Tíminn - 17.01.1947, Blaðsíða 1

Tíminn - 17.01.1947, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON ÚTGEPANDI: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Símar 2353 og 4373 FRENTSMIÐJAN EDDA h.f. 31. árg. Rcykjavík, föstiidag'inn 17. janúar 1947 RITST JÓRASKRIFSTOFUR: EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A Símar 2353 og 4373 AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A Simi 2323 11. blaff ERLENT YFIRLIT; DEILAN UM SVALBARÐA Verða Svalbarðl og' Grænland deiluefni milli Sameinuðu -þjóðanna? Það kemur stöðugt betur í ljós, að átök stórveldanna um norðurheimsskautslöndin muni harðna á komandi árum. Eink- um er það Svalbarði, sem hefir verið á dagskrá seinustu dagana, og eru allar horfur á, að framtíðarstaða landsins geti orðið að deiluefni á þingum Sameinuðu þjóðanna. Svo getur líka farið, að framtíðarstaða Grænlands komi þar einnig til meðferðar. Hvenær verða sett lög um aukna vernd barna? Tvö seinustu árin hefir þess óft verið getið í erlendum blöð- um, að Rússar hafi gert tilkall til Norðmanna um herstöðvar á Svalbarða, en ekki hafa fregn- ir þær fengizt staðfestar. Pyrir skömmu síðan birti eitt Osló- blaðið fregn um þetta, en þang- Danskir leikarar Um þessar mundlr er sýnt á Konung- lega leikhúsinu i Kaupmannahöfn leikrlt eftir ameríska höfundinn Thornton Wlidens, og nefnlst það „Paa et hængende Haar“, á dönsku. Á myndlnni sjást tveir aðallelkararnir, Johannes Meyer og Ingeborg Brams. ERLENDAR FRÉTTIR Samningur hefir verið undir- ritaður i London um hernaðar- bandalag Frakklands og Bret- lands. Er þetta árangur af við- ræðum þeim, sem Blum hefir átt við brezka ráðherra undan- farna daga. Ennfremur fjallar samningurinn um gagnkvæma aðstoð í verzlunarmálum. — Samningi þessum er fagnað í enskum og frönskum blöðum, nema i blöðum kommúnista, er láta sér fátt um finnast. Mikil verkföll eru nú í Ástra- líu og ná þau • til hafnarverka- manna, slátrara, gasstöðvar- manna o. fl. Þau hafa þegar valdið miklum vandræðum fyr- ir atvinnulíf landsins. Verkfall vörubifreiðastjóra í London heldur enn áfram, og lætur stjórnin hermenn annast flutninga. Fjöldi hafnarverka- manna hefir gert samúðarverk- fall. Allar samkomulagstilraunir hafa misheppnazt. Æðsta ráð Araba í Palestínu hefir lýst sig mótfallið skiptingu landsins milli Araba og Gyð- inga. Franska þingið kaus i gær Auriol, einn af forustumönn- um jafnaðarmanna, forseta Frakklands. að til höfðu norsku blöðin var- ast að ræða málið. Norska stjórnin birti þá tillögu þess efnis, að Rússar hefðu farið fram á það á árinu 1944, að samningar um Svalbarða yrðu teknir til endurskoðunar, en stjórnin hafði færzt undan að svara slíkri málaleitun meðan hún væri í útlegð. Rússar hefðu endurnýjað þessa málaleitun 1945 og stæðu samningar nú yfir. Fáum dögum eftir að þessi tilkynning norsku stjórnarinn- ar var birt, kom í rússneska útvarpinu tilkynning frá Tass- fréttastofunni um málið. Það sagði að Rússar teldu samning- inn um Svalbarða frá 1920 úr gildi fallinn, því að tvö ríkin, sem að honum stóðu, Japan og Ítalía, væru ekki lengur í tölu sjálfstæðra ríkja. Þá sagði ennfremur, að náðst hefði sam- komulag milli Rússa og Norð- manna um sameiginlegar varn- ir Svalbarða, en ekki hefði þó verið gengið formlega frá samn- ingum, því að áður myndi ráð- gast við Bandamenn. Af hálfu brezku stjórnarinn- ar hefir því þegar verið mót- mælt, að samningurinn frá 1920 sé úr gildi fallinn, og geti þvi Norðmenn ekkert aðhafzt, er brjóti gegn honum. Tilkynning Tassfréttastof- unnar og mótmæli Breta hafa að vonum vakið mikla athygli í fíoregi. Ýmsir óttast, að stjórn- in hafi ekki eins hreint mjöl 1 pokanum og skyldi, og hafi Lange utanríkismálaráðherra gert einhvern baktjaldasamn- ing við Molotoff, er þeir hitt- ust í New York í vétur. Fyrir- hugað var, að norska stjórnin | gæfl þinginu skýrslu í gær, en , ekkl hafa nánari fregnir borizt af því. Mismunandi sögusagnir fara j af þvi, hvort Rússar hafa nú her J á Svalbarða eða ekki. Þeir sendu (þangað her á stríðsárunum ti) (að hrekja Þjóðverja þaðan. , Sumar sögur herma, að þeir l flyttu herinn fljótlega þaðan , aftur, en aðrar segja, að þéir hafi þar enn bækistöðvar. Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem Svalbarðá verður þrætu- epli stórveldanna. Talið er, að Norðmenn hafi • fyrst fundiö Svalbarða 1194, en :sá landfund ur gleymdist fljótlega aftur. Rétt fyrir aldamótin 1600 komu Hollendingar þangað og voru þar miklar hvalveiðar á 17. öld. Hollendingar, Bretar og Norð- menn gerðu þá allir tilkall til Svalbarða og helguðu sér stöðv ar þar. Á 18. öld lögðust veið- arnar að mestu niður og varð þá eins konar samkomulag um að Svalbarði skyldi teljast al- þjóðlegt land, þar sem ekkert einstakt ríki hefði yfirráð eða sérréttindi. Þetta hélst allt til 1871, er Norðmenn fóru fram á, að yfirráð þeirra yrðu viður kennd þar, en það strandaði á Rússum. Eftir aldamótin 1900 hertu Norðmenn tilkall sitt til Svalbarða og voru á árunum 1907—1914 haldnar allmargar ráðstefnur um málið. Eftir heimstyrjöldina tóku Norðmenn það upp aftur og 9. febrúar 1920 var undirritaður samningur af stórveldunum og nokkrum fleiri (Framhald á 4. slðu) BLUM RÆÐIR VIÐ BLABAMEIVN. “ Frv., sem hefir dagað uppi á þremur þing- um, þótt það fjalli um eitt stærsta mál Leon Blum, íorsætisráðherra Frakka, hefir nýlega verið í London og gengið þar frá samningi um hernaðarbandalag Frakka og Breta. — Hér á myndinni sézt Bium vera að ræða við blaðamenn nokkru eftir að hann varð forsætisráðherra. Fyrir nokkru síðan var lagt fram af heilbrigðis- og félags- máianefnd neðri deildar frv. um vernd barna og ungmenna. Frumvarp þetta var fyrst flutt á þingi 1943 og hefir verið til meðferöar á öllum þingum síðan, en aldrei náð fram að ganga. í því eru þó mörg merkileg ákvæði, sem nauðsynlegt er að komi lil framkvæmda. FRÁ BÆARSTJÓRNARFUNDI Reikningar Reykjavíkurbæjar ár- iö 1945 hrópandi dæmi um óstjórn og ráðleysu íhaldsins Stóefé varið í mikagreiðslur til liálauiiainaiiiia - heildsalaruir látnir ^ræða off jár á iiiiifliitn- ingi til bæjjarþarfa - miljjóiiiiin íleyfit í bra^a í stað þess aft bæta varimlega ár hiisuæðis- vaadrieðuiiinn. Bæjarstjórn Reykjavíkur hélt fund í gær, og stóðu umræður langt fram á kvöld. Snerust þær einkum um reikninga bæjar- ins fyrir 1945, er nú voru lagðir fram, nokkuð síðbúnir, jafnvel um venju fram. Hafa rekstrargjöld bæjarins það ár numið 40 miljónum króna, og fóru á 9. miljón fram úr áætlun, og eru þá auðvitað ekki taldar með sjálfstæðar bæjarstofnanir. Marg- víslegar athugasemdir frá einum endurskoðendanna fylgja bæj- arreikningunum, má sjá, að m. a. eiga sér stað stórkostlegar auka- greiðslur til fastra starfsmanna bæjarins, þar á meðal sumra hinna hæstlaunuðu, stórfelld innkaup tii bæjarstofnana eru látin ganga í gegnum hendur heildsala, þrátt fyrir innkaupa- stofnun bæjarins og mörg önnur óreiða hefir átt sér stað. Til dæmis var á þriðja tug þúsunda greitt úr bæjarsjóði fyrir vínið eitt í afmælisveizlu bæjarins 18. ágúst 1945. I frv. er lagt til, að eftirliti með börnum og unglingum sé komið á með þeim hætti, að bæjarstjórnir í kaupstöðum kjósi sérstakar barnaverndar-' nefndir, en annars staðar skulu skólanefndir annast eftirlitið. Þá skal ráðherra skipa barna- ■ verndarráð, sem hafi eftirlit | með störfum nefndarinnar. Hlutverk barnaV'erndarnefnd ar er mjög. margþætt. Þær skulu reyna að fylgjast með framfs'rði, aðbúð og uppeldi barna og unglinga innan 16 ára og gera ráðstafanir til úr- bóta, ef þær verða varar við misfellur. Þær skulu veita mun- aðarlausum börnum sérstaka aðstoð og útvega þeim vist á góðu heimili, ef nauðsyn krefur. Þær mega ráðstafa barni brott af heimili, sem ekki getur veitt því sómasamlegt uppeldi, eða skipa heimilinu sérstakan eftir- litsmann. Þær mega og vísa heimilismanni brott, sem er tal- inn hafa skaðleg uppeldisáhrif, t. d. vegna ofdrykkju. Þær skulu fylgjást með óknyttabörnum og útveya þeim heppilega dvalar- staði, ef þörf krefur. Þá skulu nefndirnar hafa eftirlit með barnahælum l umdæmi sínu. BarnaverndarráÖ skal hafa eftirlit með starfi allra nefnd- anna og störfum barnahæla í landinu. Barnahæli má ekki stofna 4n leyfis þess. Ráðið skal skipað þremur mönnum, einum tilnefndum af Prestafélagi ís- lands, öðrum af Sambandi ísl. barnakennara og þeim þriðja tilnefndum af ráðherra. Þá er svo ákveðið í frv., að ríkisstjórnin skuli setja á stofn tvö hæli fyrir unglinga, er lent hafa á glapstigum, annað fyrir stúlkur en hitt fyrir pilta. Þá skal ríkið setja á stofn at- hugunarstöð fyrir börn, sem eru andlega eða siðferðilega miður sín. Frumvarp þetta var upphaf- lega samið af nefnd, er Her- mann Jónasson skipaði, og áttu þeir Vilmundur Jónsson, land- læknir, Gissur Bergsteinsson og Það getur ekki hjá því farið, að þetta plagg, bæjarreikning- arnir fyrir 1945, veki mikla at- hygli almennings, sem greitt hefir úr sínum vasa allar þær tugmiljónir, er þar er gerð grein fyrir. Raunar er það mála sannast, að af rteikningunum sjálfum er litla grein hægt að gera sér fyrir því, hvernig með féð hefir verið farið. Til þess vantar alla þá skilgreiningu, er nauðsynleg væri. Það eru at- hugasemdir eins eindurskoð- andans, er helzt gefa ofurlitla innsýn i það, hvernig þetta er í raun og veru. Gjöldin langt fram úr áætlun. Það, sem hlýtur fyrst að stinSa í augum, þegar litið er yfir reikningana, eru hinar glf- urlegu upphæðir, sem þar eru skjalfestar. Fjöldamarglr liðlr hafa farið stórkostlega fram úr áætlun, og má þar meðal ann- ars nefna stjórn bæjarins, er farið hefir á 5. hundrað þús- unda fram úr áætlun, sorp- og gatnahroíftsun um nær 1200 þús. krónur (í svo góðu horfi, sem þau mál hafa verið á undan- förnum árum), og viðhald gatn- anna um hér um bil hálfa fjórðu miljón. Með þessar tölur og aðrar fleiri fyrir framan sig mun hin- um óbreytta borgara verða fyrst fyrir að hugleiða, hvað bjejar- búar hafi fengið fyrir þessa peninga, sem eytt hefir verið umfram það, er ákveðið var að leggja fram í þessu skyni, þeg- ar fjárhagsáætlunin var gerð. Mun mörgum finnast, að það sé líkum minna, og sá grunur læðast í hugann, að ekki hafi (Framhald á 4. síðu) dr. Símon_ Jóh. Ágústsson sæti í henni. Áður hafði Hermann Jónasson já, árinu 1941 sett sér- stök bráðabirgðalög um eftirlit með ungmennum allt að 20 ára aldri. í þeim lögum var einnig ákvæði um sérstakan ungmenna dóm. Á grundvelli þessara laga var einnig sett á stofn hæli fyr- ir vandræðastúlkur. Lög þessi hafa verið meira en slælega framkvæmd af síðari stjórnum og stúlknahælið var fljótlega lagt niður. Tvímælalaust hefir þó aldrei verið meiri þörf fyrir víðtæka starfsemi á þessu sviði, en á seinustu árum. Það er kannske einna gleggsta dæmið um þjóðféiagsástandið á þess- um tíma, að mál eins og þetta skuli daga uppi á þremur þing- um, meðan samþykktur er mesti urmull alls konar „nýsköpunar- laga“. Þjóðin hefir sýnt því van- rækslu, sem mestu varðar, sem eru uppeldis- og siðferðismálin. Hið sívaxandi drykkjuskapar- böl er góð sönnun þess. Þess ber aö vænta, að nú verði stefnubreyting hjá Al- þingi og þessu máli verði ekki skotið á frest í fjórða sinn. Hér er mál, sem þarf að^iorfast í augu við og ekki verður lækn- að með neinum „nýsköpunar"- skrumi. Slys í BoI- ungarvík í Bolungarvík varð nýlega slys með þeim hætti, að maður varð fyrir vélarreim og slasað- ist mikið. Maðurinn heitir Kristján Sumarliðason og er vélamaður við frystihúsið í Bolungarvík og var hann að gegna störfum sínum er slysið vildi til. Var það með þeim hætti, að annar fótur hans festist í reiminni og brotnaði illa. Mað- urinn var þegar fluttur á sjúkrahús og líður nú vel eftir atvikum. Bærinn að Þverá í Staðarbyggð brennur Bónclinii |>ar. Árni Jóliannsson oddviti, skað- brcnndist í briinanuni. Um miðnætti í fyrrinótt kom upp eldur í íbúðarhúsinu að Þverá í Staðarbyggð í Éyjafirði. Brann allt það af húsinu, er brunnið gat, og st&nda útveggir, sem voru úr steini, einir eftir. Engu af innanstokksmunum varð bj argað. Vont veður var er eldurinn kom upp, horðanstormur. Eld- urinn sást frá Akureyri og kom slökkvilið og lögregluþjónar þaðan til hjálpar, en allar til- raunir til að slökkva eldinn reyndust árangurslausar. Árni Jóhannesson oddviti að Þverá brenndist á andlití og höndum í eldsvoðanum, svo flytja varð hann á sjúkrahús. Annað heimilisfólk sakaði ekki. Eldsupptök munu hafa verið þau, að olíuofn sprakk. Hafa þess háttar íkviknanir orðið ! nokkrum sir.num að undan ] förnu.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.