Tíminn - 04.02.1947, Blaðsíða 3

23. blað
TIMIJVJV, þrlgjMtlaginn 4. fobr. 1947
3
MMINGARORÐ:
Hildur Jónsdóttir
frá Ásmimdarstöðam í Leirhöfn á Sléttn.
Þann 18. júní sl. andaðist Hild-
ur Jónsdóttir í Leirhöfn á Sléttu
hjá dóttur sinni Andreu og
manni hennar, Helga bónda
Kristjánssyni, en hjá þeim hjón-
um naut hún ástríkis og um-
önnunar síðustu æviár sín.
Hildur fæddist 14. apríl 1857 í
Skinnalóni á Sléttu. Hún var því
tæplega níræð að aldri.
Til merkrá ætta átti Hildur
að telja, því að hún var í föður-
ætt komin af Hrólfsætt, en í
móðurætt af Skaftaætt. Faðir
hennar var Jón bóndi í Skinna-
lóni, Sigurðssonar bónda í
Brekknakoti, Guðbrandssonar
bónda í Sultum, Pálssonar
bónda á Víkftngavatrti, Arn-
grímssonar sýslumarins, Hrólfs-
sonar sýslumanns Sigurðssonar.
Kona Páls á Víkingavatni var
Ragnhildur dóttir Þórarins
bónda á Víkingavatni, Þórðar-
sonar og Ingunnar dóttur sr.
Þórarins í Garði Jónssonar. —
Kona Arngríms sýslumanns var
Hólmfríður Björnsdóttir sýslu-
manns Pálsonar, Guðbrands-
sonar biskups Þorlákssonar, en
móðir Arngríms var Björg yngri,
systir Þorláks biskups Skúlason-
ar. —
Móðir Hildar var Þorbjörg
Stefánsdóttir bónda í Skinna-
lóni Eiríkssonar, en Stefán var
albróðir Magnúsar „fraters".
Eiríkur, faðir Stefáns, var
bóndi í Skinnalóni, Grímsson-
ar í Skinnalóni, Jónssonar hrepp-
stjóra á Oddsstöðum Jónssonar.
Allt gildir óðalsbændur. Þor-
björg var kona Eiríks í Skinna\
lóni, Stefánssonar prests í Presí-
hólum, Lárussonar klaustur-
haldara Schevings, sonar Hans
sýslumanns Schevings og Jór-
unnar, Steinssonar biskups
Jónssonar. Móðir séra Stefáns
var Anna, dóttir sr. Björns á
Grenjaðarstað og Margrétar Ól-
afsdóttur prests Guðmundsson-
ar. Kona séra Stefáns var Þor-
björg Stefánsdóttir prests í
Presthólum, Þorleifssonar pró-
fasts í Múla, Skaftasonar lög-
réttumanns Jósefssonar.
Hildur ólst upp í Skinnalóni
við' góðan kost, því Jón bóndi
var ríkur maður á þátíma vísu.
Var hann bókhneigður svo sem
margt fólk hennar og gerðist
hún snemma fróðleiksfús.
Arið 1878 gekk hún að eiga
Jón bónda á Ásmundarstöðum
Árnason. Bjuggu þau saman
á óðalsjörð hans um langan
aldur, en hann dó 20. marz 1929,
tæpu ári eftir gullbrúðkaup
þeirra, 72 ára. Hann var smiður
með ágætufn bæði á tré og járn,
og lagði einkum fyrir sig báta-
smíði. Var hjónaband þeirra
með ágætum. Hann var einnig
af góðum ættum. Faðir hans var
Árni hreppstjóri -í Keldunesi,
Árnason hreppstjóra í Akur-
seli Jónssonar. í móðurætt var
hann af Skafta presti á Skeggja-
stöðum Skaftasonar (Skafta-
ætt).
Barnaláni áttu þau Hildur að
fagna, því fyrir utan tvo gjörfu-
lega syni áttu þau dætur þær, er
kenndar voru við Ásmundar-
staði, hinar svonefndu „Ás-
mundarstaðasystur". Þær eru:
Ása, gift Jóhannesi Norðfjörð,
úrsmið, Þorbjörg, gift Pétri
bónda og nú gjaldkera við Síld-
arverksmiðjurnar á Raufarhöfn,
Siggehssyni, Sigriður, gift Sig-
urði bónda á Ásmundarstöðum,
Guðmundssyni, Kristveig, er
átti Kristinn apótekara Jónsson,
og Andrea, gift Helga bónda í
Leirhöfn, Kristjánssyni. Tvær
dætranna voru látnar á undan
Hildi, Anna, er átti Njál póst
Guðmundsson, og Guðrún, er
átti Pétur ættfræðing Zóphóní-
(Framhald á 4. siðu)
Hœgðatregðan var horfin út í
veður og vind. Kinnarnar urðu
bústnar og rfóðar, augun skœr,
og livítan í þeim fékk á sig létt-
an, Ijósbláan blœ. Tíðir komu
mjög reglulega og vöruðu aðeins
í 2—i daga.“-
Eftir þrjú ár var sigurinn
fullkomnaður:
„Allir kvillar og sjúkdómar,
öll líkamleg vanlíðan og allar
minni háttar truflanir á líkam-
legu og andlegu jdfnvœgi — allt
var þetta"'komið út í veður og
vind, rétt eins og hún hefði
aldrei haft neitt af sliku að
segja. Þessi kona, sem fyrir
skömmu var svo sárþjáð, að hún
óskaðí sér einskis fremur en að
fá að deyja, vissi nú ekki, hvað
þreyta var.“
Ekki mun ég dæma um vís-
indalegt gildi þeirra kenninga,
sem hér eru boðaðar. Þær eru
íluttar af hressilegum krafti og
trú, en mér virðist, að dálítið
beri þar á loftsjónum og hill-
ingum líka.
Ég er sannfærður um það, að
margir sjúkdómar okkar séu
fóðrunarsjúkdómar. Merkilega
oft kemur það fyrir, að menn
eru haldnir margs konar kvillum
af ólíkum uppruna, að því er
virðist, og liggur þá beint fyrir
að álykta, að þar sé ein ástæða
sameiginleg og gæti hún vel
verið vanfóðrun. Hins vegar get
ég ekki gleymt því, að margs
konar undralækningar hafa átt
sér stað. Lögmál heilsunnar er
nokkuð margþætt. Einn lækn-
ast af vatni úr tiltekinni lind,
annar af hahdayfirlagningu og
bæn, þriöji af grasi. — Þetta
eru staöreyndir, en samt get-
um við ekki ályktað, að þetta
hvert um sig eigi við alla menn.
Þó að allir menn séu einnar teg-
undar og því séu til höfúðlínur
um það, hvað sé hollt og hvað
óhollt, er þó þess að gæta, að
einstaklingseðli, sálafástand o
s. frv. kemur líka til greina.
Það er ekki gott að segja hvar
skýringarinnar er að leita á
hverju einstöku fyrirbæri.
Það er ekki nema eðlilegt, að
menn, sem vekja upp gleymd
sannindi og boða nýja stefnu,
geri það af eldmóði og" hrifn-
ingu, sem stundum ýkir einstök
atriði. Enginn skyldi forðast að
heyra kenningar náttúrulækn-
ingamanna, þó að þeim finnist
þess stundum gæta, að þeir lifi
í trú en ekki skoðun.
Eitt fellur mér illa við Are
Waerland og kenningar hans,
en það er andúð hans á kjöti og
fiski. Ég er ekki búinn að sjá
það, að honum og hans mönn-
um takist að ala upp öllu
hraustari menn en sumt gamla
(Framháld á 4. siðu)
ALICE T. HOBART:
Yang^ og yln
Fundurinn var háður í húsi eins elzta trúboðans í Shanghai.
Forseti samkomunnar var gamall gráhærður maður — hann sat
við langt borð gegn Stellu. Augu Peters hvörfluðu til hennar —
hendur hennar voru sprungnar og gráar af sífelldri vinnu. Hann
starði niður í borðið.
„Þér hafið lagt okkur þunga skyldu á herðaf, ungfrú Perkins,“
hóf forsetinn máls. „Við vitum, hversu þýðingarmikið starf þér
hafið innt af höndum í þágu hins heilaga málefnis. En okkur hefir
borizt til eyrna, að þér hafið kallað Búddha Krist Kínverja.
„Já,“ svaraði Stella.. Röddin var stillileg, en hendurnar kreppt-
ust um borðbrúnina. Þetta minnti Peter á sængurkonu í hörðustu
fæðingarhríðunum.
„Þér afneitið þá guðdómi Krists?“
„Því get ég ekki svarað játandi."
Það var svo mikill styrkur í rödd Stellu, að Peter leit upp. Augu
hans hvörfluðu frá einum til annars. En hvergi vottaöi fyrir
svipbreytingu. Fordómarnir voru eins og belgur, sem færður hefði
verið yfir höfuð þessa fólks. Sjáan/ii sá það ekki.
Peter heyrði hvorki spurningarnar né svörin. Hugur hans var
allur bundinn við daginn í musterinu, þegar honum varð það í
fyrsta'sinni ljóst, hvað yfir Stellu hafði gengið í boxarauppreisn-
inni.
„Samkvæmt því, sem þér eigið að hafa sagt, skammizt þér yðar
íyrir að vera kristniboði."
„Kemur það aldrei fyrir, að þér skammizt yðar?“
„Hafið þér sagt, að kristin kirkja muni líða undir lok — og
enginn sakna hennar?“
„Þetta hefir góðgjarn frétta.itari endurbætt,“ svaraði Stella.
,.Ég sagði, að andi Krists myndi lifa meðal okkar, og þess vegna
þyrfti enginn að harma kirkjuna, þótt hún liði undir lok.“
„Ungfrú Perkins,“ sagði forsetinn. „Yður er heimilt að fara
út á meðan við greiðum atkvæði, ef þér óskið þess.“
„Ég verð kyrr.“
„Gott — þeir, sem álíta ungfrú Perkins óhæfa til þess að þjóna
Kristi, frelsara vorum, eru beðnir að gera grein fyrir því á þess-
um miða, sem þeim verður nú fenginn.“
„Bíðið þið við,“ hrópaði Peter allt í einu og spratt á fætur.
„Ég þekki ungfrú Perkins getur en aðrir, sem hér eru. Ekkert
okkar hefir innt af höndum slíkt starf sem hún. Þið verðið . .. . “
Hann þagnaði allt i einu og tók sig á: „Sjúkrahúsið getur ekki
misst hq,na — það myndi verða óbætanlegur hnekkir."
„Við getum ekki tekið tillit til þess háttar,“ sagði forsetinn
kuldalega.
Það ríkti djúp kyrrð meðan menn skrifuðu atkvæði sitt á
miðana. Forsetinn tók við þeim jafnóðum og raðaði þeim fyrir
framan sig á borðið. Svo stóð nann upp.
„Atkvæðin hafa fallið gegn ungfrú Perkins," sagði hann.
Dauðaþögn .... En svo var eins og allir losnuðu úr álögum.
Fólkið stóð á fætur og ýtti frá sér stólunum. Fundinum var
lokið.
Peter svipaðist eftir Stellu. En hann sá hana hvergi. Hann
flýtti sér fram i fordyrið. Hún var ekki þar. Hann gáði út á göt-
una. Hann sá hana ekki þar. Hún var horfin.
En það var annað, sem Peter sá. Hann sá það nú i fyrsta
skipti, hvernig í rauninni var umhorfs í alþjóðahverfinu — hví-
líkur óþrifnaður og fátækt hvarvetna blasti við augum í Kín
verjahverfunum. Og aldrei hafði hann fundið svo sterkan og
höfugan þef út úr ópíumkrá sem þarna. Þar sem Kínverjar réðu
sjálfir, lá dauðarefsing við sölu ópíums.
„Með hvaða rétti þröngvum við Kínverjum til þess að taka
kristna trú?“ hafði Stella spurt.
En Stella var horfin. Hún skyldi ekki eftir neitt bréf, og eng-
inn hafði séð hana eftir að atkvæðagreiðslan fór fram. Hún
vitjaði ekki ferðapeninganna, sem aðalskrifstofu trúboðanna í
Shanghai bar að greiða henni. Allir forðuðust að nefna 'nafn
hennar. Fólk kveinkaði sér við að rifja upp síðustu samskiptin
við hana.
Einn góðan veðurdag kom gamall Kínverji, sem sagðist eiga
að sækja föggur hennar. Hann var þögull sem gröfin, og svaraði
engum spurningum.
XXX.
KÍNAVELDI hafði í tvö ár sveitzt blóði við að útrýma hin-
um mikla lesti þjóðfélagsins. Árangurinn leyndi sér ekki.
Einkum voru bændurnir og iðnaðarmennirnir að losna úr
helsi ópíumnautnarinnar. Heima fyrir var ekki ræktað ópíum
nema litilsháttar í laumi. Auðmennirnir og embættismennirnir
neyttu enn útlends ópíums. En eftirlitsmennirnir voru sífellt að
herða tökin.
Hin nýja hreyfing náði æ sterkari tökum. Mörgum musteranna
hafði verið breytt í skóla handa alþýðunni. Þegar Peter átti leið
um borgina, sá hann unga drengi sitja hópum saman í skugga
hinna gömlu guðamynda með námsbækur sínar og ritspjöld.
Og meðal þeirra mátti lika sjá fullorðna menn, sem lokið höfðu
hinum þyngstu prófum á gamla vísu. Einn þeirra var sonur Wús.
Telpur af hinum æðstu stigum voru teknar að sækja skóla
trúboðanna. Hinum fastheldnari Kínverjum voru þeir meira að
skapi en kínverskm skólarnir. Þar hafði flestum gömlum venjum
verið kastað fyrir borð í ákafanum, sem gripið hafði hina kín-
versku viðreisnarmenn.
Hinn þungi straumur framþróunar flóði áfram, iðumikill og
óstöðvandi.
/ XXXI.
SEN S Mó kippti æ meir í kynið til ættmæðra sinna, eftir því
sem völd hennar í sjúkrahúsinu jukust. Þar var að vísu
engin ætt yfir að drottna, en sjúklingarnir og starfsliðið
gat komið í staðinn. Hún krafðist skilyrðislausrar hlýðni —
karlar og konur urðu að lúta hverju boði hennar og banni. Böndin
r ■■
KAUPFELOG
r ■■
BUNAÐARFELOG!
Áríðandi að pantanir í sáðvörur berist
oss eigi síðar en 20. febrúar næstkom-
andi.
Samband ísl. samvinnuf élaga
TILKYNNING
Það tilkynnist heiðruðum viðskiptavinum okkar, að
við höfum selt Bókaverzlun ísafoldar, Bókaverzlunina
Fróði, á Leifsgötu 4. Um leið og við þökkum viðskiptavin-
um okkar vinsamleg viðskipti á umliðnum árum, vonum
við, að þeir láti hina nýju eigendur verða aðnjótandi
sömu viðskipta í framtíðinni.
Reykjavík, 27. janúar 1947.
Lára Pétursdóttir, Þorvaldnr Sigurðsson.
SAMKVÆMT ofanrituðu höfum vér keypt Bókaverzl-
unina Fróði á Leifsgötu 4 og rekum hana framvegis und-
ir nafni voru. Vér munum gera oss far um að hafa á boð-
stólum allar fáanlegar bækur, ritföng og skólavörur og
væntum vér þess, að viðskiptavinir Fróða láti oss verða
aðnjótandi viðskipta sinna í framtíðinni.
\
Reykjavík, 27. janúar 1947.
Bókaverzlun tsafoldar.
►»>
Sláturfélag Suöurlands
Reykjavík.
Sími 1249.
Símnefni: Sláturfélag
Reykbús. — Frystihús.
Niðiirsuðuverksmiðjja. — Bjúgnagerð.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásölu:
Niðursoðið kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval Bjúgu og
alls konar áskurð á brauð, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viðurkerint fyrir gæði.
Frosið kjöt, alls konar, fryst og geymt í vélfrystihúsi o
o
O
O
eftir fylLstu nútímakröfum.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
Orðsending
frá íslendingasagnaútgáfunni
til áskrifenda í Reykjavík.
Útsending á íslendingasögunum er hafin að nýju.
Allir þeir, sem eru áskrifendur, en hafa ekki enn fengið
bækur sínar, eru vinsamlegast beðnir að vitja þeirra í
Bókaverzlun Finns Einarssonar eða hafa peninga hand-
bæra heima til þess að greiða bækurnar.
V
Gerið útsendinguna greiðari með því að vitja bókanna
í Bókaverzlun Finns Einarssonar eða _taka þær við fyrstu
útsendingu eftri mánaðamótin.
Islendingasagnautgáfan
g
VINNIÐ ÖTULLEGA AÐ ÚTBREIÐSLU TÍMANS