Tíminn - 07.01.1947, Blaðsíða 3

3. blað
TÍMIlViy, þrtðjadaginn 7. jaiiúar 1947
3
ENN EIN JÓLAHATIÐ er liðin —
enn eitt ár liðið í aldanna skaut og
nýtt setzt að völdum. Og lífið er tekið
að falla aftur í sínar vanaskorður
eftir glaum og glys hátíðanna og til
breytni í mat, drykk og öllum hátt-
um. Enginn getur alla daga lifag í
dýrðlegum fagnaði.
ANNABS MUNU MARGIR MÆLA,
að jólin séu hér hjá okkur orðin ærið
áberandi glyshátíð, númer í sölutækni
duglegra kaupsýslumanna, hávaða-
samir munaðardagar. Pram á síðustu
áratugi hafa þau verið með þjóð okkar
helg stund og hljóðlát, þótt þau væru
jafnframt faghaðarhátíð. En nú er
þetta sýnilega gerbreytt. Það má ef
til vill segja, að þetta sé eðlileg af-
leiðing batnandi efnahags, meiri lífs-
gleði, aukins þéttbýlis og örari við-
skipta. Víðast hvar í hinum fjölmenn-
ari löndum, sem kristin kallast, munu
jólin fyrst og fremst vera' gleðihátíð.
En hinu get ég samt ekki varizt, að
mér finnst gæta ærins óhófs í svo-
kallaðri jólagleði fólks á ýmsan hátt.
Ég á ekki við, að fólk sé of kátt og
skaplétt um jólin — af slíku erum
við íslendingar ekki of haldnir —,
heldur finnst mér yfirborðsmennsk-
an vera að ríða okkur sjálf á slig.
ÉG ÆTLA AÐEINS að víkja að einu
atriðinu í þessu sambandinu — jóla-
kaupunum. Ég hygg, að flestir geti
verið sammála um það, að þau eru
komin út í fullkomnar öfgar. Ekki
sízt keyrir gjafasiðurinn orðið um
þverbak. Pólki finnst, að það verði
sóma síns vegna að kaupa dýrar jóla-
gjafir handa fjölda kunningja um
hver jól. Bláfátækt fólk fórnar sínum
síðasta eyri i þessu skyni — tekur
jafnvel til láns, svo að það verður
að dragast með jólaskuldirnar langt
fram á næsta ár. Þetta er of mikið
af svo góðu. Og verst er þó kannske
af öllu, að mjög margt þessara jóla-
gjafa eru fánýtir hlutir, er sá, sem
hlýtur, hefir hvorki yndi né gagn af.
ÞAÐ VANTAR EKKI HELDUR, að
þeir, sem verzlun reka, kunni að not-
færa sér kaupafýsn og örlæti almenn-
ings, enda er það vel' skiljanlegt. Og
það væri synd að segja, að alltaf sé
gætt hófs um verðlagningu hluta,
sem líklegt er að fólk girnist að kaupa.
En sjaldan eða aldrei hygg ég, að
svo langt hafi verið gengið í ósvíf-
inni verðlagningu ýmsra muna, sem
fyrir þessi jól, og má segja, að fólk
láti flest bjóða sér, ef það kostar eng-
in eftirmál.
ÉG ÆTLA AÐ NEPNA fáein dæmi
máli mínu til stuðnings, og svo munu
flestir, sem þessar línur lesa, geta
bætt einhverju við frá eigin brjósti. —
Agnarlítil ilmvatnsglös, sennilega þó
með ósvikinni vöru, kosta í pappa-
stokk 25—34—36 krónur. Stærðin gins
og fremsti köggull á fingri manns. —
Tvenn hversdagsleg spil í hversdags-
legum pappastokk voru seld á 25
krónur. Væri sams konar .>pil hins veg-
ar keypt stokklaus kostuðu þau 5
krónur. — Litlar ljóshlífar á raf-
magnslampa voru í einni búð seldar
á 85 krónur. Hvorki voru þær þó marg-
brotnar né úr dýru efni — silkidula
þanin á vírgrind. Stærðin rösklega
karlmannsspönn yfir neðra og víðara
opið. — í einni skartgripabúðinni var
til sölu lítill silfurbakki útlendur, syk-
urker og rjómaker og tvær litlar
könnu/. Allt var þetta að vísu fagur-
lega grópað og skreytt, sannir kjör-
gripir. Verð: 6000 krónur. — Snotrar
kvenkápur úr áferðarfallegu taui fást
nú í ýmsum búðum fyrir eitthvað milli
1300—1500 krónur.
ÞANNIG MÆTTI LENGI TELJA.
Sumt af þessu er vitnisburður um
það, hvað dýrtíðin er í raun og veru
— svona burtséð frá vísitölu og út-
reikningum. Annað hygg ég, að sé tal-
andi tákn um hreint og klárt okur,
sem rekið hefir verið í skjóli þess, hve
fólk er gírugt til kaupanna meðan
það hefir peninga handa á milli, sér-
staklega fyrir jólin. ,Með því, að ég
álít, að verðlagsyfirvöldin og stjórn-
arvöldin eigi að vera vörn og hlíf al-
mennings gegn slíkri starfsemi, leyfi
ég mér að beina því til þeirra aðila,
að þeir láti rannsaka gaumgæfilfcga,
hversu víðtæk slík verzlunarstarfsemi
hefir verið og er — og láti róttækar
aðgerðir fylgja á eftir þeírri athugun.
iæsEKm
Grímur í Görðunum.
t iii ii'fíin'.nn'ii'T—i
Leiðrétting
I minningargrein Sigurðar Jónas-
sonar um Þórð Sveinsson próf. í síð-
asta blaði, voru eftirtaldar prentvill-
ur: í öðrum dálki 11. og 12. línu að
ofan, stendur: 10 daga, en á að yera
20 daga. í sama dálki 17. og 18. línu
að ofan, stendur: „fann hann mjög
góða aðferð“, átti að vera: vnota
hann mjög góða aðferð", óg í 6. dálki
7. og 8. línu að ofan, stendur: „aðdá-
un hans á hinum miklu þjónum, etc.“
átti að vera: aðdáun hans á vizku-
meisturunum, hinum miklu þjónum,
etc.“
laga í Reykjavík og Hafnarfirði
skorar hér með á háttvirta bæj -
arstjórn Reykjavíkur að láta á-
fengisvandamál bæjarbúa ekki
lengur reka á reiðanum.
Nefndin vill leyfa sér að leggja
þetta til:
1. Komið sé upp forsvaran-
legu sjúkraskýli í sambandi við
lögreglustöðina, og þangað ráð-
inn sérstakur læknir og hjúkr-
unarlið. Bærinn reki einnig
uppeldlsheimili handa ungling-
um og ofdrykkjuhæli handa
konum og körlum.
2. Eftirlit sé skerpt að miklum
mun:
Lögreglunni sé skylt að sjá
um, að áfengi sé ekki veitt á
skemmtunum né í veitingahús-
um, sem ekki hafa vínveitinga-
leyfi. Hún hafi einnig nákvæma
gát á því, að gestum haldist
ekki uppi að hafa áfengi með
sér inn í veitingahús og neyta
þess þar. Sé út af brugðið, sæti
bæði gestur og gestgjafi sektum.
Á skemmtunum og í veitinga-
húsum, sem heimild hafa til
vínveitinga, sjái lögreglan um
að fjarlægja hvern þann, er
truflun veldur vegna ölvunar.
3. Allir, sem á sér vekja at-
hygli vegna áfengisnautnar, úti
eða á opinberum skemmtistöð-
um, séu umsvifalaust fluttir í
sjúkraskýli . lögreglunnar, og
hafðir þar þangað til áfengis-
áhrifin eru um garð gengin.
Ef um er að ræða unglinga
innan .átján ára aldurs, skal
læknirinn flytja þá heim að
dvöl lokinni og gera vanda
mönnum aðvart um ástæður. Ef
unglingurinn endurtekur brot
sitt, er lækni heimilt að flytja
hann i sjúkrahús.
Sé um að ræða karla eða
konur eldri en átján ára, getur
læknir flutt þau úr sjúkraskýl
inu í sjúkrahús, ef hann telur
nauðsyn til bera.
Ef sj úkrahúsvist nægir ekki
til lækningar, skal heimilt að
flytja unglinga í uppeldisheim-
ili og fullorðna karla og konur
á ofdrykkjuhæli. Ákvörðun um
slíkt getur læknir lögreglunar
þó ekki tekið á eigið eindæmi,
heldur leggi hann tillögu um það
fyrir nefnd manna, er skipuð sé
til að ráða úrslitum þess háttar
mála. í nefnd þessari sitji einn
læknir, einn prestur og einn
fulltrúi frá Stórstúku íslands.
4. Gerðar séu strangar kröfur
til allra starfsmanna bæjarins
um það, að þeir séu ekki undir
áhrifum áfengis við störf sín.
5. Áfengi sé ekki haft um
hönd í veizlum, sem haldnar
eru á vegum bæjarfélagsins.
Til námsmeyja Kvennaskólans
í Reykjavik.
Stofnfundur Áfengisvarnar
nefndar kvenfélaga í Reykja-
vík og Hafnarfirði, haldinn 5.
desember s. 1., samþykkti ein-
róma að senda námsmeyjum
Kvennaskólans í Reykjavík
svolátandi kveðju:
ALICE T. HOBART:
Yang og yin
.skáhallt út til beggja hliða. Hárflétturnar glitruðu eins og svart-
gljáð tóg, og hattar þeirra voru prýddir marglitum hnöppum,
sem gáfu embætti þeirra og tignarstöður til kynna. Þeir þokuð-
ust inn gólfið ofurhægt og hljóðlaust á hinum mjúku silkiskóm
sínum. Lærdómsmennirnir hófu að syngja óðinn til Konfús-
íusar.
Embættismennirnir gengu að altarinu, einn og einn. Þar
hneigðu þeir sig í auðmýkt, svo að ennin námu við gólfið. Þetta
gerðu þeir þrívegis. Þrisvar gengu þeir hægt og, hátíðlega að
altarinu, einn og einn( með tíu skrefa millibili. Þrisvar hneigðu
peir sig í takmarkalausri auðmýkt og sjálfsafneitun. Loks tóku
?eir af altarinu fimm litfar útskornar öskjur, sem í voru hinar
helgu silkirollur, og gengu að því búnu út. Eldurinn í járnkörf-
unum blossaði upp, þegar þessir tignu embættismenn hurfu inn
fylkingar lærdómsmannanna og köstuðu fórnum sínum á bál-
n. Hinar dýru, skrautlegu silkirollur undust sundur i logunum í
marglitu skarti sínu og urðu loks að grárri ösku. Fórnarvínið
sauð og gufaöi upp í snarkandi bálinu. Það var fórnarblóðið,
sjálfur kjarni lífsins, er nú var gefinn öndunum.
Trúboðarnir biðu Wús. Á meðan komu þjónar inn í fordyrið,
slökktu kertaljósin á altarinu, slengdu blóðugum fórnardýrun-
um á öxl sér og hlupu brott með þau. Peter fylltist á ný megnri
andúð. Hans trúarsiðir voru eins og dagur hjá nótt í samanburði
við þessa dularfullu athöfn og hinar villimannlegu og frum-
stæðu íórnfæringar, er henni fylgdu. Kristindómurinn var eini
vegurinn til lífs og sannleika ....
Wú var gæddur þeirri næmu eðlisávísun, sem er svo rík meðal
Kínverja, og hann varð þess undir eins var, að gestum hans
hafði fallið þessi guðsþjónusta miður vel í geð. Hann hafði opn-
að fyrir þeim dyr sjálfs helgidómsins, en það hafði ekki glætt
skilning þeirra, eins og hann hafði þó vonað. Hann afréð að
kippa aftur að sér hendinni. Peter botnaði hvorki upp né niður
háttalagi hans. Hið óvænta vinarboð Wús hafði vakið þá trú
i brjósti hans, að nú hefðu kínverskir menntamenn loks viður-
kennt hann og tekið hann í sinn flokk. En þegar hann reyndi
að færa hina hátíðlegu athöfn í tal við Wú morguninn eftir, fann
hann fljótlega, að kennarinn var enn varkárari og þöglari en
áður. Það kom jafnvel stundum fyrir, að Peter spurði sjálfan
sig, hvort atburðir þessarar nætur hefðu verið annað en draum-
ur — hvort Wú hefði i raun og veru nokkurn tíma boðið honum
að taka þátt í hinni miklu Konfúsíusarmessu. Múrinn milli hinna
tveggja heima var hærri og þykkari en nokkru sinni fyrr.
XVII.
ÞSGAR Peter reyndi að gera sér ljóst, hvað einkenndi Kína og
og Kínverja sérstaklega, nam hugur hans ávallt staðar við
ópíumneyzluna. Hinn daunmikla þef af illa hirtum líkömum
mátti finna meðal fólks af öðru þjóðerni, og hið þunga, kæfandi
borgarryk var ekki heldur séreinkenni kínverskra borga. Þannig
var andrúmsloftið í öllum borgum,-þar sem ekki var framfylgt
ströngum heilbrigðis- og þrifnaðarreglum. En hin sæta, höfga
ópíumangan, sem loftið var mettað af, varð í huga hans ímynd
Kínaveldis. Hún fyllti hvern krók og kima borgarinnar, og frá
sveitaþorpunum lagöi hann langar leiðir út yfir vota hrís-
grjónaakrana.
Peter varð æ tíðhugsaðra um það, hvfernig unnt yrði að ná
ráðunum yfir þessu eitri á vald læknanna. Ef til vill gat hann
notað sjúkrahúsið til þess að bjarga einhverjum af þeim, sem
orðið höfðu því að bráð, og þvegið á þann hátt burt lítið eitt af
þeim svívirðilega smánarbletti, sem hinar hvítu menningar-
þjóðir höfðu fengið á sig, þegar þær kúguðu Kínverja til þess að
kaupa það af sér. Hann var þegar farinn að gera í rannsóknar-
stofu sinni tilraunir, sem miðuðu að því, að ákvarða nákvæm-
lega áhrif ópíumnautnarinnar. Það gat átt sér stað, að Kín-
verjana skorti einhver efni, sem líkaminn þarfnaðist — efni,
sem læknuðu ópíumhungrið að einhverju leyti sjálfkrafa, ef þeim
var séð fyrir þeim. Peter tók sig til og skrifaði nákvæma dag-
bók um athuganir sínar á öllum ópíumneytendum, sem hann
hafði undir höndum.
Buchanan hafði reynt að lækna þá, sem lengst voru leiddir,
með því að láta þá hætta að neyta eitursins sjálfs, en reykja
það í þess stað, og minnkaði síðan skammtinn da<g frá degi, þar
til sjúklingurinn var orðinn fær um að lifa án ópíums. Fyrst í
stað hafði það glatt Peter að sjá, hvílíkur fjöldi ópíumsjúklinga
streymdi til sjúkrahússins. En þegar honum varð fullljóst, hve
langdrægt það var og erfitt fyrir menn að venja sig af ópíum-
notkun, hafði illur grunur vaknað. Og tortryggni hans jókst til
muna, þegar Stella sagði honum, hve aðsókn ópíumsjúklinga
hafði vaxið stórlega síðan hann tók sjálfur við stjórn sjúkra-
hússins. „Ég þekki þessa ópíumsjúklinga ekki,“ sagði hún.
„Buchanan sagði; að það væri ekki kvenna meðfæri að eiga
„Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir samþykkt námsmeyja
Kvennaskólans í Reykjavík um
það, að dansa ekki við drukkna
menn. Telur fundurinn mjög
mikils um vert að allar stúlkur,
sem ekki neyta áfengis, taki
þessa reglu upp.“
Til kvenfélaga um land allt.
„Stofnfundur Áfengisvarnar-
nefndar kvenfélaga í Reykja-
vik og Hafnarfirði, haldinn 5.
desember 1946, skorar eindregið
á öll kvenfélög landsins að taka
upp baráttu gegn áfengisneyzlu,
hvert í sínu byggðarlagi.
Eins og sakir standa, telur
nefpdin að áherzlu beri að
leggja á þessi atriði:
1. Að beita sér gegn þvi að á-
fengi sé haft um hönd á sam-
komum, og
2. Að uppörva ungar stúlkur
til að bindast samtökum um að
dansa ekki við drukkna menn.“
Fjaðraherfi
9 og 15 fjaöra
Samband ísl. samvinnufélaga
TILKYNNING
%
Viðskiptaráðið hefir ákveöið eftirfarandi hámarKsverð
á fiski:
Nýr þorskur, slægður með haus ........ kr. 1.10 pr. kg.
Nýr þorskur, slægöur hausaður .......... — 1.35 — —
Nýr þorskur, slægður og þversk. í st. .. — 1.40 — —
Ný ýsa, slæg'ð með haus ................ — 1.15 — —
Ný ýsa, slægð hausuð ................... — 1.40 — —
Ný ýsa, slægð og þversk. í stykki .... — 1.45 — —
Nýr fiskur (þorskur, ýsa)
flakaður með roði og þunnildum .... — 2.10 — —
Nýr fiskur (þorskur, ýsa) án þunnilda — 2.90 — —
Nýr fiskur (þorskur, .ýsa)
roðflettur, án þunnilda ............... — 3.45 — —
Nýr koli (rauðspretta) ................. — 2.90 — —
Ofangreint verð er miðað við það, að kaupandinn sæki
fiskinn'til fisksalans. Fyrir heimsendingu má fisksalinn
reikna kr. 0.10 pr. kg. aukalega.
Fisk, sem er frystur sem varaforði, má reikna kr. 0.10 pr.
kg. dýrara en að ofan greinir.
Reykjavík, 4. jan. 1947.
Verðlagsstjjórinn.
▼
♦
♦
BÓKHALn OG ISRÉF A S SOt IFTIR
Garðastræti 2. — Sími 7411. .
Bókhald, bréfaskriftir:
á dönsku, ensku, frönsku, þýzku.
Fjölritun og vélritun.
Ennfremur þýffingar á verzlunarbréfum . .
úr ítölsku og spönsku.
Löggiltar skjalaþýffingar á ensku.
Byggir h.f. tilkynnir:
Flytjum trésmiðju okkar næstu daga af Laugaveg 158
á Háaleitisveg 39, í nýtt húsnæði með nýjum og full-
komnum vélum.
Getum þar af leiðandi bætt við okkur smíði á hurðum,
gluggum og alls konar innréttingum. Einnig vélavinnu á
timbri.
Pantanir afgreiddar í þessari viku á Laugaveg 158, —
sími 6069.
BYGGIR H. F.
Trésmiðja — Timbiirverzluii - Ilúsagerð.
r
Askorun um
framvísun reikninga
Sj úkrasamlag Reykjavíkur beinir þeirri ákveðnu ósk
til þeirra manna, félaga og stofnana, bæði hér í bænum
og annars staðar á landinu, sem eiga reikninga á samlag-
ið frá síðastliðnu ári, að framvísa þeim í skrifstofu þess,
Tryggvagötu 28, hið fyrsta og eigi síðar en fyrir 25. þ. m.
Sjúkrasamlag Reykjavíkyir.
\
1