Tíminn - 22.02.1947, Blaðsíða 3

37. blað
TÍMIM, langardagiim 22. fehr. 1947
3
Arfleifð Jóns Pálmasonar
„En arfurinn er mikill, sem
fyrrverandi ríkisstjórn skilar í
hendur hinnar viðtakandi."
Svo segir Jón Pálmason í ísa-
fold sinni 12. febr. sl.
Ég vil benda Jóni Pálmasyni
á það, að sú ríkisstjórn skilar
minnu en hún tók við. Gjaldeyr-
irinn hefir eyðst, og þó að sumu
sé varið til nýtilegra kaupa hefir
miklu meira fé gengið í súginn
og horfið. Og í sambandi við ný-
sköpunarkauþin á skipunum
eru ýmsar ófagrar sögur um
eyðslu og ómakslaun til ein-
stakya fjá'rplógsmanna í litlu
samræmi við smekk og siðferðis-
kröfur alþýðunnar.
Árið 1946 voru veitt gjaldeyr-
isleyfi yfir 700 milj. kr. Þar af
var til kaupa á landbúnaðarvél-
um tæplega 10,6 milj. Það er von
að Jón Pálmason segi að rækt-
unin sé ekki komin til fullra
nota. En þetta er sú rausn, sem
hann og hans fólk hefir verið
óþreytandi að grobba af.
Jón Pálmason auglýsir eftir
úrræðum Framsóknarmanna til
að minnka dýrtíðina. í því til-
efni vil ég benda houm á tvennt.
í fyrsta lagi er það nauðsyn-
legt, að þjóðin skilji að dýrtíðin
þurfi að minnka. Því þarf að
þurrka út úr hugum fólksins
áhrifin af því blaðri að dýrtíðin
sé einhver hlutur sem geri alla
ríka og jafni auðinn.
Vill Jón Pálmason beita áhrif-
um sínum til að gera fólki ljóst,
að þeir, sem hafa talið fólki trú
um að dýrtíðin væri hættulaus,
hafi haft óþarfan og hættnleg-
an boðskap að flytja?
í öðru lagi leggjum við Fram-
sóknarmenn áherzlu á það, að
dýrtíðina megi minnka með því
að gera verzlunina ódýrari og
gróða milliliðanna minni.
Heildsalastéttin er of fjöl-
menn og hver einstakur í því
fjölmenni fær of mikið í sinn
hlut. Þetta sýnir blátt áfram
útþenslan í stéttinni og lífsvenj -
ur milliliðanna. Það þarf að ná
fólki og fé frá verzluninni í
framleiðsluna.
Vill Jón Pálmason beita áhrif-
um sínum til þess, að minnka
gróða milliliðanna?
Eða trúir Jón Pálmason, að
það sé ekki hægt að gera verzl-
unina ódýrari en nú er og verið
hefir?
í sambandi við gjaldeyrismeð-
ferðina vil ég spyrja Jón Pálma-
son, hvort hann sé viss um það,
að ekki hefði mátt spara á ó-
þörfum byggingum, bílainn-
brúðkaups okkar á morgun. Við
hefðum náttúrlega helzt viljað
hafa inni kveldboð fyrir hþpinn,
en við höfum ekki ráð á því.
svo það verður að vera morgun-
verður.
Þessi kona, skóburstarinn,
póstfulltrúinn, skógarhöggsmað-
urinn og gamli kaupmaðurinn:
— geta þau ekki öll verið dæmi
þeirrar samyizkusemi og nægju-
semi, þegnskapar og réttvísi,
sem yfirleitt einkennir megin-
þorra dönsku þjóðarinnar. Við
vitum það, að land okkar er i
þröng, og við höfum sjálf lengi
verið í þröng. En við munum,
eins og áður, mæta þeim tak-
mörkunum, sem framundan eru
með jöfnu geði, og leggja það
er við megum til þess, að hægt
sé að yfirstíga þá örðugleika,
sem í vændum kunna að vera.
En nú ríður á því, að þeir sem
á : stýristaumunum halda velji
heppilegustu aðferðir til að laða
fram hin réttu og farsælu öfl,
sem í landslýðnum búa. Það
þarf engan sérstakan áróður um
hugarfarsbreytingu, kænlega
settúm fram af auglýsingasér-
fræðingum. Það þarf einungis
flutningi og utanferðum, svo
mikið að inn hefði mátt flytja
landbúnaðarvélar fyrir tvisyar
sinnum 10.6 miljónir?
Og hvaða skýringar vill Jón
Pálmason gefa á því, að í hinum
„mikla arfi“ fyrrverandi stjórn-
ar er botnlaust fjárlagafrum-
varp?
Jón Pálmason hefir kallað sig
yfir skoðunarmann Alþingis.
Það er vonandi að hann láti mig
ekki bíða eftir upplýsingum um
þettn efni. Varla er hann í vafa
um hvernig málin standa og
hvað eigi að gera.
í Mbl. í dag segir Jón Pálma-
son:
„Þá má nú teljast með nýjum
tíðindum, að nú fyrst er sá siður
átalinn, sem lengi hefir haldizt,
að ráðherrar og þingforsetar fá
vín til risnu með kostnaðar-
verði.
Má ýmsum getum að því leiða,
hvað slíkum athugasemdum
veldur nú fremur en áður var.“
Ég kippi mér ekki upp við get-
sakir Jóns Pálmasonar og má
hann vel halda að mér gangi til
öfund, jseinfýsi eða „helsærð
metnaðartilfinning." Hann má
líka vel kalla mig „helzta slef-
bera Tíi»í>ins“ vegna þess að ég
minnist á þessi mál. En fyrst
hann er nú farinn að ræða
þetta, þá er rétt að ræða málið
sjálft nánar.
Vill Jón Pálmason upplýsa
nær sá siður hófst að ráðherrar
og' forsetar Alþingis fengju vín
til einkaneyzlu og persónulegra
vingjafa óviðkomandi embætt-
um sínum „með kostnaðarverði“'
eða undir því?
Vill svo Jón Pálmason upplýsa
'undandráttarlaust hverjir hafi
notað sér þessi fríðindi og að
hve miklu leyti hver?
Ég tel að þjóðin eigi heimt-
ingu á að fá að vita þetta. Ef
þetta er allt svo hreint og heið-
arlegt, sem Jón Pálmason vill
vera láta, þarf hér ckki neitt
að fela.
Hitt er svo mál út af fyrir sig,
hvort öllum finnst smekklegt,
að æðstu menn Alþingis noti
sér völdin, til þess að útvega
sjálfum sér persónuleg fríðindi
af þessu tagi.
Eg mun ræða þetta mál nán-
ar síðar, en mér þætti mjög gott
að vita allt sem nánast áður,
og vænti að- forseti Alþingis
reynist sæmd þess trúr með því
að leiða allan sannleikann i
ljós?^ 21. febr. 1947.
Hálldór Kristjánsson.
að skirskota til eins, sem með
mönnum býr, nokkurs, sem ekki
er í tízku hjá auglýsingafólkinu,
sem hæst lætur í, nokkurs. sem
er eins gamaldags og samvizka.
Ef leiðandi mennirnir, stjórn-
málamennirnir, eða aðrir sem
með völd fara í hverri grein sem
er, ganga á undan um að fylgja
samvizku sinni, þá þarf ekki að
efast um að aðrir fylgi eftir
dæminu. Innst inni erum við
öll nógu lýðræðissinnuð til þess,
að við gætum ekki einu sinni í
hugskoti okkar fallizt á, að
komið yrði á skipulagi, þar sem,
vitandi vits, væri mismunað ein-
um á annars kostnað í skiptingu
þjóðfélagsins á eðlilegum lífs-
þörfum og mannréttindum —
eins og á einræðistíma Nazista
i Þýzkalandi, er nokkrir útvald-
ir fengu stærri skamu’ta og
meira frelsi en aðrir. Þegar við
ieitum dýpst og einlægast í sál
okkar viðurkennum við orö
póstíulltrúans: Hví skyldum við
eiga að verða betur selt en aðrir?
Nei, hestana, sem vagninn
draga, er ekki að lasta. En nú
veltur það á keyrisveinunum.
Jón Gauti Pétursson, þýddi.
ALICE T. HOBART:
Yang og yin
Fáeinum dögum seinna var Peter kvaddur til hjálpar sjúkling-
um í fangelsi borgarinnar. „Margir fanganfia eru veikir,“ sagði
íangavörðurinn, „og ef þeir deyja, verð ég rekinn frá starfi minu.“
Peter spurði: „Hvers vegna datt þér í hug að vitja mín?“
„Frændi minn fékk einu sinni bót meina sinna í sjúkrahúsinu,
sem þú stjórnar.“
Þannig byrjuðu störf Peters í hinu nýja Kína.
Miklar breytingar höfðu átt sér stað í skóla Ðíönu þau ár, sem
hún var fjarverandi. Hún þekkti enga af starfsstúlkunum, nema
Mei Ing Perkins, sem nú var orðin aðstoðarkennslukona. En það
gladdi líka Díönu að sjá hana aftur. Henni hafði aldrei dottið í
hug, að þessi óframfærna stúlka gæti náð slíkum þroska sem raun
Var á. Henni hafði bókstaflega aldrei dottið í hug, að kínversk
kona gæti verið svona falleg og tíguleg. En nú varTVIei Ing orðin
eins frjálsmannleg og glaðleg í viðmóti og nokkur amerísk stúlka
gat verið.
Einn daginn bauð Mei Ing heim til Díönu stórum hóp stúlkna,
sem verið höfðu í skóla hennar áður fyrr. Útlendingahatrið fór
sífellt vaxandi, og margar þessara stúlkna voru giftar mönnum,
sem stóðu framarlega í þjóðernishreyfingunni. Þeim var því um
og ó að koma í hús útlendinga. En lotning þeirra gagnvart.kennara
sínum átti samt enn rík ítök i huga þeirra.
Þær voru allar í síðuni kyrtlum, sem komizt höfðu í tízku eftir
byltinguna. Höfuðfatslausar voru þær, en hárið vafið í -hnút í
hnakkanum. Díana tók lílja eftir því, að þær voru flestar í útlend-
um skóm með háum hælum.
Ein stúlknanna vakti sérstaka athygli Díönu. Hún hét Mó Tsen.
Díana mundi greinilega, hvernig hún leit út, þegar hún sá hana
fyrst: Varirnar þykkar, munnurinn slapandi, svört augun líf-
vana. Nú var hún örðin falleg stúlka. Svipur hennar var hýr
og djarfur, augun hvöss og leiftrandi, hakan styrk og festuleg.
Hún var eina stúlkan úr skóla Díönu, sem fengið hafði ókeypis
námsdvöl við amerískan háskóla.
„Ég var hlægilegur þöngulhaus, þegar ég kom til Ameríku,“
sagði hún við Díönu. „Ég var svona.“ Og nú setti hún upp sama
svipinn og hafði einkennt hana áður fyrr. Hinar stúlkurnar
skellihlógu.
„Ég kynntist manninum mínum í New York,“ hélt hún áfram.
,.Þá var ég ekki upplitsdjarfari en svo, að ég horfði alltaf niður
í gólfið og sagði ekki annað en já og nei. En honum gazt víst ekki
sem verst að því ....“ Svo var eins og þjáningarsvipur færðist
s andlit hennar. Eftir þetta sagði hún fátt.
„Maður Mó Tsen er búinn að taka sér hjákonu,“ sagði Mei Ing,
þegar hún gat skotið orði að Díönu, án þess að hinar yrðu þess
varar.
Díana virti Mó Tsen fyrir sér í laumi. Nú sá hún, að hún var
ekki aðeins djarfleg og gáfuleg á svipinn. Svipur hennar bar
einnig vitni um óró og kvíða. — Móðir Mó Tsen hefði áreiðanlega
ekki kippt sér upp við það, þótt maður hennar tæki sér hjákonu.
„Þetta er það, sem allar giftu stúlkurnar óttast," hvíslaði Mei
Ing aftur. „Þess vegna þora margar þeirra ekki að giftast.“
XIII.
ÆSKULÝÐUR Kínaveldis var að skapa nýjan heim, „Son-
arskyldan hefir þrælbundið okkur. Vestrænir auðkýf-
ingar hafa hneppt okkur í.fjötra. Nýtt þjóðfélag verður
að rísa upp af rústum liðins tima.“
Þetta var herópið. Alls staðar var ólga og umbrot. Hið nýja
þjóðfélag, sem fæðast skyldi, átti að gera öllum stéttum jafnt
undir höfði og örbirgð hundraðmiljónanna skyldi útiæg ger.
Sú hugsun, sem vaknað hafði hjá Ló Shi, þegar hann sá Peter
blása lífslofti í lungu sjúklingsins, náði æ sterkari tökum á hon-
um. Hann varð baráttumaður hinnar nýju hreyfingar, sem vildi
gefa fólkinu jörðina og leysa stóriðjuþrælana af klafanum. Þetta
var hættulegt niðurrifsstarf, sem framkvæma varð í leynum. Hann
sat næturfundi í sóðalegum og ömurlegum hreysum og brýndi
íyrir mönnum, hvernig taka skyldi landið af jarðeigendunum og
hvernig brjóta ætti hershöfðingjana á bak aftur. Ræður hans
voru eldleg herhvöt, og hin svörtu augu áheyrendanna leiftruðu
af nýrri von, funuðu af áhuga eða kipruðust saman af tregðu
og trúleysi. Loks rann upp sú stund, að dyggustu fylgismenn hans
fengu i hendur fyrstu rifflana.
' Ló Shí hafði frá barnæsku séð fátækt, grimmd og óþrifnað,
hvarvetna kringum sig. En hann hafði aldrei séð neitt af þessu
ta-gi, sem komst í samjöfnuð við það, er hann kynntist í Shanghai.
Skattaálögurnar voru bein rán, og stundum voru menn krafðir
um skatta tíu eða fimmtán ár "fram í tímann. Bændurnir í hér-
uðunum kringum borgina sáu sér þann kost vænstan að selja
iðjuhöldunum dætur sínar. Þær urðu síðan að vinna tólf til
fimmtán kluk!fustundir á hverjum sólarhring, milli þess sem þær
voru lokaðar inni í svefnskálunum. Þær fengu alls ekki að koma
út fyrir port verksmiðjanna fyrr en þrældómstíminn, sem ætíð
skipti mörgum árum, var liðinn. En þrátt fyrir strangt eftirlit
og umfangsmikla njósnarstarfsemi tókst Ló Shí einnig að koma
sér upp harðsnúnu, vopnuðu líði byltingarmanna meðal hins
þrælkaða verksmiðjulýðs.
Byltingin hófst veturinn eftir endurkomu Peters til Kína. „Ný-
hreyfingin,“ skipulagðir flokkar bænda og verkamanna, greip til
vopna í suðurhluta landsins og tókst að reka fleyg inn í umráða-
svæði hershöfðingjanna. Séra Baker jafnaði hinni nýju uppreisn
við Boxarauppreisnina. Berger og hin unga kona hans jusu for-
mælingunum yfir byltingarmennina og Kínverja yfirleitt.. Það var
Peter einn, sem skildi örvæntinguna, sem knúð hafði kinverskan
æskulýð til þessara geigvænlegu átaka.
Starfið við sjúkrahúsið var mikið og vaxandi. Heilsufari hans
hrakaði, og það gerði honum ekki léttara um vik, að hann varð
daglega að gæta ýtrustu varkárni, svo að ekki kæmi til stórfelldra
árekstra milli hans og hins kínverska starfsliðs.
Kaupfélög!
Geturn afg’reitt nu þegar
MJÓLKURSIGTI
venjulega stierð. Eiinfreinur vattbotna
ýmsar stærðir.
Samband ísl. samvinnuf élaga
* i

Konan mín
- Helga Arngrímsdóttir
andaðist 21. febrúar.
Sigurjón Jóhannsson.
LISTSÝNING |
Yfirlitssýning á verkum
Þórarins heitins Þorlákssonar j
er opin daglega í Oddfellowhöllinni uppi |
frákl. 11-8. |
Málverkasýning
K ja rvaIs
í Listaniannaskálanum er opin daglega
frá kl. 11—22.

Aðvörun
Slökkviliðið í Reykjavík hefir þráfaldlega verið
kvatt til að slökkva elda, er kviknað hafa út frá
olíukynntum ofnum og miðstöðvum sem oft hefir
hlotizt stórtjón af.
Notendur slíkra tækja eru því aðvaraðir um að til-
kynna eldfæri sín til slökkvistöðvarinnar, svo að
eftirlitsmaður geti skoðað þau og gengið úr skugga
um, hvort af þeim stafi eldhætta.
Bent skal á að óheimilt er að taka slík eldfæri í
notkun, áður en skoðun hefir farið fram á þeim.
Reykjavík 20. febr. 1947.
Slökkviliðsstjjórinn í Reykjavík.
Halló! Halló!
Munið umferðakvikmyndahappdrætti Bifreiðastjóra-
félagsins „Hreyfill.“
Látið ekki happ úr hendi sleppa.kaupið miða strax!
Skrifstofa félagsins er á Hverfisgötu 21, kjalaranum,
opin alla daga frá kl.'4—7 e. h.
Gott sölufólk óskast strax.
Bifreiðastjórar og aðrir velunnarar þessa máls, komið og
aðstoðið við söluna