Tíminn - 22.11.1946, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARIN8SON
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKN ARFLOKKURINN
Slmar 33S3 og U73
PRENT8MEÐJAN EDDA hj.
RITSTJÓRA8KRIPSTOFOR
EDDHE 'SL LlnH jgðtu 9 A
Slmar 2353 og 4373
APGREaDSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKlvIPSTOPi' ■
EDDUHÚSL Llndargðtu OA
Slml 2323
30. árg.
Reykjavík, föstudagmn 23. nóv. 1946
215. bla«
Heimavistarhús
fyrir meira en
150 nemendur
Vegleg bygging í smíðum við Menntaskólann
á Akureyri.
Síðastliðinn fimmtudag var hornsteinn lagður að hinu nýja
heimavistarhúsi menntaskólans á Akureyri. í tilefni af því fór
fram hátíðleg athöfn. Sigurður Guðmundsson skólameistari lagði
hornsteininn, en prófessor Guðjón Samúelsson flutti lýsingu á
húsinu. Kvöldið áður hafði verið boð inni hjá skólameistara, og
rakti hann þar aðdragandann að byggingunni og þýðingu henn-
ar fyrir starfsemi skólans.
Glundroðinn á Alþingi er ávöxtur af
fjármálastjórn og uppgjöf Sjálfst.fl.
Háskólafyrirlestur
um hamingjuna
Næsta sunnudag hinn 24.
þ. m. flytur Símon Jóh. Á-
gústsson fyrirlestur kl. 2 í há-
tðasal háskólans, og fjallar
hann um lífshamingjuna.
Segir svo um efni fyrirlest-
ursins í fréttatilkynningu,
sem blaðinu hefir borizt:
® Bygging heimavistarinnar viS
Menntaskóla Akureyrar er orð-
in mjög aðkallandi nauðsynja-
mál. í gamla skólahúsinu búa
nú á vetri hverjum um 70 nem-
endur í heimavist, en telja má
að ógerningur sé að notast öllu
lengur við þetta húsnæði, ekki
sízt vegna mikillar eldhættu,
auk þess, sem það er alltof lítið.
Annað hvort varð því að leggja
heimvistina við skólann niður,
svo bagalegt, sem það hefði ver-
ið við Akureyrarskóla, þar sem
langflestir nemendanna eru
utan af landi, eða byggja nýtt
hús fyrir þessa þýðingarmiklu
starfsemi.
Á fjárlögum 1 fyrra fékkst
fjárveiting til byggingarinnar,
að upphæð 500 þús. krónur, en
alls er gert ráð fyrir að húsið
muni kosta þrjár og hálfa milj.
Húsið verður reist á lóð skólans,
fyrir vestan sjálfa skólabygg-
inguna. En framkvæmdir hóf-
ust í ágústmánuði síðastl. og er
nú búið steypa upp eina álmu
hússins.
Húsið verður 11 þúsund rúm-
og því langstærsta
Hamingjuþrá manna er eitt
af hinum eilífu viðfangsefnum
heimspekinnar. Allt frá grárri
fornöll fram á þennan dag hafa
hafa ýmsir séð í henni hinzta
tilgang mannlífsins, æðsta
markmið þess. Allir menn þrá
hamingju, þótt þeir ieiti henn-
ar á ólíkan hátt. Réttur manna
til að leita og njóta hamingj-
unnar á þann veg, sem hver tel-
ur sér bezt henta, hefir jafnvel métrar
verið talinn til augljósra o g bygging á Norðurlandi að gólf
meðfæddra mannréttinda, sem fieti. Aðalbyggingin, nyrðri hlut-
verða ekki af hendi látin. | inn> er 47,59 m. á lengd og 11,96
Fyrirlesarinn rekur nokkrar m á breidd) en syðri hlutinn er
helztu kenningar heimspekinga 9 6 m> að breid(i. Alma til vest-
um þetta efni og reynir því urs yerður 17,6 m. að lengd og
næst að komast að, i hverju 3 33 m að hreicld. Þessar álmur
hamingjan er fólgin og hvemig eru þrjár hæðir auk kjallara.
við eigum að leita hennar. Ham- Alma til suðurs er 24,8 m. að
ingjan fylgir svölun óska okkar lengd, 9,6 m. að breidd og er
og hvata, hún kemur, þegar við hdn jqaiiari og tvær hæðir. Er
höfum náð eftirsóknarverðu bygging þessa hluta hafin.
markmiði. Því æðra gildi, sem
markmiðið hefir, því dýpri er
I kjallara verða eldhús,
geymslur, borðstofa fyrir 200
hamingjan. En við finnum ekki manns og bókasafn fyrir 20 þús.
fullsælu í neinu einu. Til þess bindi. Á hæðunum verða 76
að verða hamingjusamur, þarf
maðurinn að fullnægja öllum
hvötum sínum og óskum, sem
nemendaherbergi, hvert fyrir
tvo nemendur. Skiptast nem-
endaíbúðirnar í 9 deildir, 7 fyrir
hann skúíta nokkru máli. Skilst! Pilta, en 2 fyrir stúlkur. Hverri
af þessut hve mikilvægt er að
kunna að stilla óskum sínum í
hóf og setja þeim skynsamleg
takmörk. Reynslan virðist
sanna, að hamingjan er fylgi-
nautur auðugs og fullkomins
lífs, en hún fölnar og snýst
jafnvel í þjáningu, ef menn
leita hennar stöðugt sjálfrar
hennar vegna.
ERLENDAR FRÉTTIR
í stjórnmálanefnd þings sam-
einuðu þjóðanna hefir undan-
farið verið rætt um þá tillögu
Rússa, að sameinuðu þjóðirnar
gefi upp þánn herafla, sem þær
hafa utan heimalands síns, þó
ekki i þeim löndum, sem þær
hafa verið í ófriði við. Fulltrúi
Bandaríkjanna hefir lagt til, að
tillögunni verði breytt þannig,
að sameinuðu þjóðirnar verði að
gefa upp allan herafla sinn.
f Bandaríkjunum hófst í gær
verkfall 400 þús. kolanámu-
manna. Stjórnin hefir ákveðið
að stefna aðalverkfallsforingj-
anum, John Ilwis, þar sem
hún telur aðgerðir hans ólög-
legar.
deild fylgir baðherbergi, fata-
geymsla, svalir og svalaherbergi,
sem ætlað er fyrir fata- og skó-
hreinsun. Dagstofa og lesstofa
er sameiginlegt fyrir allar d.eild-
ir, en auk þess fylgir stúlkna-
(Framhald á 4. síSu)
GÓÐUR EIGINMAÐUR
Furðuleg skrif um Al-
þingi í Morgunblaðinu
í forustugrein Morgunblaðsins í gær er ráðizt harkalega gegn
Alþingi, og það hrakyrt fyrir að hafa ekki myndað nýja ríkis-
stjórn eftir meira en mánaðarsetu. „Hverju mannsbarni er
ljóst“, segir blaðið, „að meðan ekki er til í landinu sterk ríkis-
stjórn, sem tekur forustuna á Alþingi og leysir hin aðkallandi
vandamál, getur ekki annað verið framundan en algert hrun
atvinnuveganna“. Síðan bætir blaðið við: „Ef þingmenn ekki
skilja þetta, þá er áreiðanlega fyllsta þörf á, að sálfræðingur
athugi þá“.
f sumar var óvenjulega rigningasamt í Englandi og urðu víða mikil vatns-
flóð. Meðfylgjandi mynd gefur nokkra hugmynd um þetta, en á henni
sézt Attiee forsætisráðherra vera að hjálpa konu sinni yfir götu, sem er
undir vatni.
Athugun á Svíþjóðar-
bátunum
Samgöngumálaráðherra hefir
nýlega skipað nefnd sérfróðra
manna, til að hefja rannsókn
út af Borgeyjarslysinu.
Er nefnd þessari falið að
rannsaka sjóhæfni og traust
leik Svíþjóðarbátanna, sem
byggðir eru eins og Borgey var,
en þeir eru alls sjö að tölu.
í nefndinni eru þeir: Ólafur
Sveinsson skipaskoðunarstjóri,
Pétur Sigurðsson, kennari við
Sjómannaskólann, Hafliði Haf-
liðason skipasmiður, Sigurður
Ólafsson gjaldkeri, tilnefndur
af Sjómannafélagi Reykjavikur
og Guðbjartur Ólafsson hafn
sögumaður, tilnefndur af Far
manna- og fiskimannasamband
lnu.
Helgafellsútgáfan
efnir til bókasýningar
Tveir sýningargcstir fá daglega eintak af
hinni myndskreyttu Brennu-IV|álssögu.
Helgafellsútgáfan opnaði í gær bókasýnlngu mikla i Lista-
mannaskálanum og mun hún verða opin almenningi nú um
skeið. Eru þar sýndar bækur þær, sem Helgafellsútgáfan hefir
gefið út, og ýmsar þær nýjungar, er hún hefir beitt sér fyrir í
íslenzkri bókagerð. Er þessi sýning merkileg um margt og hin
myndarlegasta.
Þórður Sveinsson
látinn
Þórður Sveinsson prófessor
andaðist í fyrrinótt. Hann var
fæddur 20. des. 1872 að Geit-
hömrum í Svínadal. Hann var
yfirlæknir geðveikrahælisins á
Kleppi í rúmlega 30 ár og kenn-
ari í læknaskólanum og síðar
háskólanum um fjölmörg ár.
Þessa mæta manns verður nán-
ar getið síðar hér í blaðinu.
Verzlunarmenn stofna
samvinnubyggingar-
félag
Meðlimir Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur hafa stofnað
með sér samvinnubyggingarfé-
lag, og var stofnfundur þess
haldinn í fyrradag.
Stofnendur eru 107 alls. Á
fundinum var kosin stjórn og
skipa hana þessir menn: Carl
H. Sveins, Þorsteinn Bernharðs-
son, Gunnar Pétursson, Hall-
grímur Sveinsson og Agnar
Lúðvíksson. Einnig voru kosnir
varamenn í stjórn. Þeir eru:
Hjörtur Hansson, Gústaf Sveins-
Auk mikils fjölda bóka, sem
þarna eru til sýnis, eru þarna
sýndar teikningar þær, sem
Ragnar Jónsson, eigandi og
forstöðumaður Helgafellsútgáf-
unnar, hefir látið íslenzka
listamenn gera i skrautútgáf-
una af Njálu og Grettlu, mynd-
ir Jóns Engilberts í viðhafnar-
útgáfuna á verkum Jónasar
Hallgrímssonar, teikningar Ás-
geirs Júlíussonar i Fögru veröld
Tómasar Guðmundssonar og
teikningar eftir Örlyg Sigurðs-
son, gerðar til skreytingar
væntanlegri bók, sem í verða
íslenzkar öfugmælavísur.
Töflu hefir verið komið fyrir
í miðjum salnum, þar sem sjá
má bókaútgáfu nokkurra þjóða
í hlutfalli við fólksfjölda. ís-
lendingar standa langfremstir í
þessu efni. Næstir þeim koma,
af þeim þjóðum, sem þarna eru
teknar með, Danir — með rösk-
an þriðjung, miðað við fslend-
inga. Hollendingar eru hinir
þriðju í röðinni. Síðan Norð-
menn, Svíar, Svisslendingar,
Englendingar og loks Banda-
ríkjamenn.
Þá hefir verið gerð þarna í
sýningarsalnum sérstök „Helga-
fellsstofa". Er hún útbúin sem
(Framhald á 4. síðu)
Hvers vegna er hrun X-
yfirvofandi?
Þegar nánar er aðgætt, mun
það ekki þykja ofsagt, að þessi
árás komi úr ótrúlegustu átt.
Hver er ástæðan til þess, að
stjórnarmyndun má ekki drag-
ast í fáa daga, ef ekki á að
verða „algert hrun atvinnuveg-
anna?“ Ástæðan er einfaldlega
sú, að undir stjórnarforustu
Sjálfstæðisflokksins hefir verið
stefnt út í stórfeldasta fjár-
■ hagsöngþveiti, er hér hefir
þekkzt. Það hefir verið hugsað
um það eitt að hlúa að heild-
sölum og húsabröskurum og
dýrttíðin hefir verið síaukin í
I því skyni, unz svo er komið, að
útgerðin er stöðvuð, þrátt fyrir
fimmfallt fyrirstríðsverð. Öllum
hinum mikla gjaldeyri, sem
þjóðin eignaðist á stríðsárunum,.
hefir verið eytt af sömu ástæðu.
Útgjöld ríkisins hafa verið.
margfölduð, unz þau eru orðin
; meira en tífallt hærri en fyrir
Istríð. Fjárlögin, sem liggja fyrir
j þinginu, eru með 40—50 milj.1
kr. raunverulegum tekjuhalla.,
Fjármagn vantar svo hundruð-
um milj. kr. skiptir til nauð-
synlegra atvinnuframkvæmda
og byggingarframkvæmda með-
an braskararnir hafa fullar |
hendur fjár og ráðstafa því eftir
vild sinni. Næstum ekkert er
gert til þess að stöðva sívax-
andi fjárflótta úr landinu og er
vafalaust búið að flytja tugi
milj. kr. úr landinu með beinni
og óbeinni aðstoð ríkisvaldsins.
Svo koma mennirnir, sem eru
valdir að þessu gífurlega öng-
þveiti, og láta blöð sín æpa að
þinginu fyrir það, að það skuli
ekki á fjórum vikum hafa fund-
ið ráð gegn þeim vandkvæðum,
er hér hefir verið stofnað til.
Tæplega er hægt að hugsa sér
vesællegri og ódrengilegri til-
raun sökudólga til að reyna að
koma af sér sökum yfir á aðra.
son og Ólafur Stefánsson. Stjórn
félagsins hefir ekki ennþá skipt
með sér störfum.
Uppgjöf Sjálfstæðisflokksins.
Sagan er þó ekki öll sögð með
þessu. Sjálfstæðisflokkurinn lof-
aði þjóðinni traustri og glæsi-
legri forustu, ef hún veitti hon-
um brautargengi í kosningun-
um í vor. Sama gerðu hinir
stjórnarflokkarnir. Þjóðin lét
blekkjast. Hverjar hafa svo orð-
ið efndirnar? Eftir að stjórnin
baðst lausnar, var það sjálfsögð
skylda stærsta þingsflokksins
að hafa forustu um stjórnar-
myndun. Forseti íslands sneri
sér líka til hans í þessu skyni.
Hvernig brást hann svo við
þessari skyldu sinni, þegar erf-
iðleikarnir af stjórnarstefnu
hans steðjuðu að? Hann rann
af hólmi og skoraðist undan að
láta nokkurn af sínum mönn-
um reyna stjórnarmyndun. For-
seti greip því til þess neyðar-
úrræðis — eftir tillögu Sjálf-
stæðisflokksins — að skipa sam-
eiginlega nefnd flokkanna til að
athuga möguleika fyrir mynd-
(Framhald á 4. síðuj
Stefán Jóhann
gegn Alþýðubl.
t Alþýðublaðinu er því liald-
iS fram í gær, aS þaS sé alrangt
hjá Tímanum, að ólíkra sjón-
armiða hafi gætt á Alþýðu-
flokksþinginu um afstöðuna til
braskaravaldsins.
Tíminn vill í tilefni af þessu
minna á ^ftirfarandi ummæli í
ræðu Stefáns Jóhanns, þegar
hann setti flokksþingiS (sjá Al-
þýðubl. 14. þ. m.):
„ÞaS leiðir af sjálfu sér, að í
lýðræðisflokki eins og Alþýðu-
flokknum eru oft talsvert mis-
munandi skoðanir uppi og átök
hljóta að verða um afgreiðslu
mála. En gæta þarf þess mjög
að varast, þótt umræður verði
um slík efni, að ekki ieiði þær
til þess, að menn vilji ekki hlíta
samþykktum flokksins og skipu-
lagsbindi sig þar í hópa til þess
að vinna þar innan flokksins.
Slíkt er mjög hættulegt og get-
ur staðið flokknum mjög fyrir
þrifum“.
Alþýðublaðið getur heimskað
sig á því að halda því fram, að
Stefán Jóhann hafi sagt þessi
aðvörunarorð út í bláinn og al-
veg að tilefnislausu. En al-
menningur veit, að þessum um-
mælpn Stefáns var fyrst og
fremst beint að þeim Gylfa Þ.
Gfslasyni og Hannibal Valdi-
marssyni, vegna andstöðu
þeirra gegn því, að Alþýðu-
flokkurinn héldi áfram að þjóna
braskarastéttinni, eins og hann
hefir gert tvö undanfarin ár.
Það er líka kunnugt, að um
þessi mál náðust engar sættir á
flokksþinginu. Hinn íhaldssam-
ari hluti flokksins, undir for-
ustu Ásgeirs Ásgeirssonar, vill
halda áfrtim samvinnunni við
braskarana. Hinir róttækari AI-
þýðuflokksmenn, eins og Jón
Blöndal, Hannibal Valdimars-
son og Gylfi Þ. Gíslason, vilja
hins vegar hefja baráttu gegn
braskarastéttinni og ekkert
samneyti við hana eiga. Það
sýnir bezt í hvorum fylkingar-
arminum ritstjóri Alþýðublaðs-
ins er, að hann reynir að telja
lesendum sínum trú um, að
Framsóknarflokkurinn sé meiri
íhaldsflokkur en Sjálfstæðis-
flokkurinn, og byggir það á
þeim rökum, að Framsóknar-
flokkurinn hefir ekki viljað taka
þátt í stjórnarsamvinnu, sem
fyrst og fremst hefir hlúð að
braskaravuldinu, svo að at-
vinnuvegirnir eru nú stöðvaðir
og ekkert fé er til nýsköpunar-
innar. Ritstjóri Alþýðublaðsins
er auðsjáanlega að undirbúa
með þessu nýja flatsæng Al-
þýðuflokksins og braskaranna,
en óliklegt er, að hinir óbreyttu
liðsmenn Alþýðuflokksins fylgi
honum ti slíkra skemmdar-
verka gegn launastéttunum og
smáframleiðendum landsins.
Hljóðfærahúsið 30 ára.
Hljóðfærahús Reykjavíkur átti þrjá-
tíu ára starfsafmæli í gær. Er það
fyrsta verzlunin hér á landi, sem
verzlaði með hljóðfæri aðallega. —
Stofnandi verzlunarinnar er frú Anna
Friðriksson, sem rekið hefir hana
siðan.