her inn í Sí-
beríu, en síðar fóru þeir þó það-
an aftur, eftir að Rússar höfðu
veitt þeim ýms sérfríðindi, m.
a. til fiskveiða. Árið 1931 her-
námu Japanir Mansjúríu og
gerðu hana að japönsku leppríki
undir nafninu Manshuhuo.
Rússar treystu sér eigi til að
rísa gegn þessu og seldu Japön-
(Framhald á 7. síðu)
2
Þriðjudagur 29. maí
Stjóroarsamviima
á stríðsárunum
Þegar fyrirsjáanlegt var, að
til styrjaldar myndl draga í
Norðurálfu, varð mörgum stjórn
málamönnum ljóst, að hin póli-.
tíska starfsemi þyrfti að taka
verulegum breytingum frá því,
sem verið hafði, meðan styrjöld-
in stæði. Flokkarnir þyrftu á
‘þeim tíma að leggja sérmál sín
til hliðar, en sameinast um að
verja þjóðina áföllum styrjaldar
innar. Hins vegar þótti ekki lík-
legt, að slíkt samstarf héldist á-
fram eftir að styrjöldinni lyki,
því að menn vildu þá aftur fá að
vinna að framgangi stefnumála
slnna. Jafnvel þótt gömlu flokk-
arnir héldu þá samvinnunni á-
fram, myndi samstjórnin samt
sundrast, þvl að nýir flokkar
myndu þá rísa á legg.
Framsóknarflokkurinn var
fyrstur íslenzkra stjórnmála-
flokka til að taka þessa stefnu
upp. Fyrir atþeina hans var
þjóðstjórnin mynduð vorið 1939.
Það er tvímælalaust, að tilvera
þeirrar stjórnar gerði mögulegt
að leysa betur sambúðarmálin
við Breta og Bandaríkjamenn en
ofðið hefði mögulegt, ef hér
hefðu verið harðar flokkadeil-
ur, og hefir þjóðin notið þess
og mun njóta á komandi árum
Einnig tókst þá að leggja grund-
völl að lausn sjálfstæðismáls-
ins, sem vafasamt er að tekist
hefði eins vel undir öðrum
kringumstæðum. Loks tókst að
hafa það mikinn hemil á kaup-
gjaldi og verðlagi, að dýrtíðin
væri nú vel viðráðanleg, ef
þannig hefði nú verið haldið í
horfinu.
Það var vilji Framsóknar-
flokksins, að slík samstjórn
héldist öll stríðsárin. En til þess
að það tækist, þurfti að leggja
helztu ágreiningsmálin til hlið-
ar á meðan. Sá grundvöllur var
rofinn, þegar. Sjálfstæðisflokk-
urinn gerðist aðili að frumv.
Alþýðuflokksins um kjördæma-
breytinguna. Samstjórn aðal-
flokkanna hlaut að rofna og
rofnaði líka, þegar teknar voru
upp deilur um mesta ágrein-
ingsmál þeirra, er var með öllu
ótímabært á þessum' tíma. Af-
leiðingarnar eru öllum kunnar:
Margföldun dýrtíðarinnar, óár-
an í stjórnmálum og loks glæfra
legt samstarf stórgróðavaldsins
og byltingarflokks, sem er undir
útlendri yfirstjórn.
Reynsla Breta og Svía sannar
vel, að okkur myndi hafa betur
farnazt/ef stefnu Framsóknar-
flokksins hefði verið fylgt, sam-
stjórninni haldið áfram allan
stríðstímann og ótímabær á-
greiningsmál látin bíða á með-
an. Þetta hafa Bretar og Svíar
gert. Vitanlega hefði samstarf
flokkanna þar rofnað, alveg eins
og hér, ef einhver þeirra hefði
tekið upp viðkvæmt ágreinings-
mál til að reyna að efla sig og
lagt minni áherzlu á að sinna
vandamálum styrjaldartímans.
Gæfa Breta og Svía var, að þeir
áttu ekki svo eigingjarna og
skammsýna stjórnmálaforingja.
Þess vegna standa þeir nú vel að
vigi, dýrtíðinni hefir verið hald-
ið í skefjumogframleiðsla þeirra
á blómatíð fyrir höndum. Sam-
stjórninni er nú að ljúka í báð-
um þessum löndum, því að frið-
artíminn skapar annað viðhorf
og önnur verkefni, sem erfiðar
er að sameinast um, og róttæk-
ari flokkarnir telja ytri aðstæð-
ur ekki krefjast þess lengur, að
þeir láti samstj órn ‘ við íhalds-
flokkinn hefta sig í baráttunni
fyrir breyttum þjóðfélagshátt-
um. .
Þegar athugað er, að Fram-
sóknarflokkurinn barðist fyrir
sams konar stjórnarsamstarfi
hér á stríðsárunum og verið
hefir í Bretlandi og Svíþjóð,
mætti öllum vera Ijóst, hversu
fráleitur og ósvífinn er sá áróð-
ur Mbl. og fleirri stjórnarblaða,
að Framsóknarflokkurinn sé
suhdrungarafl í þjóðfélaginu og
fjandsamlegur samstjórn og
einingu, þegar hftnnar er þörf
og hægt er að skapa hana á
heilbrigðum grundvelli. Reynsl-
Var það tilvinnandi?
Síðastl. þriðjudag byrjuðu
nefndirnar í stjórnarskrármál-
inu að halda fundi til að ræða
um undirbúning og samningu
nýrrar stjórnarskrár, er sam-
kvæmt samningi stjórnarflokk-
anna á að leggjast fyrir Alþingi
ekki síðar en veturinn 1946.
Þar sem allir viðurkenna nú
að setning nýrrar stjórnarskrár
sé nauðsynleg, mætti það vera
enn augljósara nú en áður, hve
óhyggilegt það var að rjúfa
stjómarsamvinnuna um stöðv-
un dýrtíðarinnar vorið 1942, til
að koma fram kákbreytingu á
kjördæmaskipuninni, sem allir
eru nú sammála um að telja ó-
hæfa til frambúðar.
Hefði kjördæmaskipuninni
ekki veríð breytt 1942, myndi
flokkaskipunin á Alþingi nú
vera þannig, miðað við úrslit
haustkosninganna 1942: Sjálf-
stæðismenn 20. Framsóknar-
menn 19, Kommúnistar 7, Al-
þýðuflokksmenn 6. Afleiðing
breytingarinnar, sem var gerð
1942, hefir orðið þess valdandi,
að þingmenn Framsóknar-
flokksins eru 4 færri en annars
hefði orðið, en þingmenn kom-
múnista 3 fleiri og þingmenn
álþýðuflokksins 1 fleiri. Á þing-
mannatölu Sjálfstæðisflokksins
hefir kjördæmabreytingin 1942
engin áhrif haft.
Sjálfstæðismenn mættu sér-
staklega spyrja þeirrar spurn-
ingar, hvort það hafi verið til-
vinnandi af forkólfum þeirra að
rjúfa samstarfið við Framsókn-
arflokkinn og sleppa dýrtíðinni
lausri til þess eins að geta tryggt
kommúnistum 3 og Alþýðufl.
1 þingsæti — í eitt kjörtimabil.
- ttk
Móri nazismans
•armar i Valtý.
Fyrir nokkru síðan birti Jón-
as Guðmundsson grein 1 Ingólfi,
bar sem hann vék að því, að
ýmsir þeirra, sem nú skömmuðu
nazismann einna mest, hefðu
áður ýmist dýrkað hann eða
bjónað honum, og væri þar
skemmst að minna á ýmsa for-
kólfa Sjálfstæðisflokksins og
kommúnista. Alþýðublaðið birti
bennan kafla úr greininni í
bætti sínum: Hvað segja hin
blöðin? í tilefni af þessu, hefir
ritstjórn Mbl. orðið viti fjær af
reiði. í forustugrein Mbl. síðastl.
föstudag eru þessi skrif Jónasar
ekki aðeins lýst ómenguð lygi,
heldur hrein- landráð og síðan
varpað fram spurningunni:
„Hve lengi ætla íslenzk stjórn-
arvöld að þola slík landráða-
skrif, án þess að draga sakborn-
inga til ábyrgðar?“
Hver maður, sem nokkuð hef-
ir fylgzt með málum, veit að
an sýnir einmitt, að Framsókn-
arflokkurinn kom á slíku sam-
starfi, er þörfin krafðist þess,
?n sú samvinna var rofin af
núverandi stjórnarflokkum, er
'óku upp ótímabært deilumál,
ag síðan hefir ekki reynzt unnt
að mynda samstjórn um heil-
Drigða stj órnarstef nu, því að
kommúnistar hafa jafnan sett
kröfu um aukna dýrtíð á odd-
'nn og Sjálfstæðisflokkurinn lát
ið undan henni. Meginábyrgðin
á samstarfsrofinu hvílir þó á
forkólfum Sjálfstæöisflokksins,
er möttu meira að koma fram
kákbreytingu á kjördæmaskip-
uninni, er þeir töldu sér í hag,
en að vinna áfram með Fram-
sóknarflokknum að lausn stríðs-
vandamálanna. Með því sýndu
forkólfar Sjálfstæðisfl. bezt, að
þeir meta eininguna einskis, —
ekki einu sinni, þegar hennar er
brýnust þörf, — ef þeir telja
annað henta flokki sínum bet-
ur. Það ætti því ekki að villa
neinum sýn, þótt þessir menn
áti nú móðan mása um sam-
stjórn og þjóðareiningu, þegar
börfin er stórum minni en áð-
ur og aðrar þjóðir, sem hafa
haft samstjórn og ekki búa við
bráðabirgðastjórnarfar, eins og
til dæmis Danir, hverfa frá
þvi fyrirkomulagi. Hverjum
hugsandi manni, sem athugar
fyrri afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins, mætti vera fullljóst,
að þessi áróður forkólfa hans
Jónas Guðmundsson fer hér með
rétt mál. Mótmæli Mbl. stafa því
ekki af þeirri ástæðu, að það
viti sig haft fyrir rangrl sök,
heldur hinu, að Valtýr, sem fyrst
skreið fyrir Dönum, síðan fyrir
Þjóðverjum, og nú seinast fyrir
Bandaríkjamönnum, heldur að
sá skriðdýrsháttur gagni sér
síður, ef uppvíst verður um fyrri
afstöðu hans.
Annars getur Valtýr ekki af-
hjúpað nazistaeðli sitt betur en
með þeirri kröfu, að menn séu
ákærðir sem landráðamenn fyr-
ir að segja satt, af því að sá
sannleikur kemur honum og
flokki hans illa. Ef slíkt stjórn-
arfar væri upp tekið, væri hér
vissulega komið á sama stjórn-
arfar og í Þýzkalandi í tíð naz-
ista, þegar sérhver sá, er rétti-
lega gagnrýndi valdhafana, var
handtekinn og skotinn sem
landráðamaður. Má vissulega
segja, að grein Jónasar hafi
komið móra nazismans til að
iarma í Valtý, svo að eigi verði
um villzt.
Undirlægjuháttur íhaldsins
við kommúnista.
Krafa Valtýs um landráða-
ákæruna hlýtur að vekja at-
hygli af fleiri ástæðum en því
nazjstahugarfari, sem hún er
óræk sönnum um. Valtýr bygg-
ir kröfu sína m. a. á því, að það
spilli fyrir þjóðinni út á við, ef
sagt sé, að hér séu nazistar. Um
nokkurra vikna skeið hefir
hjóðviljinn haldið því fram, að
íslendingar hafi ekki komizt á
ráðstefnuna í San Francisco
vegna þess, að Framsóknarfas-
istarnir hafi gert allt til að
hindra það, því að þeir vilji ekki
hafa samvinnu við sameinuðu
þjóðirnar, og Sjálfstæðisflokk-
urinn og Alþýðuflokkurinn hafi
bognað fyrir áróðri þeirra. Með
þessum sífelldu nazistabrigzl-
um, sem beinast raunverulega
gegn allrí þjóðinni á yfirstand-
andi tíma, þegir Mbl. alveg.
Þegar tveir Alþýðuflokksmenn
segja svo frá því, að hér hafi
borið á nazisma fyrir styrjöld-
ina, sem er jafnsatt og áróð-
ur kommúnistanna er lygi, þá
ris Mbl. upp og segir: Þetta eru
landráð, stjórnin verður að
draga þessa menn fyrir lög og
dóm.
Með því að bera saman þetta
tvennt, geta menn bezt séð þann
fullkomna undirlægjuhátt, er
forkólfar Mbl. sýna nú kom-
múnistum. Það var verðið, sem
Ólafur Thors varð að greiða
kommúnistum fyrir ráðherra-
titilinn.
Framkvæmd launalaganna.
Launalögin nýju komu til
framkvæmda 1. apríl síðastl.
er hin fullkomnasta hræsni, sem
hefir það eina takmark að vera
skálkaskjól fyrir samstarf
kommúnista og Kveldúlfs-
manna.
Starfshættir forkólfa Sjálf-
stæðisflokksins og kommúnista
eyðilögðu samstjórnina, sem
þjóðin þurfi að hafa á stríðs-
árunum, og til þess má rekja,
hve miklu verr er ástatt í dýr-
tíðarmálunum hér en í Bret-
landi og Svíþjóð. Starfshættir
þessarar sömu forkólfa er enn
með þeim hætti, að allsherjar
samstjórn er ekki hugsanleg og
ætti enginn að láta þá eftirlík-
ingu af þýzk-rússneska griða-
sáttmálanum, sem stjórnarsam-
vinna Kveldúlfs og kommúnista
er, blekkja sig í þeim efnum.
En vandamálin, sem hljótast
af samstjórnarleysi og stjórn-
málaöngþveiti síðari stríðsár-
anna, krefjast hins wegar eins
víðtæks samstarfs umbóta-
manna og frekast er hægt að
skapa. Það er hlutverk Fram-
sóknarmanna og umbótamanna
í hinum stjórnarflokkunum, sem
sjá hvert samvinna Kveldúlfs
og komúnista stefnir, að hefja
myndun slíkra viðreisnarsam-
taka og það fyrr en seinna. Með
þeim ‘eina hætti er hægt að
tryggja hér frjálslynda og fram-
sækna stjórnmálastefnu og af-
stýra óáran og hruni, er gæti
endað með rauðum fasisma eða
harðstjórn auðkónganna.
Forustugrein íslendings á Akureyri
18. þ. m. fjallar m. a. um framkvæmd
ríkisstjórnarinnar á stjórnarsamn-
ingnum.
í upphafi greinarinnar segir:
„Sú saga er geymd um mætan
" skólastjóra, er uppi var fyrir
skömmu hér nyrðra, að hann hóf
mál sitt við skólauppsögn með
þessum orðum:
„Það er vor í lofti, vinir mínir.“
Um leið og hann sleppti orðinu,
skaú hurð skólastofunnar upp,
kaldur gustur fór um salinn og
hríðarmökkur þeysti inn á gólf, því
að úti var hörkubylur. Þá hróp-
aði skólastjóri:
„Aftur með hurðina," og hélt síð-
an áfram vorhugleiðingum eins og
ekki hefði skorizt."
í niðurlagi greinarinnar segir á
þessa leið:
„Á íslandi er nú þannig ástatt,
að ríkisstjórn sú, sem við völd situr,
hefir gefið þjóðinni fyrirheit um
I það, að í framtíðinni sé ýmislegs að
vænta, sem verði almenningi til
hags og heilla. Englnn vafi er á því,
að ríkisstjórnin hefir hug á að
standa við gefin loforð. En bæði er
það, að ríkisstjórnin hefir ekki
starfað lengi, og það að við mikla
örðugleika er að etja.enda hefir
enn sem komið er farið heldur lítið
fyrir framkvæmdum. Ríkisstjórnin
hefir sjálfsagt gert sér það Ijóst,
að þjóðin lifir ekki á loforðum ein-
um, og hún hefur vafalaust áttað
sig á því að efndirnar verða að
fylgja. Þetta hefir þó ekki komið
eins greinilega fram út á við, og
æskilegt hefði verið. A. m. k. hefir
afstaða sumra málgagna stjórnar-
' innar verið með þeim hætti, að þau
hafa lýst vori í lífi þjóðarinnar, til
þess eins að hrópa hástöfum, þegar
gustur staðreyndanna virðist ætla
að grípa fram í: Aftur með hurð-
ina, og neitað með öllu að taka
tillit til þess, sem raunverulega er
að gerast."
Það gildir bersýnilega það sama með
ritstjóra íslendings og marga fleiri, að
hann hefur ekki enn getað séð skýja-
borgirnar, sem Ólafur Thors sagði í
sumarmálakveðju sinni, að stjórnin
væri búin að koma nlður á jörðina!
* * *
í forustugrein Alþýðublaðsins 24.
þ. m. er rætt um forsetakjörið og seg-
ir þar m. a:
„En svo mikill sómi, sem það er
fyrir okkur út á við, að Sveinn
Björnsson skyldi verða sjálfkjörinn
forseti íslands fyrsta kjörtímabilið,
sem þjóðin sjálf átti að velja hann,
— svo mikil háðung er það fyrir þá
fáu pólitísku spekúlanta hér innan
lands, sem fyrir tæpu ári síðan,
þegar lýðveldið var endurreist, not-
uðu sér bráðabirgða ákvæði stjórn-
arskrárinnar um þingkjör forsetans
í fyrsta sinn til þess að reyna að
falsa þjóðarviljann og skiluðu ann-
að hvort auðum seðlum við forseta-
kjörið á alþingi eða köstuðu at-
kvæðum sínum á annan en þann,
sem allir vissu, að þjóðin vildi hafa.
Nú var ekki hægt, að leika slíkan
loddaraleik, þegar þjóðin átti sjálf
að skera úr, — og þá sýndi það sig,
hve mikið fylgi þeir vissu á bak við
sig í brölti snu í fyrra. Vissulega
eru menn auðu seðlanna enn á
meðal okkar, og vlssulega höfðu
þeir ekki manndóm í sér til þess,
að gera yfirbót og hvetja til endur-
kjörs Sveins Björnssonar. En til
hins höfðu þeir heldur ?kki kjark
— að hafa mann í kjöri á móti
honum; þeir vissu vel, hvaða útreið
slíkt forsetaefni' myndi fá og þelr
— menn auðu seðlanna frá því í
fyrrá — með því.“
Hér er |>ví vissulega rétt lýst, að það
var vissan um hið trausta fylgi Sveins
Björnssonar, sem knúði forkólfa
kommúnista . og Sjálfstæðisflokksins
til að breyta nú á annan veg en á Lög-
bergi í fyrra, en ekki áhuginn fyrir
þjóðareiningunni, eins og Mbl. vill
vera láta. • ,
* * *
Forustugrein Alþýðublaðsins 26 þ. m.
fjallar um þá kröfu Mbl., að höfðað sé
landráðajnál gegn ritstjórn Alþbl. og
Jónasi Guðmundssyni vegna þess, að
þeir hafa nýlega bent á vinfengi ýmsra
forkólfa Sjálfstæðisflokksins við naz-
ismann áður fyrr. Alþýðublaðið segir:
„Alþýðublaðið skilur það vel, að
Morgunblaðinu þyki það dálítið ó-
þægilegt, svo að ekki sé nú minnzt
á Þjóðviljann, þegar rifjuð er upp
fortíð þess í baráttunni og striðinu
gegn þýzka nazismanum. En treyst-
ir Morgunblaðið sér til þess, að
bera á móti því, að í hinum endur-
prentuðu ummælum Jónasar Guð-
mundssonar sé sagt í höfuðatrið-
um það, sem sannleikanum er sam-
kvæmt?
Ef það ætlar að bera á móti því,
— þá vildi Alþýðublaðið þó leyfa
sér að leggja þá spurningu fyrir
það, hvort það muni nokkuð eftir
kröfum sínum fyrir fjórum árum,
þess efnis, að skrif Alþýðublaðsins
á móti þýzka nazismanum yrðu
bæld niður með_ valdboði, eða þá-
verandi ráðherra Alþýðuflokksins,
Stefán Jóhann Stefánsson, sem fór
með utanríkismál, látinn fara frá
að öðrum kosti? Heldur Morgun-
blaðið í dag, að það hafi með slík-
um kröfum verið að þjóna hags-
munum landsins og þjóðarinnar?
Og telur það sig með slíka afstöðu
í stríðinu að baki sér, þess virkl-
lega um komið, að saka Alþýðu-
blaðið um landráð fyrir það eitt, að
það hefir með því að birta hispurs-
lausan sannleikaon um fortíð Mbl.
sýnt því sína fyrrverandi spegil-
mynd? — Það næglr ekki, til þess
að þvo Morgunblaðið hreint af
margra ára daðri þess við þýzka
nazismann, að vitna í ræðu for-
sætisráðherrans á friðardaginn."
Til skýringar þessum niðurlagsorð-
um Alþbl. skal þess getið, að aðal rök-
in, sem þeir færa fram til að sverja af
sér og Sjálfstæðisflokknum vinfengið
við nazismann, var að birta kafla úr
ræðu Ólafs Thors á þriðjudaglnn!
\