Tíminn - 12.10.1945, Qupperneq 2

i
2
Föstudaqur 12 .oht.
\
Má gleyma morgun-
deginum lengur?
Um miðjan fyrra mánuð birti
þekktasta blað á Norðurlöndum,
Göteborgs Sjöfarts och Hand-
elstidning, viðtal við sænskan
mann, sem oft hafði komið
hingað og var seinast hér á ferð
fyrir nokkrum vikum síðan., Það
sem einkum hafði vakið athygli
hans í þessari ferð, var dýrtíð-
in hér og meðferð íslendinga á
fjármunum yfirleitt. — íslend-
ingurinn hagar sér likast því
og hver dagur sé hans síðastur,
segir hann, og hugsar því lítið
um, að erfiðleikar geti orðið í
framtíðinni. (Orðrétt: Det verk-
ar som om islánningen i stor
utstráckning lever som om var
dag var den sista — han tánker
inte sá mycket om att det kan
bli besvárligheter i framtiden).
Þéssi dómur er vissulega eng-
in undantekning frá því áliti,
sem nú er almennt ríkjandi um
íslendinga erlendis. í augum at-
hugulla útlendinga líkjast ís-
lendingar nú helzt snauðum
gullgrafara, sem funöið hefir
dálitla gullmola og eys því fénu
út á báða bóga, án þess að hugsa
um morgundaginn. Slíkt er á-
litið á fjármálahyggindum ís-
lendinga, þegar lýðv,eldið er að
hefja göngu $ína og þjóðina
varðar meira en nokkuru sinni
fyrr að vinna sér álit og tiltrú.
íslendinga þarf Vissulega ekki
að undra, þótt álit útlendinga sé
á þessa leið. Hin sívaxandi dýr-
tíð hefir gert það að verkum,að
öll framleiðsla er hér tvisvar til
þrisvar sinnum dýrari en í ná-
grannalöndunum, þótt hvergi
sé þetta mefra áberandi en í
iðnaðinum. Til þess að afstýra
þeirri fjárhagslegu kollsteypu,
sem leiða murí af þessu ástandi,
er ekkert gert,' en aðeins reynt
að forðast hana um stundarsak-
ir með fjáraustri úr ríkissjóði
og skertum hlut þeirra, sem lak-
ast eru settir, þ. e. bænda og
láglaunafólks. Hins vegar er
ekkert hróflað við hlut stór-
gróðamanna, milliliða og skatt-
svikara. Svo langt er þetta kom-
ið, að ríkisstjórnin áætlar í
fjárlagafrv. sínu 13 milj. kr.
greiðsluhalla hjS, ríkissjóði og
>er þó fjölmörgum útgjöldum
og framlögum til atvinnuveg-
anna sleppt úr frv. Greiðslu-
hallinn mun því verða miklu
meiri en þetta, ef fylgt verður
sömu stefnu og hingað til.
Þjóðinni mætti nú vissulega
verða.ljóst, hve heimskulegt það
var að fylgja ekki úrræðum
Framsóknarflokksins áður fyrr
og stöðva dýrtíðina. Þá myndi
hún geta flutt út með góðum
hagnaði, eins og Svíar, og álit
hennar standa föstum fótum.
En um orðinn hlut dugir ekki
að sakast, en af honum verður
að læra. Fengin reynzla ætti
vissulega að sannfæra þjóðina
um, að einu úrræðin til lausn-
ar þessum málum, eru úrræði
Framsóknarflokksins, en þau
eru þessi:
1. Fundið verði hlutfall milli
afkomu atvinnuveganna, eink-
um þó útflutningsins, annars
vegar og kaupgjaldsins og af-
urðaverðsiins í landfnu hins
vegar. Kaupgjaldið og afurða-
verðið verði síðan fært niður
til samræmis við getu atvinnu-
veganna eða þannig, að út-
flutningsframleiðslan verði
sæmilega arðbær.
2. Hafizt verði handa um að
draga úr hvers konar milliliða-
kostnaði og að byggja ódýrt
húsnæði, en húsaleigan er nú
víða einn stærsti þáttúr dýrtíð-
arinnar. JVfeð þessu sé að því
stefnt, að kaupgetan minnki
ekki, þótt krónutalan lækki.
3. Framkvæmt verði nýtt
eignaframtal með svipuðum
hætti og í Noregi og Danmörku
og hæfilegur eignaaukaskattur
lagður á stórgróðasöfnun stríðs-
áranna. Þannig iverði tryggt
f jármagn til nauðsynlegra fram-
kvæmda og jafnframt fyrir-
byggt, að niðurfærsla á launum
bænda og verkafólks verði til
að auka efnamuninn í landinu
TÓIINIV, föstndaginn 12. okt. 1945
77. blað
/t 0 í i a 0 a h g
„Og meir myndi hann gapa,
ef rúm væri til.“
Norðanmaður skrifar: Bænd-
um hafa verið settir úrslita-
kostir af frumherjum rikis-
stjórnarinnar nýlega. Tveir af
munnhvötustu stórskotaliðs-
mönnum stjórnarinnar rituðu í
aðalblöð hennar mjög jafn-
snemma.
í Morgunblaðinu var það Páll
Kolka sem kom ffam og ritaði
um hina miklu tangarsókn, sem
nú væri gerð að Framsóknar-
flokknum. Fyrir leiðtoga þess
flokks ættu engin grið að vera
til. Og nú ættu bændur að gera
það upp við sig, hvort þeir vildu
falla með þeim eða yfirgefa þá.
Minnir ritháttur Kolka og til-
burðir mjög á Fenrisúlf forðum,
er hann æddi fram, svo að hinn
neðri kjöptur nam við jörðu, en
hinn við himininn. „Og meir
myndi hann gapa, ef rúm væri
til.“
Halldór Kiljan flutti boðskap-
inn í Þjóðviljanum. Krafa hans
var raunverulegt afnám bænda-
stéttarinnar í núverandi mynd.
Er þessi boðskapur allur í góðu
samræmi við aðrar orðsending-
ar friðarhöfðingjans mikla frá
Siglufirði, Áka ráðherra.
í stuttu máli er boðskapurinn
til bænda þessi: Foringjar Fram-
sóknarflokksins eru stríðsglæpa-
menn, fjandsamlegir þjóðfé-
laginu. Fyrir þá eru engin grið
til. Þeim verður útrýmt eins og
fimmtu herdeildinni í blessuð-
um ráðstj órnarríkj unum. Og ef
þið fylgið þeim lengur eruð þið
glataðir. Þá verðið þið settir á
svartan lista stríðsglæpamanna.
Þettá eru úrslitakostir. Nú er
síðasta tækifæri til að iðrast.
Trúlegt væri 'það, eð svona
dólgslegur ruddaskapur megnaði
mikið í þá átt að hrekja sanna
lýðræðismenn frá stjórnarblöð-
unum. Það hefir aldrei orðið
varanlegur gæfuvegur í valda-
baráttu á íslandi að reyna að
hræða menn frá hugsjónum sín-
unrog lífsskoðun. Enn sem fyrr
mun árangur slíkra tilrauna
verða sá mestur að sýna leiðin-
legt innræti þeirra, sem að þeim
standa, og fjarlægja góða menn
félagsskap þeirra.
Það eru því allar líkur til
þess, að þeir vopnabræðurnir í
tangarsókninni miklu, Halldór
Guðjónsson Kiljan Laxness og
Páll Valdimar Guðmundsson
Kolka megi bæta svo sem einu
miðlungsnafni við sig hvor, áður
en þeir hræða bændur frá þeim
stjórnmálaflokki, sem þeir vilja
fylgja. Er það og fornt orðtak,
að þeir lifi lengst, sem með
orðum eru vegnir. Mætti nú svo
fara, að Framsóknarflokkurinn
stæði enn föstum fótum fram
yfir næstu nafnaskipti bræðra-
flokkanna með tangarkjaptinn.
Hvers eiga1 héraðs- gagn-
fræða- og húsmæðra-
skólarnir að gjalda?
Þjóðviljinn hefir oft gumað af
því, að aldrei hafi verið hlynnt
eins vel að skólunum og síðan
Brynjólfur varð kennslumála-
ráðherra. Staðreyndirnar gefur
nú að líta í hinu nýja fjárlaga-
frumvarpi ríkisstjórnarinnar,
því að einu stofnanirnar, sem
ekki fá neinar hækkanir til að
standa undir auknum launa-
útgjöldum, eru héraðsskólarnir,
gagnfræðaskólarnir og hús-
mæðraskólarn^r. Annað hvort
virðist ætlazt til, að kqnnarar
"þessara skóla verði einu opin-
beru starfsmennimir, sem enga
launahækkun fá, ellegar 'að
þeim verði fækkað stórlega og
þannig dregið úr þéssari mennt-
un, sem þó er hvergi nærri nógu
mikil völ á.
Þetta eru þeir skólar, sem fyrst
og freAst eru ætlaðir alþýðu-
æskunni. Er Brynjólfur að aug-
lýsa með þessu áhuga sinn fyrir
alþýðumenntuninni? /
En hvað, sem Brynjólfur ætl-
azt fyrir, er það skylda þingsins
að sjá til þess, að kennarar
þessara skóla verði ekki settir
skör neðar en aðrir opinberir
og gera þá ríku enn ríkari. Með
þessu mun einnig hafast upp á
skattsvikum.
Þessar ráðstafanir eru eina
heiðarlega leiðin til lausnar
þessum málum. Með þeim verður
atvinnuvegunum aftur komið á
traustan grundvöll. Með þeim
verður nýsköpun þeirra tryggð.
Með þeim verður álit íslendinga
erlendis endurreist. Með þeim
nær niðurfærslan hlutfallslega
jafnt og réttilega til allra. Allir
þeir, sem vilja viðreisn og fram-
farir, verða að fylkja sér um
Framsóknarflokkinn, svo að
hann verði fær um að koma
þessari stefnu fram.
V aldagirni
Stjórnarsinnar hafa hingað
til reynt að breiða yfir óstjórn-
ina i fjárhags- og dýrtíðarmál-
unum með „stagli“ um nýsköp-
un atvinnuveganna. Þessa iðju
stunda þeir líka enn, en margt
bendir til, að þeir séu farnir að
sjá fram á, að árangur hennar
verði minni, en þeir hafa gert
sér vonir um. Seinasta úrræði
þeirra er því það,að láta Bjarna
Benediktsson skrifa nafn-
lausa pistla í Mbl., þar sem reynt
er að ómerkja gagnrýni stjórn-
arandstöðunnar, sem sjúklega
valdagirni einstakra manna.
Sérstaklega virðist þó þessum
ásökunum beint að Hermanni
Jónassyni og Eysteini Jónssyni.
Bjarni mun hafa verið valinn
til þessa starfs, vegna þess, að
hann hefir verið brautryðjandi
ýmissa óvenjulegra „hernaðar-
kúnsta“. Það ‘var Bjarni sem
fann það upp, að Sjálfstæðis-
flokkurinn ætti að hjálpa kom-
múnistum til valda í verkalýðs-
félögunum og eyðileggja þannig
Alþýðuflokkinn. Sjálfstæðis-
flokkurinn fær nú að reyna af-
leiðingarnar af þeirri „hernaÖ-
arlist“. Það var líka Bj'arni, sem
átti, næst Ólafí Thors, drýgsta
þáttinn í „kollsteypunni" og
stórbætti þannig aðstöðu kom-
múnista til áróðurs og áhrifa.
Hann mun upps.kera eins og
hann hefir sáð, í næstu bæjar-
stj órnarkosningum.
Bjarni er. líka sannarlega
trúr þessari hernaðarlist sinni,
þegar hann hyggst að kveða
stjórnarandstæðinga í kútinn
með því að bera þeim valda-
girni á brýn og upphefja sjálf-
an sig og sinn flokk með því,
að þeir hugsi ekki um völdin.
Það er ,sérstaklega kunnugt
um þá Hermann Jónasson og
Eystein Jónsson, sein þessar á-
rásir beinast mest að, að þeir
hafa þrívegis skorazt undan því
að vera ráðherrar, vegna þess,
að þeir fengu ekki fram þá mál-
efnastefnu, sem þeir töldu
heppilega. Þeir sögðu af sér
haustið 1941 og tóku ekki við
völdum aftur fyrr en eftir þrá+
béiðni bæði flokksmanna og
ýmissa andstæðinga. Þeir lögðu
ríiður völdin vorið 1942, þótt
þeir ættu þess kost að setja á-
fram, ef þeir vildu fylgja ann-
ari stefnu. Þeir gátu báðir orð-
ið ráðherrar á síðastl. hausti,
ef þeir hefðu viljað sætta sig
við stefnu núverandi ríkis-
stjórnar.
Um forsvarsmenn Framsókn-
arflokksins verður því vissulega
ekki sagt, að þeír stjórnist af
valdagirni. Staðreyndir sýna,
eins og bezt verður á kosið, að
þeir láta málefnin ráða.
En hvað verður svo upp á
teningnum, ef ljósi staðreynd-
anna er á sama hátt varpað á
forkólfa Sjálfstæðisflokksins?
Þéir tóku við völdum vorið 1942
gegn því að hverfa frá þeirri
stefnu, sem þeir höfðu fylgt í
dýrtíðarmálunum. Þeir tóku aft-
ur við völdunum haustið 1944
gegn því að gera fullkomna
málefnalega „kollsteypu“ og
strika yfir öll fyrirheit sín í
dýrtíðarmálunum. Vegna þess,
að forkólfar Sj álfstæðisflokks-
ins hafa þannig látið stjórnast
af valdagirni, en ekki málefn-
um, er nú komið sem komið er.
Bjarni Ben. gat því ekki valið
sér neitt til að skrifa um, sem
kom Framsóknarmönnum bet-
ur en flokki hans ver, en valda-
girni.
starfsmenn og hæfir menn
neyddir til að yfirgefa kennsl-
una þar og leita sér annarrar
atvinnu,
Skortur á sjómönnum.
Haraldur Böðvarsson útgerð-
armaður á Akranesi birtir grein
í Mbl. 27. f. m., þar sem hanp
gerir mannekluna á bátaflotan-
um að umtalsefni. Haraldur
segir:
„Nú er svo ástatt hér á
Akranesi, að heimamenn,
mjög margir hafa stundað
landvinnu (byggingavinnu)
hér í sumar, og höfum við því
orðið að fá mikið af aðkomu-
sjómönnum á bátana og þeir
hafa reynst yfirleitt mjög
illa þó ýmsar góðar undan-
tekningar hafi verið. Þeir
hafa á sumum bátum einn
eða fleiri sagt upp skiprúmi
næstum daglega og þá hefir
oft verið erfitt að fá menn í
staðinn. Þessu verður að
breyta aftur-í fyrra horf áður
en meiri yandræði hljótast af.
Sumir bátanna hafa orðið að
hætta af þessuin ástæðum,
en aðrir hafa ekki getað byrj-
að vegna skorts á sjómönn-
um ....
Stefnubreyting verður að
koma fljótlega ef útgerðin
á ekki að yeslast upp og það
færi betur að við þyrftum
ekki á því að halda að flytja
inn í landið sjómenn frá hin-
um Norðurlöndunum til þess
að geta haldið útgerðinni í
horfi.“
Það sést bezt á hvers konar
grundvelli „nýsköpun" stjórnar-
innar er byggð, að á sama tíma
og húrí vinnur að mikilli aukn-
ingu skipaflotans, fer þeim óð-
um fækkahdi, sem vilja stunda
sjóinn. Orsök þess er vitanlega
dýrtíðarstefna stjórnarinnar,
sem gerir fasta launavinnu arð-
vænlegri en framleiðslustörfin.
Meðan slíkri stjórnmálastefnu
er fylgt, er „nýsköpunin“ á
sandi byggð.
Orsökin til utanfarar
Jakobs Möllers. \
Bjarni Ben. er mjög reiður yfir
(Framhald á 7. síðuj
Erlent yfirlit
Bandalag Vestur-Evrópuríkja
Síðan fundi utanríkismála-
ráðherranna lauk, hefir verið
rætt mun me^ra en áður um
aukna samvinnu ríkjanna í
Vestur-Evrópu. Bendir margt til
þess, að slík samvinna muni
komast á og verða bæði við-
skiptalegs og hernaðarlegs eðlis,
ef ekki tekst að hafa skaplega
sambúð við Rússa. Með slíku
bandalagi Vestur-Evrópurikj-
anna myndi skapazt viðnám
gegn frekari yfirgangi Rússa og
þannig komast á meira jafn-
vægi í álfunni.
Á undanförnum árum hefir
talsvert verið rætt um bandalag
Vestur-Evrópuríkja, er næði til
Rretlands, Frakklands, Niður-
landa og Norðurlanda. Meðal
annar* hafa Smuts forsætis-
ráðherra Suður-Afríku og Spaak
utanríkismálaráðherra Belgíu
haldið fram nauðsyn slíks banda
lags. Bandalagshugmynd þessari
var lengi vel heldur fálega tekið,
en fylgi hennar virðist mjög
hafa vaxið eftir stríðslokin og
þó einkum eftir kosningarnar
í Bretlandi. Áðúr var það talinn
einn helzti ókostur slíks banda-
lags, að litið yrði á það sem
samtök gegn Rússum, er væru
i undir forustu enska auðvaldsins.
[Eftir að jafnaðarmenn komust
! til valda í Bretlandi, var hins
! vegar ekki hægt að halda slíku
fram.
Sá, sem ákveðnast hefir hreyft
þessari hugmynd nýlega, er de
Gaulle. í viðtali, sem hann átti
við enska blaðið „The Times“
í byrjun fyrra mánaðar,- lýsti
I hann þeirri skoðun sinni, að
Ruhr og Rínarhéruðin í Þýzka-
jlandi yrði að leggja undir sam-
eiginlega stjórn ríkjanna í
Vestur-Evrópu. Héruðin vestan
Rínar ættu að leggjast undir
jstjórn Frakklands, Belgíu
Hollands og Bretlands á þann
veg, að héruðin, er væru sunnan
Kölnar, legðust undir Frakk-
land, en héruðin norðan Kölnar
skiptust milli hinna landanna
þriggja. Héruðin skyldu í fram-
tíðinni njóta sjálfstjórnar.
Ruhrhérað skyldi vera undir
sameiginlegri stjórn þessara
þriggja ríkja, auk Ítalíu og jafn-
vel Spánar og Portúgals. Tillög-
ur sínar rökstuddi de Gaulle
m. a. með því, að fyrstnefndu
ríkin varöaði miklu, hverjir
hefðu völd á Rínarfljóti, en öll
þéssi ríki ættu mikið undir því
að fá kol frá Ruhr. Aðalrök
hans voru samt þau, að þar sem
búið væri að mestu að ákveða
landamæri Þýzkalands að aust-
an og öflugt herveldi væri þar
til varnar,1 mætti búast við því
að Þjóðverjar beindu landvinn-
ingaáformum sinum í vesturátt,
þegar þeir risu á legg aftur.
Oruggasta vörnin gegn því
I væri að taka umrædd héruð af
þeim og láta þau. vera undir
sámeiginlegri stjórn Vestur-
Evrópuríkjanna og skapa þann-
ig sameiginlegt bandalag þeirra
gegn væntanlegri hernaðar-
stefnu Þjóðverja.
Þessar tillögur de Gaulle hafa
mikið verið ræddar í Frakklandi
undanfarið og virðast njóta þar
stuðnings allra, nema kom-
múnista. Einkum hafa jafn-
aðarmenn undir forustu Leon
Blunas gengið þar í fylkingar-
brjósti. I Bretlandi var í fyrstu
ekki mikið rætt um tillögurnar,
enda mun það ekki hafa þótt
heppilegt, þar sem utanrkisráð-
herrafundurinn var þá að koma
saman. En síðan honum lauk,
hefir tillögum de Gaulle verið
þar mun betur tekið, en auðséð
er þó, aö Bretar ætla að fara
!sér hóflega í þessu meðan ekki
er séð, hvernig samningunum
við Rússa lyktar.
Tillögur de Gaulle hafa verið
harðlega gagnrýndar í rúss-
neskum blöðum og sögð lævís
tilraun til að skapa bandalag
Vestur-Evrópuþjóðanna gegn
' Rússlandi. Þó hafa rússnesku
blöðin sérstaklega lagt Leon
Blum og franska jafnaðarmenn
í einelti fyrir stuðning þeirra
við þessar tillögur. En sá áróður
hefif ekki borið tilætlaðan ár-
angur í Frakklandi, þar sem
jafnaðarmenn unnu allra flokka
mest á í héraðsstjórnarkosning-
| unum, er fóru þar fram fyrir
skemmstu.
Um það verður eigi spáð með
neinni vissu, hver verður hin
endanlega niðurstaða í þesum
efnum. En hiklaust virðist þó
mega segja það, að þessari
(Framháld á 7. síöuj
fflDDfR mmHNAHNA
í Reykjavíkurtaréíi Skutuls 19. f. m.
segir svo undir kaflafyrirsögninni:
Hrunadans gróðabrallsins:
,.Ég var nýlega að lesa lýsingu
á fjármálum Danmerkur eftir fyrri
heimsstyrjöldina 1914—1918. Hún
minnir að mörgu leyti ákaflega
mikið á ástandið hjá okkur núna
’í þessari heimsstyrjöld og eftir
hana. Allt er þó í hlutfallslega
stærri stíl hjá okkur nú en þá hjá
Dönum. Dönum tókst að vera utan
við heimsstyrjöldina fyrri, þeir
græddu á tá og fingri á viðskiptun-
um við stríðsþjóðirnar,' þeir létu
verðbólguna flæða yfir landið*
fjöldi miljónera .spratt upp eins og
gorkúlur á haug. í stríöslokin tókst
íhaldsflokkum landsins að ná ó-
skoruðum völdum, með því að
berja á þjóðrembingsbumburnar.
Þeir heimtuðu að fá aftur Flens-
borg og allt það land, sem Þjóð-
verjar höfðu tekiö af Dönum í
styrjöldum 19. aldarinnar.
Síðan var allt látið reka á reið-
anum í fjármálum landsins. Hinir
ráðandi banka- og fjármálamenn
virtust halda, að gróðinn ætti sér
engin takmörk, ný og ný verzlun-
arfyrirtæki voru stofnuð og fengin
ótakmörkuð lán hjá bönkunum. —
Almenningur hreifst með af gróða-
brallshugarfarinu og tók að kaupa
hlutabréf fyrir sparifé sitt eða
setti það í áhættu á annan hátt —
og svo kom hrunið. Landmands-
bankinn fór á höfuðiö, hvert stór-
fyrirtækið af öðru hrundi, stríðs-
gróðamennirnir töpuðu aftur millj-
ónunum, nema þeir slungnustu,
sem gátu látið skellina lenda á al-
menningi, og þeir voru margir.
Margir áf fjármálaleiðtogum
Dana á þessum árum, Gluckstadt,
Plum og Ballin og hvað þeir nú
hétu, enduðu líf sitt með skamm-
byssuskoti, en aðrir sátu eftir rúnir
fé og völdum. Og ekki allfáir stjórn-
málamenn höfðu látið flækja sig
inn í fjármálabraskið og fóru,somu
Jeiðina."
Þá segir enn í bréfinu undir kafla-
fyrirsögninni: Auðgið ykkur:
„Þetta var kjörorð fransks stjórn-
málamanns á stuttu endurblómg-
unartímabili fr^tnskra auðmanna og
aðalsmanna á milli frönsku stjórn-
arbyltingarinnar 1789 og byltingar-
innar 1848. — Þetta virðist og vera
kjörorð íslenzka íhaldsins og ríkis-
stjórnarinnar í dag. íslenzku þjóð-
inni féll virkilega mikill stríðsgróði
í skaut á stírðsárunum. Um þenn-
an stríðsgróða hefir kapphlaupið
staðið og sténdur enn í dag. Við
eigum enn á sjötta hundrað milljón
ir króna í erlendum innstæðum og
nú stendur kapphlaupið fyrst og
fremst um það, hverjir geti náð i
vörur erlendis til að selja íslenzkum
neytendum — sparifjáreigendum
— fyrir sem hæst verð. Sumt af
þessari verzlun á að verða grund-
völlurinn að nýsköpun atvinnu-
veganna — er nýsköpun — en allt
er það kallað nýsköpun.
Það er þetta sambland af ný-
sköpun og einkagróðabraski, sem
er hættulegasta og jafnframt ó-
geðslegasta fyrirbrigðið í íslenzk-
um fjármálum og stjórnmálum sem
stendur. ''Formaður Nýbyggingar-
ráðsins og starfsemi hans og félaga
hans — bæði í Sjálfstæðis- og
kommúnistaflokknum — er tákn-
rænasta dæmið um þessa svindil-
stefnu stjórnarflokkanna. Og síö-
ustu dæmin virðast sýna, að hann
sé sameiginleg eign ýmsra helztu
mannanna í öllum þessum stjórn-
málaflokkum.
Trú þeirra virðist sams konar
eðlis og dönsku fjármálamannanna
eftir síðustu heimsstyrjöld og
franska stjórnmálamannsins, sem
* lýst var hér að framan, að um það
sé'að gera, að allir aúðgi sig í þessu
blessaða góðæri, allir geti orðið
ríkir og sjálfsagt sé, að hvgr og einn
noti aðstöðuna til að krafsa sem
mest af auðnum heim til sín.
Og þetta skeður á timum, þegar
meir en helmingur mannkynsins
sveltur. Hlýtur ekki svona lífsskoð-
un, svona framferði, að hefna sín?
Sagan'hefir sýnt þess mörg áþreif-
anleg dæmi og ef til vill á hún eft-
ir að endurtaka sig hér á íslandi
fyrr en flesta órar fyrir. Það má
nú þegar sjá nokkur teikn á
veggnum, þótt flestir virðist enn
blindir fyrir þeim.“
Þá segir að lokum undir kaflafyrir-
sögninni: Þeir vita betur:
„En nú mun það ekki einu sinni
svo, að allir þessir stjórnmála-
menn og leiðtogar þjóðarinnar,
sem hrópa til hennar að auðga sig
og standa sjálfir upp að eyrunum
í auðgunarkapphlaupinu, trúi á
kenningar sínar, sem þeir básúna
á strætum og gatnamótum. Þeim
er það vel ljóst, að það kemur að
skuldadögunum, en þeir yona. að
þeir komist sjálfir heilir á land —
og sem stendur vona þeir, að þeir
komist hjá skuldadögunum — fram
yfir kosningar.
Er þeim ekki farin; að detta
gengislækkun í hug, þótt enginn
almennilegur maður láti sér það
verða á að minnast á hana, fyrr
en eftir kosningar?"
Þótt ótrúlegt sé, er það samt satt,
að það hefir hlerazt úr stjórnarher-
búðunum eftir fleiri en eiimi leið, að
eiginlega sé engin önnur lausn til á
þessum vandamálum en gengislækkun.
Þessu er vitanlega enn neitað opin-
berlega og verður vafalaust neitað
fram yfir kosningar, en það er byrjað
að undirbúa jarðveginn með baktjalda
áróðri og hvíslingum. Fyrir almenning
er því vissulega bezt að vera /vel á
verði og undirbúa þegar baráttu gegn
því að dýrtðarmálin verði þannig ein-
hliða leyst á kostnað hans, en milljóna
mæringarnir, sem hafa komið fé sínu
undan í fasteignir eða á annan hátt,
látnir sleppa alveg.