Tíminn - 20.03.1946, Blaðsíða 3

49. blað

TÍMIIVN, migvikMdaginii 20. marz 1946
3
UNGRI DALASTÚLKU hefir orðið
hugsað til min, og niðurstaða þeirr-
ar tilhugsunar (en vonandi ekki enda-
lok) varð sú, að hún skrifaði mér
bréf, sem hún óskar, að ég birti áð
nokkru leyti. Þetta er líka merkilegt
bréf, og mér því sönn ánægja að verða
við þeirri ósk, og hér kemur bréfkafl-
inn:
„MARQT HEPIR VERIÐ GERT á
undanförnum áratugum til þess að
rétta við hag sveitanna og strjálbýl-
isins yfirleitt. Þó leitar fólkið enn í
hina stærri bæi, einkum höfuðstað-
inn, þar sem lífsþægindin eru mest
og tækifærin flest. En meira myndi
það útfiri vera, ef ekki hefði notið
við hinnar ötulu baráttu þeirra, sem
skilið hafa gildi strjálbýlisins og bor-
ið hag þess fyrir brjósti. Jarðrækt-
arstyrkurinn (sem mér þætti nær lagi
að kalla jarðabótalaun), endurbygg-
ingarstyrkur, nýbýlahjálp, aðstoð til
vélakaupa, miklar samgöngubætur —
allt þetta og margt fleira hefir
stórkostlega stuðlað að því að gera
byggilegra og lífvænlegra í sveitum og
þorpum landsins. Og nú er það von
okkar, sem höldum tryggð við dreif-
býlið, að innan skamms verði raforka
tiltækileg á því nær hverju heimili.
Ég tel mér að minnsta kosti trú um,
að hingað til okkar verði komið raf-
magn um það leyti, sem ég gerist
húsfreyja á einhverjum bænum hérna
í dalnum (þó að það verði kannske
fyrr en varir). Og þá mun sannast, að
lifið tekur miklum stakkaskiptum.
EN ÞETTA er bara inngangurinn.
Það var annað, sem ég ætlaði aðal-
lega að koma á framfæri. í biblíunni
er sagt, að maðurinn lifi ekki af
brauðinu einu saman. Það er líklega
satt. En meðan barizt hefir verið fyr-
ið því að treysta grundvöll afkom-
unnar, bæta húsakynnin og þar fram
eftir götunum, hefir hin hliðin að
verulegu leyti gleymst. Að vísu ber
ekki að vanmeta það, sem gert hefir
verið á þessu sviði, til dæmis með
eflingu bókasafnanna, íþróttalöggjöf-
inni og langferðum, sem kaupfélög
ýms og búnaöarsambönd hafa beitt
sér fyrir. En skemmtanaþörfinni hefir
samt ekki verið fullnægt. Allir heil-
brigðir menn þrá ofurlitla tilbreytingu
við og við.
EINS OG NÚ ER ÁSTATT eru það
helzt ungmennafélög og kvenfélög,
sem eru að basla við að halda uppi
dálitlu skemmtanalífi við mjög erfiða
aðstöðu. En það gengur erfiðlega og
er á fáu völ — eða svo er -það að
ég hafði hæfileika til þess að
láta í ljósi tilfinningar mínar á
pappírnum. Ég harmaði nú jafn-
vel, að‘ geta ekki snúið mér ein-
göngu að ritstörfum, 'en það gat
ég ekki. Ég varð að halda áfram
að flytja fyrirlestra mína við
háskólann, en nú varð mér
skyndilega ljóst, að ég hafði ekki
valið mér rétt ævistarf.
Ég var komin yfir þrítugt og
átti börn. Er hægt að byrja nýtt
lif undir slíkum kringustæðum?
Ég hætti á það. Ég byrjaði á
nýjan leik, sagði upp starfi mínu
við háskólann og skrifaði þykka
bók. .
— En þið voru peningalaus.
Hvernig komust þér af án nokk-
urra launa?
— Ég fékk lánaða peninga. Ég
sagði vinum minum, að ég skyldi
greiða allar skuldirnar með and-
virði nýju bókarinnar. Ég skrif-
aði og skrifaði, öll tilvera mín
var undir árangrinpm komin.
— Og bókin?
— Bókin sú færði mér Nóbels-
verðláunin, og — Pearl Buck
hlær, andlitið verður unglegt,
fallegu augun glampa, og rún-
irnar, sem lífið sjálft hefir rist
kringum þau, hverfa með öllu
— og ég gat borgað skuldir
mínar.
Nú var löng þögn. Ég' veit,
að hún er horfin mörg ár aftur
í tímann, til þeirra daga, er hún
yfirgaf kínverska háskólann og
lagði út á frægðarbrautina með
lánsfé í vasanum.
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
ingunum á mánudaginn — og þá ætla ég að líta yfir þá með
bókaranum."
„Ég skal sjá, hvort mér vinnst tími til þess, Wijdeveld.“
„Þú gerir það — og þar með er það útrætt. Skilurðu það, Lúsía
van Aeften van der Haer?“ Hann segir þetta í hvössum skip-
unartón. „Gerir þú það ekki — styðjirðu mig ekki af ráðum og
dáð — sel ég þetta hús, sel bifreiðirnar, segi þjónaliðinu upp og
læt Karel hætta þessu svokallaða námi í Leiden. Það er þó é g,
sem er húsbóndinn, þegar sorfið er til stáis.“
„Það er fullkominn óþarfi af þér aö vera sífellt að minna mig
á það, að það sért þú, sem átt peningana,“ segir hún þótta-
lega um leið og hún dregur svartan bursta yfir augnabrúnirnar.
„Því fer fjarri, að ég sé sífellt að minpa þig á það — og ég
var alls ekki að því núna. En þeirri óráðsíu, sem hér hefir átt
sér stað, verður að vera lokið. Ég er nýbúinn að setja Karel
harða kosti — var tilneyddur að gera' það. Ég þarfnast þinnar
hjálpar. — en ekki þóttafullrar kaldhæðni. Viltu þá heldur, að
við látum reka á reiðanum, þar sem öllu hefir verið sólundað
og ekki er eyrir eftir handa börnunum okkar?“ ,
„Nei.“ Nú réttir hún úr sér og hvessir á hann augun. „Ég vil
einmitt, að þú sért jafn dugandi maður og van Meegen — að
þú getir grætt, ekki síöur en aðrir menn, sem fást við kaup-
sýslu. En þú lætur hvert tækifæri ganga þér úr greipum. Ég
sá þig varla í samkvæminu í gær .... þú hefðir þó getað
kynnzt þar mönnum, sem þú þekktir ekki áður. En hvar varstu
þá? Hvað hafðir þú fyrir stafni? Ég sá þig rétt í svip, þegar van
Meegen fór.. Þú ert eins og ókunnugur maður í þínu eigin húsi.“
„Já, það er rétt — alveg laukrétt. Þetta finnst mér lika.“
„En hverjum er það að kenna? Hvers vegna tekurðu ekki
þátt í samkv8^mislífinu?“
„Hingað til hefi ég haft í of mörg horn að líta. Og þar að auki
er ég frábitinn öllu þessu prjáli. Ég hefi aldrei getað vanið mig
við þess háttar.“
„Nei, ég veit það. En við erum rík — hvers vegna eigum við
ekki að njóta auðæfa okkar?“
Wijdeveld horfir á hana, og dauft bros leikur um varir hans.
„Getum við leyft okkur að eyða þrjú hundruð þúsundum gyll-
ina, þegar tekjurnar eru ekki nema tvö hundruð þúsund?“
„Nei. Og þess vegna verður þú að afla þeirra hundrað þús-
unda, sem á vanta.“
„Já — ég er mikill rati.“
„Ég er of nærgætin til þess, að ég taki þig alvarlega til bæna.“
„Lúsía!“ Hann kemur ofurlítið nær henni. „Lúsía! Er það í
þéssum tón, sem við eigum að tala saman?“
„Nei. Þú heldur kannske, að ég vilji það. En þú hefir alltaf gert
mér lífið súrt með sífelldum ásökunum og fyrskipunum.“
„Vertu ekki reið, Lúsía. Ég skal gera allt, sem í mínu valdi stend-
ur, til þess að koma fjárhag okkar á réttan kjöl. En þú verður líka
að lofa því að styðja mig.“
„Jæja, já — já-já. Það er gott. Lofaðu mér nú að vera í friði.
Þú hefir gert mér gramt í geði með þessu samtali, og nú þarf
ég líka að skreppa í búðir með Maríönnu. En ég má það kannske
ekki lengur?“
„Við skulum sleppa öllum ónotum. Ég hefi aðeins beðið þig að
halda ofurlítið sparlegar á fjármunum en þú hefir gert, Lúsía.
Þú skalt ekki láta eins og þú skiljir mig ekki.“
„Ég skil það eitt, að þú getur ekki grætt, þegar aðrir græða.“
minnsta kosti hér hjá okkur og mun
bó enn erfiðara víða annars staðar.
Ég held, að það mætti ná stóíum betri
árangri með meiri samtökum. Ég álít,
að hér ættu margir aðilar að taka
höndum saman — Ungmennafélag ís-
lands, Kvenfélagasamband íslands,
Búnaðarfélagiö, jafnvel Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga. Siðan þyrfti
að bæta samkomuhús þau, sem til eru
í strjálbýlinu (þau eru mörg fremur
fátækleg og sumum miður vel við
haldið), byggja ný, þar sem þeirra er
þörf, og prýða staði þá, þar sem ár-
legar útisamkomur eru haldnar. Vit-
anlega yrði fólkið á hverjum stað að
leggja fram sitt liðsinni, enda mun
það fúst til þess, en leiðbeiningar,
aðstoð og uppörvun kæmi frá þeim,
sem færu með yfirstjórn þessara mála,
og þeir hefðu einnig með höndum út-
vegun góðra „skemmtikrafta“, sem svo
er kallað, sæju um dreifingu góðra
og eftirsóttra kvikmynda og þar fram
eftir götunum. Með þessu móti væri
-unnt að gefa fólkinu i dreifbýlinu kost
á að njóta margs, sem það fer nú á
mis — hlýða á vinsæla söngvara,
framúrskarandi ræðumenn, góða tón-
leika, sjá gýðar kvikmyndir. Með þess-
um móti mætti einnig gefa því kost á
betri „músik“ á danssamkomum —
jafnvel koma á víðtækum leiksýn-
ingum- með æfðum leikurum, mál-
verkasýningum við xig við, listiðnaðar-
sýningum og mörgu fleira, sem ég tel
ekki upp. Sömuleiðis væru skipulögð
hópferðalög. Þetta yrði eins konar
„Kraft durch Freude“-hreyfing á lýð-
ræðislegum grundvelli.
SLÍK STARFSEMI myndi að sjálf-
sögðu kosta talsvert fé i upphafi, en
ég hygg, að þegar fram í sækti, myndi
vera unnt, ,að láta hana bera sig
sæmilega. Méi virðist þetta eina leið-
in til þess að sjá strjálbýlinu á við-
ráðanlegan hátt fyrir viðunandi (og
mannbætandi) skemmtanalífi. Ég
vona því, að þessi tillaga verði að
minnsta kosti tekin til athugunar af
þeiip aðilum, sem ég hefi hér nefnt.
Og ekki færi illa á því, að Ung-
mennafélag íslands hefði þar forust-
una.“
„ÞÆR DREYMIR ALLAR um sól
og vor,“ sagði Davíð Stefánsson, ást-
sælasta skáld þjóðarinnar. Og gott er,,
að svo er.
Grímur í Görðunum.
Alllr, sem fylgjast vilja með
almennum málum, verða að lesa
TÍMANN.
* /
Pearl Buck les hugsanir mín-
ar.
— Já, þá skildi ég líka við
manninn minn, segir hún stilli-
lega.
Ég hefi kynnzt hjónaskilnaða-
bænum Reno, og þeim konum,
sem þar dvelja eina eða tvær
vikur, meðan þáttaskipti verða
í lífi þeirra. Ég er hætt að
skrifa bækur um Kína. Síðasta
•
sagan mín gerist í Ameríku. Eg
skrifa nú um það fólf, sem dag-
lega verður á vegi mínum, um
nútímafólkið og drauma þess,
vonir og hjáguði. En nú skal ég
segja yður hreinskilnislega, hvað
fyrir mig kom í Reno. Þar kynnt-
ist ég sannri vináttu. Við vorujn
fjögur saman, útgefandi minn,
Richard Walsh, kona hans, mað-
urinn minn og ég, allt nútima-
fólk. Við biðum öll eftir því að
fá skilnað. Meðan á þessu stóð,
bjó ég á herbergi með frú Walsh.
Þegar' allt var um garð gengið,
gátum við Richard gift okkur.
Maður minn og frú Walsh vissu
umv fyrirætlan okkar, og það
var eingöngu vináttu þeirra og
skilning að þakka, að þessi dvöl
í I^eno hefir engum skugga kast-
að á núverandi hamingju mína.
Ég er þakklát forsjóninni. —
— Viljið þér ekki minnast
eitthvað á ^starfsaðferðir yðar
líka? Þér hafið skrifað fjöldann
allan af bókum á síðustu ár-
um, og á hverju ári vonast menn
eftir nýrri bók frá forlagi yðar.
— Ég, er sannfærð um, að
hver sá, sem ætlar að ná góð-
um árangri vinnu sinnar, verð-
ur að vinna skipulega ög reglu-
bundið. Ég skrifa á hverjum
degi frá kl. 9 til 1. Þér furðið
yður á því, að ég skuli sinna
ritstörfum . eins óg venjulegri
skrifstofuvinnu, í stað þess að
bíða eftir þvi, „að andinn komi
yfir mig.“ í huga mínum , hefi
ég efni í fleiri sögur en ég gæti
enzt til að skrifa á heilum
mannsaldri, þó að ég sæti við
skriftir nótt og nýtan dag. En
ég hefi vanið mig á að sinna
skriftunum fjóra tíma á dag.
Allar aðrar frístundir helga ég
börnunum. Ég á tvö hús, annað
í New York til þess að hitta
kunningjana og annast ýmiss
konar erindarekstur viðvíkjandi
starfi mínu. Þá bý ég í hjúsinu,
sem ég á þar, annars dvel ég
oftaíjt í sjávarþorpinu.
— Þér minnist á börn yðar.
Það en sagt, að þér eigið einhver
ósköp af börnum.
— Ég á níu börn, tvö frá fyrra
hjónabandi, þrjú frá fyrra
hjónabandi mannsins míns og
fjögiir fósturbörn. Ég reyni af
mætti að vera þeim öllum góð
móðir.
— Kona, sem hefir jafn
happadrjúgar vinnuaðferðir og
þér hafið, hlýtur líka að hafa
athyglisverðar skoðanir um
uppeldismál. Ætlið þér ekki að
segja eitthvað frá uppeldisað-
ferðum þeim, sem þér hafið
notað við að ala börnin upp.
---------1----------------
— Ég get ekki sagt, að ég hafi
notað neinar sérptakar uppeld-
isaðferðir.1' Ég hefi reynt að á-
vinna mér traust og vináttu
barna minna og vera góður fé-
lagi þeirra. Unglingarnir geta
ekkert lært af reynslu foreldr-
anna, reynsluna verða menn
sjálfir að útvega sér. En ég get
tekið þátt í sorgum þeirra og
gleði. Vináttan er það eiha, sem
hefir gefið mér sjálfri styrk og
hjálpað mér yfir alla örðugleika.
Ég vil, að börnin mín eigi góðan
vin, þar sem ég er.
— Haldið þér ekki, að nútíma-
æskan hafi aðra lífsskoðun og
framtíðaráætlanir en samtíðar-
æska yöar?
— Ég held, að unga fólkið nú
á dögum sé skynsamara og ró-
legra en það var í mínu ung-
dæmi. Ég man glöggt eftir því,
að við vildum helzt hafa enda-
skipti á öllum hlutum. Æska:
nútímans vill aðeins endurbæta
þá. Annars á ég erfitt með að
gera greinarmun á æskunni fyrr
og nú. Ég er ekki ung lengur —
sei, sei, nei, yður þýðir ekki að
andmæla — en ég fylgist með
viðburðum nútímans, stórum
sem smáum, af lífi og sál, og
mér finnst ég vera sannkölluð
nútímakona. Ég held, að slíkt
sé ekki undir aldrinum komið,
heldyr viðhorfi manna til lífs-
ins.
Ég hefi lagt erfiðu árin að
baki mér, líf mitt hefir öðlazt
nýtt gildi.
ALLEN WALES REIKIVIVÉLAK.
Einkaumboð:
Sauifoand ísl. samviimufélaga.
ALLEN
WALES ADDING MACHINE CORPORATION
geta nú aftur afgreitt hinar vel þekktu
►•o-o
Auglýsing
\ '•* * »
um umferð í Reykjavík
Samkvæmt ályktun bæjarstjórnar Reykjavíéur hefir
verið ákveðinn einstefnuakstur á eftirtöldum götiun, sem
hér segir:
Amtmannsstíg frá austri til vesturs.
Vegamótastíg, milli Laugavegs og Grettisgötu, frá norðri
til suðurs.
Meðalholt frá Einholti og út á Háteigsveg.
Hátún frá vestri til austurs.
. •
Miðtún frá austri til vesturs.
i
Óheimilt er að leggja bifreiðum vinstra megin á þeim
götum, þar sem einstefnuakstur er. Þó mega bifreiðar
nema staðar vinstra megin til afgreiðslu þegar í stað, en
öll bið er bönnuð þeim megin á götunni. Ennfremur er á
götum, þar sem fyrirskipaður er einstefnuakstur, óheim-
ilt að leggja frá sér reiðhjól, annars staðar en vinstra
megin á götunni við gangstéttarbrún, og svo í reiðhjóla-
grindur, sem settar eru á gangstéttir með samþykki lög-
reglunnar.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 18. marz 1946.
Sigurjón Sigurðsson
— settur. —
Augtýsing
frá Viðskiptaráði um
innflutningsleyfi á
bifreiðum
Viðskiptaráðið hefir ákveðið eftirfarandi vegna til-
mæla viðskiptamálaráðherra fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar:
Viðskiptaráðið mun taka til athugunar að veita heimild
til innflutnings á fólksbifreiðum þeim, sem íslendingar bú-
settir hér á landi eiga í Bandaríkjunum eða Kanada, enda
sé eftirfarandi skilyrðum fullnægt:
a. Viðkomandi einstaklingar sanni skriflega fyrir ráðinu
fyrir 27. marz, 1946, að þeir eigi bifreið í U. S. A. eða
Kanada og hafi greitt hana. ^
b. Geri skriflega grein fyrir á hvern hátt þeir hafi feng
ið gjaldeyri til þessara kaupa.
Þegar þessum skilyrðum er fullnægt, mun ráðið taka á-
kvörðun um hvort það veitir innflutningsleyfi fyrir bifreið-
um þessum.
Jafnframt þessu lýsir ráðið yfir því, að það mun ekki
að óbreyttum ástæðum taka til greina neina umsókn um
innflutningsleyfi á bifreið, sem eins stendur á og að fram-
an greinir, hafi umsókn ekki borizt fyrir 27. marz, 1946.
Þeir, sem áður hafa sótt um innflutningsleyfi fyrir bif-
reiðum þessum skulu endurnýja þá umsókn fyrir 27. marz,
n. k., og láta tilskyld sönnunargögn fylgja umsókninni.
Athygji umsækjanda skal vakin á því, að þýðingarlaust
er að tala við einstgka meðlimi ráðsins um þessi mál, held-
ur skulu öll erindi varðandi þetta lögð fyrir skriflega.
^ 19. marz, 1946.
Viðskiptaráðið