Tíminn - 03.05.1946, Blaðsíða 1

RITSTJORASKRXÍT TOli’UR
EDDUHtJSI. Li- aar;.öt\i 9 A
Simar 2353 og 4373
AFC-REIÐSLA. INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
Slml 2323
30. árg.
Reykjavík, föstudaginn 3. maí 1946
76. lilatS
Samviumifréttir:
Aðalfundur
Kaupfél. Suður-
Þingeyinga
Dagana 15. til 17. apríl var
sextugasti og fimmti aðal-
funður Kaupfélags Þingey-
inga haldinn í Húsavík.
Fundinn sátu, auk félags-
stjórnar, endurskoðenda og
kaupfélagsstjóra, 69 fulltrúar
frá 17 deildum.
Tala félagsmanna var um siS-
ustu áramót 974 og hafði félags-
mönftum.fjölgað á árinu um 44.
Vöruvelta félagsins var s.l. ár
um 7 milj. kr. og hafði aukizt
um 942 þúsund, og af því er
aukning vörusölu í búðum og
pakkhúsi 567 þús. kr. Innstæður
í reikningum og innlánsdeild
voru 3990 þús. kr. og höfðu auk-
izt á árinu um 340 þús. kr. Stofn-
sjóður félagsmanna er nú 289
þús., og jókst á árinu um tæp
69 þús. Sameignarsjóðir eru 758
þús., kr. og jukust á árinu um
123 þús. Samanlagðar sjóðseign-
ir því 1047 þús. kr.
Úthlutað var-10% arði af á-
góðaskyldri úttekt félgasmanna
og var helmingur lagður í stofn-
sjóð, en hinn helmingurinn út-
borgaður.
Fundurinn samþykkti að
stofna mjólkursamlag, og láta
reisa mjólkurvinnslustöð í Húsa-
vík, og hefja þegar á þessu ári
byggingu hennar.
Úr menningarsjóði félagsins
voru veittar 8300 krónur til
ýmsra menftingarmála á félags-
svæðinu.
Á aðalfundi 1943 voru kosnir
í fræðslu og skemmtinefnd þeir
Pétur Jónsson, bóndi í Reynihlíð,
Jón Sigurðsson, bóndi Ystafelli
og Jónas Baldursson, bóndi
Lundarbrekku. Að tilhlutun
þessarar nefndar, var fundar-
mönnum og gestum boðið á
skemmtun tvö kvöld. Var þar
skemmt með leiksýningu, söng
upplestrl og ræðuhöldum.
ERLENDAR FRÉTTIR
í STUTTU MÁLI
— Miklar æsingar eru nú í
Palestínu í tilefni af því, að
brezk-ameríska Palestínu nefnd-
in hefir lagt til, að 100 þúsund
þýzkir og austurrískir Gyðingar
verði fluttir þangað á Þessu ári,
en siðan verði ekki fluttir þang-
að fleiri Gyðingar, nema eftir
samkomulagi. Bæði Gyðingar og
Arabar eru jafn óánægðir yfir
þessu.
— Störfum utanríkismála-
fundarins í París er talið miða
vel áfram. Fátt er enn kunnugt
af ákvörðunum ráðstefnunnar
annað en það, að neitað hefir
verið kröfum Austurríkismanna,
um Suður-Tyrol. Hefir þetta
vakið miklar æsingar víða í
Austurríki, og hefir nú stjórn
landsins sagt af sér í mótmæla-
skyni.
— í London stendur nú yfir
samveldisráðstefna og eru þar
mættir margir helztu leiðtog-
ar brezku samveldislandanna.
— Bæjarstjórnarkosningar
fóru fram í borgum á hernáms-
svæðum Bandaríkjamanna í
Þýzkalandi fyrra sunnudag, en
í vetur fóru fram sveitarstjórn-
arkosningar í sveitum og smá-
þorpum. Úrslit urðu á sömu leið
og þá, að kristilegi flokkurinn
fékk mest fylgl, en þar næst
jafnaðarmenn. — Kommúnistar
höfðu sama og ekkert fylgi.
— Komizt hefir upp um sam-
særi japanskra ofstækismanna
um að ráða Mac Arthur af dög-
um.
Alþingi
gengi í
Frægur skákmaður
kominn hingað
Stjórn Skáksambands ís-
lands bauð í gær blaðamönn-
um að ræða vlð brezkan skák-
snilling, sem kom hingað til
landsins í gærmorgun. Heitir
hann B. H. Wood og er meðal
allra þekktustu skákmanna
Bretlands og líklegur talinn
til að verða skákmeistari Eng-
lands, þegar teflt verður um
þann titil næst, en síðast var
keppt um hann fyrir styrj-
öldina.
Mr. Wood hefir lengi haft mik-
inn áhuga fyrir íslandi og seg-
ist mundi hafa komið hingað til
lands, þó ekki hefði orðið um
taflferð að ræða.
Mr. Wood hefir haft mikil af-
skipti af félagssamtökum skák-
manna í Bretlandi og stofnað
bréfskákasamband þar. Hann
er nú forseti alþjóða bréfskáka-
sambandsins. Hann hefir einnig
stofnað vinsælt tímarit um skák-
mál og gefið út bók um skák,
sem selzt hefir mikið. Hann tek-
ur á næstunni þátt í útvarps-
skákkeppni, sem fer fram milli
Bretlands og Rússlands og spáir
hann því, að Bretar verði varla
verri en Bandaríkjamenn í
keppnjnni við Rússa.
Ákveðið er, að í kvöld tefli
Wood fjöltefli við 10 íslenzka
landsliðs- og meistaraflokks-
menn, þannig, að hann hefir
jafn mikinn tíma og þeir allir
til samans. — Teflt verður að
Röðli og er öllum heimill að-
gangur, en aðgöngumiðar að
skákinni fást við innganginn. Á
sunnudagskvöldið mun hann
sennilega tefla fjölskákir við 20
íslenzka taflmenn og á þriðju-
dag og fimmtudag mun hann
tefla tvær einvígisskákir við Ás-
mund Ásgrímsson skákmeistara
íslands. Fer sú keppni fram að
Röðli.
Hinn brezki skákmaður dvelur
hér í boði Skáksambands íslands
og mun verða hér hálfan mán-
uð. Hann hefir í hyggju að fá
fyrrverandi heimsmeistara í
skák, dr. Euve, til að koma hing-
að til lands næsta vetur, og telur
líklegt, að hann geti komið því
til leiðar, því þeir Euve eru mikl-
ir vinir.
Flugvél keypt til
Vestmannaeyjaíerða
Loftleiðir h.f. hafa fest kaup
á tveggja hreyflá Anson-land-
flugvél, sem notuð verður sér-
staklega til flugferða milli
Reykjavíkur og Vestmannaeyja.
Mun hún geta flutt 8 farþega.
Hún er keypt i Kanada og verð-
ur henni sennilega flogið hingað
í næstu viku.
Drottningin kom
í gærmorgun
Dronning Alexandrine kom í
gærmorgun til Reykjavíkur frá
Færeyjum og Danmörku. Með
skipinu komu um 200 farþegar,
sem aðallega voru Danir. Skip-
ið fer héðan aftur áleiðis til
Færeyja og Danmerkur á laug-
ardag.
hefir ekki óskað, að ísland
bandalag samein.þjóðanna
NAZISTAFORINGI HENGDUR
Vilja stjórnarfiokkarnír, að
Mynd þessi var tekin þegar líflátsdómi ungverska nazistaforingjans Szal-
asy var fullnægt, en hann var dæmdur til að hengjast á löngum tíma. At-
höfn þessi var Iátin fara fram á stóru torgi í Budapest og voru þar áhorf-
endur svo tugþúsundum skipti og voru mikil óp gcrS að Szalasy, sem
bar sig þó hið karlmannlegasta. Slíkar opinberar hengingar eru nú daglegir
atburðir í þeim löndum, þar sem Rússar hafa setulið, og sæta margir þeirri
meðferð, sem minna hafa til saka unnið en Szalasy. Þá hafa margir þýzkir
hershöfðingjar verið hengdir opinberiega í Rússlandi. í hinum vestrænu
löndum er dauðadómum fullnægt í kyrrþey og þykja opinberar sýningar á
slíkum athöfnum tilheyra siðleysi miðaldanna
Bæjarstjóriiarfuiidui* í gær:
Samþykkt að kaupa Reykjahlíð
í Mosfellssveit, ásamt hitarétt-
indum fjögurra jarða
Báejarstjórn Reykjavíkur hélt fund í gær. Merkasta málið, sem
kom fyrir þennan fund, var heimildartillaga til handa borgar-
stjóranum um kaup á jörðinni Reykjahlíð og hitaréttindum þeirr-
ar jarðar og jarðeignanna Varmalands, Æsustaða, Norður-Reykja
og Laugabóls í Mosfellssveit.
Þessi ' tillaga var samþykkt
með atkvæðum allra bæjar-
stjórnarfulltrúa. En hins vegar
kom fram gagnrýni á hendur
þeim, sem vald hafa haft í þessu
efni, að ekki skyldi fyrr hafa
verið ráðizt í þessi kaup. Var á
það minnt, að þessi mál hefðu
verið til umræðu í bæjarráði í
fyrravetur. Hefði þá verið svo
langt komið, að fyrir lá tilboð
frá eiganda * Reykjahlíðar um
sölu hitaréttinda fyrir lægra
verð heldur en nú er unnt að
gera sér vonir um, að þau fáist
fyrir.
Kaupverð jarðarinnar Reykja-
hlíð mun nú vera 1200 þúsund
krónur, og er þar að vísu inni-
falið allmikið af gróðurhúsum,
en hitaréttindin verða metin af
mönnum, sem þar verða til
kvaddir.
í vetur, þegar fjárhagsáætlun
bæjarins var gerð, var talsvert
fé ætlað til gróðrarstöðvar og
plöntuuppeldisstöðvar að Lamb-
haga í Mosfellssveit. Var áætlað
að nauðsynlegar byrjunarfram-
kvæmdir þar kostuðu 800 þús-
und krónur. Nú lýsti borgar-
stjóri yfir því, að í ráði væri að
hverfa frá því að reka gróðrar-
stöð í Lambhaga, heldur skyldi
henni komið upp á hinni nýju
lendu bæjarins, Reykjahlíð, ef
af kaupunum yrði.
Þá urðu talsverðar umræður
um steypuhræristöðina, sem
rætt hefir verið um, að bærinn
komi upp. Hafa verið gerðar ráð-
stafanir til að kaupa til lands-
ins ein tæki til slíkrar stöðvar
og á Reykjavíkurbær forkaups-
rétt á þeim. Borgarstjórinn lagði
nú hins vegar til, að myndað
yrði hlutafélag um þennan
(Framhald á 4. síOu).
Island gangi í bandalagið,
þótt það skuldbindi þjóð-
ina til aö leigja því herstöö
Seinasta þingdaginn fóru fram athyglisverðar umræður í sam-
einuðu þingi um afstöðu íslands til bandalags hinna sameinuðu
þjóða. í umræðunum kom fram, að forsætisráðherra taldi Alþingi
hafa samþykkt á lokuðum þingfundi í fyrra, þegar stríðsyfir-
lýsingarmálið var afgreitt, að óska eftir þátttöku í bandalaginu.
Hermann Jónasson og Eysteinn Jónsson andmæltu þeirri skoðun
og töldu stjórninni ekki heimilt að leita eftir þátttöku í banda-
laginu, án þe'ss að bera það sérstaklega undir Alþingi.
Umræður þessar fóru fram í
sambandi við tillögu Hermanns
Jónassonar um herstöðvamálið.
Kom það fram við þær, að for-
sætisráðherra taldi Alþingi hafa
óskað þess í fyrra, þegar það af-
greiddi stríðsyfirlýsingamálið að
gerast þátttakandi í bandalag-
inu, og hefði ríkisstjórnin þvi
yfirlýstan þingvilja á bak við
sig, ef hún óskaði eftir þátttök-
unni. Jafnframt lýsti ráðherr-
ann þeirri skoðun sinni, að ís-
land ætti að ganga í bandalagið.
Bæði Eysteinn Jónsson og
Hermann Jónasson andmæltu
þessari skoðun. Bentu þeir á, að
í umræddri samþykkt Alþingis,
sem gerð hafði verið á lokuðum
þingfundi, hefði aðeins verið
lýst þeirri ósk, „að fslendingar
verði taldir eiga rétt til að sitja
ráðstefnur hinna -frjálsu sam-
einuðu þjóða“ og hún síðan ver-
ið rökstudd. í samræmi við þetta
hefði stjórnin óskað eftir, að ís-
lendingar fengju að hafa full-
trúa á ráðstefnunni í San Frans-
isco, en því hefði verið hafnað.
Þessi ósk um þátttöku í ráð-
stefnunni þýddi engan veg-
inn sama og ósk um þátttöku i
bandalaginu. Þátttökunni í ráð-
stefnunni hefði ekki fylgt nein
kvöð um það að verða þátttak- |
andi í bandalaginu, enda myndi
engin-þjóð hafa skuldbundið sig
þannig fyrirfram, meðan ekkert
var vitáð um starfshætti og
skipulag bandalagsins. Allar þær
þjóðir, sem tóku þátt í ráðstefn-
unni, hefðu líka fyrst eftir ráð-
stefnuna cekið formlega ákvörð-
un um þátttöku í bandalaginu
og fengu þær margra mánaða
frest til þess að ákveða það,
hvort þær ætluðu sér að vera í
bandalaginu. Þess vegna væri ó-
mögulegt að ætla að túlka ósk
Alþingis um þátttöku í ráð-
itefnunni sem ósk um þátttöku
í sjálfu bandalaginu.
í beinu áframhaldi af þessu,
báru þeir E. J. og H. J. fram
bá kröfu, að stjórnin gerði ekki
íeitt í þessum málum, nema áð-
ir lægi fyrir skýr þingvilji um
ýað, að ísland gengi í bandalag-
ið. Taldi E. J. rétt, áð ekki yrði
héðan af tekin um þetta ákvörð-
I un fyrr en eftir kosningar, svo
að hið nýkjörna þing fengi að
marka stefnuna í þessu máli,
Þá beindi Eysteinn þeirri fyr-
irspurn til forsætisráðherra,
hvort stjórnin hefði gert sér
ljóst, hvaða kvaðir myndu fylgja
því að.vera í bandalaginu. Alveg
sérstaklega spurði hann um,
hvort sú kvöð fylgdi því, að ís-
land yrði að leggja bandalaginu
til herstöðvar, ef það færi fram
á það. Forsætisráðherra kvaðst
ekki hafa gert sér þetta fullljóst.
E. J. kvaðst leggja á það mikla
áherzlu, að þetta atriði væri vel
upplýst áður en nokkur cndan-
leg ákvörðun yrði tekin.
Eftir að þetta hafði verið rætt
allmikið, kvaðst forsætisráð-
herrann verða að viðurkenna,
að samþykkt Alþingis í fyrra
væri ekki formleg ósk um inn-
göngu í bandalagið og lofaði
hann því fyrir hönd stjórnar-
innar, að málið yrði borið undir
Alþingi áður en formlega yrði
frá því gengið. Hins vegar lýsti
hann yfir þeirri skoðun, að hann
teldi þingvilja vera fyrir því,
að ísland gengi í bandalagið.
Verður ekki annað séð á þess-
um ummælum en að stjórnar-
flokkarnir séu svo ákafir í því að
komast í bandalagið, að þeir
(rrc.rn.hald á 4. síðu).
Þingfífl
Sá atburður gerSist næst
seinasta þingdaginn, aS Gísli
Jónsson ofbauS svo þolinmæSi
flokksbræSra sinna meS hinu
sífellda masi sínu og rangfærsl-
um, að þeir gáfu honum vitnis-
burSi, sem einstæSir eru i þing-
sögunni.
Meðal þeirra mála, sem þá
voru á dagskrá, var tillaga um
vátryggingu vélbáta. Gísli hélt
uppi miklu þrefi um tillöguna og
flutti mál sitt þannig, að Sig-
urður Krisijánsson lýsti hann
margsinnis ósannindamann, en
tók jafnframt fram, að lítt
myndi tjá að leiðrétta rang-
færslur hans og leiðbeina hon-
um, þvi að hann myndi þegar
kominn eins langt niður og
þyngdarIögmáliÍF 'rckast leyfði.
Annað dagskrármál var til-
laga um bjórgunarskútu Vest-
fjarða. Gísli hóf einnig málþóf
um það. Sigurður Bjarnason
kvaddi sér þá hljóðs utan dag-
skrár og lýsti vanþókuun sinni
á því, að Gísli fengi þannig að
tefja framgang mála með mál-
þófi sínu. Til frekari áherzlu
tók hann fram, að Gisli væri .
eini bingmaðurinn, sem væri
þingfífl.
/