Tíminn - 28.08.1945, Síða 3

64. blað
1'ÍMIM, þrlgjndaginn 28. ágúst 1945
3
Hrun eða viðreisn?
í sumar hafa" sífellt verið að
berast fregnir um margvíslegar
ráðstafanir, sem þjóðir heims-
ins hafa verið að gera til þess
að tryggja fjárhagslegt öryggi
sitt og viðreisn og eflingu at-
vinnulífsins. Eitt af því allra
fyrsta, sem hinar hernumdu
þjóðir og forustumenn þeirra
töldu skylt og nauðsynlegt að
gera, þegar þær losnuðu undan
okinu, var að leggja á ráðin um
það, hvernig forðað yrði fjár-
hagslegu hruni og upplausn og
öngþveiti á atvinnu- og við-
skiptasviðinu. Þar hefir ekki
verið horft í, þótt gera yrði rót-
tækar ráðstafanir, því að hugs-
andi mönnum i þessum löndum
hefir verið fullljóst, hvað af því
hlytist, ef ekki var nógu rögg-
samlega á þessum málum tekið
þegar í stað. Það var eins nauð-
synlegt og koma í veg fyrir drep
sóttir og krafðist að sínu leyti
álíka öruggra og skjótra að-
gerða.
Það er sama, hvaða land í
Vestur-Evrópu er tekið til dæm-
is. Bretar héldu verðlaginu í
skefjum í sínu landi öll styrj-
aldarárin og létu verðbólguna
aldrei ná að grafa um sig. Svíar
fylgdu svipaðri stefnu af mikilli
festu. Til þess að sýna, hvaða
tökum þeir hafa tekið þessi mál,
má benda á vísitöluna í þessum
tveim löndum, eins og hún hefir
verið á undanförnum árum,
samkvæmt upplýsingum hag-
stofunnar hér, og er þá Banda-
ríkjunum bætt við, enda hafa
þau á stríðsárunum verið eitt
höfuð-viðskiptaland okkar. Með-
altal síðustu þriggja ára er sem
hér segir:
Svíþjóð Bretl. Bandaríkin
1944 . 143 131 127
1943 . . 142 129 125
1942 . . 140' 130 118
í desembermánuði síðastliðn-
um var vísitalan í Svíþjóð 143
stig, í janúarmánuði síðastiiðn-
um 131 stig í Bretlandi og í
febrúarmánuði 128 stíg í Banda-
ríkjunum. Til samanburðar má
geta þess, að vísitala hér var
275 stig og á einum sjö mánuð-
um í valdatíð Ólafs Thors 1942
hækkaði hún um 89 stig — úr
183 stigum upp í 272 stig. En
þessar þjóðir hafa sýnilega ekki
haft neinum stjórnvitringi á
borð við Ólaf Thors á að skipa
til þess að þenja verðbólguna.
Þegar Danir losnuðu undan
þrældómsoki nazistanna þýzku,
töldu þeir nauðsynlegast af öllu
að ná innbyrðis samkomulagi
um að .koma í veg fyrir verð-
hækkun og kauphækkun og forð
ast þannlig böl dýrtíðarinnar.
Allir flokkar voru á einu máli
um, hve það væri brýn nauðsyn,
nema fáliðaðir, kommúnistiskir
upphlaupsmenn, enda náðist
brátt samkomulag um það, að
kaupgjald skyldi að mestu leyti
standa óbreytt frá þvi, sem verið
hafði 1939, að viðbættri dýrtið-
aruppbót. Skyldi vinnufriður
tryggður á þessum grundvelli
fyrst um sinn. Jafnframt voru
gerðar þær ráðstafanir aðrar,
sem nauðsynlegar þóttu til þess
að stjórnarvöldin hefðu full tök
á þessum málum öllum, og eng-
inn gæti komið því við að noot-
færa sér það, sem hann kynni
að hafa komizt yfir á ranglátan
hátt meðan á stríðinu stóð.
Norðmenn losnuðu einnig úr
þeim helgreipum, sem Þjóðverjar
höfðu haldið þeim í. Einnig þeir
gerðu tafarlaust nákvæmlega
sömu ráðstafanir, atvinnu- og
fjármálalífinu til bjargar.
Meðal þessara frændþjóða
okkar tveggja var það einmitt
verklýðshreyfingin, sem var í
broddi fylkingar um þessar að-
gerðir. Svipaða sögu er að segja
frá Bretlandi. Verkamannasam-
böndin þar höfðu einmitt beitt
sér eindregið fyrir því, að verð-
bólgunni yrði ekki gefinn laus
taumurinn, og hin nýja jafnað-
armannastjórn þar ætlar að
taka þessi mál jafnvel enn fast-
ari tökum en hin gamla stjórn
Churchills. Sama gildir um jafn-,
aðarmannastjórnirnar í Svíþjóð,
Nýja-Sjálandi og víðar. í þess-
um löndum er það talið hags-
munamál verkamannastéttanna
að dýrtíðin nái ekki að læsa
klóm sínum um atvinnulífið. Og
svo er alls staðar þar, sem fjár-
málin eru á siðmenningarstigi.
Þar er talið eitt allra mikilvæg-
asta hagsmunamál alþjóðar, að
tryggja öryggi framleiðslunnar
og blómgun atvinnulífsins.
, Þessi grundvöllur, sem þykir
sjálfsagður í atvinnu- og fjár-
málum allra siðaðra þjóða, er
einmitt sá grundvöllur, sem
Framsóknarflokkurinn byggði
sína stefnu á 1941 og heflr ætíð
haldið fast við síðan. Það var
sá grundvöllur, sem hann hefir
verið boðinn og búinn til þess að
starfa með öðrum flokkum á,
að róttækum umbótum, sem
þessi fjármálastefna myndi ein-
mitt gera framkvæmanlegar.
Sú fjármálastefna, sem sigr-
að hefir í bili hér á íslandi, er
þannig til orðin, að kommúnist-
ar hafa gefið tóninn, en lagið
síðan verið kyrjað fullum hálsi
af Sjálfstæðisflokknum, fyrst og
fremst þó formanni hans, Ólafi
Thors. Sjálfstæðisflokkurinn
hefir um meira en fimm ára
skeið farið með fjármálin, og
hann ber því á þeim alla ábyrgð
síðan fyrir styrjöld. En sú ó-
heillastefna, sem nú er fylgt,
hófst árið 1941, þegar Sjálfstæð-
isflokkurinn, ásamt jafnaðar-
mönnum, reis upp gegn þeirri
fjármálastefnu, er Framsóknar-
flokkurinn markaði í samræmi
við það, er allar vestrænar þjóð-
ir hafa talið hyggilegast á þess-
um umbrotatímum.
Þegar svo Ólafur Thors sveik
gefin loforð í kjördæmamálinu
1942 og tók að dansa feigðar-
dansinn við kommúnista og nær
tvöfald^iði dýrtíðina á örskömm-
um tíma, voru stigin þau örlaga-
ríkustu spor, sem stigin hafa
verið í íslenzkum fjármálum og
öll þjóðin á eftir að blæða fyrir.
Það en enginn efi, að kom-
múnistar viða um lönd, bæði á
Norðurlöndum og annars staðar,
hafa óskað eftir því, að þeir
gætu fengið í stjórnarsess
mann, er þeir gætu notað á sama
hátt og íslenzku kommúnist-
arnir Ólaf Thors. En slíkir
menn hafa óvíða fundizt, nema
þá kannske i Bandaríkjunum.
Kommúnistar vita mætavel,
að hinn svokallaði „friður“, sem
rikir milli verkamanna og at-
vinnuekenda á íslandi, er ekkert
annað en aðdragandi þeirra
langalvarlegustu hagsmuna-
árekstra, sem hafa átt sér stað á
þessu landi. Þennan „frið“ nota
þeir af ráðnum hug til þess að
veikja þjóðfélagið og hreiðra
um sig, eins og launskyttur í
rjóðri, svo að þeir hafi sem
bezta aðstöðu, þegar til átak-
anna kemur. Þegar dýrtíðar-
dansinn er stiginn til enda, kem-
ur stöðvun og hrun, og þá hugsa
kommúnistar sér að vera orðnir
nægjanlega sterkir til þess að
taka fyrir kverkar þjóðfélagsins,
er þá verði varnarlítið.
Það er kenning kommúnista
sjálfra, að auðvaldsskipulagið
þurfi að komast í öngþveiti, það
þurfi að skapa hrun og magna
atvinnuleysi og vonleysi með-
al fólksins. Það sé eina leiðin til
þess að espa verkalýðinn til
byltingar og herða hann til
harðra átaka og ofbeldisverka.
Það eru þessi átök, sem kom-
múnistar eru að leiða þjóðfélag-
ið út í með núverandi fjármála-
stefnu. Það er* því ekki nein til-
viljun, þótt sething eins og þessi
hafi hrokkið upp úr hróðugum
kommúnista:
„Ólafur — já, hann er maður-
inn, sem okkur vantaði".
En þó að meiri hluti Sjálf-
stæðisflokksins íslenzka hafi
þannig látið villa um sig og
gengið beint í þá gildru, sem
kommúnistar egndu fyrir hann,
hafa ábyrgir stjórnmálamenn í
nágrannalöndum okkar séð,
hvað bjó bak við þau tylliboð, er
kommúnistar þar hafa gert.
Verkamannaflokkurinn brezki
hefir gersamlega hafnað þeim
vinnubrögðum, sem kommúnist-
ar vilja viðhafa, og nú nýlega
hefir Englandsstjórn, ásamt
Bandaríkjastjórn, gert harða
hríð að einræði því og óstjórn,
er dafnað hefir undir handar-
jaðri Rússa í Balkanríkjunum.
Danskir og sænskir jafnaðar-
menn hafa hvergi viljað nærri
koma, þar sem kommúnistar eru
annars vegar, og nú þessa dag-
ana eru helzt líkur til þess, að
samvinna jafnaðarmanna í Nor-
egi við kommúnista þar fari al-
gerlega út um þúfur vegna
sviksemi þeirra síðarnefndu,
eins og fram hefir komið í er-
lendum fréttum. í Frakklandi
hefir Leon Blum, hinn aldni
verkamannaforingi, tekið ein-
dregna afstöðu gegn kommún-
istum og öllu þeirra viðsjála
bramli og brauki þar í landi.
Þannig mætti lengi rekja
þessa sögu. Víðast eru það ein-
mitt róttækustu umbótaflokk-
arnir, er hafa forustuna um
andstöðuna gegn upplausnar-
stefnu kommúnista. Þeir sjá,
hvað í veði er, bæði í fjármál-
um og stjórnmálum, ef þeir ná
tökum á þjóðunum.
En meðan þessu fer fram í
hverju landinu eftir öðru, er
stefnt í þveröfuga átt hjá okk-
ur. Hér eru kommúnistar lóðsar
ríkisstjórnarinnar á *siglingu
hennar. Fyrir þetta erum við að
verða að viðundrum í augum
ábyrgra stjórnmálamanna í við-
skiptalöndum okkar, sem von-
legt er. Við höfum sjálfir skipað
okkur á bekk með Balkanþjóð-
um með daðri Sjálfstæðis-
flokksins við kommúnista og
samfylkingu um hrunstefnuna.
En þótt mörg tækifæri til þess
að rétta við, hafi ’verið forsmáð
undanfarin misseri, má samt
miklu bjarga, ef þjóðin horfir
ekki aðgerðalaus á það, að öllu
sé siglt 1 strand. Og það hiun
hún ekki gera. Hér er um hrun
eða viðretejn áð velja. Hún mun
aldrei leyfa kommúnistum og
aftan'íossum þeirra að kalla
hrunið og vandræðin yfir land-
ið. *
Nýja sálmabókin
komin út
Nú um langt skeið hefir verið
von á nýrri sálmabók. Munu vera
sex ár síðan skipuð var nefnd
manna til þess að hefja undir-
búning að þessari nýju sálma-
bókarútgáfu. Voru upphafléga
þrir menrv í nefndinni— herra
biskupinn, Sigurgeir Sigurðsson,
séra Hermann Hjartarson og
séra Jakob Jónsson. En síðar
voru kvaddir til samstarfs Jón
Magnússon skáld og Páll ísólfs-
son, er skyldi leiðbeina nefnd-
inni um það, er laut að sálma-
lögum. Mun meginstarfí nefnd-
arinnar hafa verið' lokið og
sálmabókin nýja fullmótuð, er
Jón Magnússon féll frá fyrri
hluta árs 1944.
Alls eru 687 sálmar í bókinni,
og er því sálmafjöldinn svipaður
og I gömlu. sálmabókinni. En
talsverðar breytingar hafa verið
gerðar á efni hennar — gamlir
sálmar, sem þótt hafa miður vel
ortir eða falla mönnum nú orð-
ið ekki lengur í geð, hafa ver-
ið felldir niður og inn teknir
í-staðinn nýir sálmar, bæði eftir
látin höfuðskáld þjóðarinnar
eins og Hallgrím Pétursson og
Matthías Jochumsson, og ýms
hinna yngri skálda. Eru þessar
breytingar yfirleitt til mikilla
bóta. Þá hefir líka verið tekin
upp sú nýbreytni að prenta nöfn
höfundanna undir sjálfa sálm-
ana, og er það miklu viðkunn-
anlegra heldur en að láta þeirra
aðeins getið i skýringum eða
efnisyfirliti annars staðar í bók-
inni. Séu sálmarnir þýddir, er
bæði getið hins erlenda höfund-
ar og þýðanda. í þessari nýju
sálmabók sjást nöfn skálda eins
og Einars Benediktssonar, Bólu-
Hjálmars, Einars H. Kvaran,
Gríms Thomsens, Jónasar Hall-
grímssonar, Bjarna Thoraren-
sens, Sveinbjarnar Egilssonar,
Davíðs Stefánssonar, Stefáns
frá Hvítadal, Guðmundar Guð-
mundssonar og margra fleiri
hinna ástsælustu ljóðskálda ís-
lendinga.
Alls munu vera nálægt 150
nýir sálmar í bókinni
Hingað til hefir það viljað við
brenna við val sálma í sálma-
bækur okkar, að hinar fegurstu
ljóðperlur, þrungnar tilbeiðslu
og kærleika, yrðu að víkja fyrir
andlitlu stagli, þar sem meira
voru þræddar götur hefðbund-
ins orðalags. Og enn getur verið
vafamál, livort nógu djarfmann-
lega hefir verið breytt til í þessu
efni við sálmavalið, þótt lofs-
verð breyting hafi átt sér stað.
Framvegis verður að gera þær
kröfur, að ekki þyki sæma, að
í sálmabókum okkar séu aðrir
sálmar en þeir, sem eiga lífs-
mátt skáldlegrar fegurðar.
Þá má geta þess, hmni nýju
sálmabók til hróss, að þar er
á höfð sú sjálfsagða skipan, að
sálmarnir eru prentaðir eins og
önnur ljóð, hver hending fyrir
sig, en ekki í belg og byðu, eins
og löngum hefir verið gert í
sálmabókum, en er hvimleitt.
Þessi nýja sálmabók verður
vafalaust fljótt tekin í notkun
í kirkjum landsins, en hins veg-
ar er ekki ráðgert að hún verði
lögtekin til fulls fyrr en eftir
fimm ár. Eiga þau að vera eins
konar reynslutími, svo að mönn-
(Framhald á 6. síðu)
Max Eastman og J. B, Powell;
Örlög heimsins munu
ráðast í Kína
Hér birtist síðari hluti greinar þeirra Powells og East-
manns um Kína og fyrirætlanir og valdadrauma kommún-
ista þar. Vara þeir alvarlega við þeirri hættu, sem af því
gæti stafað, ef Bandaríkjamenn ofuxseidu Kínverja í
blindni yfirgangi kommúnista eða neyddu þá til þess að
leita athvarfs hjá Rússum með óbilgjörnum afskiptum af
vandamálum þeirra eða takmörkuðum skiiningi á þörfum
þeirra.
Kommúnistískur byltingar-
fiokkur.
Kommúnistaflokkurinn kín-
verski er óskabarn kommúnist-
anna í Moskvu og allra ann-
arra kommúnista, hvar í heim-
inum sem er. Hinir mikilvæg-
ustu fundir hans hafa raun-
verulega verið haldnir í Moskvu.
Allar hans ákvarðanir hafa ver-
ið gerðar samkvæmt fyrirmæl-
um frá Moskvu, jafnvel þær
allra tækifærissinnuðustu. Það
þarf ekki annað en líta í komm-
únistablöðin þar til þess að
sannfærast um, að sambandið
við kínversku kommúnistana
hefir aldrei rofnað.
Til þess að reyna að slá ryki
í augu manna hefir Earl Browder
fellt ýms orð og setningar niður
úr bók Maos við þýðinguna, svo
að hann gæti haldið áfram að
leika lýðræðissinnaðan ættjarð-
arvin, þótt hann berðist með
oddl og egg fyrir því, að Banda-
ríkjamenn styddu hina kín-
versku skoðanabræður hans til
valda. Á frummálinu er Maó alls
ósmeykur við 'einræði öreiganna
og lýsa „auáívaldseinræðinu",
sem hann segir að ríki í Banda-
ríkjunum og Englandi og sé
orðið eða að verða „blóði drifin
hervaldskúgun auðstéttanna."
í dauðateygjunum láti það sig
dreyma um heimsyfirráð, en í
þess stað muni það verða að
þoka fyrir „nýjasta ráðstjórnar-
fyrirkomulagi sósíaListisks lýð-
ræðis — einræði öreiganna."
Hann útskýrir í þessu sambandi,
að það sé enginn munur á aust-
rænni heimsveldisstefnu, eins
og til dæmis að hún kemur fram
í Japan, og „hinni vestrænu
heimsyfirráðastefnu.“ Allt, sem
sagt er af þessu tagi í hók Maos,
hefir hinn góðviljaði Banda-
rikjakommúnisti, sem þýddi
hana á ensku, fellt hana vand-
lega niður.
Kommúnistaflokkurinn kín-
verski er heiðarlegri og hrein-
skilnari. Þegar hann síðla árs
1944 féllst á það, að Bandaríkja-
mönnum væru leyfðar her-
bækistöðvar í Norðvestur-Kína,
bætti hann við samþykkt sína:
„Við erum arftakar Marx og
Engels og krefjumst stéttarbylt-
ingar verkamanna og bænda ...
Samvinna kínverskra kommún-
ista við Bandaríkjaherinn er
aðeins stundarfyrirtæki, sprottið
af hernaðarlegri nauðsyn.“
Þetta ætti að nægja til þess
að hrekja þá firru, sem amerísk-
ir kommúnistar eru að reyna að
berja inn í fólk, að kínversku
kommúnistarnir séu ekki raun-
verulegir kommúnistar.
Algert vopnahlé.
í þriðja lagi er því haldið
fram, að kommúnistarnir í Kína
hafi verið miklu skeleggari en
þjóðherinn kínverski í barátt-
unni gegn Japönum.
Sannleikurinn er hins vegar
sá, að kommúnistar í Kína hafa
því aðeins tekið sér vopn í hönd
gegn Japönum, að þeirra eigin
landamæri væru í hættu, en á-
vallt gætt þess að gera ekki svo
mikið að, að Japönum þætti ó-
maks vert að láta skríða til skar-
ar gegn þeim og kveða þá í kút-
inn í eitt skipti fyrir öll. Það
þarf ekki annað en líta á landa-
bréfið. Á vígstöðvunum austur
af Jenan, þar sem kommúnistar
lýstu yfir, að þeir hefðu 450 þús-
und manna her, er berðist við
Japani af mikilli hreysti og hug-
prýði, var alltaf algerleg kyrr-
staða. Herirnir héldu sömu stöðu
í sjö ár — allt frá því er Japanir
brutust að Gulafljóti árið 1938.
Þótt öðru hverju kunni að hafa
verið gerðar smávægilegar árás-
ir á Japani á takmörkuðum
svæðum, var þar ekki um neina
raunverulega bardaga að ræða.
Bandarískir herstjórnendur hafa
líka látið í ljós það álit, að í
raun og veru hafi algert vopna-
hlé ríkt á mörgum framstöðv-
um, alveg sérstaklega þó í ná-
munda við þær járnbrautir, sem
voru aðflutningaleiðir japönsku
herjanna, sem börðust við Banda
ríkjamenn og her Chungking-
stjórnarinnar, suður í landi.
Barátta Chiangs Kai-sheks.
En hin hetjulega barátta þjóð-
hers Chang Kai-sheks hefir aft-
ur á móti um margra ára skeið
verið stórfelldasta frásagnarefni
heimsblaðanna. Við minnumst
enn hinnar hrikalegu viðureign-
ar árin 1937 og 1938, þegar
Chiang Kai-shek fórnaði beztu
hersveitum sínum og nær öllum
þeim nýtízku vopnum, sem Kín-
verjar áttu ráð á. Kínverjar
hafa aðeins fengið mjög lítil-
væga aðstoð frá Bandaríkjunum
í samjöfnuði við það flóð af her-
gögnum, sem sent var til Rúss-
lands samkvæmt láns- og leigu-
lögunum, en samt berst þjóð-
herinn látlaust og haldið áfram
viðnámi sínu öll þesSi ár. Eigi
færri en 100 þúsund hermenn
úr kinverska stjórnarhernum
féllu á síðasta ári, og að minnsta
kosti 85 þúsund í Burma, þar
sem hinar hörðustu orrustur
stóðu um svonefnda Stilwell-
braut, er að lokum tókst að
opna.
Mannfallið í her Chiang Kai-
sheks er orðið fjórum sinnum
meira en nemur öllu því liði,
sem kommún^star segjast hafa
undir vopnum.
Það, sem bak við býr.
En hið sorglegasta í þessum
skrípaleik, sem kommúnistar
hafa leikið í Kína undahfarin
ár, er sú staðreynd, að þeir eru
að undirbúa byltingu og styrjöld
við þjóðherinn, og af því stafar
það meðal annars, að þeir hafa
hvorki kært sig um að fórna of
miklu í viðureigninni við Japani
né létta á hersveitum Chiang
Kai-sheks.
Þegar styrjöldin við Japani
hófst, gaf kommúnistaflakkur-
iinn út svolátandi áskorun:
„Hervaldið hlýtur ávallt að
ráða úrslitum I kinverskum
stjórnmálum. Þess vegna verð-
um við að efla hérnaðarlegan
mátt flokksins meðan á þessum
andstöðuhernaði stendur, svo
sem frekast er unnt, og mynda
þannig grundvöll fyrir byltingar
sinnaða forustu okkar í fram-
tíðinni.“
Síðan árásin á Pearl Harbour
var gerð hefir Mao auðvitað
ekkert haft á móti því, þótt „hið
vestræna auðvaldseinræði“
kvæði Japana í kútinn meðan
hann sjálfur einbeitti sér að þvi
að taka í sínar hendur hina
„byltingarsinnuðu forustu“ í
landinu. •