Tíminn - 11.09.1945, Blaðsíða 8

DAGSKRÁ er hczta islenzha tímaritiS um
þjóðfélagsmál.
8
REYKJAVÍK
Þeir, sem vilja hgnna sér þjóðfélagsmtíl, tnn-
lcnd og útlend, þurfa að lesa Dagshrá.
11. SEPT. 1945
68. blað
V AI¥1¥ÁIJL TÍJWAJVS
6. september, fimmtudapur:
Ný láns- og leigulög.
Bandaríkin: Truman forseti
birti yfirlýsingu, þar sem hann
boðaði, að hann myndi leggja
til að sett yrði ný láns- og leigu-
lög, er gerðu Bandaríkjunum
kleift að aðstoða þær þjóðir,
sem ættu erfiðast í endurreisn-
arstarfinu.
Japan: MacArthur tilkynnti,
að Bandaríkjamenn myndu hafa
400 þús. manna setulið í Japan.
B:ann tilkynnti einnig, að af-
vopnun japanska hersins ætti
að vera lokið fyrir 10. október
næstkomandi.
Bretland: Damaskinos, ríkis-
stjóri Grikkja, kom til London
til viðræðna við brezlju stjórn-
ina.
7. september, föstudagur:
Þýzk liráðablrgða-
stjóru.
Þýzkaland: Rússar tilkynntu,
að sett hefði verið á fót þýzk
bráðabirgða-ríkisstjórn í þeim
héruðurq Þýzkalands, sem þeir
•hernema. Bretar og Bandaríkja-
menn voru ekki látnir vita um
þessa ráðstöfun fyrirfram.
Noregur: Réttarhöldunum 1
máli Kvislings lauk. Búist við
dóminum í næstu viku.
%
8. september, laugardagur:
Hernám Koreu.
Korea: Fyrstu amerísku her-
sveitirnar komu til höfuðborgar
Koreu og var mikið fagnað. Mac
Arthur tilkynnti, að Banda-
ríkjamenn pg Rússar myndu
skiptaKoreu á milli sín í jöfn
hernámssvæði.
Japan: MacArthur tók sér
bækistöðvar i Tokio, ásamt
fyrstu brezku líersveitunum er
þangað komu.
Frakkland: Kommúnistar hafa
boðið jafnaðarmönnum og radi-
kala flokknum samfylkingu
gegn stjórnarskrártillögum De
Gaulle.
Noregur: Byrjað var á því að
skipta á öllum norskum banka-
seðlum, sem nú eru í umferð,
og nýjum. Talið er að þetta
verði búið á þrem eða fjórum
dögum. Þetta er gert til að hafa
uppi á ólöglegum stríðsgróða og
skáttsvikum.
9. september, sunnudagur:
Uppgjöf Japana
I Kína.
Kína: Japanir gáfust form-
lega upp fyrir Shiang Kai shek
í Mið-Kína og hefir þá allur jap
anski herinn í Uína gefizt upp.
Búlgaría: Stjórnarandstæð-
ingar hafa hafnað nýjum til-
lögum frá stjórninni um kosn-
ingatilhögunina. Samkvæmt
þessum tillögum fá aðeins þeir
flokkar, sem eru í Föðurlands-
fylkingunni, þ. e. flokkasam-
steypunni, sem styður stjórnina,
að taka þátt í kosningunum.
Verður mjólk skömmt
uð í Reykjavík í vetur
Á bæjarstjórnarfundi síðastl.
fimmtudag lögðu fulltrúar Al-
þýðuflokksins fram svohljóð-
andi tilíögu um skömmtun á
mjólk:
„Bæjarstjórn samþykkir að
skora á bæjarráð, að beita sér
fyrir því við ríkisstjórnina, að
upp verði tekin skömmtun á
mjólk nægilega snemma í haust,
svo að barnafjölskyldum og
öðrum, sem sérstaklega þurfa
hennar, verði tryggðúr hæfileg-
ur skammtur.“
Tillaga þessi var samþykkt
með samhljóða atkv. bæjarfull-
trúanna.
Samband gistihússeig-
enda og veitinga-
manna
Samband gistihúsaeigenda og
veitingamanna var stofnað hér í
bænum á fimmtudaginn, Sóttu
stofnfundinn menn víða af
landinu og sátu hann alls 56
menn. Sumir þeirra sátu fund-
inn aðeins sem áheyrendafull-
trúar, en 40 gerðust stofnendur.
Alls munu vera á landinu á ann-
að hundrað manns, sem rétt
hafa til að vera í félaginu.
Á fundinum voru kosnir í
stjórn sambandsins: Friðsteinn
Jónsson, formaður, Pétur Daní-
elsson, Ragnar Guðlaugsson,
Brynjólfur Gíslason, Snorri
Arnfinnsson, Elisabet Guð-
mundsdóttir og Egill Benedyrts-
son. Framkvæmdastjóri sam-
bandsins er ráðinn Ragnar
Þórðarson cand juris, — og
hefir hann skrifstofu í Aðal-
stræti 9.
Tilgangur sambandsins er í
fáum orðum að vinna að hags-
munamálum stéttarinnar og að
því að auka gistihúsamenningu.
Telja forgöngumennirnir að
brýn nauðsyn beri til að fá
meiri lipurð í verðlagseftirlitið
og að fá rýmkun á veitinga-
skattinum, sem kemur mjög illa
niður á veitingamönnum ox að
koma upp fullkomnum gistihús-
um og greiðasölustöðum og þar
á meðal gistihúsi, sem jafn-
framt er skóli, þar sem hægt sé
að ala upp starfsfólk, stúlkur og
pilta til þjónustustarfa.
Nýr veitingastaður
í gær var opnaður veitinga-
staður á Hverfisgötu 116 í
Reykjavík . (efri hæð í húsi
Sveins Egilssonar bílasala). Eig-
endur þessa fyrirtækis eru
Ragnar Jónsson, sem áður rak
veiting'ar í Golfskálanum, og
Baldvin Guðmundsson, er lengi
var bryti á Gullfoss og síðar á
Esjunni. Ráðgera þeir að reka
þarna mat- og kaffisölu á dag-
inn, en leigja húsakynnin út til
veizluhalda á kvöldin.
Aðalsalurinn er 156 fermetrar
og tekur um 150 manns.^Auk
þess eru þar minni herbergi, sem
verða leigð fyrir smærri fundi,
auk snyrtiherbergja og fata-
geymsla. Húsakynni eru mjög
vistleg og snyrtibragur á öllum
hlutum. 10—12 manna þjón-
ustulið starfar þarna.
Mótmæli bænda gegn
búnaðarlögunum'
Er Pétur Ottesen orðinn „útsendari
Tímaklíkunnar”?
Tímanum hafa undanfarið borizt tillögur frá mörgum bænda-
fundum víða um landið, þar sem mótmælt hefir verið því ger-
ræði, er bændur hafa verið beittir með skipun búnaðarráðs.
Nokkrar slíkar tillögur hafa áður verið birtar hér í blaðinu. Hér
á eftir fara ályktanir frá þremur bændafundum um þetta mál.
(jamla Síc
Á fulltrúafundi búnaðarfélag-
anna í Suður-Múlasýslu, sem
haldinn var 2. þ. m., var sam-
þykkt eftirfarandi tillaga:
„Fundurinn telur það illa far-
ið, að ríkisstjórnin skyldi grípa
til þess óheilla úrræðis, að skipa
verðlagsmálum landbúnaðarins
með bráðabirgðalögum, svo sem
hún hefir gert, í stað þess, að
bændum gefist þess kostur fyrir
eigin samtök að velja sjálfir þá
menn, er þeir vildu til þess
kveðja að ráða verðlagi á land-
búnaðarvörum. Fundurinn er
því andvígur bráðabirgðalögum
um Búnaðarráð, mótinælir þeim
ákveðið og skorar á næsta Al-
þingi að nema þau úr gildi.“
Tillagan var samþykkt með
21:1 atkv. Þessi eini, sem greiddi
atkv. á móti, var varamaður
Sveins Jónssonar í búnaðar-
ráði.
Á fulltrúafundi búnaðarfé-
laga í Mýrasýslu, sem haldinn
var í Borgarnesi 31. ágúst s. 1.
og þar sem mættir voru 2 full-
trúar úr öllum hreppum sýsl-
unnar, nema Borgarnesi, var
samþykkt eftirfarandi ályktun:
X,
„Fundurinn telur að enda þótt
skipun landbúnaðarráðs miði
að því, leyti í rétta átt, að fela
framlfeiðendum umráð verðlags
á afurðum sínum, þá átelur
hann hins vegar þá leið, sem
valin hefir verið í þetta sinn,
en gerir þá kröfu að ákvörðun
verðlags landbúnaðarafurða
verði í höndum fulltrúa bænda,
kosnum af þeim sjálfum.“
Tillagan var samþykkt með
samhljóða atkvæðum.
Á fulltrúafundi búnaðarfé-
laganna í Borgarfjarðarsýslu,
Stéttarsamband bænda
(Framhald af 1. síðu)
sem skipa framkvæmda^tjórn-
ina, mun það fljótt vekja at-
hygli, hversu laus fundurinn
hefir verið við öll pólitísk sjón-
armið og eingöngu hugsað um
að skipuleggja stéttarsamtökin
á sem öruggustum grundvelli og
gcðu samkomulagi. Framsókn-
armenn eru í miklum meirihluta
á fundinum, en samt eru fleiri
Sjálfstæðismenn en Framsókn-
armenn kosnir í stjórnina, en
þótt Sjálfstæðismenn séu í
meirihluta í stjórninni, er
Framsóknarmaður kosinn for-
maður. Gleggri merki er ekki
hægt að fá um einingu og gott
samkomulag á fundinum, þótt
hins vegar hafi orðið þar minni-
háttar ágreiningur um fórms-
atriði. í
Þá einingu, sem þannig hefir
verið sköpuð, þarf að treysta og
efla. Fyrir hinum nýju samtök-
um getur legið hörð barátta og
hún verður því aðeins -sigur-
vænlega leidd til lykta, að kapp-
kostað sé að hafa sem bezt sam-
komulag og einingu innan
þeirra. Sú eining, sem hefir
einkennt þenna fund, gefur
vissulega góðar vonir um fram-
tíð samtakanna.
sem haldinn var 1. þ. m. lagði
Pétur Ottesen fram svohljóð-
andi tillögu til fundarályktunar:
„Fulltrúafundur bænda hald-
inn að Hvanneyri 1. sept. 1945
telur, að útgáfa bráðabirgða-
laga um skipun búnaðarráðs
gangi að því leyti í rétta átt, að
þar er viðurkenndur réttur
framleiðenda sjálfra til ákvörð-
unar á verði framleiðsluvöru
sinnar, en mótmælir hins vegar
þeirri aðferð, sem þar er við-
höfð, að ríkisstjórnin skipi
menn í ráðið, þar sem fundur-
inn lítur svo á, að bændur hafi
skýlausan rétt til þess sjálfir
að velja menn til þessa starfa.
V Með skírskotun til þessa bein-
ir fundurinn þeirri áskorun til
ríkisstjórnarinnar, að nema fyr-
nefnd bráðabirgðalög úr gildi,
ef samtök bænda hafa fyrir 15.
sept. n. k. kosið verðlagsráð í
þessu skyni, og fela því verð-
ákvörðunina."
Tillagan var samþykkt með
öllum atkvæðum.
Mbl. heldur því fram í Reykja-
víkurbréfi sínu síðastl. sunnu-
dag, að almennt „láti bændur
vel yfir skipun búnaðarráðs,
nema þar sem útsendarar Tíma-
klíkunnar hafa reynt að æsa til
mótmæla". Eftir þessum um
mælum að dæma, er Pétur Otte
sen orðinn einn af þessum „út-
sendurum Tímaklíkunnar“, þar
sem hann var flutningsmaður
mótmælatillögunnar á Hvann
eyrarfundinum.Og sennilega eru
þeir sjálfstæðisbændur ekki
margir, sem ekki verðskulda á
sama hátt þessa nafngift Morg-
unblaðsins, því að yfirleitt verð-
ur þess ekki vart, að þeir séu
neitt minna mótfallnir ofbeldis-
verki stjórnarinnar en aðrit
bændur.
Skólastjóri Austurbæjarskólans.
Á fundi skólanefndar Austurbæjar-
skólans þ. 4. sept. gerði nefndin það að
tillögu sinni, að Gísli Jónsson yfir-
kennari verði settur skólastjóri Aust-
urbæjarskólans fyrir yfirstandandi
skólaár. ,
„GerfifulltrúarnLr"
á búnaðarþingi
(Framhald af 1. slðu)
aðarráðs er það helzt að nefna,
að það samþykkti að verðlags-
svæðin skyldu haldast óbreytt og
heimilt væri að leggja kr. 1.50
verðjöfnunargjald á kjöt í inn-
anlandssölu.
Undauhald „ger£i“-
fulltriiaima.
Með áðurgreindri dagskrár-
tillögu sinni hefir meirihluti
búnaðarráðs raunverulega veitt
samþykki sitt til þess, að verð-
lagsnefndin víki frá sexmanna-
nefndarverðinu, því að öðru vísi
verða þau ummæli ekki skilin,
að því sé treyst „að nefndin geri
það, er hún telur fært til þess
að það (þ. e. sexmannanefndar-
verðið) fáist“.
í þessum ummælum felst ó-
bein játning á því, að meirihlut-
inn telur ekki fært að fá þetta
verð og því sé eðlilegt, að nefnd-
in slaki eitthvað til. Þarna er
því vikið, eins greinilega og
verða má, frá þeirri sanngirnis-
kröfu, að bændur fái svipaðar
tekjur, þ. e. sexmannanefndar-
verðið, og • aðrar hliðstæðam
stéttir. Slík eftirgjöf á rétti
bænda eftir það, hvernig mætt
var tilslökunum þeirra í fyrra,
hefði vissulega ekki verið sam-
þykkt af neinum bændafulltrú-
um, sem kjörnir hefðu verið af
bændum sjálfum. Þetta undan-
hald búnaðarráðs, er næsta
greinileg sönnun þess, hvílík
gerfifulltrúasamkunda það hef-
ir verið og fjarlægt því að vera
umbjóðandi bændanna.
Aðalmálgagn stjórnarinnar,
Morgunblaðið, sem áður var bú
ið að lýsa yfir því, að kraf
an um sexmannanefndar-verð-
ið „stefndi of rátt“, tekur þess^
ari ályktun búnaðarráðs líka
tveim höndum. Það telur hana
tfera vott um, að búnaðarráð
hafi ekki stjórnazt af neinum
„annarlegum sjónarmiðum“.
Hin „annarlegu sjónarmið“, sem
blaðið talar um, er bersýnilega
jafnréttiskrafa bændanna *um
sexmannanefndar-verðið.
Það er nú bændanna og sam
taka þeirra að sýna ríkisstjórn
inni og verðlagsnefndinni, að
þeir líta ekki á kröfuna um sex-
mannanefndar-verðið, sem neitt
„annarlegt sjónarmið“, heldur
heldur sjálfsagt réttlætismál, er
þeir munu berjast fyrir með
öllum þeim meðulum, er þeir
ráða yfir, ef reynt verður að
skerða þennan rétt. þeirra
Bændasamtökin geta, ef þau
hafa manndóm og vilja, vissu
lega engu síður bfeitt áhrifa-
miklu vopnj en verkalýðssam
tökin. Þetta vopn verða þau að
vera viðbúin að nota, ef ganga
á á réttindi og lífskjör bænda-
stéttarinnar.
Jafnhliða því, sem bændur
þurfa þannig að berjast fyrir
þessu réttlætismáli sínu, verða
þeir að halda fast fram þeim
rétti ^ínum að fá verðlagsvald-
ið í sínar hendur. Þeir verða
einniÁað vera viðbúnir að heyja
harða baráttu fyrir þeirri rétt-
a'rkröfu sinni, §f hún næst ekki
fram á annan hátt.
FYRIR FÖÐUR-
LMDIÐ
(Flight for Freedom)
Rosalind Russell,
Fred MacMurray.
Fréttamynd:
Atomsprengjan o. fl.
Sýnd kl. 9.
Gög og Gokke
í loftvarnaliðinu.
(Air Raid Wardens)
Sýnd kl. 5 og 7.
ttijja Síc
SÖMGHALLAR-
UIVDREV
(„Phantom of the Opera“)
Stórfeng/eg og íburðarmikil
músik-mynd í eðlilegum litum.
Aðalhlutvérk:
Nelson Eddy,
Susanna Foster,
Claude Rains.
Bönnuð yngri en 14 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bezt&tœkifœrisgjöfin til
allra Ijóðavina er
SóLbráð
nýja IjóðabóJcin eftir Guð-
mund Inga Kristjánsson.
Bólusetninga-
sprautur **>
sem stilla má,
sérstaklega vándaðar kr. 15,00
hólnálar, ryðfi^r — 1,00
varagler < ™ — 2,50
Sendum um land allt.
Seyðisf jarðar Apótek.
Systir mín
Guðrún Björnsdóttir
læknisekkja andaðist í da.g. Útförin verður frá dómkirkj-
unni mánudaginn 17. september kl. 13,30.
Bessastöðum, 9. september 1945.
Sveinn Björnsson.
Tilkynnmg
frá Vérðlagsnefnd
landbúnaðarafurða
Frá og með mánudeginum 10. sept.
lækkar heildsöluverð á dilkakjöti í
sumarslátrun í kr. 11,06 pr. kg. og
smásöluverð í kr. 12,50, pr. kg.
Verðlagsnefnd
U R B Æ N U
Myndasýning.
Síðastl. sunnudag var opnuð hér i
bænum, í húsi Útvegsbanka íslands
Sovét-sýning og verður hún opin til
16. þ. m. í einni deild sýningarinnar
verða ljósmyndir af fegurstu verkum
rússneskrar byggingarlistar, en í ann-
ari deild Ijósmyndir af hinni frægu
vörn. í Sevastopol.
Eggert Steinþórsson, læknir,
ásamt konu sinni og syni, er nýkom-
inn til íslands eftir að hafa stundað
framhaldsnám og læknisstörf í Kan-
ada í nokkur ár.
Fyrsti umsækjandi um dóm-
kirkjuprestsembættið.
Séra Jón Auðuns varð fyrsti um-
sækjandinn um dómkirkjuprestsem-
bættið í Reykjavík. Hann lagði fram
umsókn sína fyrir helgina. Eins og
áður hefir vérið getið er umsóknar-
frestur um embættið til 2. október, en
sr. Friðrik Hallgríms^ini er veitt lausn
frá 1. desember næstkomandi.
Önnur Danmerkurför
Catalínubátsins.
Catalínuflugbátur Flugfélags íslands
fór frá Reykjavík áleiðis til Largs í
Skotlandi á föstudagsmorguninn og
gekk ferðin þangað vel. Á laugardags-
morgun fór flugbáturinn áfram áleiðis
til Kaupmannahafnar. Farþegar sem
fóru héðan með 'flugbátnum til Largs í
Skotlandi voru: Gunnar Guðmunds-
son, Gunnar Ásgeirsson. Guðrún Wat-
son og þrjú börn hnnar, Friðrik Magn-
ússon, Ólafur R. Ólafs, og Valgerður
Bjarnadóttir. Til Kaupmannahafnar
fór aðeins einn farþegi Jóhannes Mort-
ensen. Flugbáturinn lagði aftur af stað
frá Kaupmannahöfn áleiðis til íslands
í gær. «
Timburfarmur frá Svíþjóð.
Es. Reykjafoss kom hingað í fyrrl-
nótt frá Svíþjóð. Skipið flutti mest-
megnis timbur, 300 „standarda." Þá
var nokkuð af landbúnaðarvélum og
ýmsum öðrum vélum með skipinu.
Farþegar til Svíþjóðar.
Um helgina fóru þessir menn loft-
leiðis til Svíþjóðar: Sveinbjörn Jóns-
son, Magnús Sigurðsson, Sigurður Þór-
arinsson, Brynhyldur P. Jóhannesson,
Jóhann Gunnar Benediktsson, Gunnar
Hjálmar Mellström, Kristjana Stein-
unn Mellström. Þorbjörg Margrét Mell-
ström, Guðfinna Þórarinsdóttir, Erla
Thorarinsen, Ruth Guðmundsson,
Guðmundur J. Guðmundsson, Þorgerð-
ur Jónsdóttir, Jón úr Vör, Hannes S.
Sigfússon, Björn Pétursson, Erik
Lundgaaard, Elsa E. Lundgaard, Anne
B. Lundgaard, Bente M. Lundgaard,
Geir Borg, Unnur Bahnsen, Axel Bahn-
•feen, Björn Bahnsen og Inga Laxness.
Farþegar frá Ameríku.
Nýlega eru komnir loftleiðis frá Am-
eríku: Gunnar Árnason, Ól. Ág. Ólafs-
son, Ragnar Jósefsson og Sigmundur
Jónsson.