Tíminn - 30.11.1946, Blaðsíða 2

2
TÍMINIV, laiigardagtnn 30. nóv. 1946
221. blað
Lauc/ai'daí/ur 30. nóv.
Hvað verður úr þessur
Allra augu mæna nú til Al-
þingis. Nú finna menn, að þar er
skjótra aðgerða þörf og mynd-
arlegra, en fátt fréttist þaðan.
Að sönnu hefir 12 manna nefnd
setið alllengi, en engan sýnileg-
an árangur hefir það borið.
Hins vegar vita menn, að hag-
fræðinganefndin hefir lokið
störfum, en með álit hennar er
farið eins og „viðkvæm utan-
ríkismál“.
Sýndist þó eðlilegt að sumt
af því a. m. k. væri birt alþjóð,
þegar í stað. Það virðist t. d.
vera þjóðinni meinlítið, þó að
hún fengi að heyra nvernig
gjaldeyrismál hennar standa að
áliti hagfræðinganna. En það
er e. t. v. einhver hópur manna,
sem telur sér slíkar upplýsing-
ar ekki bagalausar, og þeirra
vilji og þeirra hagsmunir eru
teknir fram yfir vilja og hag
alþjóðar eins og oftari.
Þjóðviljinn hefir að vanda
verið kokhraustur og djarfmáll
í haust. Sá hefir nú ekki skafið
utan úr því, sem íhaldið hefir
féngið hjá honum. Samstarfs-
mönnunum í stjórninni hefir
verið brigzlað um að stefna
sjálfri „nýsköpuninni“ í háska,
auk alls annars. Og formaður
smastarfsin^, Ólafur Thors,
hefir fengið ljóta lýsingu. Hann
væri svo óábyggilegur, missögull
og skreytinn, að engu orði hans
væri trúandi. Hátíðleg loíorð og
skrifaðir samningar þessa
manns væru einskis virði. Jafn-
framt hefir svo blaðið flóð í
tárum af ást og umhyggju
fyrir alþýðustéttunum, og síð-
ast í fyrradag er þar grein um
það grátlega ástand, að flokk-
ar fólksins skuli ekki geta sam-
einazt gegn Ólafi Thors og
mö.nnum hans, sem hafi sölsað
öll þýðingarmestu málin undir
sig og svíkið þjóðina í tryggð-
um, bæði i sjálfstæðismálum
og fjármálum.
Svona er nú skrifað, en meðan
þessu fer fram, eru fulltrúar
flokksins þaulsætnir á laun-
stefnum með Ólafi Thors, og
vinna þar með honum að því að
semja nýja plötu og koma sam-
an nýjum auglýsingum. Ólaf-
ur tekur ekki nema hóflegt
mark á skrifum Þjóðvíljans.
Hann veit hvað kverkablástur
er, og þekkir eðli froðunnar.
Hann þolir því vel að sjá í Þjóð-
viljanum, að það sé furðulegt,
að nokkur skuli ætlast til þess,
að Ólafur Thors sé talinn heið-
arlegur stjórnmálamaður.
Ólafur Thors leggur sig mjög
eftir sáttum við Sósíalista þessa
dagana. Hann treystir sér til
að geta teygt sinn flokk býsna
langt. Ef hann neyðist til að
semja um eitthvað, sem á að
vera hnekkir fyrir braskara-
valdið, segir hann sínum mönn-
um: Annaðhvort gerum við
þetta sjáifir, eða það verður
gert án okkar. Og þið vitið, að
okkur hefir tekizt að framfylgja
háum skattstiga, þannig að
menn hafa getað komið sér upp
sumarbústað fyrir hálfa milj-
ón á einu ári, án þess að safna
skuldum eða spara í nokkru.
Þá skilur flokkur braskar-
anna, að það er um að gera,
að þeir hafi framkvæmdavald-
ið.
Um Alþýðuflokkinn er Ólafur
ekki hræddur. Hann treystir
því, að hann fái 7 atkvæði á
Alþingi fyrir þau rúmlega 100
atkvæði, sem hann lánaði Ás-
r
/f ítðaíanqi
Morgunblaðið lagast.
•Dálítið er Mbl. farið að lag-
ast í umræðum um gjaldeyris-
málin og grobbstjórnina. Nú
segir það, að samið hafi verið
um að verja verulegum hluta
erlendu innstæðnanna til öfl-
unar nýrra tækja, en hingað til
hefir það sagt meginhluta. Það
er eins og það sé farið að skilja,
að 3 séu ekki nema verulegur
hluti af 12, — ekki meginhlut-
inn, eins og það hefir sagt
hingað til. Þetta er strax í átt-
ina. Ekki má nú heimta of mik-
ið í einu.
Mbl. og áfengismálin.
Mbl. birti leiðara um áfengis-
málin núna í vikunni. Efni hans
er í stuttu máli það, að allar
þessar áfengismálatillögur á Al-
þingi séu einskisvirði eða verri
en það. Tvennt sé alvarlegt við
áfengismálin: Ofdrykkjumenn-
irnir, sem ættu að vera í sjúkra-
húsi, og vínnautn unga fólks-
ins. Það eigi ekki að þola
drukkna menn á samkomum.
Þetta síðasta var furðu vel
mælt, svo þvælulegt, sem var á
undan. En gott er það, að Mbl.
finnur til þess, að drykkju-
skapurinn getur gert menn að
aumingjum. Nú skal því góða
blaði bent á, að það þykir næsta
fávíslegt að miða baráttu sína
við afSra sjúkdóma við það eitt,
að vista þá, sem orðnir eru
aumingjar, í hælum. Þvert á
móti er rösklega reynt að hafa
uppi á þeim, sem eru smitberar
og sýkja út frá sér, og þeir eru
jafnvel sviptir frelsi sinu og
einangraðir á hælum, þó að
þeir séu svo vel af guði gerðir,
að þeim verði aldrei illt. Þetta
er samt gert, svo að þeir sýki
ekki aðra. Þetta er gert fjöld-
anum til öryggis, af því hér eru
hættulegir menn á ferð.
Það væri æskilegt, að Mbl.
vildi hugleiða þessar staðreynd-
ir og byggja svo næstu greinar
sínar um ofdrykkjusjúklingana
og málefni þeirra á þeim hug-
leiðingum. Það er alltaf gott ef
menn vilja hugsa áður en þeir
tala.
Hvað hafa þeir gert?
Mbl. er enn með þann ó-
þverraróg, að Framsóknarmenn
hafi spillt fyrir dilkakjötssöl-
unni í fyrra eftir mætti. Einu
rökin, sem það hefir fram að
færa í því efni eru þau, að Dag-
ur sagði, að menn spöruQu kjöt-
kaup eftir fremstu getu, vegna
óvissu þeirrar, sem ríkti um til-
högun niðurgreiðslu o. fl. Þess-
um gömlu kjötverkfallskemp-
um og grasösnum, sem bera á-
byrgð á fyrirkomulagi kjötsöl-
unnar í ár og í fyrra, fer sann-
arlega annað betur en svona
rógburður. Eða hvenær hafa
þeir reynt að örva sölu á ís-
lenzku kjöti?
geiri vini sínum, og Hannibal
og Gylfi verði bara venjúlegir
fimmmenningar, sem enginn
þurfi að taka mark á eða hafa
óþægindi af. Og kommúnist-
arnir ættu að sjá það, að fjár-
hagslegt hrun og yfirgangur
braskaravaldsins er heppileg
forræktun á jarðvegi byltingar-
innar.
Til frekari áréttingar er svo
Morgunbl. látið birta langar
greinar um „nytsama sakleys-
ingja“ í þjónustu kommúnista
í framandi löndum.
Þannig deplar Ólafur Thors
augunum framan í þessa vini
sína, ef í þeim kynni að leynast
austrænt blóð.
Hvað kemur næst?
Mbl. segir, að Tímaliðar hafi
varað bændur við að selja hross
á pólska markaðinn. Ekki var
það Tíminn, sem kom því til
leiðar með útvarpsauglýsingu,
að bændur ráku hross sín á af-
rétt, en það varð til þess, að
sumir náðu ekki til þeirra, þeg-
ar markaðirnir voru haldnir.
Mbl. mun ekki takast að
benda á, að Tíminn hafi með
einu orði spillt fyrir sölunni til
Póllands, hvorki með því að
segja hana óglæsilegri en hún
er, né heldur að loka augum
manna fyrir því, að hrossastofn
landsmanna er kvíðvænlega
mikill.-
Nytsamir sakleysingjar.
Þessi klausa er í Mbl. í fyrra-
dag, feitletruð:
„Því miður er fjöldi manns
hér á landi, sem í augum kom-
múnista eru nytsamir sakleys-
ingjar. Það eru þeir, sem trúa
fagurgala og falsi kommúnista
um lýðræði og mannréttindi.
Þessir menn styðja oft kom-
múnista, þó þeir séu andvígir
stefnu þeirra í raun og veru og
eru stundum beztu stuðnings-
mertji þeirra að lyfta þeim í
valdastólinn. Enginn íslend-
ingur ætti að láta kommúnista
hafa sig að „nytsömum sak-
leysingja".
Hverjir skyldu nú eiga þessa
sneið?
Þú skalt ekki ljúgvitni bera.
Það myndu þykja rangir
reikningar, ef bóndi, sem hefði
stundað vegavinnu í þrjá mán-
uði teldi ekki laun sín þar með
öðrum tekjum sínum, eða út-
gerðarmaður sleppti alveg nið-
ur tekjum af sumum greinum
aflans af skipi sínu,. þegar þeir
teldu fram árstekjurnar i heild.
Þó að allar tölur væru réttar,
svo langt sem þær næðu, væri
þó skýrslugerðin fölsk og niður-
stöður rangar, því að veiga-
miklum liðum, sem með ættu að
vera í dæminu, væri alveg
sleppt.
Þannig eru reikningar Odds
Guðjónssonar, þeir sem síðan
eru uppistaða í leiðurum Mbl.
Það vantar ekki að tölurnar séu
réttar, en það vantar sumar
þeirra. Svo bregzt maöurinn
illa við, þegar sagt er, að hann
beri ljúgvitni í gjaldeyrismál-
unum. Hann bendir á það, að
tölurnar séu réttar. Það eru þær
að vissu leyti, en þær eru ófull-
nægjandi og gefa alveg ranga
hugmynd. Og þegar maðurinn
segir svo, að þarna sé komin
öll gjaldeyrisnotkunin 1 tvö ár,
þá er það rangt. Þá skrökvar
hann. Þá ber hann ljúgvitni í
gjaldeyrismálunum, alveg eins
og sá telur rangt fram, sem
sleppir sumum tekjuliðunum,
(FramhalcL á 4. síðu)
HVQRIR ERU SLEFBERAR?

Ég hefi stundum boðið Mbl.
rökræður um þjóðmál og hazl-
að því hólmgönguvöll um á-
kveðin deilumál. Það hefir
aldrei orðið við slíku, en jafnan
notað dylgjur, undanbrögð og
vífilengjur, þar sem hafa skyldi
rökræður um málefni.
Mbl. birtir í dag forustugrein
undir nafninu „Tímans" tönn.
Vegna þess, að ég er andstæð-
ingur blaðsins, vil ég biðja
menn að lesa þá grein, og mun
flestum ofbjóða óþverrinn.
Trúi ég engum nema Jóni
Pálmasyni til að hafa samið,
þó að ábyrgðin sé Valtýs.
í þessari grein er ég kallaður
„einn helzti slefberi Tímans“,
og sagt, að ég hafi gefið í skyn
„að Pétur Magnússon hafi
komið á þeirri reglu, að hafa
vínveitingar í opinberum veizl-
'um og einnig hinu, að ráð-
herrar og forsetar Alþingis fái
áfengi með kostnaðarverði".
Þetta er bláköld lygi hjá blað-
inu. Ég tók það glöggt l'ram í
grein minni, að þessi siður væri
eldri en ráðherradómur Péturs
Magnússonar og ræddi t. d. um
venjur á skömmtunartímanum
í því sambandi. Hélt ég þá Mbl,-
menn ekki svo fáfróða, að þeir
héldu, að Pétur hefði verið ráð-
herra þá. Hér ,er því annað-
hvort um að ræða, meiri fá-
fræði og heimsku hjá greinar-
höfundi Mbl. en mig gat órað
fyrir, eða blátt áfram vísvitandi
ósannindi,
Ég gat búizt við því, að ein-
hverjum myndi svíða, að á-
fengismálin væru nefnd eins
og ég gerði. En ég hefi aldrei
fundið hjá mér hvöt til að
skrifa grein, til að koma mér
í mjúkinn hjá spilltum brenni-
vínsberserkjum, og þykir vel að
þeim svíði undan penna mín*-
um. Það er svo óendanlega lít-
ils virði, þó að Mbl. kalli mig
slefbera, hjá því, ef eitthvað
gæti þokazt til hins betra í á-
fengismálunum.
En ég vil skora á Mbl. að færa
rök að því, sem það fullyrðir
nú, að „forsetabrennivínið“ hafi
tíðkazt alla tíð síðan bannið
var upphafið. Ég hefi það fyrir
satt, að sú tilhögun hafi verið
tekin upp á tímum utanþings-
stjórnarinnar, en alls ekki tíðk-
azt meðan áfengisverzlunin
heyrði undir Framsóknarmann.
Fyrst ég fór að skrifa um
þessa ómerkilegu grein, er rétt
að gera henni betri skil, og
sýna hver helztu rökin eru hjá
blaði forsætisráðherrans. Þau
eru þessi, auk þess sem þegar er
nefnt, að Tímamenn hafi
spillt fyrir kjötsölu í fyrra og
yfirleitt kjötmarkaðinum nú,
með því að spilla hrossasölu til
Póllands.
Þetta er hvorttveggja tilhæfu-
laus rógur.
Síðan er minnzt á skrif Tím-
ans um launagreiðslur til stjórn-
ar síldarverksmiðjanna. Ef Mbl.
raunverulega vill ganga í vörn
fyrir þær tölur og tilhögun, þá
mun ég vera til með að ræða
það með rökum, m. a. bæði
ferðakostnað, dvalarkostnað og
símkostnað stjórnarherranna.
Síðast vitnar svo blaðið í
útreikninga Odds Guðjónssonar
um gjaldeyrismálin. Hélt ég þó,
að fáir myndu flíka þeim nú
orðið, og er hvorki Oddi né Mbl.
greiði gerður með því að minna
á þau efni.
En hér er ekki röksemdunum
fyrir að fara.
Ég vil hér ennþá skora á Mbl.
að rökræða við mig þau efni,
sem þessi forystugrein víkur að.
1. Kj ötsölumálin og afskipti
flokkanna af þeim.
2. Hrossasöluna til Póllands,
auglýsingarnar og framkvæmd.
3. Launagreiðslur og kostn-
að vegna stjórnarherra Síldar-
verksmiðja ríkisins.
4. Áfengismálin.
5. Gjaldeyrismálin, hvernig
með gjaldeyrinn hefir verið far-
ið síðustu tvö ár og hvernig nú
er ástatt.
Ef að líkum lætur mun Mbl.
ekki hætta sér í rökræður, nú
fremur en fyrri. En hitt vænti
ég að verði sjálfu því verst, ef
það heldur áfram' sama hætti
og í dag að beita fyrir sig rök-
þrota vesalingum, sem úr
skúmaskotum beita rógglefsum
og rangfærslum í garð þeirra
manna, er sagt hafa sannleika,
er þeim svíður undan.
28. nóvember 1946.
Halldór Kristjánsson.
SKULI GUÐMUNDSSON:
ÁSGEIR JÓNSSON
frá Gottorp sjötugur
eitt ár hjá þeim hjónum Sig- Stóru-Borg, og Ólafur, nú bú-
urði Jónssyni, síðar ráðherra, settur á Hvammstanga.
Ásgeir Jónsson, fyrrum bóndi
í Gottorp, er 70 ára í dag. Hann
er fæddur á Þingeyrum 30. nóv.
1876, sonur Jóns Ásgeirssonar
og Signýjar Hallgrimsdóttur.
Faðir hans og afi, Jón á Þing-
eyrum og Ásgeir, bóndi og al-
þingismaður, Einarsson frá
Xollafjarðarnesi, voru báðir
þjóðkunnir menn. Ætt þeirra
má rekja til bænda og presta í
Strandasýslu aftur á 17. öld, en
Ásgeir frá Gottorp er 11. maður
í beinan karllegg frá skáldinu
Einari presti Sigurðssyni í Hey-
dölum, er dó árið 1626. Kona
Ásgeirs Einarssonar, amma Ás-
geirs í Gottorp, var, sem kunn-
ugt er, Guðlaug Jónsdóttir
kammerráðs frá Melum í Hrúta-
firði. — Signý, móðir Ásgeirs,
var þingeysk. Hún var glæsileg
gáfukona og vel skáldmælt. Fað-
ir hennar var Hallgrímur bóndi
á Víðivöllum í Fnjóskadal og
Fjósatungu, Þorláksson, bónda
á Vatnsenda í Ljósavatnsskarði,
Jónssonar. Kona Þorláks á
Vatnsenda var Signý Hallgríms-
dóttir, af Svalbarðsætt, systir
Þuríðar • konu séra Jóns Þor-
steinssonar, sem Reykjahlíöar-
ætt er frá komin. Er Ásgeir
þannig tengdur þeim fjölmennu
ættum. Móðir Signýjar yngri,
amma Ásgeirs, var Aðalbjörg
Jónsdóttir frá Grímsgerði í
Fnjóskadal, Guðmundssonar. —
Hún var uppeldisdóttir Björns
í Lundi.
Tveggja ára gamall fór Ás-
geir frá Þingeyrum að Mælifelli
í Skagafirði til séra Jóns Sveins-
sonar landlæknis Pálssonar
og Hólmfríðar Jónsdóttur frá
Reykjahlíð. Ólst hann þar upp
unz hann, nokkru fyrir ferm-
ingaraldur, fór með móð-
ur sinnri að Litladalskoti í
Tungusveit, en hún giftist þá
Dýrmundi Ólafssyni, og bjuggu
þau þar. En strax eftir ferm-
ingu fór Ásgeir norður að Yzta-
Felli í Þingeyjarsýslu og var þar
og Kristbjörgu Marteinsdóttur.
Að því ári liðnu fór hann aftur
Ásgeir Jónsson.
vestur í Skagafjörð til móður
sinnar. Dýrmundur stjúpi hans
veiktist þá um sumarið og dró
sá sjúkdómur hann til dauða
veturinn eftir. Ásgeir vann að
heyskap með móður sinni um
sumarið og hirti einn fénað
hennar næsta vetur, þá 16 ára
gamall. Signý bjó í Litladals-
koti um tíma eftir að maður
hennar dó, en fluttlst síðan til
Valdemars bróður síns að Más-
stöðum í Vatnsdal. Synir henn-
ar og Dýrmundar, hálfbræður
Ásgeirs, eru Aðalsteinn, bóndi á
Árið 1893—94 var Ásgeir að
hálfu á Nautabúi í Skagafirði
hjá hjónunum Árna Eiríkssyni
og Steinunni Jónsdóttur frá
Mælifelli, en að hálfu hjá séra
Jóni Magnússyni á Mælifelli.
Síðan fluttist hann vestur i
Húnavatnssýslu og var þar um
tveggja ára skeið á ýmsum stöð-
um, Þingeyrum, Stóru-Borg og
víðar. Á þessum árum tók hann
að þjást af meinsemd í hálsi, og
fór þá norður til Akureyrar að
leita sér lækninga hjá Guð-
mundi Hannessyni, síðar pró-
fessor. Var Ásgeir þar nyrðra
í 3 ár, á Akureyri og í grennd,
oftast á vegum Guðmundar
læknis, og fékk bót meina sinna
hjá honum. Að þessum tíma
iðnum fór Ásgeir aftur vestur
í Húnavatnssýslu og gerðist
vinnumaður í eitt ár hjá Bene-
dikt Blöndal í Hvammi í Vatns-
dal. Næstu árin var hann lausa-
maður í Vatnsdal og fékkst við
sitt af hverju. Einkum vann
hann þó að fjárhirðingu og
tamningu hesta, en hann var
þá orðinn þekktur sem góður
tamningamaður. Hann var góð-
ur sundmaður og kenndi sund
í allmörg ár 1 Austur-Húna-
vatnssýslu, og a. m. k. eitt vor
í SkagafirðL
Á þessum árum, um aldamót-
in, mátti oft sjá ungan mann á
ferð í Húnaþingi. Hann var
glæsimenni, í hærra lagi á vöxt,
þrekinn og karlmannlegur. Sá
hafði góðhesta til reiðar, og fór
oft mikinn. Hann kvað góðar
vísur snjöllum rómi, og tignaði
fegurðina í fleiri myndum.
Gleðimaður þessi var Ásgeir,
sonur vísnahöfundarins og
hestamannsins, fágæta og á-
gæta, Jóns Ásgeirssonar á Þing-
eyrum.
Haustið 1903 fór Ásgeir í
bændaskólann á Hólum og var
þar við nám í tvo vetur. Að lok-
inni skólavist var hann eitt ár
til heimilis á Nautabúi í Skaga-
firði hjá Jóni Péturssyni, en
vorið 1906 fór hann til Jóns
Hannessonar L Þórormstungu í
Vatnsdal og var þar næsta ár,
og síðan eitt ár lausamaður í
Hnausum. Þar var þá einnig
Signý móðir hans.
Vorið 1908 fluttist Ásgeir að
Gottorp í Þverárhreppi í Vest-
ur-Húnavatnssýslu og gerðist
bóndi þar. Signý móðir hans fór
þangað með honum og var bú-
stýra hans fyrstu árin. Gottorp
er lítil jörð, vestan Víðidalsár,
þar sem hún fellur í Hópið.
Eigandi jarðarinnar var þá
Guðjón bóndi á Leysingjastöð-
um í Þlngi, hálfbróðir Ásgeirs.
Haustið 1908 kom Guðjón eitt