Tíminn - 19.03.1946, Page 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:

FRAMSÓKNARFLOKKURINN '
Slmar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RJTSTJORASKRIFC TOF0R
EDDUHÚSI. IJi-dartötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA. INNHEIMTA /
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
30. árg.
Keykjavík, þrlðjudaginn 19. marz 1946
48. blað
Erient yfirlit
Þjðfi, sem lætur land sitt varn-
arlaust, býður afskiptum
stórveldanna heim
Hernaðarutgjöld TVorðmanna nífallt melri mi
en 1938
Þótt allar smáþjóffirnar
óski þess, aff hiff nýja banda-
lag til viðhalds heimsfriffn-
um megi vel lánast, er hinn
mikli vígbúnaffur þeirra ljóst
merki um, aff þær eru nú ekki
jafn bjartsýnar á slík al-
þjóffasamtök og eftir sein-
ustu heimsstyrjöld. Undan-
tekningarlaust verja þær nú
miklu meira fé til vígbúnaffar
en nokkru sinni fyrr.
Þetta má t. d. marka glöggt á
tillögum þeim um hernaðarút-
gjöldin, sem norski hermálaráð-
herrann Hauge hefir nýlega lagt
fyrir norska þingið. Þar er lagt
til, að útgjöld þessi verði á
næsta fjárhagsári 497 milj. kr.
og skiptist það þannig, að 150
milj. fara til kaupa á hergögn-
um, 227 milj. til land- og flug-
hers, 53 milj. til flotans, 16 milj.
til strandvarnarvirkja og 30 milj .
til loftvarna. Seinasta árið fyr-
ir styrjöldina námu öll hernað-
arútgj öld norska ríkisins 55 milj.
kr. Þau eru m. ö. o. áætluð tí-
fallt meiri nú.
Norski hermálaráðherrann
hefir oftlega gert grein fyrir
þessum miklu framlögum til
hernaðarþarfa og hafa aðalrök
hans jafnan verið á sömu leið.
Meginefni þeirra er það, að sér-
hver þjóð, sem láti land sitt ó-
Góð tiðlndi:
RÚSSAR FARA FRÁ
BORGUNDARHÓLMI
Tilkynnt var um helgina í
Kaupmannahöfn og Moskvu, aff
Rússar hefffu hafiff brottflutn-
ing á her sínum frá Borgundar-
hólmi og yrði hann alveg farinn
þaðan í byrjun næsta mánaffar.
Fregn þessi hefir vakiff mik-
inn fögnuff á Norffurlöndum.
Ýmsir telja, aff Rússar hafi
áformað aff hafa setuliff áfram
á Borgundarhólmi, en hætt viff
þaff, þar sem þaff myndi spilla
svo áliti þeirra um allan heim.
Þeir muni og telja heppilegt
vegna Irandeilunnar aff sýna til-
slökun á öffrum sviðum.
ERLENDAR FRÉTTIR
í STUTTU MÁLI
— Bevin flutti ræðu á sunnu-
daginn, þar sem hann lét enn
uppi þá ósk, að Rússar féllust
á að framlengja brezk-rússneska
vináttusáttmálann úr 20 árum
í 50 ár.
— Byrnes hefir lýst yfir því,
að Bandaríkin séu reiðubúin að
verja sáttmála sameinuðu þjóð-
anna með vopnavaldi.
— Alþjóðabankanum hefir
verið valinn staður í Washing-
ton.
— Miðstjórn stjórnarflokk-
anna í Chungking hefir sam-
þykkt áskorun til Rússa um að
fara með her sinn úr Mansjúr-
íu.
varið, bjóði heim afskiptum
stórveldanna og verði þrætu-
epli milli þeirra.. Stórveldin ótt-
ist, að ríki, sem kann að vera í
árásarhug, noti sér varnarleysi
umrædds lands til að ná þar
bækistöðvum, t. d. í upphafi
styrjaldar. Hver sú þjóð, sem
ekki geri ráðstafanir til að
tryggja varnir lands síns með
einum eða öðrum hætti, skapi
um sig óvissu og tortryggni í
alþjóðamálum og geri land sitt
að þrætuepli stórveldanna. Eitt
skilyrði þess, að heimsfriðurinn
verði tryggður, sé það, að ekkert
land sé varnarlaust.
Þessi kenning norska her-
málaráðherrans brýtur alger-
lega í bága við hlutleysisstefnu
smáþjóðanna, sem ríkti fyrir
seinustu styrjöld. Bitur reynsla
hennar hefir kennt þeim, að
hlutleysið er einskisvirði, en er
oftast árásarríkinu til hjálpar.
Fátt studdi t. d. meira að við-
gangi na.zismans en hlutleysis-
stefnan. Hefðu þjóðirnar risið
strax á móti honum í stað hlut-
leysisins, hefði ■ hann aldrei
skapað slíka ógæfu og raun er
nú á orðin.
Aflasölur
Fisksölur íslenzkra skipa í
Englandi hafa í seinustu viku
verið sem hér segir:
Bv. Belgaum seldi 2880 Kit
fyrir 10649 stpd. Bv. Forseti
seldi 3001 Kit fyrir 11333 stpd.
Es. Sæfell 5310 Kit. fyrir 20893
stpd. Ms. Grótta seldi 3394 vætt-
ir fyrir 10800 stpd. Es. Jökull
seldi 2452 vættir fyrir 7762 stpd.
Es. Sverrir seldi 1956 vættir
fyrir 6297 stpd. Bv. Baldur seldi
3070 Kit fyrir 11937 stpd. Ms.
Magnús seldi 1372 vættir fyrir
4381 stpd. Ms. Sæfinnur seldi
1893 vættir fyrir 5991 stpd. Ms.
Bláfell seldi 4151 Kit fyrir
16288 stpd. Bv. Skinfaxi seldi
2815 Kit fyrir 10365 stpd. Bv.
Viðey seldi 3952 vættir fyrir
12487 stpd. Ms. Edda seldi 3090
vættir fyrir 9724 stpd. Ms. ís-
lendingur seldi 2284 vættir fyrir
7441 stpd. Bv. Gyllir seldi 3128
Kit fyrir 12618 stpd. Ms. Dóra
seldi 1402 vættir fyrir 4590 stpd.
Ms. Narfi seldi 1502 vættir fyrir
4776 stpd. Es. Þór seldi 2710
vættir fyrir 8121 stpd. Ms. Helgi
seldi 2043 vættir fyrir 6070 stpd.
Ms. Síldin seldi 1646 vættir fyrir
4965 stpd. Bv. Venus seldi 4833
vættir fyrir 14308 stpd. Bv.
Sindri seldi 2467 vættir fyrir
7648 stpd. Ms. Armstelstroom
seldi 4828 Kit fyrir 18916 stpd.
Ms. Súlan seldi 2118 vættir fyrir
6681 stpd. Bv. Tryggvi Gamli
seldi 2829 Kit fyrir 11129 stpd.
Ms. Stella seldi 1197 vættir fyrir
3778 stpd. Bv. Vörður seldi 3092
Kit fyrir 10851 stpd.
Verður hafin stórfelld lax-og
silungsræktun á Austurlandi?
Athyglisvert frv. lagt fram í efri deild
Páll Hermannsson og fjórir þingmenn affrir hafa nýlega lagt
fram í efri deild frumvarp til laga um Iax- og silungsrækt í
Austfirðingafjórðungi. Affalefni frv. er, að ríkissjóffur greiði
Fiskiræktarfélagi Fljótsda^héraffs 300 þús. kr. effa 30 þús. kr.
árlega næstu 10 árin til fiskiræktar, og annist auk þess kostnaff
af 10 ára leigunámi á veiffiréttindum í Hofsá, Vesturdalsá og
Selá í Vopnafirði, en þar á að koma upp klakstöffvum. Ennfrem-
ur er Fiskiræktarfélagi Fljótsdalshéraffs heimilaff aff útrýma sel
við ós Lagarfljóts, Jökulsár og veiffiánna í Vopnafirffi.
Frv. þetta er þannig til kom-
ið, að nýlega hafa nokkrir Reyk-
víkingar boðizt til að gera stór-
fellda tilraun til fiskiræktar á
Austurlandi, ef þeim er tryggt
framangreint fjárframlag og
leigunám. M. a. lofa þeir að
gera nýja fiskivegi í Lagarfoss,
Grímsárfoss og Selfoss, útvega
1.5 milj. laxaseiði árlega, byggja
stórt klakhús við Vesturdalsá
og annast annan útlagðan
kostnað í þessu sambandi. Fiski-
ræktarfélag Fljótsdalshéraðs
hefir fallizt á þetta tilboð fyrir
sitt leyti.
í greinargerð frv. segir m. a.
á þessa leið:
— Af öllum héruðum- landsins
er Austfirðingafjórðungur einna
verst á vegi staddur um lax- og
göngusilungsveiði, og þó eru að
mörgu leyti góð skilyrði til að
framfleyta þar nytjafiskum. Að
vísu hefir verið nokkur laxveiði
í Vopnafjarðaránum og er enn.
í Lagarfljóti var fyrr meir nokk-
ur laxveiði fyrir neðan foss, en
sú veiði hefir lítil verið síðan um
aldamót og er nú engin.
Tvær eru meginástæður þess
að hið mikla vatnahverfi Lagar-
fljóts er svo að segja fiskilaust,
og þær eru: Selurinn við ósa
þess og Lagarfossinn.
Árið 1925 ferðaðist austur-
rískur vatnafiskifræðingur, dr.
Reinch, um vatnahverfi Lagar-
fljóts. Leizt honum mjög vel á
öll fiskiræktunarskilyrði þar og
lagði til, að gerður væri fiskveg-
ur í Lagarfoss. Eftir hans ráð-
um og teikningum var svo gerð-
ur fiskvegur í fossinn 1932.
Nokljru síðar stofnuðu Hér-
aðsbúar með sér fiskræktunar-
félag í þeim tilgangi að fylgja
eftir byrjunarverkinu, sem hér
var fiskvegurinn, svo sem að
flytja laxaseiði og gera annað
það, er til framdráttar mætti
verða fiskræktun í vatnahv^rfi
Lagarfljóts. En hér komu miklir
erfiðleikar fljótlega í ljós. Laxa-
seiðin var ekki annars staðar að
fá en í klakstöðinni við Ellií^a-
ár hjá Reykjavík. Flutningur
Laxaseiða alla þessa leið er
fyrst og fremst ákaflega dýr
og svo hættulegur lífi seiðanna,
að telja má frágangssök öðru-
vísi en í flugvél. Félagið gerði
þó nokkrar tilraunir með flutn-
ing seiða þessa leið, en ýmist
fórust þau flest eða þau lömuð-
ust svo, að viö litlum árangri var
að búast.
Þó er önnur hindrun og ekki
betri á vegi fiskræktunarstarf-
semi félagsins, en það er selur-
inn við ósa Lagarfljóts og Jök-
ulsár. Slík ógrynni af sel eru
hvergi við árósa hér á landi. Til
þess að ráðast á hann, skorti fé-
lagið bæði fé og heimild.
í þriðja lagi var svo fiskveg-
urinn yfir fossinum ekki góður.
Að vísu er hann gengur fiskum,
þegar vatn í fljótinu er meðal-
lag og þa#- fyrir neðan, en hann
Stórfelld fjárskipti undirbúin í
S.-Þingeyjar- og Eyjafj.sýslum
Mikill áhugi er nú fyrir niffurskurði og fjárskiptum i Suffur-Þing-
eyjarsýslu vestan Skjálfandafljóts og þeim sveitum Eyjafjarffar-
sýslu, sem eru austan varnargirðinganna. Á þessu svæffi eru nú
um 18. þús. fullorðins og veturgamáls fjár og yrffu þetta því
stærstu fjárskiptin til þessa. Til samanburffar má geta þess, aff
áriff 1944 fór.u fram fjárskipti nyrffra í sveitum meff 10 þús* full-
orffins og veturgamals fjár, og í fyrra í sveitum með 5 þús. fjár.
Síðastl. þriðjudag var hald-
inn á Akureyri fundur fulltrúa
úr öllum hreppum á þessu svæði
til að ræða um þessi mál. Á
fundinum var lagt fram frum-
varp til samþykktar fyrir fjár-
skipti, þegar. á næsta hausti á
svæðinu milli Skjálfandaíijóts
og varnargirðinganna í Eyja-
firði. Frumvarpið var samþykkt
með samhljóða atkvæðum fund-
armanna og vísað heim í hrepp-
ana, þar sem fjáreigendur
greiða atkvæði um frumvarp-
ið. Fer sú atkvæðagreiðsla. fram
um næ^tu mánaðamót.
Mæðiveiki sú, er gengið hef-
ir í Þingeyjarsýslu, hefir leikið
bændur þar grátt. Á síðasta
hausti höfðu bændur austan
Skjálfandafljóts lokið niður-
skurði og fjárskiptum. Nú hefir
veikin aftur á móti komið
fram í öllum sveitum Þingeyjar-
sýslu vestan Skjálfandafljóts og
um allstórt svæði í Eyjafjarðar-
sýslu.
Framkvæmdaráð fjárskipta-
svæðisins hefir sent Alþingi á-
skorun um að veita ríflegan
styrk til þessara fjárskipta.
er ekki fær fiski, þegar vatn er
mikið í því.
Nú hefir Fiskiræktarfélagi
Fljótsdalshéraðs borizt tilboð um
ræktun vatna í Austfirðinga-
fjórðungi frá nokkrum áhuga-
sömum laxveiðimönnum í
Reykjavík. Samkvæmt því til-
boði bjóða þeir að gera stórfellda
tilraun um fiskirækt á umræddu
svæði. Áhugamenn þeir, er til-
boðið gera, eru: Sigbjörn Ár-
mann kaupmaður, Friðrik Þor-
steinsson húsgagnasmíðameist-
ari, Marteinn Einarsson kaup-
maður, Kristján Sólmundsson
stangaviðgerðarmaður, Guð-
mundur Einarsson frá Miðdal,
Ósvaldur Knudsen málaram.
Aðálfundur Fiskiræktarfélags
Fljótsdalshéraðs, sem haldinn
var að Egilsstöðum á Völlum
hinn 10. nóv. s' 1., samþykkti að
taka samningstilboði þessara
manna, ef frá ríkinu fengjust
fjárLramlög og önnur aðstoð, er
gerði félaginu kleift að standa
við samninginn. Hefir fiskirækt-
arfélagið snúið sér til alþingis-
manna af Austurlandi og heit-
ið á þá að beita sér fyrir laga-
setningu, er að þessú miðaði.
Sendinefnd fer
til Bretlands
í gær fór héðan til Bretlands
þriggja manna sendinefn, er
mun eiga að ræða við brezk
stjórnarvöld um fisksölumálin
og fleira. í nefndinnl eru Magn-
ús Sigurðsson, Richard Thors
og Ásgeir Ásgeirsson.
Stjórnin hefir þannig loksins
tekið rögg á sig. Ef vel hefði ver-
ið, hefði þessi nefnd átt að vera
farin utan fyrir mörgum mán-
uðum. Og kaldhæðni örlaganna
mun mörgum þykja það, að eft-
ir allt glamur kommúnista um
markaðsmálin, skuli enginn
kommúnisti vera í nefndinni,
heldur einn maður frá Lands-
bankanum, annar frá Kveldúlfi
og þriðji frá Alþýðuflokknum!
Hraðfrystur fiskur
seldur til Frakklands
Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hefir gert samning um sölu
á 5 þús. tonnum af hraðfrystum
fiski til Frakklands.
Verðið mun vera 10 pence fyr-
ir enskt pund, með roði en án
bunnilda, eða um kr. 1.10 kg.
flutt um borð.
í fyrra var hraðfrysti fiskur-
inn seldur til Ministry of Food
fyrir 98 aura kg. .
Fyrsti farmurinn til Frakk-
lands mun verða sendur með
Lech, sem liggur hér í höfninni.
Magn hraðfrysts fisks á öllu
landinu fyrstu tvo mánuði þessa
árs nam 4900 smál. og er búið
að flytja út 600 smál. af því.
Oóður afli á
Vestfjörðum
Síffan um 20. f. m. hefir
alltaf gefiff á sjó frá ver-
stöðvum á Vestfjörðum aff
heita má undantekningar-
laust. Afli er nú -orffinn ó-
venju mikill og eru sjómenn,
á hæstu bátum á ísafirði,
komnir meff nokkuff á 5. þús.
króna hlut yfir vertíffina.
Á ísafirði eru nú að verða örð-
ugleikar á því að koma aflanum
frá. Frystihúsið er að verða fullt,
en hins vegar lítið salt til þar
á staðnum. Tiltölulega i.'*ið af
afla bátanna þaðan hefir verið
látið nýtt í skip, er flytja hann
til Englands, því að undanfarið
hafa aðeins verið tvö lítil skip
þaðan í fiskflutningum til Eng-
lands. Þessi tvö skip geta þvi
ekki annað þvi að flytja aílann
af um 20 bátum, sem þaðun róa,
þegar daglega gefur á sjó.
Ástandið í öðrum verstöðvum
á Vestfjörðum er ekki alveg
eins slæmt, þar sem þar eru til-
tölulega fleiri frystihús, i sam-
anburði við þá bátaútgerð, .sem
þaðan er. Samt munu flest
frystihúsin á Vestfjörðum nú
vera í þann veginn að fyllast.
TOGARINN
FANNST EKKI
í gær barst Slysavarnafélag-
inu skeyti frá þýzkum togara,
þar sem hann sagði frá því, að
færeyskur togari væri strandað-
ur á Slýjafjörum í Skaftafells-
sýslu.
Slysavarnafélagið sendi þegar
björgunarleiðangur á staðinn
og var leitað með ströndinni, en
enginn tegari fannst. Veður var
slæmt austurfrá í gær og var
talið líklegt, að þýzki togarinn
hafi séð pólska togarann, sem
strandaði þarna um daginn og á-
litið að hann væri nýlega
strandaður. Það hefir heldur
ekkert heyrzt frá neinum
strönduðum togara og ef um
strand hefði verið að ræða, hefði
loftskeytatæki og talstöð skips-
ins hvort tveggja verið bilað.
Þekktur píanóleikari
heldur hér hljómleika
Þekktur brezkur pianoleikari, Harry
Dawson að nafni. heldur hljómleika
fyrir almenning í Gamia Bio næsta
fimmtudagskvöld kl. 11.30.
Dawson kom hingað tii lands fyrir
um 3 vikum síðan og- er hann hér á
vegum brezka flughersins, við veður-
athuganir. Hann leikur einkum létt
lög og dægurlóg og hefir samið nokkuð
af slíkum lögum, sem leikin hafa verið
af ýmsum þekktustu „Djazz‘hljóm-
sveitum Bretlands og verið útvarpað.
Sjálfur hefir hann stjórnað ,.djazz“-
hljómsveit í Englandi síðan hann var
15 ára.
Aðgöngumiðar að hljómleikunum
verða seldir í Hljóðfærahúsinu og hefst
sala þeirra á morgun.
Skcmmtun
Framsóknarfélögin í Reykjavík hafa
skemmtisamkomu i Listamannaskál-
anum n. k. föstudagskvöld og byrjar
hún með Framsóknarvist kl. 8.30