Tíminn - 24.01.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
PRAMSÓKNARPLOKKtmiNN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRJFSTOFUR:
J EDDUHÚ3I. Lindargötu 9 A
Simar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Simi 2323 ,
31. árg.
Reykjavík, föstudagiim 24. jnaúar 1947
16. bla»
ERLENT YFIRLIT:
Hernámsstjórnin i Japan
Gagnrýni Breta og Rússa fer vaxandi
Fyrir nokkru síðan var skýrt frá því í útvarpsfréttum, að full-
trúar Rússa og Breta í eftirlitsnefnd stórveldanna í Tokío hefðu
deilt á hern4msstjórrrina fyrir undanlátssemi við japanska hern-
aðarsinna, sem skipuðu enn ýmsar þýðingarmiklar trúnaðar-
stöður. Annars hefir verið furðu hljótt um málefni Japana eftir
stríðslokin, en svo kann þó að fara að friðarsamningarnir við þá
verði engu auðveldari en friðarsamningarnir við Þjóðverja, sem
nú eru enn á döfinni.
KOMIÐ AF SALTFISKVEIÐUM
Hernám Japans hefir verið
framkvæmt með allt öðrum
hætti en hernám Þýzkalands.
Raunverulega .er hernámsstjórn-
in þar í höndum Bandaríkja-
manna einna og setuliðið er
næstum.allt amerískt. Stórveld-
in hafa þar að vísu eftirlits-
nefnd, sem er skipuð fulltrúum
Breta, Rússa og Kínverja, auk
Bandaríkjamanna, en nefnd
þessi hefir ekkert framkvæmda-
vald. Það er í höndum ameríska
setuliðsins og þá. fyrst og fremst
Yfirmanns þess, Mac Arthws
hershöfðingja. Þetta stafar
upprunalega af því, að Banda-
ríkjamenn hernámu Japan ein-
ir, en Þýzkaland var hins vegar
hernumið af herjum stórveld-
anna sameiginlega.
Ósigurinn hefir hvergi nærri
leikið Japan eins grálega og
Þýzkaland. Skemmdir af völdum
styrjaldarinnar urðu* þar telj-
andi litlar, «þar sem aldrei var
ba.rizt í landinu sjálfu. Uhdan-
skildar eru þó borgirnar Hiro-
shima og Nagasaki, sem urðu
fyrir at^msprengjum. Iðnaður
Japana hefir því ekki orðið
Northcroft dómari,
sem er forseti réttarins, er dæmir í
málum Japanskra stjórnmálamanna og
hershöfðingja, sem taldir eru bera
ábyrgð á stríðinu. Réttarhöld þessi eru
hliðstæð Nurnberg réttarhöldunum.
Meðal hinnar ákærðu er Tojo forsæt-
isráðherra. Dómurinn hefir enn ekki
verið kveðinn upp. NorthcrWt er frá
Nýja-Sjálandi.

ERLENDAR FRÉTTIR
Attlee forsætisráðherra skýrði
brezka þinginu frá því i gær, að
sérfræðingar ynnu nú að því að
fullgera samningana um banda-
lag Breta og Frakka. Þeir myndu
m. a. fjalla um efnahagsmál og
fjármál, auk sameiginlegra
hervarna.
í indverskum borgum hafa
verið miklar róstur seinustu
dagana og hefir verið fyrirskip-
að útgöngubann frá sólarlagi til
sólaruppkomu.
í Grikklandi hefir verið mynd-
uð samsteypustjórn. Tsaldaris
er utanríkisráðherra.
Gasperi hefir verið falið að
mynda stjórn á ítalíu.
Finnar hafa fengið 20 milj.
dollara lán í Bandaríkjunum.
fyrir verulegu áfalli og landbún-
aðarframleiðslan hefir haldizt
vel í horfinu. Bandaríkjamenn
hafa einnig látið Japani fá mat-
væli í allríkum mæli og hefir það
vakið talsverða óánægju í Kína
og Indlandi, þar sem almenn-
ingur hefir víða búið víð hung-
ursneyð. Viðurværið er talið mun
betra í Japan en í þe.ssum lönd-
um.
Það gerir þó sennilega mestan
mun á hernámi Japans og
Þýzkalands, að Japanir hafa
stjórn landsins að mestu leyti í
sínum' hönlum undir leiðsögn
Bandaríkjarnanna. Yfirráð keis-
arans hafa fengið að haldast
áfram, þótt hann hafi orðið að
afsala sér hinum „guðdómlega
rétti" og leggja völd sín í hend-
ur þingsins og stjórnarinnar.
Sett hefir verið ný stjórnarskrá,
sem tryggir öllum jafnan kosn-
ingarétt og margvíslegt 'félags-
frelsi. Á grundvelii þessarar
stjórnarskrár, sem er mjög snið-
in eftir stjórnarskrá Banda-
ríkjanna, fóru fram þingkosn-
ingar á síðastl. ári og greiddu
72% kjósendanna atkv. Stærst-
ur varð frjálslyndi flokkurinn,
sem fékk 140 þingsæti. Næstir
urðu framsóknarflokkurinn og
jafnaðarmenn með um 100 þing-
sæti hver. Kommúnistar fengu
ekki nema fimm þingsæti, þótt
þeir"fenjjj um eina milj. atkv.
Veldur þessu kjördæmaskipun
landsins. Eftir kosningarnar var
mynduð samstjóri stærstu flokk-
anna. Hún vinnur nú að marg-
víslegum umbótum og breyting-
um eftir tilsögn Bandaríkja-
manna. Eitt verkefni hennar er
að víkja úr opinberum störfum
öllum-þeim, sem fylgt hafa hern-
aðarsinnum, að svo miklu leyti,
sem það hefir ekki áður verið
gert. Forsætisráðherrann er
Shigeru Yoshida, fyrrum sendi-
herra i London.
Það lítur því þannig út á papp-
irnum, að lýðræði hafi verið inn-
leitt í Japan, enda halda margir
Ameríkumenn því óspart fram.
Hins vegar eru þeir margir, sem
telja þetta lítið annað én sjón-
leik. Þeir segja, að iðj»höldarnir
og fjárplógsmennirnir standi að
baki hinum nýju stjórnmála-
I flokkum og stjórni þeim í sína
þágu. í skjóli þeirra haldi þeir
völdum sínum áfram, en al-
menningur sé jafn áhrifalaus
sem áður, enda hafi hann vant-
að menntun og önnur skilyrði.
til að ha^nýta sér þau réttindi,
er felast í stjórnarskránni. Með-
an málum sé þannig háttað
breyti það engu, þótt tiershöfð-
ingjum og herforingjum sé
hengt, því að hættan af þeim
hafi verið minni en af auðhring-
unum, sem stóðu að baki þeim
og stjórnuðu gefðum þeirra.
Þeirri gagnrýni virðist ' líka
vaxa fylgi, að Bandaríkjamenn
taki of lausum tökum á málefn-
um Japana, og treysti því um of,
að hægt sé að valda snöggri hug-
arfaivbreytingu stórþjóða'r með
löggjöf einni saman. Slikt fá-.
ist ekki fram nema með löngu
og þrautseigu starfi. Þar gildi
ekki hinn „ameríski hraði."
Einkum ber á þessari gagnrýni
í enskum blöðum. Rússar halda
því hins vegar fram, að Banda-
(Framhald á 4, sítfu)
Á síðasta ári fóru íslenzku togararnir aftur að stunda saltfiskveiðar, eins
og í „gamla daga." En allan styrjaldartímann hafði það ekki komið fyrir
að togarar fiskuðu.í salt. En nú um áramétUi hafa flestir hætt því aftur,
þegar verðhækkun varð í Bretlandi og leyft var að flytja þangað haus-
aðar, fisk. Þó getur svo farið, að grípa verði aftur til þessara veiða. Mynd-
irnar hér að ofan voru teknar í vetur um borð í einum íslenzka togaran-
um, er hann var nýkominn í höfn af veiðum. í salt. Verið er að byrja að
skipa saltfisknum upp, en hanh er drifinn upp úr lestinni í tunhum, sem
heit er úr í stór trog á þilfarinu, sem síðan eru tekin upp á bifreiðar með
krana, sem stendur á bryggjunni. Á neðri myndinni sjást menn með tvo
væna þorska á milli handanna.
(Ljósm. Tímans Guðni Þórðarson).
Þriðjungi færri skip gerö
út frá ísafiröi en í fyrra
Þrír Biýir Svíþjjóðarbátar ekki notaðir vegna
vansmföis, nema von til, ao færeyskar
bátshafnir geti bíiid' í einiim
Því fer f jarri, að allur fiskiskipafloti landsmanna sé nýttur. nú
á þessari vetrarvertíð, þótt nokkuð misjafnt bitni það á útgerðar-
bæjum landsins. Afli er yfirleitt góður, og stundum ágætur, þegar
gefur á sjó. Veldur þessu mannekla. Menn eiga vísa tryggari
afkomu við önnur léttari, þægilegri og áhættuminni störf en sjó-
sókn að vetrarlagi. Þá liggja sumir hinna nýju Svíþjóðarbáta
aðgerðarlausir vegna missmíðanna, er á þeim eru, því að sjómenn
vilja ekki ráða sig á þá, fyrr en nauðsynlegar breytingar hafa
verið á þeim gerðar.
Fullkomnasta farþegaflugvél Is-
lendinga kom til landsins í gær
Verður fyrst um sinn notuð til innanlandsflugs
Klukkan tæplega fjögur í gær kom hingað á Reykjavíkurflug-
völlinn Douglas-flugvél sú, sem Flugfélag íslands festi fyrir
skömmu kaup á í Bretlandi. Er hún af svipaðri gerð og flugvél
sú, sem félagið hefir átt og keypti af hernum. Vél þessi er að því
leyti frábrugðin öðrum stórum farþegaflugvélum, sem keyptar
hafa verið hingað til lands, að hún kemur fullbúin til farþega-
flugs, með,þeirri beztu innréttingu, sem sézt heffa" í íslenzkri
farþegaflugvél.
Flugvél þessi er upphaflega
smíðuð' handa hernum og til
Útf ör Aðalsteins Krist-
inssonar f ór f ram í gær
Útför Aðalsteins Kristinsson-
ar fyrrverandi framkvæmda-
stjóra S.Í.S. fór fram frá Dóm-
kirkjunni í gær, að viðstóddu
miklu fjölmenni.
Athöfnin hófst með húskveðju
að heimili hins látna, Fjölnis-
veg 11. Flutti þar ræo'u séra
Jakob Jónsson. Að heiman báru
kistuna tveir eftirlifandi bræð-
ur Aðalsteirjs,, þeir Sigurður og
Jakob, auk nokkurra af elztu
starfsmönnum Sambandsins. í
kirkju báru félagar úr frímúr-
arareglunni, en úr kirkju báru
núverandi framkvæmdastjórar
Sis, forstjóri og þeir stjórnar-
menn Sambandsins, sem staddir
eru í Reykjavík. í kirkjugarð
báru 'félagar úr Framsóknar-
félagi Reykjavíkur og seinasta
spölinn báru starfsmenn Sís.
Jarðað var i Fossvogskirkjugarði.
í kirkju flutti séra Jakob Jóns-
son ræðu, og Þórarinn Guð-
mundsson lék einleik á fiðlu.
Skrifstofur S.Í.S. og fjölda
margar aðrar skrifstofur fyrir-
tækja og einstaklinga hér í bœ,
voru lokaðar frá hádegi i gær,
í tilefni af útförinni.
hernaðarþarfa með einfaldri
innréttingu til farþegaflugs,
svipað og Douglasvél sú, sem fé-
lagið hefir átt að undanförnu
og notuð hefir verið til farþega-
flugs hér. En flugfélagið lét inn-
rétta vélina í Bretlandi, og er
hún nú búin öllum þeim beztu
þægindum, sem eru í slíkum
farþegaflugvélum. Hvar maður
hefir sitt sæti, sem er færanlegt,
sérstakt ljós og loftræstingu út
af fyrir sig. Farþegi í þessari
flugvél getur því látið fara vel
um sig í sæti sínu, án þess að
gera öðrum óþægindi, og reykt
ef hánn vill. Við hvert sæti er
bjalla til að kalla á flugþernuna.
Gengur hún um beina og veitir
mönnum hressingu og hlúir að
þeim.
Þó að þessi flugvél sé upphaf-
lega byggð handa hernum, er
hún þó nú búin þeim fullkomnu
þægindum, er beztu farþega-
flugvélar hafa upp á að bjóða.
Flugvélin kom hingað frá
Prestwick í Bretlandi, og var öll
áhöfnin íslenzk. Gekk ferðiri í
alla staði vel. Erfið lendingar-
skilyrði voru hér á Reykjavíkur-
flugvelli í gær, dimmt veður og
lágskýjað. Lendingin tókst samt
ágætlega. Flugmaður vélarinn-
ar var Jóhanhes Snprrason,
Smári Karlsson var aðstoðar-
flugmaður.
Þessi nýja flugvél mun aðal-
lega verða notuð til farþega-
flugs innaniands, a. m. k. fyrst
um sinn.
Þriðjungi fœrri bátar gerðir
út frá ísafirði en í fyrra.
Útgerðin á ísafirði er talandi
dæmi þessa van-nýtingu fram-
leiðslutækjanna. Þaðan munu
nú gerðir út þriðjungi færri bát-
ar en á síðustu vertíð. Meðal
þeirra skipa, sem ekki eru gerð
út, eru fjögur skip Björgvins
Bjarnasonar útgerðarmanns,
Hugir tveir, Richard og Grótta.
Aðeins einn bátur stundar nú
togvéiðar frá ísafirði.
Þrir nýir Svíþjóðabátar ekki
notaðir vegna vansmíðis.
Þá liggjá þrír nýir Svíþjóða-
bátar aðgerðalausir í ísaf jarðar-
höfn. Fjórir, Sviþjóðabátar komu
til ísafjarðar, og eru tveir þeirra
eign Samvinnufélags ísfirðinga,
en tveir eign útgerðarfélagsins
Njarðar. Þessir bátar eru allir
smíðaðir eftir svokallaðri ísa-
fjarðarteikningu og því af sömu
gerð og Borgey, er fórst í mynni
Hornafjarðar i haust, eins og
öllum er í fersku minni.
Annar bátur Samvinnufélags-
ins, Finnbjörn, er notaður til
varðgæzlu og eftirlits fyrir
Vestfjörðum, og mun ekki þykja
of vel hæfur til þeirra starfa.
Hinir þrír eru alls ekkert not-
aðir, því að sjómennirnir kjósa
fremur að ráða sig á gömlu
bátana eða leita annarrar vinnu
helduf en leggja líf sitt í hættu
á svo viðsjálum skipum.
íbúð handa Fœreyingum.
Komið hefir til orða, að ann-
ar Svíþjóðabátur Njarðar yrði
notaður til íbúðar handa Fær-
eyingum, sem verið er að reyna
að fá á tvo litla báta gamla, er
eigendur hafa hug á að koma
á flot. Myndi það þá verða einu
notin af þessum skipum fyrst
um sinn.-
Kröfur á hendur ríkinu.
Það hefir og flogið fyrir, að
eigendur þessara ísfirzku Svi-
þjóðarbáta, ætli að fara fram
á það, að ríkið láti breyta skip-
unum, svo að forsvaranlegt sé
að manna þau og gera þau út,
og beri ríkissjóður kostnaðinn
af þeim breytingum.
Hvort þessi krafa er þegar
fram komin, veit blaðið ekki, né
heldur hvaða afstöðu rikisvald-
ið tekur til þessa máls.
Mannekla mesti bagi útgerð^
arinnar.
Að þessum Sviþjóðarbátum
slepptum, er það fyrst og fremst
mannekla, sem • veldur því, að
skipin eru ekki notuð til fisk-
veiða, og munu útgerðarmenn
í flestum verstöðvum landsins
eiga við áþekka örðugleika að
stríða. — Á ísafirði hafa fjöl-
margir sjómenn leitað burt,
ýmist til sjósóknar annars stað-
ar eða til annarra starfa, sem
veita betri eða. að minnsta
kosti tryggari afkomu og exu
(Framhald á 4. siðu)

Verkfall yfirvofandi
í Vestmannaeyjum
(Frá fréttaritara Tímans
í Vestmannaeyjum).
-Sjómannafélagið Jötunn i
Vestmannaeyjum hefir nú til-
kynnt, að koma muni til vinnu-
stöðvunar þar, frá og með 27. þ.
m., ef ekki hafi náðst samningar
við útgerðarmenn á staðnum
fyrir þanh tíma. En í Vest-
mannaevjum eru taldar litlar
líkur til \>ess að slíkir samningar
muni takast.
Sjómenn fara fram á allveru-
lega kauphækkun og kjarabæt-
ur. Gera þeir kröfu til \>ess að
fá y3 hærri kauptryggingu en
sjónienn hafa á Faxaflóabátum.
Útgerðarmenn í Vestmanna-
eyjum og aðrir atvinnurekendur
munu hugsa sér að svara þessu
verkfalli sjómanna með þvi að
láta niður faUa alla vinnu, einn-
ig á. landi. Eins og sakir standa
lítur því helzt út fyrir, að alls-
herjar vinnustöðvun skelli á í
Vestmann%eyj um.
Útvegsbændafélagið í Vest-
mannaeyjum hefir snúið sér til
Landssambands íslenzkra út-
vegsmanna, en félagið er aðili að
(Framhald & 4. síöu)
Þeir funclu sllki-
sokka og pipar-
bréf

ViðskiptamálaráðuneyttS sendi
sakadómaranum i Rykjavik fyr-
ir nokkru kæru út af 14 bréfum,
sem pósthúsinu bárust og áttu
að fara til útlanda. Grunaði j
ráðuneytið, að í bréfumim væri
varningur, sem óleyfilegt er að
flytja úr landi, án sérstaks leyfis
þar til kvaddra yfirvalda.
Sakadómari kvað upp þann
úrskurð, :|5 bréfin skyldu opn-
uð og var það gert i skrifstofu
hans í gær. Er slikt, að opna
bréf með fógetaúrskurði, mjög
fágæt ráðstöfun hér á landi og
ekki til þess háttar gripið, nema
sérstaklega mikið þyki liggja við.
. Xíðindamaður blaðsins sneri
sér í gær til skrifstofu saka-
dómara, eftir að bréi'in höfðu
verið opnuð og það skoðað, er
i þeim var. Vildi hann fá að' vita,
hvað í ljós hefði komið. Þeir
aðilar, sem höfðu með málið
farið, töldu sér þó ekki fært að
segja neitt um það. Rannsokn
þeirra væri ekki heldur lokið.
Xíminn hefir samt sem áður
hugmynd um það, hvað f bríí'-
unum hafi verið, þótt sú vitn-
eskja sé annars staðar fra.
Munu þessar sendingar hafa
verið ómerkilegri en yfirvöldin
bjuggust við. i einu bréfinu mun
t. d. hafa verið silkisokkar,
piparbréf í öðru og þar fram
eftir götunum.
Viðskiptaráðuneytið hefir hér
sýnt mikla röggsemi við að hafa
hendur í hári þeirra, sem lögin
brjóta og fara illa með gjaldeyri
þjóðarinnaf. En vera kynni þó,
að það gæti fundið stærri verk-
efni og veigameiri, ef grannt
væri að gáS. «•
pNW^x^aNaNpn^