Tíminn - 16.10.1945, Blaðsíða 3

78. blað
TÍWIM, þriSjndagiim 18. okt. 1945
Lokaþátturinn
Fjörbrot kommúnista í
kaupfélaginu á Siglufirði
Samninganefnidr þær, sem um og Arnþór Jóhannsson með
meiri og minni hlutafulltrú- 46 atkvæðum. \ |
arnir höfðu kjörið, virðast hafa ] yar nú gefið fundarhlé til
haldið tvo sameiginlega fundi. klukkan 21, en þá var fundinum
Auk þess vann lögfræðingur S. haldið áfram. Að hléinu loknu
í. S. um skeið að sáttatilraun- samþykkti fundur;inn með 46
um milli deiluaðila. Engum sætt- samhljóða atkvæðum ályktun
um var þó á komið og þykir þvi frá stjórninni varðandi síðar- j
ekki ástæða til að rekja garig grieinda brottrekstra eldri stjórn
sáttatilraunanna hér. jarinnar á fulltrúum og félags-
Þegar hér var komið, hafði mönnum, þar sem brottrekstr-
leiðir meiri- og minnihlutafull- ! arnir eru taldir markleysa, án
trúanna skilið og verður nú stoðar í samþykktum K. F. S.
rakið það af því, er máli virðist' Því lýst yfir, að hinir brott-
skipta, sem hvor aðilinn um sig reknu séu þrátt fyrir þá full-
é
gerði frá þessum tíma, unz gerð-
arbeiðnin var send.
Samkvæmt fundarsamþykkt-
inni 10. júní auglýsti Jóhann
Þorvaldsson, gjörðarbeiðandi,
framhaldsaðalfundinn -1. júní.
Var fundurinn haldinn síðdegis
þann dag í Gesta- og sjómanna-
heimilinu. í upphafi fundarins
er bókað, að mættir séu 46 full-
trúar, en síðar virðast.a. m. k.
um tíma, hafa verið mættir 48.
Eftir setningu fundarins las
fundarstjóri yfirlýsingu, sem
undirrituð 'var af 55 aðal- og
varafulltrúum og send hafði
verið stjórn K. F. S. Hafði yfir-
lýsing þessi verið afhent vara-
formanni í fjarveru formanns.
Dagsett var hún 18. júní og efni
hennar það, að stjórninni var
tilkynnt samþykkt , valdatak-
mörkunartillögunnar á fundin-
um 10. júní og brýnt fyrir henni,
að hún gæti, samkvæmt |>eirri
samþykkt, engar bindandl á-
kvarðanir tekið fyrir félagið að
svo komnu. Brottrekstrar, er
stjórnin hefði framkvæmt, sbn
síðar, væru því markleysa. Loks\
sagði í yfirlýs., að þeir, er hana
undirrituðu, litu svo á, að
ýmsar ráðstafankr stjórnarinnar
sýndu fullkomið ábyrgðarleysi
hennar og ofbeldi gagnvart að-í
alfundi og félaginu og að hún
hefði fyrirgert öllum rétti til að
starfa sem ábyrg stjórA K. F. S.
Þá var gengið til dagskrár
fundarins. Fjórum fyrstu dag-
skrárliðunum, skýrslu stjórnar,
skýrslu kaupfélagsstjóra,
skýrslu endurskoðenda og ráð-
stöfun tekjuafgangs varð að
fresta af ástæðum, er óviðráð-
anlegar voru fundinum. Næsti
dagskrárliður var: Breytingar á
samþykktum félagsins. Ræddar
voru tillögur þær til samþykkta
breytinga, er fram komu á fund-
inum 10. júní og getið er áð-
ur. Voru þær síðan sam-
þykktar með 46 samhljóða at-
kvæðum, sú um skipun stjórn-
arinnar að viðhöfðu nafnakalli;
en hin á venjulegan hátt. Einn
fulltrúi var mættur úr annarri
deild, líklega Óskar Garibalda-
son, en hann greiddi ekki at-
kvæði. Var nú gengið til næsta
dagskrárliðs: Kosning stjórnir
og varastjórnar. f stjórn voru
kosnir: Kristján Sigurðsson,
gjörðarbeiðandi, Hjörleifur
Magnússon, gjörðarbeiðandi,
Haraldur Gunnlaugsson, gjörð-
arbeiðaandi, Gunnar Jóhanns-
son, Páll Ásgrímsson, Jóhann
Þorvaldsson, gjörðarbeiðandi
og Halldór Kristinsson, gjörðar-
baiðandi. Tveir hinir síðast-
nefndu fengu 45 atkvæði, en
hinir allir 46 atkv. Varamenn í
stjórn voru kosnir: Jónas Jónas-
son, gjörðarbeiðandi með 46 at-
kvæðum, Skafti Stefánsson,
gjörðarbeiðandi1, með 45 atkvæð-
gildir félagsmenn í K. F. S. —
Loks var samþykkt að fresta að-
alfundinum um óákveðinn tíma
og fela stjórninni að boða fram-
haldsaðalfund til að ljúka dag-
skránni, þegar hún teldi fært.
Fundarhléið, er var gefið
klukkan 21, var þannig notað,
f
að fundarstjóri, Jóhann Þor-
valdsson, boðaði þá menn, er
kosnir höfðu verið í stjórn K.
F. S. samkvæmt fyrrgreindri
samþykktarbreytingu, á fund.
Mættu þá allir. Lýstu þeir
Gunnar Jóhannsson og Páll Ás-
grímssoh því strax yfir, að þeir
teldu framhaldsaðalfundinn 21.
júní ekki löglegan, þar eð eldri
stjórnin væri búin að halda
framhaldsaðalfund með meiri-
hluta kjörinna fulltrúa og stjórn
arkosning hefði farið fram þar
í samræmi við samþykktir K. F.
S. Myndu þeir þvi ekki taka
þátt i störfum þeirra „gervi-
stjórnar," er þeir hefðu verið
kosnir-í. Viku þeir Gunnar og
Páll síðan af fundi, en fundar-
stjóri, Jóhann Þorvaldsson,
boðaði varamennina Jónas Jón-
asson og Skafta Stefánsson,
gjörðarbeiðendur, á fundinn í
þeirra stað, og tóku þeir sæti
í stjórninni í stað þeirra Páls
og Gunnars. Eru þeir Jónas og
Skafti því gjörðarbeiðendur í
máli þessu, en ekki þeir Páll og
Gunnar. Skipti stjórnin nú með
sér verkum þannig, að Jóhann
Þorvaldsson var kosinn for-
maður hennar, Halldór Kristins-
son ritari og Kristján Sigurðs-
son varaformaður. — Síðan sam-
þykkti stjórnin að leggja fyrir
aðalfundinn ályktunina varð-
andi brottrekstrana, sem áður
er sagt frá, að aðalfundurinn
hafi samþykkt eftir fundarhlé-
ið, er gefið -var klukkan 21, og
sleit fundi.
Klukkan 21,40 sama dag hélt
stjórnin enn stjórnarfund og
hafði boðað á hann Guðbrand
Magnússon, gjörðarþola, er upi
þetta leyti gegndi kaupfélags-
stjórastörfum, sbr. síðar«. Var
Guðbrandi skýrt frá, I að ný
stjórn hefði nú verið kjöriri í
K. F. S. og hann spurður, hvern
ig ráðningu hans sem kaupfé-
lagsstjóra væri varið, hvort
hann vildi afhenda hinni ný-
kjörnu stjóm bækur þær og
gögn, er stjórn K. F. S. bæri að
hafa aðgang að, og loks hvort
!hann vildi starfa eftir fyrirmæl-
um hennar. Skýrði Guðbrand-
ur frá, að hann væri aðeins ráð-
inn munnlega og til óákveðins
tíma. Þá kvaðst Guðbrandur
telja kosningu stjórnar ineiri-
hluta fulltrúanna svo hæpna
lagalega, að hann sem kaupfé-
lagsstjóri myndi ekki veita
henni viðtöku til fundahalda,
né veita henni aðgang að bók-
um og gögnum K. F. S., unz úr
öllum þrætum innan félagsins
hefði verið skorið lagalega —
Eftir þessi svör Guðbrandar
samþykkti öll stjórnin að segja
honum upp kaupfélagsstjóra-
starfinu „frá deginum í dag að
telja“ og afturkalla prókúru-
umboð hans. 'Þessa stjórnar-1
samþykkt tók Guðbrandur jafn-
gilda og skrifleg uppsögn hefði
verið send honum. Var síðan
stjórnarfundinum slitið.
Siðar mun hin nýkjörna
stjórn hafa sent tilkynningu til
samvinnufélagaskrár Siglufjarð-
ar um stjórnarskipti í K. F. S.,
afturköllun prókúruumboðs
Guðbrandar Magnússonar og
jafnframt um, að það væri veitt
Jóhanni Þorvaldssyni, gjörðar-
beiðanda.
Við þetta sýnist hafa setið af
hálfu hinnar nýkjörnu stjórnar,
unz gjörðarbeiðnfin var send,
nema hvað svo virðist af skýrslu
gjörðarbeiðenda, að þeir hafi
gert ítrekaðar tilraunir til að
fá Guðbrand Magnússon til að
láta af kaupfélagsstjórastörfum
og ^fhenda þeim bækur, gögn
og lykla K. F. S., en án árang-
i
urs.
Víkur nú að gerðum stjórnar
K. F. S. og minnihlutafulltrú-
anna eftir 10. júní, unz gjörðar-
beiðnin kom fram.
Hinn 16. júni kl. 11 hélj;
stjórnin fund. Var þar lögð fram
tillaga 4 stjórnenda um brott-
rekstur 29 aðal- og varafulltrúa
úr K. F. S. Var hún rökstudd
á þá leið, að þeir hefðu reynt
að valda óeiningu og klofningi
í félaginu með því að neita að
taka þátt í aðalfundi félagsins
og Miýða þar samþykktum og
fundarsköpum, 'svo og með því
að stofna til sérstakra fundar-
halda, er þeir hefðu nefnt aðal-
fund K.F.S., og loks með því að
auglýsa slíkan fund án samþykk-
is stjórnarinnar. — Var tillag-
an samþykkt með 4 atkvæðum
(atkvæði formanns þó talið
greitt símleiðis vegna fjarvist-
ar hans) gegn atkvæði Krist-
jáns Sigurðssonar, gjörðarbeið-
anda.
Sama dag kl. 18.30 hélt
stjórnin annan fund, Vpn Kiúst-
ján Sigurðsson ekki mættur á
honum, en hins vegar Hjörleif-
ur Magnússon, gjörðarbeiðandi,
Var þar samþykkt að boða
aukafund i þremur deildum fé-
lagsins vegna brottrekstra full-
trúanna, er nú var getið,- í fyrstu
deild 18. júní klukkan 20,30 og
í þriðju og fjórðu deild 19. júni
klukkan 20,30, en úr þessum
deildum voru hinir brottreknu
fulltrúar. Gegn ákvörðun þess-
ari greiddi einn stjórnenda at-
kvæði, líklega Hjörleifur Magn/
ússon.
Hinn 18. júní hélt stjórnin
fund. Mættu þar 4, en engjnn
er meirihlutafulltrúunum fylgdi.
Þar var samþykkt að reka úr
K. F. S. 38 menn fyrir að vera
félagsmenn að yfirvarpi, en
hafa mest öll viðskipti sín ann-
ars staðar, og 3 menn fyrir að
reka verzlun á félagssvæðinu
með sömu vörur og K. F. S. að
því er bezt verður séð. Þessi
samþykkt var gerð með öllum
atkvæðum.
Brottrekstrar þessir allir,
bæði fulltrúa og félagsrpaþna,
munu hafa verið tilkynntir þeim
brottreknu.
Aukadeildarfundir þeir, sem
ákveðið var 16. júní að halda
skyldi, munu hafa verið aug-
lýstir í búðargluggum K. F. S.,
fundurinn í fyrstu deild líklega
þegar að kvöldi hins 16. júní
en hinir nokkru síðar, en lík-
lega þó 18. eða e. t. v. 17. júní.
Deildarfundirnir voru síðan
haldnir á tilsettum tima. í
fyrstu deild sóttu 22 félagsmenn
fundinn, í þriðju deild 10 og í
fjórðu deild 41. Nokkrar um-
(Framhald á 6. síðu)
Kjarval sextugur
Einn ágætasti listamaður Islendinga fyrr og síðar, Jóhannes
Sveinsson Kjarval listmálari, átti sextugsafmæli í gær. Nú eru
tuttugu og sjö ár síðan hann lauk málaranámi við listaháskól-
ann í Kaupmannahöfn, og á þeim tíma hefir hann unnið þau
afrek á s^iði málaralistarinnar, er skipa honum fremstum í
ílokk íslenzkra málara og skrá nafn hans óafmáanlega á spjöld
íslenzkrar listasögu. Þvílík listaverk, sem hann hefir skapað,
verða því aðeins til, að sannur snillingur haldi á penslinum.
Áhrifin af listastarfi hans ná víðarjog hafa sáð fleiri fræjum
en nokkurn grunar. Slíkan mann er vert að þjóðin virði og dái,
eigi síður en afreksmenn sína á öðrum sviðiím, þótt kröfur hans
til lífsþæginda, mannvirðinga og hagnaðar hafi verið stórum
minni en flestra miölungsman^a í þjóðfélagiriu.
Heill hinum sextuga snillingi.
Það sé afmæliskveðja alþjóðar.
Dönsk frelsishetja segir frá
Hinn 21. marz 1945 gerðu Bretar loftárás á Shellhúsið í Kaupmannahöfn,
fiar sem hinir þýzku Gestapomenn höfðu aðalbækistöð sína. Þegar loftárásin
var gerð, voru margir danskir föðurlandsvinir, fangar og gislar, í bygging-
unni. Fórust sumir þeirra, en sumum tókst að komast undan I ringulreiðinni,
er leiddi af árásinni og bruna Shellhússins. Meðal gislanna var Poul Sören-
sen þjóðþingsmaður. Birtist hér frásögn Sörensens af fangelsisvistinni,
pyndingum Þjóðverja, árásinni og björguninni, eins og blaðamaðurinn Povl
Westphall skráði hana í „Kristeligt Dagblad".
Sjö danskar frelsishetjur og
einn danskur flugumaður voru
geymdir í þakhæð Shellhússins,
einmitt í þeirri álmu, sem fyrstu
sprerigjurnar hittu hinn 21.
marz 1945, þegar Mlosquitoflug-
vélarnar gerðu árás á aðalbæki-
stöðvar Gestapo í Höfn.
Fjórir af sjö stukku út frá
5. hæð. Tveir sluppu lifandi og
eru nú á hatavegi eftir sex
mánaða sjúkravist. Annar
þeirra er Poul Sörensen þjóð-
þingsmaður.
Poul Sörensen er af sjálenzkri
bændaætt, hann er nú 41 árs
gamall. Á æskuárum sínum var
hann einn af þekktustu í-
þróttamönnum Dana, meðal
annars Sjálandsmeistari í leik-
fimi. Sörensen er íhaldsmaður
og einn af aðalleiðtogum ungra
íhaldsmanna. Undanfarið hefir
hann verið framkvæmdástjóri
flokksins. ' Á \stríðsárunum
vann hann jnikið starf í sam-
ráði við frelsishreyfinguna, og
var einn af helztu stuðnings-
mönnum Christmas Möller.
Þegar Sörensen stökk niður af
5. hæð, braut hann vinstra
handlegg, sex rifbein og
mjaömagrindina. Mogens Fepg-
er yfirlæknir á Drakonissestofn-
upinni, hefir nú grætt hann að
mestu leyti og vonar Sörensen
að geta tekið þátt í kosninga-
baráttunni, sem þegar er hafin.
Fer hér á eftir frásögn sú, er
birtist í hinu danska blaði um
skipti Sörensens við Þjóðverja
og Hipomenn.
Sörensen fær vegabréf .
hjá Þjóðverjum.
„Hinn 29. ágúst var ég tek-
inn til fanga og látinn sitja
1 mánuð í Vestur-fangelsinu“,
segir Sörensen. Axel Möller þjóð-
þingmaður var þar líka en eftir
14 daga var hann flrittur til
Honeröd. Er ég hafði setiö i
eins manns klefa í mánuð, var
mér sleppt án frekari athuga-
semda. Ég reyndi þá að lifa líf-
inu eins og áður, en það var
ekki hægt, samband mitt við
Christmas Möller var alþekkt
pg eftir að hann fór til Eng-
lands átti ég að sjá um skipu-
lagningu flokksins. Ég gerði allt,
sem ég gat til að láta-trúnaðar-
mönnum flokksins 7-800 að tölu
allar mikilsverðar upplýsingar
í té. Þjóðverjar héldu vakandi
auga með mér, svo ég varð að
flytja að heiman. Einn’ sunnu-
dagsmorgun komu 8 mynn til
Hróarskeldu að sækja mig en
fundu mig ekki. Þá var: ákveðið
að enginn mætti ferðast milli
Hróarskeldu og\ Hafnar nema
að hafa þýzkt vegabréf. Ég fór
upp í þýzku vegabréfaskrifsof-
una og kynn^i mig sem Poul
Sörensen þjóðþ'jngsmann og
framkvæmdastjóra. Ég fékk
vegabréf á mitt eigið nafn og
urðu Þjóðverjar síðar að viðrir-
kenna að þeim hefði orðið á í
messunni.
Ég vann svo áfram með frels-
ishreyfingunni, samvinnan við
jafnaðarmenn var ágæt, eink-
um þá Hedtoft-Hansen, H. C.
Hansen og Buhl. Af íhaldsmanna
hálfu tóku Ole Björn Kraft,
Aksel Möller, Filinger og ég þátt
í flestum- ráðstefnum.
Bréfið í vasa Kaj Holbechs.
Hinn 15. nóv. 1944 náðu Þjóð-
verjar af tilviljun í mig, Þeir
höfðu fundið bréf i vasa Kaj
Holbechs íjitstjóra, sem þeir
skutu á Gámla Kóngsveginum,
er olli þvi, að þeir fóru að veita
mér frekari athygli. Fjórum tím-
um síðar komu þeir heýn til
mín, en árangurslaust. Hinn 15.
nóv. komu þeir í skrifstofu
flokksins, en þar hafði ég mælt
mér mót við Ole Björn Kraft og
Aksel Möller. Ég kom kl. 11.
7 mínútum seinna heyrðum við
skothríð á Ceresvegi, en þar
höfðum við heimili okkar þá
stundiina. Víð þóttumst strax
vita, hvað væri á seyði. Ole Björn
Kraft fór strax ofan, en ég fór
að brenna ýmsum skjölum í ofn-
inum. Ég sá ekki þegar Kraft
vaí skotinn í fótinn, en ég heyrði
skcltin og skömmu seinna komu
Þjóiðverjar og skipuðu mér að
koma fram í dyrnar með uþp-
réttar hendur. Þeir þorðu ekki
að koma inn sökum ótta við
h^ndsprengjur.
Svo hafði verið skipað fyrir,
að ég skyldi tekinn, en skrif-
stofan látin í friði: Þjóðverjar
töldu hyggilegast að láta skrif-
stofyr flokkanna og Ríkisdags-/
ins afskiptálausar.
Ég var settur í handjárn og
látinri sitja á stól í Shellhúsinu
í átta klukkustundir.
Klukkan 21.30 var ég látin-n
í eins manns klefa uppi undir
þakinu, þar voru gislaklefarnir,
sem voru teknir til notkunar
sama daginn. Sá fyrsti, sem ég
mætti á ganginum, var Mogens
Fog prófessor. Við depluðum
augunum hvor til annars, við
gátum ekki talað saman. Yfir-
heyrslurnar voru ekkert voða-
legar, ég var ekki pyndaðuf. Frá
15. nóv.;—1. des. var ég yfir-
heyrður sex sinnum, síðan var
mér haldið sem gisli.. — Vinur
minn og félagi Hammerich
aðmíráll var yfirheyrður einu
sinni, hann var síðan gisl eins
og ég.
Mennirnir i klefunum.
f okkar álmu sneru klefarnir
út að Kampmannsgötu. Við
Hammerich vorum einir í klefa.
í hinum þremur voru tveir í
hverjum. í þeim fyrstá voru
Kornerup Prior verkfræðingur
é
y