Tíminn - 12.04.1947, Blaðsíða 2

2
TÍMIM, laiigardagmn 12. apríl 1947
69. bla»
Laugardagur 12. apríl
tiíiaOanqi
Arfur Péturs
Morgunblaðið birtir í gær
furðulega forustugrein um tekju-
öflunarfrumvörp stjórnarinnar.
Það kallar þau óheillastefnu
og læzt harma mjög, að Pétur
Magnússon skuli ekki lengur
vera fjármálaráðherra. Hvert
mannsbarn veit þó, að álögur
þær, sem stjórnarfrumvörpin
fjalla um, eru bein afleiðihg
þeirrar óheillastefnu, sem fylgt
var undir fjármálaforustu Pét-
urs Magnússonar. í fjármála-
ráðherratíð hans hækkaði dýr-
tíðarvísitalan um 45 stig. Hefði
sú vísitöluhækkun ekki átt sér
stað, myndi óþarft að verja nú
fé úr ríkissjóði til niðurgreiðslu
á dýrtíðinni og nýju tekjuöflun-
arfrumvörpin væru þá óþörf. í
fjármálaráðherratíð Péturs voru
sett lög á lög ofan, sem stórauka
útgjöld ríkisins. Hefðu þessi út-
gjöld ekki komið til, væru nýju
tekjuöflunarfrumvörpin líka
óþörf. Svo var líka komið, að
þrátt fyrir 200 milj. kr. tekjur á
síð^stl. ári, ukust samt skuldir
ríkisins á árinu. Þannig var við-
skilnaður Péturs, að hann skildi
ríkissjóð eftir með 200 milj. kr.
árlegum útgjöldum. Hins vegar
voru tekjur ársins 1947 ekki
áætlaðar nema 150 milj.
kr., þar sem ýmsar tekjur
verða miklu minni nú en í fyrrá
vegna samdráttar innflutnings-
ins. Fyrsta verk hinnar nýju
stjórnar var því að reyna að afla
50 milj. kr. nýrra tekna til að
fylla þá eyðsluhít, sem Pétur
Ms^nússon skildi eftir. Nýju
skattaálögurnar eru því raunar
ekki annað en arfur frá Pétri
Magnússyni og samstarfsmönn-
um hans í ríkisstjórninni. Þær
eru gjald, sem menn eru raun-
verulega að greiða til Péturs
Magnússonar, Ólafs Thors og
sósíalista vegna óstjórnar þess-
arar þrenningar á undanförnum
árum.
Það er rétt, að hægt hefði
verið að greiða þennan skulda-
arf fré stjórnartíð Ólafs og
Péturs með hagkvæmara hætti,
ef samkomulag hefði náðst um
raunhæfar dýrtíðarráðstafanir.
En viljinn til þess er enn ekki
nægilega sterkur í þingsölun-
um og ekki sízt er andstaðan
öflug í flokki þeirra Ólafs og
Péturs. Núverandi stjórn hefir
því ekki átt um annað að velja
en að reyna að afla tekna til
að fylla eyðsluhítina, sem Pét-
ur skildi eftir, og til að stöðva
hækkun vísitölunnar, ellegar
að láta allt reka á reiðanum, eins
og gert var í stjórnartíð Pét-
urs, og lofa visitölunni að hækka
um önnur 45 stig, eins og þá átti
sér stað. Stjórnin valdi fyrri
kostinn, enda er þannig von til
þess ,að dýrtíðarmálið verði við-
ráðanlegra siðar, þegar hafizt
verður handa um lausn þess.
Hins vegar myndi það verða ó-
viðráðanlegt, ef vísitalan fengi
að hækka viðstöðulítið, eins og
var í stjórnartíð Péturs. Hún
myndi þá vera komin nú þegar
í 320—330 stlg, og væri alger
stöðvun atvinnulífsins og hrun
fjárhagsins þá fáar vikur und-
an.
Það er þó engum betur ljóst
en Framsóknarmönnum, að
þessar aðgerðir stjórnarinnar
eru fyllsta bráðabirgðaúrræði,
þótt þær séu stórum skárri en
að sleppa vísitölunni og verð-
bólgunni alveg lausri, en það var
til að koma i v«g fyrir öngþveit-
ið, sem af því leiddi, að Fram-
Ómaklegar getsakir.
Morgunblaðið skrifar furðu-
leg eftirmæli um brottför amer-
íska hersins úr landinu. Blaðið
lætur eins og það hafi verið
kraftaverk að koma hernum
burtu, og þakkar það sérstak-
lega Ólafi Thors. Þetta er ósvíf-
in (>g ómal^leg aðdróttun til
Bandaríkjanna um það, að þau
hafi ætlað að svíkja hervernd-
arsáttmálann, sem stjórn Her-
manns Jónassonar gerði við þau
-1941, en þar skuldbundu þau sig
til að flytja herinn burtu að
styrjöldinni lokinni. Það hefir
ekkert gerzt, sem gefur ástæðu
til þeirrar ályktunar, að þau
hafi ætlað að svíkja þetta lof-
orð. be^ni þeirra um herstöðv-
ar hér er engin sönnun fyrir því,
eins* og Mbl. vill vera láta. Það
hefir jafnan legið ljóst fyrir,
að þau myndu ekki hafa hér
herstöðvar án samþykkis ís-
lendinga og íslendingar breyttu
sjálfviljugir ákvæðum hervernd-
arsamningsins frá 1941 um
brottflutning hersinsv
Það er vel skiljanlegt, að Mbl.
skuli grípa öll hugsanleg tæki-
færi til að gera hlut Ólafs Thors
sem mestan. Ekki mun af veita.
En það ætti þó að varast að gera
það með þeim hætti að svívirða
jafnframt vinveitta þjóð og bera
henni á brýn, að hún hafi ætl-
að að svikja samninga sína við
íslendinga. Það verkefni ætti
það að lofa kommúnistum að
vera einum um.
Flugvallarmálið.
Mbl. ætti ekki heldur að vera
að hæla Ólafi Thors vegna fram-
komu hans í flugvallarmálinu.
Hún getur aldrei orðið annað
en víti til varnaðar. Á því máli
var yfirleitt haldið eins óheppi-
lega og framast er hægt að
hugsa sér. Það hefði vafalaust
sóknarmenn fóru í ríkisstjórn-
ina. Framsóknarmenn myndu
líka hafa talið betur farið, að
nýja tekjúöflunin hefði verið
með öðrum hætti og óhófseyðsla
stórgróðamanna skattlögð meira,
t. d. með stóríbúðaskatti. En
enginn flokkur getur fengið allt
það, sem hann telur bezt, þegar
við ólíka aðila er að semja.
Það kom gleggst fram í ræðu
Hermanns Jónassonar, formanns
FramsóknarfloKksins, þeigar
fjáröflunarfrv. voru rædd í efri
deild i fyrradag, að Framsókn-
armenn líta á þau sem fyllstu
bráðabirgðaúrræði og telja ekki
fært að draga raunhæfar dýr-
tíðarráðstafanir á langinn, þótt
hægt kunni að vera að fleyta
sér enn í nokkra mánuði með
bessum hætti. Hermann Jónas-
son boðaði því, að gerð yrði til-
raun til þess áður en þingi lyki,
hvort ekki fengist meirihluti
fyrir raunhæfari ráðstöfunum.
Þess mun beðið með eftirvænt-
ingu, hvaða undirtektir slík til-
raun fær og alveg sérstaklega
mun afstöðu Sjálfstæðisflokks-
ins verða veitt athygli, þar sem
Mbl. segir í gær,' að umræddar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar
„nálgist fullkomið brjálæði" og
flokkurinn vilji færa fram-
leiðslukostnaðinn til samræmis
við útflutnlngsverðið. Sjálfstæð-
isflokkurinn verður að sýna i
verki, að þessi ummæli séu
meira en gaspur eitt og yfirlæti
ráðþrota manna, sem eru að
reyna að dylja það, að þeir sjá
enga leið úr því öngþveiti, sem
þeir hafa sjálfir átt mestan þátt
í að búa til.
verið hægt að hafa samninginn
íslendingum stórum hagstæð-
ari, ef rétt hefði verið að farið.
Aðstaða íslendinga hefði orðið
stórum betri, ef meirihluti Al-
hingis hefði borið gæfu til að
fallast á þær. breytingartillögur,
sem Framsóknarflokkurinn lagði
til að gerðar yrðu á samningn-
um.
Hvort er meira 3 eða 10?
Mbl. er samt við sig. Það held-
ur að 3 séu meginhlutinn af 13.
Á þessu hefir vesalings blaðið
byggt sína baráttu í allan vetur,
þegar það hefir verið að lýsa
þeim árangri af stjórn Ólafs
Thors og sósíalista, að megninu
af gjaldeyrinum hafi verið eytt
til kaupa á framleiðslutækjum.
Það er ekki furða þótt það
eigi ekki samleið mað almenn-
ingi í ályktunum, þegar stærð-
fræðin og tölvísin er svona.
En þegar Mbl. getur sannað
að þær 300 milj. kr. sem notað-
ar voru til nýsköpunar, séu meg-
inhlutinn af 1300 milj. gjald-
eyrisnotkun, þá hefir það rétt-
lætt margt, sem það hefir sagt.
En um sinn verður blaðið
sennilega að glíma við reíkn-
ingsþrautina þá, hvort meira sé
10 eða 3.
Siðmenning Víkverja.
Víkverji var núná um daginn
að lýsa hugarástandi sínu austur
við Heklu. Honum fannst hann
vera horfinn til fyrri tímabila
jarðsögunnar en svo áttaði hann
sig á því að hann var „staddur
við Heklu gömlu á miðri tutt-
ugustu öldinni, aðeins 5 tíma
ferð í jeppa og hálfs annars
tíma gang, — frá hinni svo-
kölluðu siðmenningu.“
Hún er ekki austan fjalls sið-
menningin sú. Ekki þarf að
bendla kjósendur Ingólfs og
Eiríks við hana.
Þjóðviljinn heimtar falskar
ávísanir
Þjóðviljinn birti nýlega feit-
letraða skammagrein um Jón
Árnason vegna þess, að treglega
gengur nú að fá erlendan gjald-
eyri og yfirfærslu í bönkunum,
þó að leyfi viðskiptaráðs sé
fengíð. Kallar blaðjð að Jón
Árnason sé þar með að búa til
hrun og kreppu að yfirlögðu
ráði.
Skyldi þá Þjóðviljinn halda,
að Jón Árnason geti takmarka-
laust gefið út ávísanir á erlenda
banka, eftir að Brynjólfur og
Aki eru búnir að nota allar inn-
stæðurnar í félagsskapnum við
Ólaf Thors?
Þetta eru kannske góðar
kenningar fyrir lesendur Þjóð-
víljans.
En meirihluti þjóðarinnar
mun þó skilja það, að það væri
hvorki hagur né sæmd fyrir ís-
lenzka þjóð, ef Landsbankinn
gæfi út ávísanir á gjaldeyri,
sem er eyddur.
Þjóðviljinn verður vonandi
einn um þá kröfu, að banka-
stjórar Landsbankans gefi út
falskar ávísanir.
En óskammfeilni er þetta hjá
blaði þeirra manna, sem stóðu
fyrir eyðslunni.
„Óður nazisti“
verður dýrlingur.
Á miðvikudaginn breiddi
Þjóðviljinn yfir alla forsíðu sína
sænskan blaðamat, sem hann
sagði að væri tilreiddur af
manni, sem verið hefði „óður
nazisti,“ en blaðið virðist nú
telja óskeikulan.
Frásögn þessa manns er „ljúf-
leg og krydduð“ í munni Þjóð-
viljann. Ber það athyglisgáfu
hans og skarpskyggni vitni, að
hann hefir eftir Forseta íslands,
að aldrei hafi menn lifað eins
harðan vetur og þennan og
segir Bessastaði liggja opna fyrir
vindum íshafsins.
Þarna fékk Þjóðviljinn heim-
ildarmann við sitt hæfi.
En ætli það væri ekki væn-
legra til að vinna tiltrú meðal
íslenzkra lesenda, að geta fært
heimildarmanninum annað til
gildis, en það eitt að hann hefði
verið „óður nazisti." Það er a.
m. k. ekki að búast við því, að
slíkir beri bandamönnum eða
íslendingum vel söguna.
Ekki trúir Mbl. Ólafi og Gísla.
__ „Allar íslenzkar vörur seljast
fyrir geypiverð,“ sagði Ólafur
Thors i vetur.
„Við höfum fullan rétt til að
halda að þetta verði tekjumesta
ár, sem yfir þjóðina hefir
komið,“ sagði Gísli Jónsson um
daginn.
Mbl. birti orð þessara manna
eins og þau væru höfuðsann-
indi.
En svo segir blaöið í forystu-
grein í gær:
„Hvaða vit er i, að vera með
um eða yfir 200 milj. kr. fjárlög
meðan allt er í óvissu um sölu
aðalútflutningsvöru . lands-
manna?“
Það er von að Mbl. spyrji.
Finnur það nú enga huggun
lengur í fleipri Ólafs og fullyrð-
ingum Gísla?
Of ler^L hefir það á þá trúað,
þó að nú verði þrot á.
En hverjir skyldu þá verða
til að trúa þessum mönnum,
fyrst Mbl. mælir í gegn þeim
auk allra annarra?
Það væru þá helzt Þjóðvilja-
mennirnir!
Undir værðarvoðinni.
Undarlega hljótt er nú um á-
fengismálin á Alþingi. Er helzt
svo að sjá, sem þær tillögur,
sem fram voru komnar um þau,
hafi allar verið lagðar til hvíld-
ar undir værðarvoð þeirri, sem
Sigiyjón á Álafössi gaf forseta
þingsins í vetur. Vonandi hrista
þó þingmenn af sér mókið áður
en þeir skilja og afgreiða þess-
ar tillögur eins og menn.
Erfitt er að trúa því, að Al-
þingi uni þvi að liggja lengur
undir þeirri skömm og smekk-
leysu, sem „forsetabrennivínið"
er. Og vitanlega er þingmönnum
Ijóst, að það er ekki neitt hé-
gómamál hvort rikið haldi vín-
veitingum áfram, þegar því hef-
ir verið lýst yfir, að veizlur bæj-
arins muni mótast þar eftir.
Það er auðvitað, að veizlur ann-
arra bæjarfélaga, fjölmargra
fyrirtækja og einstaklinga,
fara eftir því, hvað tiðkast 1
æðstu veizlunum, veizlum ríkis-
ins. Hér er því um það að ræða,
hvort nota eigi ríkisvaldið tll
að efla eða lama drykkjutízkuna
í sambandi við veizlur og sam-
kvæmi, þar sem flestir byrja á-
fengisnautn.
]\ýir seðlar í Noregi
Þegar eignauppgjörið fór fram í
Noregi neyddust Norðmenn til að taka
í notkun seðla, sem þykja ekki nægi-
lega vandaðir, hvorki að pappírsteg-
und né prentun. Því hefir verið efnt til
samkeppni um gerð nýrra seðla, og er
ákveðið að prenta nýja seðla með
myndum þeirra Björnsons, Werge-
lands og Nansens svo fljótt, sem auðið
er.
Þórkallur HaUdórsson:
Nokkur orð um mjólk og
mjólkurafurðir
Mjólkurduft.
Algengustu mjólkurvörurnar,
sem notaðar eru til þurrkunar,
eru fyrst og fremst undanrenna,
og því næst nýmjólk. Aðferð-
irnar til þess að þurrka mjólk
eru aðallega tvær, sívalnings-
aðferðin og dreifi-aðferðin,
verður þeim lýst hér í helztu
atriðum.
Sívalnings-aðferðin er meira
notuð enn sem komið er, en
dreifi-aðferðin. Hún er kostn-
aðarminni og hentugri fyrir
lítið mjólkurmagn, en fram-
leiðir ekki eins gott mjólkur-
duft. Aðalhlutir þeirrar vélar,
sem notuð er við þurrkun
mjólkurinnar með þessari að-
ferð, eru einn eða tveir sívaln-
ingar. Þeir eru holir að innan
og hitaðir upp með gufu. Þeir
snúast um sjálfa sig og taka á
sig um leið örþunna himnu af
mjólk, en mjólkin drýpur á sí-
valninginn úr þar til gerðri
rennu, eða ef um tvo er að ræða
úr trogi, sem myndazt á milli
þeirra. Allt vatn er gufað burt
úr mjólkinni, þegar himnan
hefir fylgt sívalningnum %
hluta úr heilum snúning. Á
þeim stað er komið fyrir sér-
stökum hníf, sem skefur mjólk-
urhimnuna af sívalningnum og
fellur himnán þá niður í göng
eða rennu, sem flytja hana að
myllu, sem mylur himnuna og
gerir hana að mjólkurdufti.
Þetta duft hefir verri upplausn-
arhæfileika en dreifiduftið og
er það aðalgalli þess. Mjög er
erfitt að framleiða gott ný-
mjólkurduft með þessari að-
ferð, og þess vegna er dreifi-
aðferðin notuð meir, þegar búa
á til nýmjólkurduft.
Dreifiaðferðin þarf mjög
stórar vélar og er mjög kostn-
aðarsöm, en mjólkurduftið er
líka miklu betra. Mjólkin þarf
að vera þéttuð fyrst áður en
hún er þurrkuð, það þýðir, að
fullkomin þéttunartæki, svo sem
sérstök hitunartæki, jöfnunar-
og þéttunarvél, verða að vera
fyrir hendi. Þegar búið er að
þétta og jafna mjólkina, er hún
leidd í þurrkunartækið. Til eru
margar gerðir af þessum þurrk-
unartækjum, en í aðalatriðum
eru þau' svipuð.
Inni í þurrkunargeymnum
liggur mjólkurleiðsla, en á end-
anum á henni er sérstök loka
þannig gerð, að mjólkin kemur
út úr henni í úða. Mjólkin er
undir mjög miklum þrýstingi í
leiðslunni, og um leið og hún
fer út um lokuna og þrýstingn-
um léttir, dreifist hún í allar
áttir og úði myndast. Heitu
lofti er stöðugt dælt inn í þurrk-
unargeyminn og þurrkar það
mjólkurúðann, sem um leið
verður að mjólkurdufti, sam-
tímis því ber heita loftið mjólk-
urduftið að útblásturstækjun-
um, en hjá þeim er komið fyrir
síum, sem sía duftið úr loftinu
áður en því er blásið út úr
geymnum.
Ef framleiða á gott nýmjólk-
urduft, verður að vanda til
framleiðslunnar sem bezt á all-
an hátt. Aðal bragð-gallinn
sem myndast í nýmjólkurdufti,
er tólgarbragð, sem orsakast af
því, að fitan tekur í sig súrefni.
Það væri of langt og of flókið
mál að fara út í allar þær kenn-
ingar, sem eru til varðandi
þennan bragðgalla, verður því
aðeins skýrt frá allra helztu
ráðunum til þess að hindra
myndun hans.
Nýmjólkin', sem á að þurrka,
verður að vera framleidd á
hreinlegan hátt og kæld þegar í
stað eftir mjaltir. í meðferð
mjólkurinnar verður að gæta
þess að láta kopar aldrei koma í
samband við hana. Áður en
mjólkin er þéttuð verður að hita
hana upp í 77—79°C. í 15—20
mínútur, til þess að mynda efni,
sem tefur fyrir súrefnistöku fit-
unnar. Að lokum á að pakka
duftinu í dósir, sem öllu súrefni
hefir verið dælt úr og köfnun-
arefni sett í staðinn.
Það er að mínu áliti mjög
vafasamt að hægt verði að
framleiða gott nýmjólkur-duft
hér á landi, og láta framleiðsl-
una bera sig, vegna skorts á
nægilegu mjólkurmagni.
Skyr.
Það væri æskilegt, að skyr-
neyzlan ykist að mun, og eru
fyrir því aðallega tvær ástæður. ,
Sú fyrri er, að með aukinni skyr-
framleiðslu myndi undanrenn-
an notast betur, og þar af leið-
andi verða verðmætari, en um
leið ætti smjörverðið að geta
lækkað. Síðari ástæðan er sú,
að skyr er mjög holl fæða, sér-
staklega ef nýmjólk er höfð til
þess að hræra út skyrið og einn-
ig til útáláts.
Nú er spurningin sú, á hvern
hátt er hægt að auka skyrneyzl-
una. Bezta og sjálfsagðasta
leiðin til þess að ná þessu tak-
marki er aðeins gott skyr, en því
miður hefir mikill hluti skyrs-
ins ekki alltaf verið jafn góður.
Það eru þrír gerlar, sem eru
nauðsynlegir við framleiðslu á
góðu skyri, en þeir eru, Strepto-
coccus thermophilus, Lactobac-
illus bulgaricus og Lactobacillus
yogurt. Lang heppilegast væri
að nota þessa þrjá gerla sem
þétta, við alla skyrframleiðslu
á mjólkurbúunum. Skyrið verð-
ur miklu betra á því, og alltaf
jafn gott. Skyrinu á að vera
dreift til neytenda í góðum og
smekklegum umbúðum, en það
myndi auka neyzluna að mikl-
um mun.
Mjólkuriðnaðurinn hér á
landi ætti að verða fjölbreyttari
og verður þyí hér minnst á
nokkrar tillögur þar að lútandi.
Rjómaísframleiðslu á að auka
og bæta, gera hana miklu fjöl-
breyttari og koma dreifingunni
og sölunni í gott horf.
Við eigum að framleiða hér
barnamjólk, en eins og áður er
'sagt er það niðursoðin nýmjólk
í dósum, en þeim söltum og víta-
mínum er bætt saman við
hana, sem venjuleg mjólk hefir
ekki nóg af fyrir ungbarnið.
Það á að framleiða hér jafn-
aða mjólk, sem hefir 75 mg. af
C vítamíni og 400 einingar af
D vítamíni i hverjum lítra, en
þetta eru daglegar þarfir okkar
af þessum vítamínum.
Það er sérstaklega nauðsyn-
legt að jafna mjólkina, þegar
mjólkin er seld úr brúsum eða
öðrum stórum ílátum í mjólk-
urbúðunum, eins og tíðkazt því
miður, enn hér í Reykjavík. Það
verður ekki komist hjá því, að
rjómi setjist ofan á mjólkina,
þar sem hún stendur í mjólkur-
búðunum, en afleiðingin verður
sú, að langflestir fá hálfgerða
undanrennu í ílátin sín, en til-
tölulega fáir fá fituríka mjólk
eða rjómabland.
Eins og að framan greViir á
að bæta og auka skyrframleiðsl-
(Framhald á 3. síöu)