Tíminn - 11.04.1946, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.I
RITSTJORASKRIFC TOFDR.
EDDUHÍTSI. Ll'..dari:ötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSIN&ASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Síml 2323
30. árg.
Reykjavík, flmmtudagiim 11. apríl 1946
Erlent yfirlit
Fyrirætlanir Rússa um land-
vinninga við Miðjarðarhaf
Bevan

Mynd þessi er af Bevan, sem
er yngsti ráðherrann í ráðuneyti
Attlee og sér um einna vanda-
sömustu málin, byggingamálin.
Bevan er 42 ára gamall, ættað-
ur frá Wales. Hann byrjaði
kornungur að vinna fyrir sér
sem kolanámumaður, en vann
sér fljótlega álit innan verka-
lýðssamtakanna og hlaut ýms
trúnaðarstörf innan þeirra. Ár-
ið 1929 var hann fyrst kosinn á
þing og hefir átt þar sæti síð-
an . Jafnframt þingmennskunni
hefir hann verið ritstjóri tíma-
rits. Hann fékk fljótt það orð
Á sig að vera óvenjulega harð-
skeyttur ræðumaður. Hann hef-
ir jafnan verið í vinstra armi
jafi>aðarmannaflokksins og var
illvígasti gagnrýnandi Chur-
chills á þjóðstjórnarárunum.
Um tíma leit út fyrir, að hon-
um yrði vikið úr flókknum. Það
þykir lýsa hyggindum hjá Att-
lee að fela Bevan ábyrgðarmikið
en várðulegt starf, því að það
muni spekja hann, jafnframt
og þuð sýnir til fulls, hvað í
honum býr. fíona Bevans er
þingmaður og hófst kynning
þeirra og tilhugalíf í þinginu.
Mun það víst ekki hafa komið
fyrir áður, að þingfulltrúar hafi
gifzt.
ERLENDAR FRETTIR
í STUTTU MÁLI
'— Rússneska stjórnin hefir
fallið frá þeirri kröfu sinni, að
íranmálið verði tekið af dag-
skrá Öryggisráðsins. Fulltrúi ír-
ans hafði mótmælt því, að mál-
ið yrði tekið af dagskrá.
— Fulltrúar stjórnmála-
flokkanna í Þýzkalandi hafa
mótmælt þeim kröfum Frakka,
að Ruhr og Rinarlönd verði
skilin frá Þýzkalandi.
— Stjórn Quebecfylkis i Kan-
ada hefir ákveðið að varna
starfsemi kommúnista þar.
— Góðar horfur eru nú tald-
ar á því, að lánveitingin til
Breta verði samþykkt á þingi
Bandarikjanna. Fulltrúadeild-
in mun afgreiða málið á næst-
unni og verður það þá rætt í
öldungadeildinni.
— Síðasti fundur Þjóða-
bandalagsins stendur nú yfir og
lýkur honum í næstu viku.
Nefnd frá sameinuðu þjóðun-
(Framhald á 4. slðuj.
Eitt það merkilegasta, sem
hefir veriff upplýst í Niirn-
bergréttarhöldunum, eru
kröfur þær, sem Rússar gerffu
til Þjóffverja, þegar Molotojf
heimsótti Hitler í Berlín
haustið 1940. Kröfur þessar
hljóffuðu m. a. um það, aff
Rússar fengju bæffi stöffvar
viff Dardanellasund og í
mynni Eystrasalts.
• Þeir atburðir, sem gerzt hafa
síðan styrjöldinni lauk, sýna
glöggt, að' Rússar halda enn fast
við þessar langvinningafyrirætl
anir sínar. Uppsögn vináttu-
samningsins við Tyrki í fyrravor
og hertaka Borgundarhólms
nokkru siðar, sýndu mætavel,
að Rússar hugðu á aukna yfir-
drottnun á báðum þessum stöð-
um. Mótstaða hinna stórveld-
anna og almenningsálitið í
heiminum hefir hins vegar
valdió því, að Rússar hafa tal-
ið hyggilegt, að sækja ekki á,
nema á öðrum staðnum í senn.
Þeir hafa því farið af Borgund-
arhólmi. En viðbúnaður þeirra
í Finnlandi gefur bezt til kynna,
að skuggi rússnesku landvinn-
ingast^fnunnar grúfir enn yfir
Norðurlöndum.
Reynsla Rússa hefir kennt
þeim, alveg eins og nazistunum
á sinni tíð, að haga fram-
kvæmd landvinningafyrirætlan-
anna þannig, að beita sér aðeins
að einu verkefni í senn. Þjóðir
þær, er búa fjarri þeim stöðum,
ugga þá minna að sér og verður
það síður ljóst, að röðin kemur
að þeim síðar. í samræmi við
þetta halda Rússar nú aðallega
uppi sókn, sem beinist að því
að auka veldi þeirra við Miðjarð-
arhaf og í hinum nálægari
Asíulöndum.
Fyrsti áfanginn í þessari sókn
Rússa er að ná fótfestu, við
Dardanellasund. Þess vegna er
nú haldið uppi ströngu tauga-
stríði gegn Tyrkjum. Þá er
kunnugt, að Rússar gera kröfu
til þess, að þeir fái Tripolis frá
ítölum og hefir enn ekki tekist
að ljúka undirbúningi friðar-
samninganna við Ítalíu vegna
þessarar kröfu Rússa. Þá vinna
Rússar að því, að leppstjórn
þeirra i Júgóslavíu heimti yfir-
ráðin yfir Trieste,þýðingarmestu
borginni við Adríahafið. Loks er
það kunnugt, að Rússar hafi
gert þá kröfu til Grikkja, ef þeir
fengju Tylftareyjar, að þeir létu
Rússum þar eftir hafnarstæði.
Tækist Rússum þannig að
tryggjajsér yfirráð yfir Dardan
ellasundi, Tylftareyjum, Trieste
og Tripolis, hefðu þeir orðið
mjög sterka aðstöðu við Mið
jarðarhafið.
Jafnframt þessu reyna Rúss
ar að ná fótfestu í hinum nálæg
ari Asíulöndum, eins og atburð-
irnir í Iran sýna bezt. Þegar
þeir hafa náð takmarki sýnu
þar, þylúr líklegt að röðin komi
að ,Irak. Rússar reyna nú mjög
að fá Kurdaþj óðflokkinn til að
mynda svipaða sjálfstjórnar-
hreyfingu og þeir hafa komið
(Framhald á 4. síðu).
Engar endurbætur, sem ganga í þessa átt,
hafa enn yerið gerðar á stjórnarfruinvarpinu
Nokkur skriffur er nú kominn á frumvarp það um byggingamál-
in, sem ríkisstjórnin lagði fram í efri deild rétt fyrir jólin og
heíir legið þar í nefnd síðan. Mun stjórninni ekki hafa þótt ráð-
íegt aff láta þaff daga uppi og hefir nefndin því nýlega skilaff
nokkrum breytingartillögum og þær veriff samþykktar við aðra
umræffu. Ýmsir gallar eru samt eftir sem áður á frumvarpinu
og sá einna mestur, aff affstoðin viff samvinnubyggingarfélögin
c-r sama og ekkert aukin frá því, sem nú er.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, lögðu Framsóknarmenn
fram snemma á þingi í vetur
'tvö frumvörp um byggingamál-
in. Fjallaði annað um aukna að-
stoð við verkamannabústaði og
samvinnubyggingar, 'en hitt um
aukningu Byggingar- og land-
námssjóðs og bætt lánskjör til
íbúðabygginga í sveitum. Eng-
in teljandi merki voru þess þá,
að stjórnin ætlaði að hafa nokk-
ur afskipti af þessum málum,
enda þótt hún hefði þá setið
rúmt ár að völdum, og öllum
mátti augljóst vera, að lausn-
byggingamálanna væru eitt höf-
uðverkefni þjóðfélagsins.
Eftir að frumvörp þessi voru
framkomin, var stjórninni
65. blað
Byggingamálin á Alþingi:
Ætla stjórnarflokkarnir ekki að auka neitt
hlunnindi saravinnubyggingarfélaganna?
ingamálunum. Niðurstaðan varð
sú, að hún flutti áðurnefnt
frumvarp um byggingamálin. í
þvi var gert ráð fyrir allmik-
illi aukinni aðstoð við verka-
mannabústaðina og sérstakri
aðstoð við íbúðarbyggingar
sveita- og bæjarfélaga, þar sem
húsnæðisvandræðin eru mest.
Hins vegar var aðstoðin við
samvinnubyggingafélögin ekki
aukin að öðru leyti en því, að
rikið ábyrgðist lán, sem næmu
80% af byggingarkostnaðinum í
stað 60% nú.
Þar sem engin trygging er
fyrir því, að lánin verði sæmi-
iega hagstæð, þótt ríkisábyrgðin
sé aukin, mætti öllum vera ljóst,
að þetta er ekki næg úrbót
ljóst, að henni var ekki lengur : byggingasamvinnufélögunum til
fært að vera aðgerðalaus í bygg-
(Framhald. á 4. síðu).
Jónas Jónsson
#
svikur málstað bænda
Búnaðarmálasjóðsfrv. kommúnista og'
Jóns Pá. væri fallið, ef Jónas hefði ekki
komið þeim til hjálpar.
Þau tíðindi gerðust í efri deild Alþingis I gær, aff Jónas
Jónsson gekk í liff með kommúnistum og stjórnaríhaldinu
til aff koma áleiðis breytingartillögum Jóns Pálmasonar
og kommúnista við búnaöarmálasjóffslögin. Hefffi Jónas
hins vegar fylgt Framsóknarmönnum, myndi frumvarpiff
hafa falliff.
Búnaðarmálasjóffsfrv. var til atkvæffagreiffslu viff 2. umr.
í gær. Fyrst fór fram atkvæðagreiffsla um rökstudda frá-
vísunartillögu og var hún felld meff 9:7 atkv. Meff tillög-
unni greiddu atkvæffi Bernharð Stefánsson, Hermann
Jónasson, Ingvar Pálmason, Páll Hermannsson, Guff-
mundur I. -Guffmundsson, Gísli Jónsson og Þorsteinn Þor-
steinsson, en Haraldur Guffmundsson sat hjá. Jónas Jóns-
son greiddi atkvæði móti dagskrártillögunni, ásamt kom-
múnistum og stjórnarliðinu.
Síðan kom frv. sjálft til atkvæffa, eins og Jón Pálma-
son og kommúnistar hafa gengiff frá því. Var þaff sam-
þykkt meff 9:7 atkvæffum. Gegn frumvarpinu greiddu at-
kvæði: Bernharð, Hermann, Ingvar, Páll H., Guffm. í.,
Gísli og Þorsteinn, en Haraldur sat hjá. Jónas greiddi hins
vegar atkvæði með frumvarpinu, ásamt kommúnistum og
stjórnaríhaldinu, og hjálpaffi þannig til aff koma frv. á-
leiffis. Hefffi hann greitt atkvæffi móti frumvarpinu,. hefði
i
þaff fallið með jöfnum atkvæðum og þessi seinasta kúg-
unartilraun gegn bændum veriff úr sögunni.
Jónas Jónsson hefir sýnt þaff greinilegast meff því aff
snúast á sveif meff kommúnistum og stjórnaríhaldinu gegn
bændum í þessu máli, hve fullkomlega hann er kominn í
andstöðu viff fortíð sína, og þjónar því nú þeim málstaðn-
um, er hann barffist þá frækilegast gegn.
Unnur Bjarklind
látin
Skáldkonan Unnur Bjarklind,
sem er þekktust undir nafninu
Hulda, lézt aff heimili sínu,
Mímisveg 4 hér í bæ, í fyrrinótt,
eftir langa vanheilsu.
Unnur Bjarklind var fædd 6.
ágúst 1881 aff Auffnum í Laxár-
dal. Faðir hennar var hinn mikli
gáfumaffur Benedikt á Auffnum.
Áriff 1905 giftist hún eftirlif-
andi manni sínum, Sigurffi
Bjarklind, fyrrum kaupfélags-
stjóra.
Unnur varff á unga aldri þjóff-
kunn fyrir skáldskap sinn, en
fyrsta ljóðabók hennar kom út
1909. Síðan hefir komiff út
fjöldi bóka eftir hana, bæffi
sögur og kvæffi.
Þessarar þjóffkunnu konu
mun minnst nánar í blaðinu
síðar.
Viðskiptanefnd send
til Rússland
Ríkisstjórnin hefir nýlega
sent viðskiptanefnd til Rúss-
lands samkvæmt ósk rússnesku
stjórnarinnaf. í nefndinni eru
Eggert Kristjánsson stórkaup-
maður, Ársæll Sigurðsson og
Jón Stefánsson.
Nýjar kvikmyndir af
*
Vestur-Islendingum
Á skemmtifundi, sem Þjóff-
ræknisfélagiff heldur í Tjarn-
arcafé i kvöld verffa sýndar
kvikmyndir af íslendingum í
Vesturheimi.
Er hér um að ræða kvik-
myndaþætti, sem Sigurður Nor-
dahl tók í Berkley í Kaliforníu,
en þar hefir dvalið margt ís-
lenzkra námsmanha. Þá er
þáttur frá lýðveldishátíðahöld-
um íslendingafélagsins í New
York 17. júní s. 1., en um 200
íslendingar tóku þátt í þeim
hátíðahöldum. Þáttinn tók Við-
(Framhald á 4. síðu).
GARNAVEIKIN
BREIÐIST ÚT
Líkur til að veikin sé
byrjuð í nautgripum.
í vetur hefir orffiff vart
garnaveiki í saufffé á stöffum,
þar sem veikinnar hefir ekki
áffur orðiff vart. Þá er óttazt
um, aff garnaveiki hafi orðiff
vart á einum effa tveimur
stöffum í nautgripum, nú aff
undanförnu. Tíðindamaður
blaffsins sneri sér í gær til
framkvæmdastjóra saufffjár-
veikivarnanna og fékk hjá
honum upplýsingar um þessi
nýju tilfelli.
Garnaveiki hefir nú komið
upp í sauðfé vestan Héraðs-
vatna, á Garði í Hegranesi, en
veikinnar hafði ekki oröið vart
áður vestan varnarlínunnar við
Héraðsvötn. Hins vegar hefir
mæðiveikinnar ekki orðið vart
austan þessarar varnarlínu.
í vetur hefir einnig komið í
Ijós gárnaveiki 1 sauðfé í
Fljótshlíð í Rangárvallasýslu.
Hefir veikinnar orðið vart á 5
bæjum. Engar fjársamgöngur
hafa um langt skeið verið það-
an við sýkt héruð. því varnir
hafa verið við Þjórsá og Ytri-
Rangá. Líkur eru því fyrir, að
veikin berist með öðru en sauð-
fé.
Á Langanesi hefir einnig
komið upp garnaveiki á einum
bæ í vetur og er haldið, að
veikin hafi borizt þangað með
kind, sem var komið í fóður í
Vopnafirði veturinn 1940 —41.
í Fljótshlíð og á Langanesi
hefir verið látin fara fram húð-
prófun á sauðfé og grunsamlegu
fé slátrað til að draga úr út-
breiðslu ^pestarinnar.
Það hefir lengi legið grunur
á, að nautgripir gætu tekið
garnaveikina, sem að undan-
förnu hefir reynzt fjárstofni
landsmanna hættuleg. Grunur
þessi hefir styrkst við bað, að
nú nýlega hefir komið fyrir til-
(Framhald á 4. síðu).
Vantrauststillaga
flutt á Alþingi
Framsóknarflokkurinn
hefir ákveðið aff leggja
fram tillögu í þinginu um
vantraust á ríkisstjórnina.
Mun tillagan verffa lögff
fram f dag.