Tíminn - 25.10.1946, Blaðsíða 2

2
TÍMIWÍ, föstudagiim 25. okt. 1946
195. blað
Föstudugur 25. oht.
Flokksþingið
Flokksþing Framsóknarmanna
kemur saman 28. nóvember.
Það eru að vissu leyti sérstök
og óvenjuleg verkefni, sem nú
liggja fyrir á stjórnmálasvið-
inu. Með því að einbeita kröft-
um sínum gegn Framsóknar-
flokknum í kosningunum í vor.
tókst stjórnarflokkunum þrem-
ur að halda hlut sínum fyrir hon-
um, og einum þeirra að vinna
nokkuð á, þar sem líkur þóttu
til, að stefna hans myndi mót-
ast af stjórnarandstæðingum.
Nú er ríkisstjórnin pólitískt
gjaldþrota. Hún leggur fram
botnlaust fjárlagafrumvarp og
annað er eftir því.
Ólafur Thors gengur með
grasið í skónum eftir Sósialist-
um, særir þá til samstarfs og
biður þá að vera kyrra og una
vel, því að enn sé eftir að eyða
talsverðu af sparifé almennings
og eitthvað megi lifa á láns-
traustinu.
En Sósíalistar, sem dáðust að
hamingju íslands í vor, að það
skyldi eiga mann eins og Ólaf
Thors, segja nú, að það sé furða
að Mbl. skuli geta látið eins og
það haldi að nokkur telji Ólaf
heiðarlegan stjórnmálamann.
Alþbl. hins vegar tárast yfir
heimilisböli því, sem er að leggja
stjórnarheimilið í eyði, því að
þó að það hafi alltaf verið held-
ur ónotalegt í tali við kommún-
ista, er nú helzt að sjá, sem það
megi ekki til þess hugsa að
tapa þeim.
Meðan svona er ástatt er ver-
ið að eyða síðustu eign íslend-
inga af erlendum innstæðum,
fjöldi fiskibáta liggur aðgerða-
laus í höfn, menn ganga at-
vinnulausir í þúsundatali að því
er Þjóðviljinn segir, og fullkom-
in óvissa ríkir um framtíð
atvinnulífsins grúfir yfir.
Undir þessum kringumstæð-
um kallar Framsóknarflokkur-
inn fulltrúa sína saman. Nú er
mikil þörf að fylkja liði hinna
sönnu umbótamanna. Nú er það
þeirra að taka höndum saman,
þegar gasprið og ábyrgðarleysiði
er sprungið, og bjarga því, sem
bjargað verður.
Mörg mál og erfið liggja nú
fyrir. Framsóknarflokkurinn vill
taka afstöðu til þeirra á flokks-
þingi í samráði við fulltrúa úr
hverju þorpi og hverri sveit. Það
er líka framundan mikið starf
úti um land, og það þarf ein-
huga og samstilltur hópur að
vinna.
Það hlutverk, sem bíður
flokksþingsins, er í fám orðum
sagt, að marka þá stefnu, hvern-
ig skuli koma fjármálakerfi og
atvinnulífi þjóðarinnar á starfs-
hæfan jjrundvöll úr óskapnaði
verðbólgustj órnarinnar.
Á þessu flokksþingi lítur
Framsóknarflokkurinn yfir 30
ára starfsdag, því að hann er
stofnaður 16. desember 1916.
Fer vel á því, að þess afmælis
sé minnzt með því að marka þá
stefnu, sem einlægir umbóta-
menn landsins geta sameinazt
um, — þjóðholla viðreisnar-
stefnu, sem tekur við af óstjórn
braskaranna.
Hitt kemur síðar í ljós hverjir
með Framsóknarmönnum vinna
að þeim framkvæmdum. Það er
aukaatriði, hvort það verður
einn flokkur eða allir, sem ganga
til samstarfs við hann, eins og
hitt, hver hlutur hans yrðí við
stjórnarmyndun. Hitt er aðal-
atriðið — og það munu flokks-
Halldór Kristjánsson:
Fást þeir til að rökræða?
Vill Mbl. rökrœður?
Einu sinni í vor tók Mbl. svo
til orða, að ég væri ofstækis-
fullur í andstöðu við ríkisstjórn-
ina og fjandsamlegur fram-
för þjóðar minnar. Ég bauð þá
blaðinu rökræður um nokkur tii-
tekin atriði, sem mér þóttu
miklu varða í sambandi við
dóma manna um ríkisstjórn-
ina. Nokkru síðar ítrekaði ég
tilboðið.
En Mbl. láta ekki rökræður.
Það ieiddi hjá sér að finna fyrri
fullyrðingum stað, og ræddi um
annað.
í haust bauð ég svo Gísla
Jónssyni alþm. rökræður um
nokkur þýðingarmikil atriði, þar
sem ég hef aðra skoðun en
Sjálfstæðisflokkurinn hefir beitt
sér fyrir og haldið á lofti. Enn
er það sama saga. Ef nefndar
eru rökræður við þessa herra-
menn hverfa þeir eins og ef
ljósi er brugðið á skugga.
Nú hefir Mbl. verið svo marg-
ort um framfarir og ást sína og
sinna manna á þeim, en hatur
okkar Framsóknarmanna, að
mér finnst ástæða til að hazla
því völl á ný og bjóða því um-
ræður um mikilsverð þjóðmál.
Rithöfundum Mbls. má gjarn-
an vera það fagnaðarefni, ef
þeir hafa málstað, sem hægt er
að verja.-Ég er hvort eð er, einn
af þessum algengu Framsóknar-
mönnum, sem störf og umhverfi
úti á landi hafa mótað svo, að
ég er á móti ríkisstjórn Ólafs
Thors.
Já eða nei.
Vill Mbl. í raun og veru verja
meðferðina á gjaldeyri þjóðar-
innar undanfarið og allt til
þessa? Ætiar það að halda því
fram að þar hafi ekki átt sér
stað mikil eyðsla og óþörf?
Treystir það sér til að mótmæla
þvi, að inn hafi verið fluttar lít-
ið þarfar vörur fyrir stórfé?
Tryestir það sér til að mótmæla
því, að ógrynni fjár hafi verið
varið í óþarfar utanferðir og
persónulega eyðslu þar?
Ef Mbl. svarar þessum spurn-
ingum játandi, þá er mér ljúft
að ræða efni þeirra allra nánar
við blaðið og færa fram veiga-
mikil rök gegn skoðun þess.
En ef það svarar þeim neitandi,
þá finnur það til þess, að ekki
hefir allt farið vel úr hendi hjá
Ólafi Thors og mönnum hans.
Þá er það mér sammála um
það, að æskilegt hefði það ver-
ið, að gjaldeyrir þjóðarinnar
hefði notazt betur í þjónustu
framfara og nýsköpunar.
Þá virðir það mér líka sjálf-
sagt til vorkunar, þó að ég sé
stjórnarandstæðingur.
Stjórnarandstœðingur vegna
uppeldis og lifsreynslu.
Ég er alinn upp við heldur
lítil efni eins og flestir alþýðu-
menn þessa lands. Ungur vand-
ist ég sparnaði og sjálfsafneit-
un. Ég hef unnið fyrir mér með
höndum mínum frá bernskuár-
um, mest við landbúnað, en þó
bæði við sjómennsku og dag-
launavinnu. Alls staðar hefi ég
séð hrópandi þörf fyrir betri
starfsskilyrði, meiri tækni.
Ég hef líka kynnzt því, að á
sviði menntamála, heilbrigðis-
mála, samgöngumála eins og
atvinnumálanna, að alls staðar
eru mikil verkefni og stór, sem
bíða úrlausnar. Mér hefir fund-
izt, að það væru ótal tækifæri
til að verja hverjum peningi og
hverri dagstund til góðs, — til
uppbyggingar í þjónustu við
þjóð mína.
Þannig hefir uppeldi mitt og
skilningur minn á margs konar
vöntun og tilfinning mín fyrir
nauðsyn alls konar framfara
gert mig þannig, að ég krefst
þess að fjármunum alþjóðar sé
vel varið. Ég er á móti þeirri rik-
isstjórn, sem leggur blessun sína
yfir svall og sukk, eyðslu og
óreiðu, af sömu ástæðum og ég
held mér persónulega frá
drykkjuskap. Lífsskoðun mín,
uppeldi og öll mótun af alþýð-
legri lífsbaráttu skipar mér að
vera á móti stjórn Ólafs Thors.
Pólitik horkonganna.
Mér skilst, að á tveim árum
hafi þjóð mín notað til fram-
færslu sér nálega 900 milljónir
króna, auk nýsköpunarfjárins.
Getur Mbl. reiknað það öðru-
visi? Og heldur það, að þjóðin
geti leyft sér slíka eyðslu fram-
vegis?
Mér skilst, að Ólafur Thors
líkist horkongunum gömlu, sem
settu á guð og gaddinn og von-
uðu, að blessaður batinn kæmi
þegar heyin þryti.
Þeir fóru margir á sveitina
eða flosnuðu upp, eftir að hafa
kvalið allar skepnur, sem þeim
var trúað fyrir og orðið þjóð
sinni til varanlegrar vansæmd-
ar. „Stórhugur“ þeirra var ráð-
leysi, „bjartsýni þeirra ábyrgð-
arleysi, „framtak" þeirra full-
kominn stráksskapur.
Ég er á móti pólitík hor-
konganna. Það er fyrst og
fremst af því, að mér er annt
um íslenzkar sveitir og tek líf
mitt alvarlega.
Mbl. œtti að lesa sjálft sig.
Vill Mbl. ganga í vörn fyrir
ástandið í byggingamálunum?
Ætlar það að neita þeirri stað-
reynd, að á sama tíma, sem
fjöldi manna býr við ósæmileg
húsakynni og víða er erfitt að
fá spýtu til viðhalds þörfnustu
verkfærum, eru byggðar ýmis-
legar óhófshallir, sumar, sem
vel mættu bíða, aðrar, sem
aldrei ætti að reisa? Vill Mbl.
skýra fyrir mér tiauðsynina á
sumarhöllum Ólafs Thors og
bræðra hans t. d. eða upplýsa
fyrir hverra peninga þessi hús
eru byggð? Eða ætlar það að
halda því fram, að jafnréttiö,
sem Ólafur Thors sagðist vinna
að, og auðjöfnun dýrtíðarinnar,
komi hvort tveggja fram í hús-
næðismálunum?
Mbl. ætti að hugleiða þessar
auglýsingar, sem það sjálft hef-
ir birt undanfarna daga:
„Vill ekki einhver leigja mér
1—2 herbergi og eldhús. Má vera
i kjállara. Vil borga 10 þús.
krónur fyrirfram.“
15. október 1946.
„Villa óskast með 7—10 her-
bergjum aðeins i austurbœnum,
helzt á hitaveitusvœðinu, þarf
ekki að vera. fullgerð, verður
greidd að mestu út í hönd.“
15. október 1946.
„Réttritun“ óbreytt af mér.
„Vil borga 800—1000 kr. á
mánuði fyrir 2ja til 3ja her-
bergja íbúð. Fyrirframgreiðsla
1 eftir samkomulagi. Tilboð merkt
I „Gatan" sendist.“
16. október 1946.
Eða þá þessi auglýsing úr
Vísi:
„Lítill skúr til leigu fyrir ein-
hleypan verkamann."
17. október 1946.
Mbl. ætti að lesa sjálft sig,
áður en það fer að verja jafn-
réttið og blessun dýrtíðarinnar
í húsnæðismálunum.
Einn vantar villu með 10 her-
Erfiðleikar búnaöarins
á Norðurlöndum
Of mikíð að gera. — Of fátt fólk.
Norræn búnaðarsamtök, — Nordens Bondeorganisationers
Centralrád — sem nær yfir Danmörku, Noreg, Svíþjóð og Finn-
land, hafði þing sitt í Kaupmannahöfn að áliðnu sumri. Tíminn
birtir hér grein, sem einn af fulltrúum Norðmanna, Vilhelm
Dietrichson, skrifaði að mótinu loknu. Grein sú birtist i norska
blaðinu Nationen, 23. september.
Þó að greinin sé stutt ber hún það greinilega með sér, að bændur
annars staðar á Norðurlöndum hafa sömu erfiðleika við að etja
og íslenzkir bændur.
þingið sýna, — að Framsóknar-
flokkurinn á allra flokka bezt
samleið með sönnum umbóta-
mönnum og þjóðhollum alþýðu-
vinum, hvernig sem atkvæði
þeirra h^fa áður fallið. Því man
Framsóknarflokkurinn nú
marka þá stefnu, sem þessu fólki
öllu er vel að skapi.
Flokksþingið mun verða
merkur viðburður í stjórnmála-
lífi þessara ára. Það er kallað
saman þegar menn eru óðum
að átta sig og komast til ráðs,
þegar gerviljósaauglýsingar
braskarastjórnarinnar eru
sokknar í sorta og myrkur.
Norræna búnaðarsambandið
hefir lokið fundum sínum í
7
Kaupmannahöfn að þessu sinni.
Það er því ómaksins vert að
eyða einni kvöldstund til að
skrifa niður nokkur atriði.
Eru þessar samkomur ein-
hvers virði? Eigum við að ganga
feti lengra og spyrja sem svo:
Eru þessi samtök yfirleitt nokk-
urs virði?
Það er engin furða þótt menn
spyrji svo, en vandalaust er að
verða fyrir svörum. Innan vé-
banda þessara samtaka eru tek-
in til meðferðar raunhæf við-
fangsefni líðandi dags. Það, er
ekki einungis aukin kynning,
sem þessi mót veita. Þau eru lika
mót hugmynda og vakningar,
sem nær lengra. Miklu skiptir-
ai^ðvitað að þeir, sem þarna
mæta, komi með hefiðarlegan
vilja til starfs og átaka og noti
öll tækifæri, lika veizlur og við-
hafnarstundir til kynningar og
treysti þar með þau bönd, sem
síðar geta orðið líftaugar sam-
starfs og baráttu. Vel notaðar
veizlur eru líka starf.
Á þessu móti voru flutt er-
indi um hag landbúnaðarins á
Norðurlöndum. Nú er meira en
ár frá ófriðarlokum og því þyk-
ir mörgum fróðlegt, að frétta
hvernig endurreisnin gengur.
Bók um dulræn efni
Miðillinn Hafsteinn
Björnsson. Elínborg Lár-
usdóttir safnaði og tók
saman. Útgáfufélagið
Norðri Akureyri, 1946.
Frú Elínborg Lárusdóttir er
mikilvirkur og merkilegur rit-
höfundur. Auk skáldsagna
sinna ritar hún bækur um ýmis
þau efni, sem eru til þess fallin
að vekja menn til umhugsunar
um andleg mál og velferð sálar
sinnar.
Árið 1944 komu út tvær bæk-
ur um dulræn efni frá hendi
þessa höfundar: Hvíta höllin,
frásagnir um dulræna reynslu
sjúklings á Vífilstöðum, einkar
ljúf og hugðnæm bók, harm-
saga að vísu, en verður í frásögn
og meðförum huggunarrit fyrir
alla þá, sem horfast í augu við
dauðann og geta fært sér í nyt
sögu og dæmi þessa sjúklings.
Úr dagbók miðilsins, sem er
önnur bók frú Elínborgar, fja.ll-
aði um miðilinn Andrés P.
Böðvarsson, einn hinn merkasta
sannanamiðil, sem uppi hefir
verið hér á landi í seinni tíð. Var
þar bjargað frá gleymsku og
glötun mörgum stórmerkilegum
frásögnum um miðilshæfileiga
Andrésar, fundi með honum og
ramauknum sönnunum fyrir
framhaldslífinu, sem fengust á
þeim fundum.
bergjum. Annar býður þúsund
krónur á mánuði fyrir 2 her-
bergi og eldhús. Skúr í úthverfi
bæjarins er góður fyrir ein-
hleypan verkamann.
En austur á Þingvöllum rís
einkahótel forsætisráðherra með
sal, sem rúmar 100 manns í sæti.
Skyldi ekki geta verið önnur
ástæða en hatur og meinfýsi
■ til þess, að við alþýðumennirnir
séum fremur móti ríkisstjórn-
inni en með?
Meira um svartan markað.
Vill Mbl. halda því fram, að
nú sé ekki verzlað með peninga
á svörtum markaði í skjóli
þeirrar eyðslu og verðbólgu, sem
leitt hefur af stefnu stjórnar-
innar? í'sjálfu Mbl. var nýlega
auglýst eftir lánsfé, gegn góðri
tryggingu, og boðið að greiða
fyrirfram 16,66% vexti. Svo op-
(Framhald á 3. síðu)
Nú hefir frú Elínborg enn rið-
ið á vaðið og ritað og fært í bún-
ing þriðju bókina um þetta sama
efni, en það er bókin: Miðillinn
Hafsteinn Björnsson. Miðill þessi
er enn starfandi meðal okkar og
á bezta skeiði, og má vænta
þess, að hann sé enn í framför.
Hafsteinn er „trance“- og
skyggnimiðill, og virðist hæfi-
leikum hans einkum beitt til
sannana um framlífið, enda eru
þær undirstaða hinnar spírit-
istisku hreyfingar. Því er nú
svo háttað um spíritismann, að
flestir þarfnast persónlegra
sannana til þess að geta öðlast
sannfæringu. Enn fremur virðist
hæfileikum hans beitt til hjálp-
ar sjúkum og sorgmæddum og
til þess að greiða veg þe,m, sem
yfir um eru komnir, en eiga
örðugt með að átta sig á um-
skiptunum.
Efni bókarinnar getur ekki
orðið rakið í þessu stutta máli.
Hún hefst á inngangi um miðil-
inn, lýsingu á fundunurn, verum
þeim, sem að staðaldri vinna
með honum og gegnum hann
hinum megin frá o. s. frv. í
bókinni eru frásagnir miðiisins
sjálfs um reynslu sína í þessu
efni allt frá barndómi og frá-
sagnir frú Elínborgar um upp-
naf miðilsþjálfunar hans Meg-
inefni bókarinnar er aragrúi
lýsinga af miðilsfundum og því,
sem þar gerist, og úir og grúir
þar af ramlega vottfestum
sönnunum, og koma margir
merkir núlifandi menn þar við
sögu sem vottar. Það væri
næsta erfitt að gera upp á milli
einstakra kafla bókarinnar. Þó
held ég, að kaflinn: Maður
Mannsson muni vekja einna
mesta eftirtekt.
Bók þessi mælir með sér sjálí'
hjá öllum þeim, sem finna með
sér þörf til þess að kynnast
þessum málum, og hún er til
þess fallin að geta orðið mörg-
um manni styrkur og staðfest-
ing þess, sem flestir vona: að
eiga kost endurfunda við dána
ástvini. Þegar allt kemur til alls,
er ást til manna hið eina, sem
nokkru máli skiptir fyrir hvern
einstakling, þegar hann leggut
upp í hina síðustu miklu ferð.
Jónas Þorbergsson.
Alls staðar eru sömu viðfangs-
efni og vandamál. Ofmikið að
gera. — Of fátt fólk. Straumur-
inn liggur í öllum löndum frá
sveitum til bæja. Það bitnar á
öllum greinum landbúnaðarins.
Bændurnir og þó ennfrekar
bændakonurnar, strita til hins
ýtrasta, og jafnvel meira en það,
og hvort mönnum líkar betur
eða verr dregst framleiðslan
saman. Garðrækt og grænmetis-
framleiðsla minnkar, akrarnir
fara í órækt.
Hauch, hinn mikilsvirti,
sjötugi formaður landbúnaðar-
ráðsins danska, lagði þunga á
orðin, þegar hann sagði, að ef
svona héldi áfram, bitnaði það
ekki aðeins á afkomu búnaðar-
ins, heldur Danmerkur í heild.
Erindi og umræður um þetta
mikla mál voru hófsamar og
með vísindalegum virðuleik, en
það deyfði ekki þann áróður,
sem í þeim lá. Það er um að gera
að allir skilji hvert það leiðir, ef
landbúnaðurinn er ekki sam-
keppnisfær um vinnuafl. Hver
sú þjóð, sem yfirgefur landbún-
aðinn og hallar sér að iðnaðin-
um í þess stað, mun finna til
þess, að hún fer út á hálar
brautir.
Þarna kom fram fræðsla um
ýmsar hliðar á rekstri lantíbún-
aðarins eins og nú standa sakir.
Það var talað um ræktun
skömmtun, fjárhagsmál o. s. frv.
Finnland er verst statt þessara
fjögurra landa. Vesalings land
og vesalings fólk. Kúm hefir þar
fækkað um 350 þúsund. Korn-
uppskeran hefir minnkað ná-
lega um helming og heyfengur
um þriðjung. Finnar verða að
ilytja inn landbúnaðarvövur i
stórum stíl. Eigin framleiðsla
dugar þeim varla að einum
þriðja.Það bar á góma.að í fyrra
voru fjórir dagar í viku mjólk-
urlausir í Helsinki. Nú er betur
ástatt,en versnar með vetrinum.
Framleiðslan hefir að sönnu
aukizt, en þó ekki nema um
6% meðan vinnulaun hafa
hækkað um 34%. Hagur land-
búnaðarins er því erfiðuv.
Að mörgu leyti var bjartara
yfir Sviþjóð, — ég var nærri
farinn að segja auðvitað. En þó
var það þar, — ég skrifaði það
niður jafnóðum, — að hagurinn
batnaði í fyrra en hrakaðí aft-
’.k nú. Þar er hámark á kaup-
gjaldi við landbúnað, en greiðsi-
urnar voru hærri i framkvæmd.
Sama átti sér stað í Danmörku.
Ætli við þekkjum það ekki líka
í Noregi?
Ánægðir hlustuðum við á það,
að enginn öfundaði bændur af