Tíminn - 13.08.1946, Qupperneq 2

2
TlMircrc, þriðjiidagiim 13, ágiist 1946
144. lilað
A ðíiaðanqi
Þri&juilafiuv 13. ágúst
„Ekki ætlað það
verkefni”
Alþingi kom saman nú eftir
kosningarnar. Allir vita, að ráð-
stafanir þarf að gera í verðlags-
málum landbúnaðarins, áður
en stjórninni þóknast að kalla
saman þingið á ný.
Framsóknarmenn fluttu því
frumvarp um að Stéttarsam-
band bænda fengi verðlagsvald-
ið — svo sem bændastéttin á
fullan rétt á. Málið var hunds-
að. Stjórnin ætlar sér að fara
sínu fram.
Tíminn gagnrýndi þessar að-
farir harðlega. Morgunblað-
ið og ísafold hafa svörin á
reiðum höndum! Væntanlega
rök gegn því, að stéttarsam-
bandið eigi þetta vald með
réttu? Nei — það er nú ekki ver-
ið að hafa fyrir öðru eins og því.
Svarið er ósköp einfalt og á
þessa leið:
„Þingið tók ekki efnislega
neina afstöðu til þessara mála,
enda eins og vitað er, ekki ætlað
það verkefni."
Þetta eru svörin. Alþingi ís-
lendinga var sem sé ekki ætlað
það verkefni að ráða fram úr
verðlagsmálum landbúnaðarins.
Þess vegna voru þau hundsuð
og þingið sent heim og á ekki að
koma aftur saman fyr en búið
er að volta og skolta með verð-
lagsmálin eftir geðþótta stjórn-
arklíkunnar.
En hverjir eru það sem taka
sér fyrir hendur að ákveða,
hvaða þjóðmál Alþingi er ætlað
að fjalla um, og hver ekki? Eru
stjórnmálaritarar ísafoldar svo
aumir, að þeir geri sér vonir
um, að menn taki það fyrir góða
og gilda vöru, að stórmál séu
hundsuð á Alþingi af því áð
þinginu sé ekki ætlaö að fjalla
um þau?
Enn sem komið er hafa engir
með x-éttu vald til þess að koma
í veg fyrir það, að Alþingi skeri
úr málum, sem þar eru rétt upp
borin.
Hitt er annað mál, að sá þjónn
heildsalaklíkunnar, sem fengið
hefir verið forsetavald í þinginu,
hefir gerzt til þess að -misnota
það vald, með það fyrir augum
að þau mál fengju ekki þinglega
afgreiðslu, sem var ætlazt
til að næðu fram að ganga en
óþægilegt þótti að fella.
Menn eiga víst helzt að skilja
yfirklór Mbl. og ísafoldar þann-
ig, að einhver æðri forsjón hafi
ákveðið að þingið ætti ekki að
fjalla um verðlagsmál landbún-
aðarins. Það sé því ekki við
neinn að sakast. Það sé bara
ósvífni af stjórnai’andstæðing-
um og óvenjuleg frekja,* að
gagnrýna stjórnarliðið fyrir það
að afhenda ekki stéttarsam-
bandinu verðlagsvaldið. Það hafi
bara blátt áfram verið ómögu-
legt. — Þinginu hafi ekki verið
„ætlað það verkefni.“
Það er erfitt að meta hvort
meira má sín í þessum málflutn-
ingi, ósvífnin eða einfeldnin.
Halda þessir menn, að það sé
til nokkurs að telja mönnum
trú um, að þingmeirihlutinn
hefði ekki getað samþykkt
frumvarp Framsóknarmanna
um að afhenda stéttarsam-
bandinu verðlagsvaldið, ef
meirihlutinn hefði viljað gera
þá ráðstöfun?
En því þá að vera að auglýsa
heimsku sína og tvöfeldni með
þessu fjasi um að þinginu hafi
ekki verið „ætlað það verkefni?“
Mikil er sú náð.
Mbl. og ísafold halda áfram að
tuggast á því hvað gert hafi
verið fyrir bændurna og hvað
þeir hafi ástæðu til að vera á-
nægðir og þakklátir. Af hverju
er að státa? Jú — það hefir
verið veitt gjaldeyrisleyfi til
kaupa á jeppabifreiðum, vöru-
bifreiðum og alls konar öðrum
tækjum, „sem mikið eru hag-
nýtt við landbúnaðarstörf,“ fyr-
ir margar miljónir króna, segja
þessi málgögn óre/ðunnar. Hví-
lík náð, og hvílík rausn, að
bændum skuli þó ekki ofan á
annað hafa verið rétt og slétt
neitað um gjaldeyri fyrir slík
tæki, þegar gjaldeyrisinnstæð-
urnar námu nokki’um hundr-
uðum miljónum, á sama tíma
og miljónum af gjaldeyrinum er
sóað í innflutning á óþarfa
skrani.
En hvernig er svo þessum mál-
um komið? Það er ekki einu
sinni lengur hægt að fá gjald-
— Þeir um það, sem að því
standa og sannarlega er það
ekki verra en svo margt annað,
sem Mbl. og ísafold bjóða mönn-
um upp á daglega og vikulega.
Meðferð sú, sem verðlagsmál-
in hlutu á þinginu og auvirði-
legur kattarþvottur Sjálfstæð-
ismanna, eru fyrstu kveðjur
þeirra til bændanna eftir kosir-
ingarnar.
Er þvi hér með í allri vin-
semd beint til þeirra í sveitum
landsins, sem kunna að hafa
kosið Sjálfstæðisflokkinn, til at-
hugunar framvegis, hvort líklegt
sé að forráðamenn Sjálfstæðis-
flokksins hefðu lagt út í að
senda þeim slíkar kveðjur, ef
þeir hefðu verið látnir finna
það í kosningunum, hvað við
liggur ef traðkað er á rétti
bændastéttarinnar.
Bændastéttin á sennilega
eftir að verða þess vör, að það
getur verið hættulegt að sleppa
tækifæri til þess að sýna í verki
hvað menn vilja. En þó er sú
bót í máli, að dagur er eftir
þennan dag og að ekki hefir
verið kosið í síðasta sinn á
íslandi.
Ég hóf vinnu mína í París árið
1939, segir frú Hopson, og þar
komst ég brátt í samband við
Þjóðverjana. Þeir fyrstu, sem ég
náði tangarhaldi á, voru tveir
njósnarar, sem þóttust vera
Svisslendingar. Vegna þess
hvað ég er suðræn í útliti, trúðu
þeir mér eins og nýju neti, þeg-
ar ég sagði þeim, að ég væri frá
Suður-Ameríku. Þeir þóttust
geta haft mikil not af mér i
starfi sínu, létu útbúa fyrir mig
ilmvatnsverzlun og átti ég að
gegna starfi mínu í þeirra þágu
í skjóli hennar. Ég ferðaðist um
landið þvert og endilangt með
sýnishorn af ilmvötnunum.
Þegar Ítalía sagði Frakklandi
stríð á hendur 11. júní 1940, var
ég stödd í Mílanó ásamt „Sviss-
lendingunúm" tveimur. Ég varð
að komast heim, en hvernig átti
ég að fara að því? Fylgdarmenn
eyri til kaupa á allra nauðsyn-
legustu flutningatækjum, hvorki
fyrir landbúnaðinn eða til ann-
ara nauösynlegustu starfa.
En það sýnir lágkúruháttinn í
allra ömurlegustu mynd, þeg-
ar þessi málgögn stjórnarinnar
telja það til afreka í þágu land-
búnaðarins, að ekki skuli hafa
verið gersamlega lokað fyrir inn-
flutning nauðsynlegustu tækja
til landbúnaðarframleiðslu und-
anfarna mánuði. Hitt fer nú
smátt og smátt að sýna sig, að
stefna stjórnarinnar í atvinnu-
og fjárhagsmálum mun kalla
yfir þjóðina gjaldeyrisskort. Það
er hægt að lifa hátt um stund á
eignunum — en það hefnir sín.
Stefna hinna róttæku.
í erlehdum blöðum bii’tast
frásagnir um þinghöld verka-
lýðssamtakanna í öðrum lönd-
um. Alls staðar kveður við svip-
aðan tón. Alþýðan verður að
berjast gegn verðbólgunni.
Verðbólga á einu leitinu og at-
vinnuleysið á hinu eru verstu
óvinir alþýðunnar. Aðalstefnan
í kaupgjaldsmálum er miðuð við
það, að kauphækkanir fylgi auk-
inni framieiðslu vegna fullkom-
innar tækni og valdi því ekki
vei’ðhækkunum, sem éti þær upp
og geri að engu. í lýðræðislönd-
unum í kringum okkur fylgja
róttækir umbótamenn þeirri
stefnu í dýrtíðar og kaupgjalds-
málum, sem Framsóknai’menn
hafa barizt fyrir og berjast fyrir
hér. Hér er 'þessi stefna kölluð
afturhald af þeim, sem þykjast
vinna fyrir verkalýðinn, og um-
boðsmenn braskaranna taka í
sama streng. En frjálslyndi er
það kallað að „dreifa stríðs-
gróðanum" með tilstyrk verð-
bólgunnar.
„Dreifingin til verkamanna
tekst hins vegar þannig, að það
er ekki hægt að lifa mannsæm-
andi lífi af kaupi verkamanna,
nema menn eigi íbúð frá því
fyrir stríð eða búi við gamla
húsaleigu.
Fyrir aðalútflutningsatvinnu-
veginn er árangurinn sá m. a.,
að það er engu betra að stunda
síldveiði nú með 32 króna verði
mínir yfirgáfu mig, því að nú
þóttust þeir ekki þurfa á mér að
halda lengur, og ég lagði ein-
sömul af stað. Ég komst í bifreið
að svissnesku landamærunum.
Þar stóð ég aftur ein uppi í dynj-
andi rigningu og átti ekki önnur
föt en þau, sem ég var í. í nátt-
myrkrinu varð ég að leita mér
að öruggri leið yfir landamærin
Ég kom auga á stíg, sem var
einn metri á breidd. Öðru meg-
iir við hann var hár og þver-
hnýptur hamraveggur, en hiix-
um megin hyldýpisgjá. Virtist
mér þessi leið álitleg í fyrstu og
lagði af stað. En ekki leið á
löngu, þar til ég grillti í gadda-
vírsgirðingu og varðmannskofa
við veginn, og ég verð að viður-
kenna, að þá fór ég að háskæla.
Ég lék þarna af fremsta megni
hlutverk hjálparvana og veik-
byggðrar konu — svo að varð-
JÖRGEN BAST:
Franskur njósnari segir frá
í þessari grein segir frönsk kona, Denise Hopson, frá njósnar-
starfsemi sinni á ófriðarárunum. Hún er gift einum af brezku
sendiráðsriturunum I Kaupmannahöfn. Nánustu ættingjar henn-
ar voru flestir myrtir í fyrri heimsstyrjöld. Hún sjálf brann af
haturshug til Þjóðverja, vildi fyrir hvern mun vinna gegn þeim
og gerðist því njósnari bandamanna í París 1939. Hún var þá
kornung.
á mál en var fyrir stríð með 6—7
kr. verði og flestir bátar undir
.30 smál. liggja við ból yfir há-
bjargræðistímann og eru til sölu.
Þannig hafa ábyrgðai’lausir
lýðskrumarar notað sér upp-
lausnarástand stríðsáranna, —
til þess að teyma þjóðina út í
það fen fjái’málaóreiðunnar,
sem leiðtogar annarra þjóða
hafa lagt hart að sér til þess að
forða þjóðum sínum frá.
Fremstir í flokki þessara
óhappamanna eru þeir Ólafur
Thors og Brynjólfur Bjarnason.
Þeirra ábyrgð verður þung um
það er lýkur, en þeir sjálfir létt-
vægir þegar til alvörunnar
kemur.
„Stórtíðindi“ frá Rússlaiidi.
Það er til marks um ástandið
í Rússlandi, móðurlandi hins
„austræna lýðræðis,“ að það er
talið til stórtíðinda frá því landi
og básúnað sem sérstakt afrek,
að blöðin þar í landi hafi birt
ræðu Byrnes utanríkismálaráð-
herra, þar sem hann deildi á
framkomu Molotovs hins rúss-
neska! Þetta afrek var unnið,
eftir að Byi’nes hafði skorað á
Molotov að láta birta ummæli
sín. —
Jón Hjartar sigraði
í fimmtarþrautinni
Úrslitin í fimmtarþraut-
arkeppni á meistaramóti Vöruflutningar með stórum flugvélum verður stöðugt algengari og al-
íslands urðu þau, að meist- gangari. Ef til vill verður þess ekki ýkja langt að bíða, að við íslending-
ari varð Jón Hjartar, KR, og
hlaut hann 2689 stig. 2. varð
Þorkell Jóhannesson, FH, með
2159 stigum og 3. Þórður Sig-
urðsson, KR, með 1915 stig-
um.
Afrek keppenda í einstökum
greinum voru þessi:
Langstökk.
Þorkell 6,31 m. = 629 stig.
Jón 6,05 m. =.568 stig.
Þórður 5,22 m. = 387 stig.
200 m. hlaup.
Þorkell 25,2 sek. =f= 537 stig.
Jón 25,5 sek. = 512 stig.
Þórður 26,3 sek. = 540 stig.
Kringlukast.
Jón 32,26 m. = 496 stig.
Þórður 31,72 m. = 482 stig.
Þorkell 29,88 rm = 432 stig.
1500 m. hlaup.
Jón 4:44,8 mín. = 310 stig.
Þórður 5:32,6 mín. 254 stig.
Þorkell 5:50,8 mín. =184 stig.
ar flytjum verulegan hluta af fiskafurðum okkar til útlanda fiugleiðis.
Mynd þessi er af flugvél, sem er að ferma skinnavöru á Norðurlöndum,
sem fljúga á með til Bandaríkjanna.
Mynd þessi var tekin er minnismerki um drukknaða sjómenn var af'
hjúpað íMalmö.
maðurinn komst við og bleypti
mér í gegn.
Ég var alveg komin að niður-
lotum af þreytu, þegar ég komst
til Parisar — daginn áður en
hún féll í hendur þjóðverjum.
Þar sást varla nokkur maður á
ferli. Ég flýtti mér í skrifstofur
hermálaráðuneytisins til þess að
fá fyrirskipanir, en þar
var enginn. Heima hjá mér íann
ég bréfsnepil með tilkynningu
um, að ég ætti að gefa mig fram
í Bordeaux, — svo að nú lá mér
lífið á að komast sem fyrst af
stað. En farartæki var hvergi
að fá: Ég gekk eftir götunum í
þungum þönkum, en loks kom
ég auga á geysistóra Rolls Royce
bifreið í glugga bifreiðaverzlun-
ar einnar. Af einhverjum óskilj-
anlegum ástæðum var' eigandi
verzlunarinnar ekki flúinn úr
borginni, og mér tókst eftir mikl-
ar vífilengjur að telja hann á
að afhenda mér farkostinn gegn
skriflegri yfirlýsingu um að
greiða hann eins fljótt og fært
yrði. En hvað mikils virði var
hann á þessari stundu? Með
sameiginlegu átaki tókst okkur
að ýta bifreiðinni út á götuna.
Á geyminum var örlítið bensín
og þar á ofan þurfti ég að aka
sjálf.
Þegar mikið liggur við, er
maður fær í flestan sjó. En ég
hafði ekki fengið nema fimm
tíma tilsögn í bifreiðaakstri, og
þessi geysistóri vagn var mér því
nær óviðráðanlegur. En þegar
neyðin er stætst, er hjálpin
næst. Á næsta götuhorni mætti
ég frönskum herforingja í litl-
um bíl, og ég fékk hann til þess
að skipta við mig á farkostum.
Síðan hélt ég sem leið liggur til
Bordeaux. Ég kunni ekki að
,,bakka“ og varð því að aka beint
af augum með tunguna út í
öðru munnvikinu. Eftir nokkurn
tífna ók ég fram á flóttamanna-
strauminn og þá tók aksturinn
að gerast æ erfiðari. Ég var líka
úttauguð eftir strit undangeng-
inna sólarhringa, og á endanum
stöðvaði $g bifreiðina á vegar-
brúninni og lagðist til svefns þar
rétt hjá. Þegar ég vaknaði var
búið að stela bifreiðinni. En ég
varð að komast áfram. Ég betl-
aði mér stæði á aurbrettum
annara bifreiða, ég þaut eins og
brjáluð manneskja yfir Tour-
brúna, — fimm mínútum áður
en hún sprakk í loft upp, þótt
búið væri að gefa aðvörunar-
merki. Ég komst til Bordeaux
og náði sambandi við deildina
mína. —
Og nú byrjaði Denise nýtt
líf. Hún átti sem fyrr að
umgangast Þjóðverjana, en nú
ferðaðist hún ekki um landið
þvert og endilangt, heldur á milli
hins hernumda og óhernumda
hluta. Oft var hún í fylgd með
Þjóðverjum, en stundum ferðað-
ist hún á laun í sínum eigin er-
indagerðum. Það varð stöðugt
erfiðara að komast yfir landa-
mörkin. Þjóðverjar lögðu þar
jarðsprengjur og höfðu blóð-
hunda til þess að rekja slóðir
flóttamannanna. En bændurnir
hjálpuðu til. Þeir hættu lífinu
á hverri nóttu. Ýmsar aðferðir
voru notaðar til þess að komast
yfir. Stundum var farið með
járnbrautarlestum, og þá voru
laumufarþegarnir faldir undir
hrúgu af óhreinum munndúkum
á bak við matarvagninn. Oft
stóðu þeir líka inni í snyrtiklef-
unum og gættu þess, að standa
þannig, að þýzki eftirlitsmaður-
inn sæi þá ekki í speglunum,
þegar hann leit inn í klefann.
Stundum fóru þeir líka í nátt-
myrkrinu yfir mýrar og skóga,
þar sem jarðsprengjur voru
grafnar og glamrið í hlekkjum
sporhundanna lét óhugnanlega í
eyrum. En á einni slíkri nóttu
fór illa fyrir Denise.
— Þegar ég var úti í miðri
mýri, segir hún, komu verðirnir
auga á mig og fluttu mig í
þýzku varðstofuna. Ennþá lézt
ég vera hjálparvana og um-
komulaus vesalingur. Ég grét og
barmaði mér og sagðist vera
óhamingjusöm móðir, því að
dóttir mín litla væri í hernumda