Tíminn - 13.11.1945, Page 6

6
TÍMIM, þrigjndagmn 13. móv. 1945
86. blað
65 ára:
Guðmundur Stefánsson
Sólheimum á Húsavík.
Guömunclur Steíáxmson aö
Sóinennum á Húsaviá. veröin: 6ö
ára á morgun. Hann er læclciur
aö Helluxanaí (þa Fótaskinni) i
Aöaiaai áriö iöBO, er eiziur
seycjan systkina og eru tiu
þeirra enn á iiii. Foreidrar Guö-
munaar voru Steíán GuömunOs-
son bondi aö HeiiuianOi og kona
hans, Guðrun Jonasaottir, sem
var ijósmoöir þeirra Aöaioæia
um þrjauu ara skeiö. Guommia-
ur oist upp njá íoreiarum sm-
um, og to& aö bua á inuta ai
jorömni og bjó þar í niu ár.
Kvæntist hann, tuttugu og
íimm ára gamall, Hannveigu
GuömunOsaúttur, ninni agæt-
ustu konu, sem þá avaidist nja
iööuroroour sinum, sera Bene-
dikt Knstjánssyni proiasti aö
Grenjaöarstaö. JLiiir hun enn
hja manni smum.
Ekki kom þaö í hlut GuÖmund-
ar aö taka við íeöraoöaii smii aö
öiiu leyti, heidur iiuttist haxm
buieriujn aö Arbót i Aöaidal og
tók aö bua á hiuta ai joröxnni.
Þó íluttist haxm þaðan til Husa-
vikur áriö 1918 og tók viö bú-
stjórn á jöröinni Hvammi viö
Husavík, sem þá var i eigu
Bjarna Benediktssonar kaup-
manns. Arið 1925 reisti Guð-
mundur svo núverandi xbúöar-
hús sitt, Sólheima, og hefir dval-
izt þar siðan. Eftir að hann
flutti í_ eigið hús, tók hann að
stundá” daglaunavinnu og jafn-
framt búskap fyrir sjálfan sig.
Kjötmat hafði hann og meö
höndum um nokkurra ára skeið.
Nú síðustu árin hefir Guðmund-
ur orðiö að leggja erfiðisvinnu
á hilluna með öllu sökum heilsu-
brests, en stundar nú aðeins bú
sitt eftir því sem heilsa og
kraftar leyfa, en þeim hefir
mjög hrakað síöustu árin. Er nú
svo komið með þennan dæma-
fáa atorku- og afkastamann, að
allt erfiði er honum gersamlega
um megn, en heilsan tæplega til
dútlverka. Guðmundur slasað-
ist illa fyrir allmörgum árum —
féll af háum palli ofan á stein-
stétt — og bar hann aldrei sitt
barr upp frá því. Lá hann um
tíma veikur á Landspítalanum
vegna afleiðinga þessa slyss.
„Guðmundur á Sólheimum"
er einn þeirra manna, sem htið
láta yfir sér. Hann er meðal-
maður á allan vöxt, virðist
fremur ófríður við fyrstu sýn,
en laglegur er menn kynnast
honum, og er svipurinn gáfuleg-
ur, góðlegur og fyrirmannlegur.
Hægur er hann og prúður í
framgöngu, en einarður og fast-
ur fyrir, er því er að skipta. Fá-
orður er hann og gagnorður, og
er sem menn neyðist til að
hlusta ætíð með fullri athygli
á mál hans. Ekki er Guðmundi
um það gefið, að trana sér fram,
og mun hitt sönnu nær, að allt
of lítið hafi hann að því gert
að skipta sér af sveitarmálum
og öðrum félagsmálum, þar sem
mannvit hans og góðvild hefði
ef til vill getað notið sín að
einhverju leyti. En þar fjalla
ekki ætíð um þeir, sem helzt
skyldi. Ekki er Guðmundur það,
sem kallað er „bráðskarpur“
maður, og þarf hann jafnan
nokkurn tíma til að hugsa hvert
mál. En er hann hefir lokið þvi,
er málið svo gerhugsað, að
hvergi virðist glompa á, og
sýnir það bezt, hve vitur mað-
ur hann er. Hollráður er hann
Tjjnum sínum og hafa mörgum
vel gefizt ráð hans. Allir, sem
til hans þekkja, vita um dreng-
lund hans, réttsýni og góðvild
í garð alls, sem lífsanda dregur.
Það hefi ég áður sagt um Guð-
mund Stefánsson, að hafi ég
nokkuru sinni þekkt mann, sem
kjörinn er til þess að verða
dómari í æðsta rétti þjóðar
sinnar, þá væri það hann.
Menn,' sem þekktu gáfur Guð-
mundar og andlegt atgervi,
munu hafa boðið honum ungum
að kosta hann til náms. Guð-
mundur hafnaði þó boði þessu,
og mun ástæðan hafa verið sú,
að þá var ómegð mikil í föður-
húsum, og ekki laust við að ærin
væri þröng fyrir dyrum stund-
um, en hann þá ein aðalstoð
heimilisins. Er óvíst, að allir
hefðu hugsað og breytt eins og
hann gerðl þá.
Svo mikill elju- og verkmað-
ur var Guðmundur, er hann var
á léttasta. skeiði, að fá munu
dæmi slíks. Sumir þeirra Hellu-
landsbræðra voru rómaðir
sláttumenn um Þingeyjarsýsl-
ur, en einna knáastur þeirra
í því verki mun þó Guðmundur
Guömundur Stefánsson
hafa verið. Mér eru ætíð- í
minnum orð, sem nákunnugur
maður Guðmundi hafði eitt
sinn við mig: „Aldrei gleymi
ég því, er ég kom eitt sinn þar
að, sem Guðmundur tók ofan
af flagi; það voru nú vinnu-
brögð, sem horfandi var á“.
Þrátt fyrir þessa atorku,
þrátt fyrir ósérhlífni, sparsemi
og hófsemi í öllum háttum Guð-
mundar og heimafólks hans,
þrátt fyrir nóg verkefni á með-
an kraftar entust, hefir hann
þó alla ævi verið fátækur mað-
ur. Ætíð hefir* hann þó goldið
hverjum sitt, en margoft betur.
Guðmundi hefir orðið þriggja
dætra auðið með konu sinni, og
eru þær allar á lífi, ein gift á
Húsavík og tvær í Reykjavík.
Dvelja nú gömlu hjónin tvö ein
með ungum dóttursyni sínum í
litla, snotra húsinu syðst í Húsa-
víkurþorpi. Það er sorglegt til
þess að hugsa, að senn skuli
vera komið ævistarfskvöld þeirra
hjónanna mikið fyrir aldur
fram. Svo mjög getur erfiði og
ósérplægni heillar ævi ofþjakað
veikbyggðum líkömum.
Margir góðir hugir munu leita
þín á afmælisdegi þínum, Guð-
mundur á Sólheimum. Lifðu
heill Vinur.
Ú//ajbyfunnri
(Framhald af S. tíðuj
langar leiðir, hjá því verður
aldrei komizt. Vegir eru oft
vondir, stundum nærri ófærir,
og tefja flutningana. Allmargir
bændur búa langt frá aðalveg-
um, en þar fai’a mjólkurbílarnir
um og þangað verða þeir sjálfir
að flytja mjólk sína.
Fjós eru mörg slæm og á
þrifnað skortir, en honum er
einnig ábótavant hjá mörgu
fólki í bæjum þessa lands, þótt
það sé ekki afsökun fyrir neinu.
Þessu verður ekki kippt í lag
á svipstundu, en það þarf að
stuðla að markvissri þróun á
þessu sviði.
Mjólkurframleiðendum ber
að þekkja skyldu þá, sem hvílir
á herðum þeirra. Þeir verða að
nota hvert tækifæri til að bæta
aðstöðu sína og þurfa að vanda
hvert handtak við meðferð
mjólkur. Þeir eiga heimtingu á
góðri, faglegri aðstoð, en verð-
skulda hvorki skammir eða lít-
ilsvirðingu.
\
Wauðsynlegar
umbætur.
Eitt af því fyrsta, sem gera
þarf, er að endurbæta mjólur-
búin. Það var eins og mörgum
er kunnugt, gerð tilraun til að
fá á stríðsárunum vélar í nýju
mjólkurstöðina, sem búið er að
reisa. Sú tilraun misheppnaðist,
þar eð stjórnarvöld Bandaríkj-
anna neituðu um útflutnings-
leyfi fyrir vélarnar, þegar á
átti að herða. Nú er á ný unnið
að því að útvega vélar þessar
og einnig vélar og áhöld í Mjólk-
ursamlagið í Borgarnesi og
Mjólkurbú Flóamanna. Pantaðir
hafa verið varahlutir í vélar
gömlu mjólkurstöðvarinnar* og
gert er ráð fyrir að setja þar
niður nýja g erilsneyðingarvél,
svo fljótt sem unnt er, svo að
hún megi duga sem bezt, þar til
nýja stöðin tekur. til starfa.
Meðal véla þeirra, sem pantað-
ar eru í Mjólkursamlag Borg-
firðinga og Mjólkurbú Flóa-
manna, eru vélar til að kæla
fljótt og vel alla þá mjólk, sem
nota á til neyzlu. í sambandi
við þær verður komið fyrir ein-
angruðum mjólkurgeymum, sem
mjólkin verður geymd í á meðan
hún þarf að vera í mjólkurbú-
inu. Einnig eru pantaðar vélar
til að þvo alla mjólkurbrúsa
bænda, áður en þeir eru endur-
sendir. Umbætur þessar hafa
áreiðanlega mjög mikil áhrif á
gæði mjólkurinnar til hins betra
og vona ég, að sumar þeirra
(kælingin) komizt í framkvæmd
þegar í vor.
Mjólkurbúin verða þannig út-
búin, að hægt verður að nota
tankbíla til mjólkurflutning-
anna, þaðan og til Mjólkur-
stöðvarinnar, og fer slíkt miklu
betur með mjólkina en að flytja
hana í brúsum. Þessir bílar eru
stórir og þungir og krefjast
góðra vega, og hætt er við, að
miklum erfiðleikum verði bund-
ið að nota þá til flutniriga aust-
an af Selfossi, fyrr en góður
vetrarvegur hefir verið lagður
yfir Hellisheiði. Slíkur vegur er
því nauðsynlegur liður í umbót-
um þeim, sem fram þurfa að
fara á sviði mjólkuriðnaðar-
ins.
Mér er það vel ljóst, að breyt-
ingar þarf einnig að gera á
flutningi mjólkur að mjólkur-
búunum, t. d. á samlagssvæði
Mjólkurbús Flóamanna, sem er
orðið mjög stórt. Tel ég það bezt
gert á þann hátt, að byggðar
séu tvær innvigtunarstöðvar á
vel völdum stöðum í fjarsveit-
unum, og sé mjólkin af svæðinu
umhverfis þær vigtuð þar, kæld
og rannsökuð. Þaðan mætti svo
flytja hana á tankbílum. En það
er engin þörf á að byggja ann-
að vinnslubú á Suðurlandsund-
irlendinu.
Skipun opinbers eftirlits-
manns við Mjólkurstöðina
breytir engu um gæði mjólkur-
innar. Sigurður Pétursson, sem
skipaður er í þetta starf, hefir
verið eftirlitsmaður Mjólkur-
samsölunnar við stöðina í 10 ár,
og það er varla ástæða til að
halda, að hann hafi verið ó-
dyggari þjónn hjá henni en
hann verður hjá ráðuneytinu.
Ekki skal því neitað, að mér
virðist skipun hans bera keim
af vantrausti á heilbrigðiseftir-
lit bæjarins. Undir þeim kring-
umstæðum, sem fyrir hendi eru,
er það ástand gerilsneyddu
mjólkurinnar, sem öllu máli
skiptir. Ef hún svarar þeim
kröfum, sem gerðar eru til
hennar í reglugerð, er ekkert
hægt við henni að segja. Með
gerilsneyddu mjólkinni hefir
heilbrigðiseftirlitið fylgzt og
Sigurður Pétursson einnig, og
hana hefir hann dæmt óað-
finnanlega i næstum öllum til-
fellum. Mér stæði á sama, þótt
til væru margar reglugerðir með
ákvæðum um, að ekki megi
gerilsneyða 4. flokks mjólk til
neyzlu. Slíkt ákvæði er til-
gangslaust, þar eð í flestum til-
fellum er ómögulegt að vita,
fyrr en um seinan, í hvaða flokki
mjólkin er, af því að blápróf-
unin.verður að fara fram, eftir
að mjólkin hefir verið vigtuð
og henni hellt saman. Hitt er
annað mál, að reglugerðir eiga
BRÉFASKÓLI S. t. S.
hefir nýlega byrjað kennslu í hagnýtum reikningi. Verk-
efni bréfanna eru þessi: Reikningur með heilum tölum,
almenn brot, hlutfallareikningur, myntir, mál og vog
ýmissa landa, félagsreikningur, prósentureikningur, jöfn-
ur, flatarmál og rúmmál. >
Væntanlegir þátttakendur sendi umsóknir til
BréfasUóla S.Í.S., Sambantlshúsinu, Rvíh.
Hefi opnað
lækningastofu
í Kirkjustræti 10.
Viðtalstími kl.iy2—3 daglega. — Sími 5353.
Kristján Þorvarðsson.
Fyrirliggj andi
mikið úrval af góðnm
ULLARVÖRUM
/
Verksmiðjnútsalan
Gefjun — Iðunn
Hafnarsræti 4. — Sími 2838.
I
Framhaldsvirkjun
Sogsins
Undirbúningur er að hefjast
að framhaldsvirkjun við Sogið,
og hefir komið til tals að vatnið
verði leitt í, pípum úr stíflu of-
an við írafoss og stöðin verði
byggð neðan við Kistufoss.
Sænskir verkfræðingar hafa
látið þá skoðun í ljós, að ef
kostur væri á að byggja orku-
ver neðanjarðar, væri það
hentugra og ódýrara. Auk þess
telja þeir, að með því móti sé
síður hætt við krapastíflun. Er
áætlað, að ef til þess kæmi, að
orkuverið yrði byggt neðanjarð-
ar, myndi gólfflötur stöðvarinn-
ar verða 37 metrum fyrir neðan
yfirborð jarðar.
Bæjarráð hefir falið þeim
Pálma Hannessyni rektor og
Sigurði Þórarinssyni jarðfræð-
ingi að gera athuganir á jarð-
lögum og jarðmyndunum við
Sogið. — Er það gert í þeim til-
gangi að rannsaka möguleika
fyrir því hvort unnt myndi vera
að byggja hið fyrirhugaða nýja
orkuver neðanjarðar.
Þrjú frumvörp
(Framhald af 4. síðu)
ari mælingum á höfninni og að-
’iggjandi svæði. Á grundvelli
beirra mælinga, er þessir verk-
fræðingar hafa framkvæmt,
hefir vitamálaskrifstofan síðan
gert áætlanir um lendingarbæt-
ur, og er miðað við hana í frum-
varpinu og gert ráð fyrir, að
belmingur af kostnaðinum við
verkið greiðist úr ríkissjóði.
Alkunnugt er, að fiskimið við
austanvert Langanes og í Bakka
flóa eru ágæt, og má segja, að
vöntun á sæmilegri höfn, svo að
fiskibátar geti sótt sjó, þótt ekki
sé ládeyða, hafi staðið og standi
enn í vegi fyrir, að þarna rísi
upp útgerðarbær. Með frum-
varpi þessu, ef að lögum verður,
og framkvæmd þess, er ætlazt
til, að úr þessu verði bætt og
beim þá um leið gert hægara
um vik, er nú búa þar og stunda
fiskveiðar sem aðalatvinnuveg.“
að hafa ákvæði, sem krefja
mjólkurbúin um að beita ströng-
um aðferðum, til að útrýma 4.
flokks mjólkinni.
Stefán Björnsson.
Nýr flugskóli
á Akureyri
Á Akureyri er tekinn til starfa
flugskóli, og hafa átta nemend-
ur þegar hafið nám við skól-
ann.
Aðdragandi að stofnun þessa
skóla er sá, að fyrir nokkru
keyptu þrír áhugasamir menn
um flugmál, iþeir Árni Bjarna-
son, Gísli Ólafsson og Steindór
Hjaltalín, allir á Akureyri,
tvær kennsluflugvélar frá Ame-
ríku i því augnamiði að koma á
flugskóla á Akureyri.
Vélarnar eru af gerðinni
„Tigger Moth“. Ennþá er ekki
nema önnur vélin notuð við
kennsluna, þar eð flugkennar-
inn er aðeins einn, en bætt mun
verða fleiri nemendum í skól-
ann, þegar annar flugkennari
er fenginn.
Kennarinn er Kristján Mika-
elsson flugmaður, og fer flugið
fram frá flugvelli á Melgerðis-
melum.
Drummer
litur
Hverjum pakka af Drum-
mer lit fylgja notkunar-
reglur á íslenzku.
Drummer litur fæst víða.
Heijdsölubirgðir:
Jón Jóhaimessoit
& Co.
Sími 5821. Reykjavik
Allir, sem íylgjast vilja með
almennum málum, verða að lesa
TÍMANN.
Nýjar hækur
Á vegum Æskunnar hafa þessar
bækur komið út í haust:
Sumarleyfl
Ingibjargar,
mjög falleg og skemmtileg
saga fyrir litlar stúlkur —
þýdd af Marinó L. Stefáns-
syni kennara, Akureyri. —
Innb. kr. 14,00.
IJndraflugvélfn.
Spennandi strákasaga. Segir
frá margvíslegum ævintýr-
um. Þýdd af Eiríki Sigurðs-
syni, kennara, Akureyri. —
Innb. kr. 11,00.
Á ævintýralefðum.
Þetta er stór bók, 218 blaðsíð-
ur, sérstaklega skemmtileg
drengjasaga, með mörgum
myndum. Þýðing eftir Guðjón
Guðjónsson, skólastj. í Hafn-
arfirði. -
Kalla fer í vist.
Framhald af Kalla skrifar
dagbók. En nú er Kalla orðin
eldri, og er hún því tilvalin
bók fyrir stúlkur á ferming-
araldri. Þýðingu hefir ann-
ast Guðjón Guðjónss. skóla-
stjóri, Hafnarfirði. — Innb.
kr. 18,50.
Örkin hans Nóa,
eftir Walt Disney. — Sérstak-
lega ætluð yngri lesendum.
Er með mörgum myndum.
Kostar 1 bandi kr. 9,00.
Bráðum homa á marh-
aðinn:
Grænlandsför mín,
með fjölda mynda. Bókin er
skrifuð af 13 ára dreng, sem
' sjálfur var þátttakandi í för-
inni. Verður hún tilvalin og
snotur jólabók, jafnt fyrir
eldri sem yngri lesendur.
Kibba Kiðlingur.
Smábarnabók með um 50
myndur, er í prentun.
Af eldri bóhum má
nefna:
Grant skipstjjóri og
börn hans.
Mjög hrifandi saga, sem held-
ur athygli lesandans óskiptri
frá upphafi. Ib. í gott band á
kr. 33,00 — Þýdd af Hannesi
J. Magnússyni, kennara, Ak-
ureyri. Tilvalin jólagjöf.
Á Hyðiey.
' Örfá eintök eftir. — Kostar
í bandi kr. 15,00.
Kári litli Lappi,
eftir Stefán Júlíusson, yfir-
kennara í Hafnarfirði, kom
út í 2. sinn í fyrra. Skemmti-
leg drengjasaga, en er að
ganga til þurrðar. Innb. kr.
10,00.
Gullnir dranmar.
Skemmtileg stúlkubók, sem
bráðum verður ófáanleg. —
Innb. kr.18,00.
Ævintýrið í kastal-
anum.
Smábarnabók með 36 lit-
myndum og fallegri forsíðu-
mynd. Verð kr. 6,00.
Sendið ofantaldar bækur vinum
ykkar og kunningjum fyrir jól-
in.
Fást hjá öllum bóksölum.
Aðalútsala hjá
Bókabúð Æskunnar
Kirkjuhvoli.