Tíminn - 16.03.1945, Blaðsíða 8

DAGSKRÁ er bezta íslenzka tímaritið um
8
þjóðf élafismál.
REYKJAVÍK
Þelr, sem vilja kynna sér þjjóðfélagsmál, inn-
lend ofi útlend, þurfa að lesa Dagskrá.
16. MARZ 1945
21. blað
fAMÁLl TÍIWAWS V
9. marz, föstudagur: 12. marz, mánudagur:
Sókn austan Rínar. Kikstrln tekin.
Vesturvígstöðvarnar: Til- j Austurvígstöðvarnar: Rússar
kynnt, að 1. herinn hafi nú um tóku Kiistrin við Oderfljót, 64
10 km. langt svæði austan km. frá Berlín. Gagnáhlaup, er
Rínar á valdi sínu. Vestan Þjóðverjar hófu nýlega við Bala-
Rínar hélt áfram hröð sókn tonvatn í Ungverjalandi, hörðn-
! nðii.
Samþykktír Búnaðarþíngs
Bandaríkjamanna. Harðast var
barizt við Xanten.
Austurvigstöðvarnar: Rússar
sögðu frá allmikilli framsókn á
Danzigvígsvæðinu.* Þjóðverjar
sögðu frá hörðum árásum Rússa
á Kústrin.
Burma: Brezkar hersveitir
hafa sótt inn í Mandalay og er
barist í borginni.
10. marz, laugardagur:
Mandalay tekin.
Burma: Bretar hafa tekið
meginhluta Mandalay. Mikill
japanskur her hjá borginni er
næstum umkringdur.
Vesturvígstöðvarnar: 1. her-
inn treysti aðstöðu sína austan
Rínar. Bandaríkjamenn tóku
Bonn og Godesberg. Vörn Þjóð-
verja nyrzt á vígstöðvunum
virtist á þrotum. Mikil loftárás
var gerð á Berlín.
Austurvígstöðvarnar: Rúss-
um varð talsvert ágengt í sókn
sinni til Gdynia og Danzig.
Þeir eiga nú skemmst ófarna 20
km. til Danzig og 12 km. til
Stettin.
11. marz, sunnudagur:
Sótt að Koblens.
Vesturvígstöðvarnar: Til-
kynnt, að umráðasvæði 1. hers-
ins austan Rínar sé 15 km.
langt og 5 km. breitt. Þriðji her-
inn var 1 y2 km. frá Koblens.
Þjóðverjar hafa verið alveg
hraktir yfir Rín hjá Wessel.
240 km. af vestari bakka Rínar
eru á valdi Bandamanna.
Austurvígstöðvarnar: Rússar
áttu eftír 16 km. til Danzig og
13 km. til Gdynia.
Kyrrahafsvígstöðvarnar: Land-
ganga Bandaríkjamanna- á
Mindanao, aðra stærstu ey Fil-
ippseyja, sem var hafin nýlega,
gengur vel. Mótspyrna Japana
er ekki hörð.
Samkoma.
Sis.emmtun Framsóknarmanna í
Sýningaskálanum í kvöld byrjar með
Framsóknarvist kl. 8,30. Þó að engin
skemmtiatriði hafi verið auglýst og
hvergi getið um samkomuna nema hér
í bæjarfréttunum, þá voru um hádegi
í gær nær því allir aðgöngumiðar upp
pantaðir. En hefði fólk vitað, að
Kjartan Ó. Bjarnason sýnir ljómandi
fallegar kvikmyndir í kvöld og Pálmi
Hannesson útskýrir þær, þá hefði
aðsóknin orðið ennþá meiri. — Menn
eru minntir á, að vera komnir að
spilaborðunum ekki seinna en kl. 8,30.
Öllum, sem þá eru komnir í spilasal-
inn er ábyrgzt sæti við spilaborð, en
það er ekki hægt þeim, sem eru óstund-
vísir. — Pantaðir aðgöngumiðar sæk-
ist á afgreiðslu Tímans fyrir kl. 4 í
dag. Annars verða þeir seldir öðrum.
Framsónarfél. Reykjavíkur
hélt fund í Kaupþingssalnum síðast-
liðið þriðjudagskvöld. Eysteinn Jónss-
son og Hermann Jónasson fluttu ræð-
ur og röktu starfssögu seinasta þing-
halds ýtarlega. Á eftir ræðum þeirra
Hermanns og Eysteins voru almennar
umræður fundarmanna, er stóðu fram
undir miðnættl.
Framhaldsaðalfundur
Byggingarsamvinnufélags Reykja-
víkur verður haldinn í Kaupþingssaln-
um n. k. mánudag kl. 8,30 síðdegis.
Félagsmenn, sem hugsa sér að byggja
í sumar, þurfa nauðsynlega að mæta
á þessum fundi, því að þar verður
ákveðið, hvort byggt verður í sumar.
Ægir,
mánaðarrit Fiskifélagsins, 1. hefti
38. árg., er nýkomið út. Efni þess er
m. a.: Olíukaup fyrir útveginn eftir
ritstj., Flökunarstarfsemi í Bandaríkj-
unum eftir dr. Þórð Þorbjarnarson,
Vísindalegt eftirlit með hraðfrystum
flski, Selveiði í Þorkelsskerjum eftir
Matthías Helgason, skýrslur um afla-
brögð og útflutning o. fl.
Styrkur veittur.
Úr Framíarasjóði B. H. Bjamason-
Vesturvígstöðvarnar: Lltlar
breytingar. Harðar loftárásir á
borgir í Ruhrhéraðinu. *
Frakkland: — Hæstiréttur
Frakka kom saman í fyrsta
sinn eftir að landið losnaði
undan hernámi. Tekin var fyr-
ir landráðaákæra gegn Esteva
flotaforingja, er vakið hefir
mikla athygli.
13. marz, þriðjudagur:
Flotbrii yflr Rín.
Vesturvígstöðvarnar: Fyrsti
herinn lauk við að gera flotbrú
yfir Rín og hefir því orðið tvær
brýr yfir fljótið á valdi sínu.
Árásir Þjóðverja á hann austan
fljótsins fóru harðnandi. Skýrt
er frá því að sex herir Banda-
manna séu nú við Rín á
svæðinu milli Nijmegen og Köln
og bíði eftir fyrirskipun um að
fara yfir ána. Harðar loftárásir
voru gerðar á þýzkar borgir.
Austurvígstöðvarnar: Rússar
þrengdu enn hringinn um Dan-
zig og Gdynia.
14. marz, miðvikudagur:
10 smál. sprengja.
• Bretland: Tilkynnt, að Bret-
ar séu farnir að r,ota nýja
sprengju, er vegur 10 smál. Er
þetta stærsta sprengjutegund,
sem enn hefir verið tekin í
notkun.
Vesturvígstöðvarnar: Fyrsti
herinn jók enn umráðasvæði sitt
austan Rínar. Þriðji herinn hef-
ir nú 100 km. af norðurbakka
Moselleár á valdi sínu. Síðan 8.
febr. hafa 140 þús. þýzkir her-
menn verið teknir til fanga.
Austurvígstöðvarnar: Rússar
skýrðu frá nýrri sókn í Austur-
Prússlandi, er beinist gegn
Königsberg. Sókn Þjóðverja við
Balatonvatn hélt áfram.
ar kaupm. var Jóni Löve nýlega
veittur 3500 kr. námsstyrkur. Leggur
hann stund á nám í meðferð húsdýra
í Berkeley háskóla i Californiu. Fram-
farasjóður B. H. Bjarnasonar kaupm.
var stofnaður með erfðaskrá hans, en
hann andaðist 17. desember 1934. Upp-
haflegt gjafafé hans voru 25 þús. kr.,
en ekkja hans, frú Steinunn H.
Bjarnason, bætti síðan við 10 þús.
kr. og nú aftur á áttræðisafmæli
manns síns, 14. þ. m. lagði hún fé
í sjóðinn. Framfarasjóðurinn er nú
orðinn um 50 þús. kr., en alls hafa
verið veittar úr honum um 17. þús. kr.
Kirkja fyrir frjálslynda
söfnuðinn.
Frjálslyndi söfnuðurinn hefir sótt
um lóð undir kirkjubyggingu fyrir
austan Rauðarárstig. Bæjarráð telur
vel fallið, að á þessum stað verði reist
kirkja.
Barnablaðið Æskan,
1. og 2. tölublað.46. árg. er nýkomið
út. Af efni þess má nefna: Ein fjöður
verður að fimm kollum, endursögn á
ævintýri eftir H. C. Andersen, Spæj-
arar, framhaldssaga eftir Gunnar
Niland, Búðaleikur á Suðurhafseyjum
o. m. fl.
Húsbruni í
Bolungavík
Síðastl. mánudag kom upp
eldur í Góðtemplarahúsinu í
Bolungavík, sem er eina sam-
komuhúsið á staðnum. Þegar
slökkviliðið kom á vettvang, var
eldurinn orðinn svo magnaður,
að ekki tókst að ráða niðurlög-
um hans fyrr en húsið var að
mestu brunnið að innan, og er
húsið nú talið eyðilagt. Það
var ein hæð og kjallari, úr
timbri, járnvarið, en kjallarinn
steyptur. Talið er að kviknað
hafi í út frá reykháf.
(Framhald a) 1. slðu)
ar orðið þess stuðnings aðnjót-
andi, sem veita á, svo framar-
lega sem þeir framkvæma um-
bætur þær, sem styrktar eru á
þann veg, er þar til valdir
trúnaðarmenn telja fullnægj-
andi. Það andmælir því eindreg-
ið þeirri stefnu, sem kemur
fram í frumvarpi því til breyt-
inga á jarðræktarlögunum, er
nú liggur fyrir Alþingi, mál nr.
129, þskj. 708, þar sem það er
gert að skilyrði fyrir því, að
geta orðið slíks stuðnings að-
njótandi, að viðkomandi bænd-
ur séu aðilar að nýjum rækt-
unarsamþykktum, sem engin
reynsla er fengin um, hvernig
muni verka og vafalaust verður
ekki komið á fót nema á nokkr-
um stöðum fyrst um sinn, og
sem hvorki er ætlazt til, né'
æskilegt að leysi nema vissa
þætti ræktunarinnar, svo sem
framræslu og fyrstu vinnslu
lands. Með því að binda styrk-
inn þessum skilyrðum telur
Búnaðarþingið að stuðningur-
inn muni koma mjög ójafnt nið-
ur og að verulegu leyti missa
marks.
Telur það, að frumvarp milli-
þinganefndar Búnaðarþings, er
lagt var fyrir síðasta Alþingi, á
þingskj. 330, sé aðgengilegt sem
bráðabirgðaákvæði og i sam-
ræmi við tilgang jarðræktarlag-
anna.
Jafnframt vill Búnaðarþing
taka fram, að það leggur á-
herslu á, að ríkið styrki svo ríf-
lega nauðsynlega framræslu
ræktunarlanda og engja, þar
með taldir áveituskurðir, að
kostnaður við þessar umbætur
fáist helzt að fullu endur-
greiddur. Framkvæmdir þessar
verði gerðar, svo sem verið hef-
ir, að frumkvæði bændanna
sjálfra, hverjum einstökum eða
í samvinnu, eftir því sem
hentast þykir með þeim að-
ferðum og tækjum, sem völ er
á beztum á hverjum tíma og
samkvæmt tillögum og áætlun-
um viðurkenndra trúnaðar-
manna. Styrkurinn greiðist
samkvæmt taxta, sem settur
verði með reglugerð, en án
allra óeðlilegra og óaðgengilegra
skilyrða, sem aðeins hlyti að
tefja og draga úr árlegum
f ramkvæmdum".
Áburðarverksmiðju-
málið.
í Áburðarverksmiðjumállnu
hefir Búnaðarþing gert þá sam-
þykkt að mæla eindregið með
því, að frv. Vilhjálms Þór um á-
burðarverksmiðju, verði lagt til
grundvallar laga um þetta efni
og veittar verði úr ríkissjóði 2
milj. kr. til framkvæmdarinnar.
í fjárlagafrv., sem fyrv. stjórn
lagði fram, var ákveðin 2 milj.
kr. fjárveiting í þessu skyni, en
núv. stjórn felldi hana niður
og setti heimildarákvæði í stað-
inn, sem hún mun eigi hafa
ætlað sér að nota. Búnaðarþing
setti því fram þá kröfu, að þessi
heimild yrði notuð.
Annars hljóðar þessi sam-
þykkt Búnaðarþings á þesa leið:
„Búnaðarþing fellst í aðalat-
riðum á frumvarp það um á-
burðarverksmiðju, er lagt var
fyrir Alþingi 1944 og mælir ein-
dregið með því, að það’verði lagt
til grundvallar væntanlegra laga
um þetta efni. Jafnframt skor-
ar þingið á ríkisstjórnina að
hraða sem mest framgangi
málsins.
Þá skorar Búnaðarþing á rík-
isstjórnina að nota heimild í
gildandi fjárlögum um að leggja
fram á þessu ári 2 milljónir kr.
til stofnunar áburðarverksmiðju
og enn fremur að taka upp I
fjárlög 1946 eigi lægri upphæð
í þessu skyni.'
I. Að öðru leyti vill Búnaðar-
þing benda á eftirfarandi atriði,
er það leggur áherzlu á, að tekin
verði til greina við undirbúning
og endanlega afgreiðslu máls-
ins:
1. Að nú þegar séu gerðar ýt-
arlegar tiiraunir á nokkrum
stöðum í landinu með geymslu
hinnar væntanlegu áburðarteg-
undar, sem verksmiðjunni er
ætlað að framleiða, bæði í ó-
vörðu og húðuðu ástandi, og að
tilraunastöðvum landsins sé fal-
ið nú í ár, að reyna Ammoníum-
nitrat til samanburðar við
þekktar köfnunarefnis-áburðar-
tegundir.
2. Að við val á verksmiðju-
stæði sé rækilega tekið til
greina, hvar hagfeldast væri að
reisa verksmiðjuna með tilliti
til samgangna, verðs á rafmagni
og annars reksturskostnaðar.
3. Að áburöarframleiðsla verk-
•niðjunnar sé seld sama verði
á öllum viðkomustöðum strand-
ferðaskipa umhverfis landið,
eins og nú er gert samkvæmt
lögum um áburðarsölu ríkisins.
4. Að ríkið leggi fram óaftur-
kræft svo ríflegan hluta stofn-
kostnaðar, að ekki þurfi að í-
þyngja verksmiðjunni með
vaxtagreiðslum né þungum af-
borgunum lána jafnframt því,
að tekin eru eðlileg gjöld til
endurnýjunar og varasjóðs.
5. Að verksmiðjan sé sjálfs-
eignastofnun.
6. Að haldið sé ákvæðum 3. gr.
frumvarpsins um aðila er til-
nefni stjórn verksmiðjunnar.
7. Að stærð verksmiðjunnar
sé miðuð við það mikil afköst,
að þau fulnægi þörf landbúnað-
arins fyrir köfnunarefnisáburð,
eins og vænta má, að hún verði
í náinni framtíð.
8. Að væntanlega sé athugað,
hvort ekki mætti vænta stuðn-
ings af því við rekstur verk-
smiðjunnar, að nokkur hluti af
efnaframleiðslu hennar væri
notaður til þátttöku í öðrum
iðngreinum og væri þá, sem
þurfa þætti, tekið tillit til þess
í útbúrfaði verksmiðjunnar og
afkastaáætlun.“
Þá samþykkti Búnaðarþing
einnig svohljóðandi tillögu:
II. „Þá skorar Búnaðarþing
á Alþingi, ef svo skyldi fara, að
ekki yrði af ríkisins hálfu haf-
'zt handa um að reisa áburðar-
verksmiðju á næsta ári, að veita
almennum félagssamtökum
bænda kost á að hrinda málinu
í framkvæmd, ef þau færu þess
á leit. Ríkið tryggi þá þessum
aðilum einkarétt til framleiðslu
og sölu á tilbúnum áburði um
alllangt árabil og styrki fyrir-
tækið með mjög ríflegu fjár-
framlagi, enda hafi ríkið eftir-
lit með rkstrinum og ihíutun
um, að verðlag áburðarins sé
miðað við framleiðslukostnað
og eðlileg gjöld í tryggingarsjóði
fyrirtækisins.“
Tillaga þessi mun byggð á því,
að komið mun hafa til orða,
að samvinnufélögin eða þjóðar-
samtökin tækju höndum saman
um byggingu verksmiðjunnar,
ef henni yrði eigi komið upp að
öðrum kosti.
Ung söngkona
(Framhald af 1. síðu)
og erlenda höfunda, og eru við-
fangsefni þau, sem hér er getið,
stærst og erfiðust: Un bel di
vedremo, úr óperunni „Madame
Butterfly“, eftir G. Puccini,
Brindisi, úr óp. „La Traviata“,
eftir G. Verdi, Intermezzo, úr
óp. „Cavalleria Rusticana“, eft-
ir P. Mascagni, Ástardraumur,
eftir Franz Lizst og La Partida,
eftir F. M. Alvarez.
Þótt söngkonan komi nú fram
i fyrsta sinn á söngskemmtun,
sem hún efnir sjálf til, eru þeir
samt margir, sem hafa heyrt
hina fögru rödd hennar, mjúka
og háa sópran, bæði í útvarpinu
og á samkomum hér í bænum,
og er þeim kunnugt um leikni
raddarinnar og hvað hún er
prýðilega skóluð.
Söngnám hefir ungfrúin
stundað nokkur undanfarin ár
hjá Sigurði Birkis, söngmála-
stjóra. Nú hefir hún í huga
framhaldsnám erlendis, eins
fljótt og ástæður leyfa.
Það má sannlega segja, að
ungfrú Guðrún Á. Símonar á fá-
gæta sönghæfileika, sem hún
hefir þroskað vel og trúlega. Og
að því athuguðu, að í báðar ætt-
ir hennar eru raktir sönghæfi-
leikar, lið fram af lið, má vissu-
lega spá henni góðrar framtíð-
ar á listabraut sinni.
Útbreiðið Tímairn!
Ú R B Æ N U M
■ GAMLA BÍÓ — mm.mm.m,
SKÓLALtF t ETOIV
(A YANK AT ETON)
Mickey Rooney
Freddie Bartholomew,
Tina Thayer.
Sýnd kl. 9.
Bönnuð yngri en 14 ára.
í HERBÚÐUM ÓVINANNA
(Squadron Leader X)
ERIC PORTMAN,
ANN DVORAK.
Sýnd kl. 5 og 7.
--------------------«
NÝJA Bíó-.—
RÆIVDA-
LPPREISTIX
LARS HANSON,
OSCAR LJUNG,
EVA DAHLBECK.
Bönnuð yngri en 14 ára.
Sýnd kl. 9.
Léttlynda
fjölskyldan.
Fjörug gamanmynd, með
James Ellison,
Charlotte Greenwood,
Charlie Ruggles.
Sýnd kl. 5 og 7.
-----------------------
TJARNARBÍÓ —
SACAN AF
WASSEL LÆKM
(The Story of Dr. Wassell) !
Cary Cooper,
Laraine Day.
j Sýnd kl. 9.
j Bönnuð yngri en 14 ára.
SILFURDROTTNIN GIN
(The Silver Queen)
Priscilla Lane,
George Brent, Bruce Cabot.
Sýnd kl. 5 og 7.
Bönnuð yngri en 12 ára.
Sala hefst kl. 11
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
Alfhóll ”
Sjónleikur í 5 þáttum eftir J. L. IIEIBERG.
Sýning á smmudag kl. 3.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 á morgun (laugardag).
SÍDASTA SUVIV.
Vestfirðinqafélafíið í Reykjjavík.
Aðalfundur
RERX SKURREK
OG
ÆSKUÞREK,
hin vinsæla ævisaga
Winston Churchills
forsætisráðherra Breta,
fæst nú aftur í góðu bandi.
félagsins verður haldinn að Hótel Borg miðvikudaginn 21. þ. m.
kl. 8,30 síðdegis.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Að loknum fundarstörfum hefst skemmtifundur.
Til skemmtunar verður:
Einsöngur. — Upplestur* — Dans.
Félagsmenn vitji aðgöngumiða að skemmtifundinum á mánu-
dag í verzlunina Höfn, Vesturgötu 12.
Stjjórn Vestfirðingafélagsins.
Dtboð
Oyj$$in$$ Rjörgimarstöðvar
Slysavarnafélags tslands I Örfirisey.
Tilboð óskast í að reisa björgunarstöð í Örfirisey,
miðað við að nota geymsluskemmu, sem nú stendur
á Brúarlandi. Áskilið er að taka hvaða tilboði sem er,
eða hafna öllum. Allar upplýsingar látnar í té í skrif-
stofu félagsins í Hafnarhúsinu. Útboðsfrestur til kl.
12 á hádegi 20. marz 1945.
♦
Gegn framvísun vörujöfnunarreits 1, (Nýju mið-
arnir) fá félagsmenn afhent 750 gr. melis fyrlr hvern
heimilismann.
Þeir félagsmenn, sem skilað hafa arðmiðum, en
hafa ekki vitjað vörujöfnunarmiða sinna, eru beðnir
að vitja þeirra sem fyrst.
KtRO\