Tíminn - 11.07.1946, Síða 1

RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUF 'SI. Unclargötu 9 A j
Símar 2353 og 4373 \
s
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOF/ : )
s
EDDUHÚSI, L!) .dargötu 9 A S
Si rii 2323 \
30. árg,
TÍM1)V\', fiiumtudugiiin 11. júlí 1946
122. blað
Erlent yfirlit
Samkomulag og ósamkomulag
á ráðherrafundinum í París
Vilja Bandaríkin láta þjóðabandalagið fá
herbækistöðvar á Islandi?
Samkomulag um lioðiin og tilhögun raðstefn-
uiiiiar, en ósanikoiniilag um Þýzkalandsmálin
I>ótt deilusamt haíi oröiö á utanríkisráðherrafuiidmum, sem nú
stendur yfir í París, eru horfur á, aö meiri árangur náist á honum
en fyrri fundum ráðherranna. Þannig er nú komið samkomulag
um boðun og tilhögun friðarráöstefnunnar í Evrópu og allvæn-
lega horfir um lausn Trieste-málsins. Hins vegar eru litlar horfur
á, að samkomulag náist um framtíðarstjórn Þýzkalands, en það
mál er seinasta dagskrármál fundarins.
Núrnbergréttarhöldin:
Göring orðinn
kvíðafullur
Fréttir þær, sem birtar eru
i blöðum og útvarpi af Núrn-
bergréttarhöldunum, verða
stöðugt stopulli og minni, því
að áhuginn virðist dvínandi
fyrir þeim. Réttarhöldin
munu þó eiga eftir að standa
2—3 mánuði enn og er ekki
búist við dómunum fyrr en
í október eða nóvember.
Fréttaritarar þeir, sem enn
fylgjast með réttarhöldunum,
segja, að sakborningarnir beri
sig nú 'ekki eins djarfmannlega
og fyrstu mánuðina, einkum sé
það áberandi með Göring, söm
var mjög hressilegur lengi fram-
an af. Ströng fangagæzla og
langvinn réttarhöld hafa þreyt-
andi áhrif, enda munu flestir
sakborninganna nú orðið sjá
fyrir endalokin. Sagt er, að
Göring þjái mest áhyggjur yfir
framtfð fjölskyld-u sinnar, en
hann á konu og unga dóttur, og
eins kvíði hann því, að hann
verði dæmdur til hengingar, þar
sem það sé meira vanheiðrandi
dauðdagi en að vera skotinn.
Talsverðar deilur eru risnar
út af því, hvort réttarhöldin og
dómarnir muni ná tilætluðum
árangri. Meðal þeirra, sem hafa
látið í ljós efa um þetta er Gil-
bert Murray, einn frægasti fé-
lagsfræðingur Breta. Hann hefir
látið svo ummælt, að reynslan
sýni, að þjóðarleiðtogar eða
hershöfðingjar, sem hafi verið
dæmdir og drepnir af fjand-
mönnum sínum, hafi frekar
unnið sér samúð en andúð þjóð-
ar sinnar með dauðdaga sínum.
Þannig geti þetta farið enn og
Núrnbergdómarnir geti því orð-
ið vafasamur ávinningur fyrir
framtíðina, þótt sakborningarn-
ir hafi fyllilega unnið til þeirra
með verkum sínum.
ERLENDAR FRÉTTIR
I STUTTU MÁLI
— Austurríska stjórnin hefir
mótmælt þeirri ákvörðun Rússa
að gera allar þýzkar eignir í
Austurríki upptækar. Telur
stjórnin þetta ekki geta náð til
eigna, sem Þjóðverjar áttu fyrir
1938.
— Hillmann, einn kunnasti
verkalýðsleiðtogi Bandaríkj -
anna, er nýlátinn.
— Stjórnin í Egyptalandi hef-
ir gefið út bráðabirgðalög, sem
takmarka mjög starfsemi
kommúnista.
— Belgíska stjórnin hefir
beðist lausnar. Stjórnin varð í
minnihluta í þinginu, þegar
deilt var á hana fyrir slælega
framgöngu gegn þeim, sem
höfðu verið hliðhollir Þjóðverj-
um.
' Þegar fundur ráðherranna
hófst 15. f. m., lágu fyrir mörg
ágreiningsmál, sem vel gátu
orðið þess valdandi, að friðar-
ráðstefnunni í Evrópu yrði frest-
að um óákveðinn tíma. Svo erfið
höfðu þessi ágreiningsmál
reynst á ráðherrafundinum í
vor, að honum lauk án teljandi
samkomulags og án nokkurrar
ákvöröunar um, hvenær friöar-
ráðstefnan yrði haldin, en upp-
haflega átti hún að koma sam-
an 1. maí. Einna torleystast
þessara ágreiningsmála voru
framtiðarstjórn Trieste og
skaðabótakröfur Rússa á hend-
ur ítölum. Fyrra málið virðist
nú leyst á þeim grundvelli, ■ að
Trieste veröi sett undir alþjóða-
stjórn, þótt það mælist jafn illa
fyrir hjá ítölum og Júgóslövum.
Síðara málið virðist hafa verið
leyst á þeim grundvilli, að Rúss-
ar slökuðu allrnikið á kröfum
sínum, en Bandaríkin munu
ætla að ábyrgjast greiðslu ítala.
Öðrum minniháttar ágreinings-
málum var ákveðið að vísa til
friðarráðstefnunnar, en sam-
komulag varð um, að hún skyldi
hefjast í París 29. þ. m. Á ráð-
stefnuna verður boðið 21 þjóð
og er verkefni hennar að ganga
frá friðarsamningum við banda-
lagsríki Þjóðverja, þ. e. Ítalíu,
Rúmeníu, Búlgaríu, Ungverja-
land og Finnland. Friðarsamn-
ingurinn við Þjóðverja verður
ekki gerður fyrst um sinn og
munu málefni Þjóðverja senni-
lega ekki rædd á ráðstefnunni.
Þrátt fyrir það spá ýmsir, að
torvelt muni reynast að ná þar
góðu samkomulagi, því að enn
eru óútkljáð mörg ágreinings-
atriði, sem stórveldunum hefir
ekki tekizt að verða ásátt um.
Þegar ráðherrafundurinn
hafði gengið frá þessum undir-
búningi friðarráðstefnunnar í
Evrópu, hófust viðræður um
framííðarstjórn Þýzkalands.
Bandaríkjamenn hafa lagt
fram tillögur þess efnis, að stór-
veldin gerðu með sér samning
I um algera afvopnun Þýzkalands
' 25 næstu árin. Jafnframt hafa
iþeir lagt til, að Þýzkaland færi
J aftur undir eina sameiginlega
j yfirstjórn, því að ekki verði hægt
að leysa fjármál þess og at-
vinnumál sæmilega á annan
; hátt. Utanríkisráðherra Rússa
hefir þegar andmælt þessum
tillögum og þó einkum gagnrýnt
Breta og Bandaríkjamenn fyrir
linlega framkvæmd á Potsdam-
samningnum. Þykir horfa illa
um, að samkomulag náist um
Þýzkalandsmálin á þessu stigi.
Náist ekkert slíkt samkomulag
áður en langt um líður, spá
ýmsir því, að Bandaríkjamenn
og 1?- retar sameini hernáms-
svæði sín undir eina stjórn.
Vafalaust verða þó ítrustu
sáttatilraunir reyndar áður, því
að fátt er líklegra til að geta
orðið að neista nýrrar styrjaldar
en mikill ágreiningur um
Þýzkalandsmálin.
Ráðherrafundinn í Par,s sitja
utanríkisráðherrar Bretlands,
Bandarikjanna, Rússlands og
Frakklands. Upphaflega var ætl-
I*egar Montgomery flugmarskálkur lét af yfirherstjórninni á brezka her-
námssvæðinu í Þýzkalandi, var Shalto Douglas flugmarskálkur skipaður
eftirmaður hans. Douglas flugmarskálkur sést hér fremstur á myndinni,
sem var tekin, þegar hann var að leggja af stað til Þýzkalands.
YFIRHERSHÖFÐINGI BRETA I ÞÝZKALANDI
Stofnlánadeild sjávarútvegsins
býður út 10 miljón kr. lán
Eins og áður hefir verið auglýst hér í blaðinu, hófst í gær láns-
útboð það, sem Landsbanki íslands gengst fyrir vegna stofn-
lánadeildar sjávarútvegsins. Alls verða boðnar út 10 rnilj. kr.
í. ríkistryggðum vaxtabréfum.
„TIVOLI” opnað
í fyrradag var skemmti-
staðurinn „Tivoli“ opnaður hér
í Reykjavík að viðstöddum
allmörgum gestum. Skemmt-
anir þær, sem ntönnum gefst
þarna kostur á, eru að mestu
mjög nýstárlegar fyrir íslend-
inga, því að þarna eru ýms
skemmtitæki, sem til þessa
hafa ekki þekkst hér á landi.
Sigurgeir Sigurjónsson, lög-
fræðingur, formaður „Tivoli h. f-
skýrði frá þvi að hálft annað
ár sé síðan undirbúningur hafi
verið hafinn að byggingu þessa
skemmtistaðar. Svæðiö, sem
„Tivoli" er á, er um 2. ha. að
stærð. Þarna hefir verið kom-
ið fyrir bílabraut með 20 bíl-
um, hringekju, eða áttfætling,
„Parísarhjóli", danspalli, sem
mun vera sá stærsti, sem nú er
til hér á landinu. Þá er þar og
skáli, þar sem i eru ýms áhöld
(Framhald d 4. tlOu).
ast til að kínverski utanríkis-
ráöherrann yrði einnig með, en
hann hefir ekkí tekið þátt í
þessúm fundi og þeim næsta á
undan, þar sem eingijngu hefir
verið rætt um Evrópumál. Hafa
Rússar andmælt því, að Kín-
verjar væru aðilar í friðar-
samningunum í Evrópu, en nið-
urstaðan mun þó hafa orðið sú,
að kína mun fá sæti á friðar-
ráðstefnunni, sem haldin verður
fyrir Evrópu og h^fst nú í
mánaðarlokin, eins og áður
segir.
* Samkvæmt lögum um stofn-
lánadeild sjávarútvegsins, sem
samþykkt voru á síðasta þingi,
veitir stofnlánadeildin tvenns
konar lán, A-lán og B-lán. Fjár
til A-lána er aflað með lántök-
um úr seðladeild Landsbankans,
en fjár til B-lána á samkvæmt
lögum að afla með sölu vaxta-
bréfa á opnum markaði. Stofn-
lánadeildin getur því ekki byrj-
að að veita B-lán fyrr en hún
fær til þess fé með vaxtabréfa-
sölu, og því snýr hún sér nú til
allra, sem hafa fé aflögu, í þeirri
von, að þeir kaupi vaxtabréf
hennar. Greið sala á vaxtabréf-
um stofnlánadeildarinnar er
eitt meginskilyrði þess, að ný-
sköpun sjávarútvegsins verði að
veruleika.
Vaxtabréf stofnlánadeildar-
innar, sem nú eru boðin til
sölu, eru með ábyrgð ríkissjóðs
og kjör þeirra eru að öðru leyti
mjög hagstæð miðað við inn-
lánskjör banka og sparisjóða.
Kaupendur vaxtabréfanna geta
valið á milli 5 tegunda, og stærð
bréfanna er miðuð viö það, að
þau geti náð sem mestri út-
breiðslu meöal almennings. Sú
nýbreytni hefir verið tekin upp
að hafa eitt vaxtabréf með frá-
dregnum vöxtum og vaxtavöxt-
um fyrir allan lánstímann, 5 ár.
Við kaup á þvi greiða, kaupend-
ur þá upphæð, sem með 3%
vöxtum og vaxtavöxtum eftir
hvert ár nær nafnverði bréfs-
ins á gjalddaga þess:
Fyrir 5000 kr. bréf greiðast kr.
4.313,00. Fyrir 1000 kr. bréf
greiðast kr. 862,60. Fyrir 500 kr.
bréf greiðast kr. 431,30.
(Framhald á 4. síöu).
Athyglisverð frásögn eins
þekktasta blaðamanns
Bandaríkjanna
í ýmsum Norðurlandablöðum hefir nýlega verið skýrt frá grein,
sem kunnur amerískur blaðamaður, Hanson Baldwin, hefir skrifað
í „New York Times“ um herstöðvar á Ísíandi. í grein þessari
kemur fram, að Bandaríkin muni helzt liallast að því, að Þjóða-
bandalagið fái umráð yfir herbækistöðvum á íslandi, en hins
vegar muni þau vilja fá herbækistöðvar leigðar á Grænlandi.
Hanson Baldwin er einna"
kunnastur þeirra ameriskra
blaöamanna, er skrifa um hern-
aðarmál, og hann er talinn hafa
mjög náia sambönd við her-
málaráðuneyti Bandaríkjanna.
Skrifum hans um hernaðarmál
er því jafnan mikil athygli veitt.
Baldwin segir i þessari grein,
að það sé þýðingarmikið fyrir
Bandaríkin að hafa herbæki-
stöövar á íslandi, þótt það geti
ekki talizt bráðnauðsynlegt.
Hann segir, að þegar Banda-
ríkjamenn ræði um ísland í
hernaðarlegu tilliti, tali þeir oft
um „Ameríku, Evrópu og ís-
land.“ Þetta sýni, að þeir telji
ísland hvorki með Ameríku eða
Evrópu.
Baldwin segir, að ísland hafi
nú oröið minni þýðingu sem
lendingarstöð á flugleiðinni
milli álfanna en áður, vegna
stóraukinnar flugtæfcni. Flug-
vélarnar séu orönar það miklu
langfleygari og þó megi enn bú-
ast við miklum framförum á
því sviði. Stöðvar á íslandi séu '
ekki heldur jafn nauðsynlegar
og áður, því að hægt verði að
fá jafngóðar veðurfréttir frá
stöðyum í Grænlandi og veður-
athugunarskipum.
ísland hefir hernaðarlega
þýðingu fyrir Bandaríkin í
tvennum tilgangi, segir Baldwin,
Það getur verið fremsta varð-
stöð, ef ráðist er á Bandaríkin
frá Evrópu. Það getur líka orðið
fremsta árásarstöðin, ef Banda-
ríkin gera árás á Evrópu. Hann
bendir síðan á, að loftleiðin frá
íslandi til Noregs sé 1400 km„
til Berlínar 2400 km„ til Moskvu
3200 km„ en til New York sé
hún 4300 km.
Ályktanir Baldwins eru þær,
að æskilegast muni, að Þjóða-
bandalagið fái herbækistöðvar
á íslandi, en Bandaríkin þurfi
hins vegar að halda stöðvum
sínum á Grænlandi.
■ Þetta kemur vel saman við
orðsendingu þá, sem Bandarík-
in sendu íslendingpm á síðastl.
hausti, þar sem þau fóru fram
á leigu á bækistöðvum hér,
en hétu hins vegar aö fram-
selja stöðvarnar strax til
Þjóðabandalagsins, ef íslend-
ingar gerðust meðlimir þess.
Af þessu og ýmsu öðru virðist
mega álykta, að ísland verði að
framselja Þjóðabandalaginu
herstöðvar, ef það gerist með-
limur þess. Erlendur her myndi
þá dvelja i landinu um ófyrir-
Mikil síldveiði við
Langanes
í gær var skiiraveður
norðanlands, en þó sæmilegt
ve,iðiveður austur við Langa-
nes. Allur flotinn er kominn
þangað og er góð veiði þar.
Raufarhafnarverksmiðjan er
nú hætt að taka á móti síld
í bili og biðu þar 28 skip
löndunar í gær. Skipin verða
því að fara alla leið til Siglu-
fjarðar með síldina.
Til Siglufjarðar bárust um
3000 inál síldar í fyrrlnótt, en
mörg skip komu þangað 1 gær
eöa voru á leiöinni þangað að
austan. Síldin er beggja megin
við Langanes og allt suður til
Vopnafjarðar. Sildar varð enn-
fremur vart á Húnaflóa, en eng-
in síldarskip voru þar.
í fyrrinótt komu fyrstu
sænsku síldveiðibátarnir til
Siglufjarðar. Voru þeir þrír
sampgr og ætla að stunda síld-
veiðar við Norðurland í sumar,
ásamt fleiri sænskum bátum.
sem væntanlegir eru á næst-
unni. Annars er ekki vitað um
nein önnur útlend síldveiðiskip,
að undanteknu einu stóru,
finnsku síldveiðiskipi, sem er
fyrir Norðurlandi og er nýlega
komið þangað. Er það stórt
móðurskip, sem að öllu leyti er
sjálfu sér nóg.
Tvær ílugvélar leita síldar
daglega, þegar flugveður er.
Heldur önnur þeirra til á Ak-
ureyri og leitar austur um, en
hin heldur til að Miklavatni í
Fljótum, og leitar vestur um.
Sjómenn segja að mikil áta
sé i þeirri síld, sem veiðist nú
norður við Langanes, og er slld-
in óvenjulega feit, eða um 17—
18%.
Aflasölur
í seinustu viku seldu eftirtal-
in skip ísvarinn fisk í Englandi:
B.v. Gylfi seldi í Hull 2882 kit
fyrir 8156 stpd. B.v. Helgafell
seldi í Fleetwood 3301 vættir fyr-
ir 6285 stpd. B.v. Geir seldi í
Fleetwood 2777 vættir fyrir 6285
stpd. B.v. Skinfaxi seldi í Grims-
by 2646 kit fyrir 7887 stpd. B.v.
Forseti seldi í Hull 3281 kit fyrir
10175 stpd.
sjáanlegan tíma og sjálfstæöið
og þjóðernið hljóta af því það
tjón, sem aldrei yrði bætt. ís-
lendingar þurfa því að vera vel
á verði og mega ekki láta ginna
sig inn í Þjóðabandalagið, nema
fullkomlega sé tryggt, að þvi
fylgi ekki neinar kvaðir um
bækistöðvar fyrir útlendan her.