Tíminn - 19.12.1947, Blaðsíða 5

237. blað
TÍM iNN, föstudagiun 19. des. 1947
5
Eystéíns Jónssanar
/ - KSSV
(Framhald af 4. síðu)
rekstri rikisms, ráðstafanir
til lánsfjáröflunar innan-
lands vegna stofnlánadeilda
landbúnaðarin« og sjávar-
útvegsins og setningu nýrra
jarðræktarlag-av
Hvers vegna varaði
Framsóknarflökkurinn
við verðbólgunni.
Framsóknarfíokkurinn hef
ir j afnan barizt fyrir stöðvun
verðbólgunnar-og varað við
afléiðingum liennar. Flokk-
urinn hefir hvað eftir ann-
að beitt sér fyrir lagasetn-
ingu til stöðvunar verðbólg-
unni. Ýmist hafa þær tillög-
ur verið feldarveða þau sam-
tök rofin, seai um fram-
kvæmd slíkraivlöggjafar hafa
vexúð gerð.
FramsóknarflOkkurinn var
í stjórnarandstöðu síðustu
árin og fram yfir síðusty ára-
mót. Það var .vegna þess, að
hann taldi . eyðslustefnu
fyrrv. ríki-sstjórnar hljóta að
leiða til vaxandi verðbólgu.
Framsóknarflokkurinn tók
þá að séirihlutverk, sem ekki
er vinsælt, að berjast á móti
eyðslu og ofþenslu, þegar
menn höfðu nóga peniiym og
voi’u af’öði’um beðnir að trúa
því, að fjármagn þjóðarinn-
ar væri óþrjótandi. Það sýndi
sig að mörgum var ljúft að
trúa því, sem þeim var sagt
um þetta —- en engin áhrif
hafði það á- bumflýj anlega
viðburðanna rás.
Því hefir vei’ið haldið fram,
að Framsóknarflokkurinn
hafi háð baráttu sína gegn
vexjðbólgunni vegna þröng-
sýni og vegna ..þess, að hann
hafi ekki unnað mönnum
kjarabóta, hækkaðra launa
og hækkaðs _ afurðaverðs.
Þetta hefir áldyei verið ann-
að en fjarstæða. Framsókn-
arflokkurinn hfifir háð þessa
baráttu fyrst og fremst vegna
þess að hann hefir óttast af-
leiðingar vei’ðbólgunnar,
óttast það, að.,.,erf,iðara yrði
að komast upp úr verðbólgu-
feninu en að láta sig síga of-
an í það undan þrekkunni.
Allir þeir, sgm nú horfast
í augu við afíeiðingar verð-
bólgunnar eins og þær birt-
ast í rekstri sjávarútvegsins
og raunar öílum atvinnu-
rekstri landsmaþna og gagn-
vai’t launastétjjunum, — allir
þeir hljóta að viðurkenna, að
þessi ótti var ...ekki ástæðu-
laus. Ýmsir hafa hins vegar
talaö gáleysislega um þessa
hluti og látið í ljós, að eng-
inn þyrfti að hafa áhyggjur
af því þótt ve^ðbólgan yxi.
Það væri hægt að leiðrétta,
þegar á þyrfti að halda.
Ef Framsókiiarmenn hefðu
verið þessarar skoðunar, þá
hefðu þeir ekki tekið á sig
óvinsældir með því að vinna
.sífellt gegn hækkun verð-
bólgunnar. Þeir, sem hafa
óttast verðbólguna, hafa haft
verðbólguna á heilanum
eins og stundum hefir verið
sagt hér á Alþingi — þeir eru
ekki steini lostnir m.i, þótt
það sýni ,sig, að það er ekk-
ert áhlaupaverk að taka til
á þjóðarheimilinu eftir að
vei’ðbólgudraugurinn hefir
leikið þar listir sínar og
stundum setið þar að svalli
meö sjálfum húsbændunum.
Höfuðatriðiö er að binda
drauginn og byrja síðan að
taka til. Forðast alit sem
gengur í öfuga átt, og fylgja
öllu því, sem gengur í rétta
stefnú. Þetta verður langt og
erfitt .starf og veltur vafa-
laust á ýmsu. Má búast við
sigri ef alrnenningur í land--
inu vill skilja hvað í húfi er
og eitthvað á sig leggja til
þess að tryggja velmegun og
öryggi, en ósigri og niðurlæg-
ingu þjóðarinnar, ef enginn
vill neitt á sig leggja eða
þegnskap sýna.
FissaEsaíaignr:
Sigurður Tómasson
á Barkarstöðum.
í dag er Sigui'ður á Barkar-
stöðum fimmtugur. Hann er
sonur hinna stórmerku hjóna
Tómasar Sigurðssonar og
konu hans Margrétar Árna-
dóttur, er bjuggu lengi á
Barkarstöðum við mikla
rausn, eins og alkunnugt er.
Sigurður ólst upp í foreldra-
húsum í fjölmennum syst-
kinahópi á þessu stóra og
mannmarga heimili. Mótuð-
ust þar þær lífsskoðanir
hans, sem hann hefir haldið
(Framhald á 6. síðu)
Fiistud. 10. des.
Vísitala útflutn-
ingsafnrða
Fertugasta og áttunda grein
í dýrtíðarfrumvarpi ríkis-
stjórnai’innar hljóðar svo:
Ríkisstjórnin lætur gera til-
lögur um áxlegan vísitöluút-
reikning, miðaðan við magn
og verðmæti útflutningsfram
leiðslunnar.
Þessari litlu frumvarps-
grein hefir ef til vill verið
lítill gaumur gefinn meðan
rætt er um önnur ákvæði
frumvarpsins. Þó er það þessi
grein, sem er fullkomin nýj-
ung ef að lögum verður. Það
er hún sem vísar veg og
markar stefnu í rétta átt
burtu frá ýmsum þeim mein-
um, sem harðast þjaka þjóð-
félagið nú.
Þvi mun þessi litla grein
lifa og halda nafni frum-
varpsins á lofti lengi eftir
að önnur ákvæði þess eru
fallin í gleymsku eins og
hverjar aörar dægurráðstaf-
anir.
Með þessu er ekki gert lít-
ið úr því viðnámi gegn dýr-
tíðinni, sem frumvarpið
skapar. Og bjartsýnir menn
vona að með því sé hjóli
dýrtíðarinnar, — örlagahjóli
atvinnulífsins, — snúið við,
og vonandi reynist það svo.
En þó að jafnan sé nauðsyn-
legt, að gegna daglegri og
aökallandi þörf, svo að vel
sé; eru það nýmælin, sem
mai’ka tímamót og því er
þeirra lengur minnst.
Vísitölureikningur, sem
miöast við útflutningsverð-
mætin í heid, byggir á þjóð-
arafkomunni. — Undapfarið
hefir allt launakerfið staðið
á grundvelli framfærslu
kostnaðar, án þess að taka
bæri minnsta tillit til þjóðar-
afkomunnnar. Það sltur öll
bein og krókalaus tengsl
milli þjóðarafkomu og launa-
kjara.
Auðvitað má segja, að þjóð
arafkoman hljóti að verka
á launakjör í landinu fyrr
eða síðar. Það er líka rétt.
En hins höfum við glögg
dæmi, að samkvæmt því kerfi
sem verið hefir, getur það
komið þannig út, að fyrst
safnist miljónaauour á hend-
ur útflytjendanna svokölluðu,
festist og hverfi með ýmsu
móti, en síðar geti svo fram-
leiöslan með engu móti stað-
ið undlr því kaupgjaldi, sem
ástand liðins tíma hefir skap
að.
Reynslan sýnir því, að tví-
mælalaust ber að stefna að
því, að tengslin milli útflutn-
ingsverðs og launakjara yrðu
sem beinust og á þeirri leið
væru sem fæstir óþarfakrók-
arnir. .
Höfuðkostir þess vísitölu-
grundvallar, sem byggist á
útflutningnum eru þessir.
Samræmi við þjóðaraf-
komu og þjóðhagslega getu.
Þá yrðu tekjur manna sniðn-
ar eftir því, sem raunver-
lega væri til skipta milli
þegnanna, og því einu sam-
an.
Beint samband hvers ein-
asfca starfandi manns við af-
komu þjóðarinnar, þannig aö
auknar eða minnkaðar þjóð-
tekjur, þýddú, jafnframt
aukningu eða skeröíngu á
tekjum hans
Þá horfoi málið þannig við,
að almenningur væri á móti
dýrtíð, í stað þess að láta
blekkjast til aö óska eftir
verðbólgu og fagna henni,
vegna þess að krónufjöldinn
vex.
Þá myndu menn miða ráð-
sfcafanir síiiar við þjóðarhag,
og eklri- sjá sér hag í því, aö
spilla lífsbjörg og afkomu-
vonum þjóðarinnar í heild,
til þess að knýja fram kjara-
bætur fyrir sig og sína.
Þá myndi skipulagið kenna
fólkinu ,þau sannindi, að
þjóðartekjurnar eru sameign
okkar allra og þeim á að
skipta með lögum og rétti,
en allur hnefaréttuy ^g
handahófsbragur, óháður
afkomu þjóðarinnar, hefnir
sín.
Þess vegna vísar þessi litla
grein í dýrtíðarfrumvarpinu
leið til betri þjóðfélagshátta
á þann veg, sem Framsókn-
armenn hafa lagt til.
Landsbankimi og
fiskiðjuverið
Vegna yfirlýsingar Lands-
bankans í Morgunblaðinu
þann 18. þ. m., þess eínis, að
Fiskiðjuveri ríkisins hafi
ekki verið neitað um lán til
niðursuðu á síld, leyfi ég mér
aö biðja yður að birta eftir-
farandi:
Ég fór með algerlega rétt
mál í frásögn minni af þessu
máli, þegar ég sagði að bank-
inn hefði þráfaldlega neitað
um rekstrarlán. Hann hefir
neitaö að veita slíkt lán gegn
tryggingu í vörunni, svo sem
venja er til með aðra fram-
leiðsluvöru til útflutnings.
Síðast nú fyrir skömmu var
neitað beiðni um allt að kr.
400.000.00 til þess að setja
niður í þær dósir, sem til eru í
landinu, þrátt fyrir það,
að sjávarútvegsmálaráðherra,
Jóhann Þ. Jósepsson hefði
eindregið lagt til við bankann
að lánið yrði veitt. Hins vegar
hefir bankastjórnin boðist til
að veita lán að upphæð kr.
100.000.00, sem hún vissi að
var til lítils annars en aö
leysa út dósirnar og þess
vegna algerlega ófullnægj-
andi og með skilyrðum, sem
Fiskiðjuverið gat ekki upp-
fyllt, þ. e. gegn ríkisábyrgð
eða ábyrgð Fiskimálasjóðs.
Þetta kom líka fram í þeim
blaðanna, sem kærðu sig um
að birta það eftir mér. En
tilboð, bundið algerlega ó-
venjulegum skilyrðum, sem
vitað var að vér gátum ekki
uppfyllt, verður að teljast
neitun.
í bréfi núverandi hæst-
virts sjávarútvegsmálaráð-
herra. Jóhanns Þ. Jósefsson-
ar, dags. 21. okt. 1947, til
stjórnar Fiskimálasjóös, sem
nú fer einnig meö stjórn Fisk
iðjuversins, segir svo meðal
annars: „Fiskiðjuver ríkisins
ber að reka sem sjálfstætt
fyrirtæki, með algerlega að-
greindum fjárhag —“, og á
fundi sínum hinn 3. des-
ember þ. á. var stjórnin, með
tilliti til þessa, á einu máli um
að ekki væri hægt að ganga
að þeim skilyrðum sem bank-
inn setti, heldur yrði að krefj-
ast þess, að niðursuða fengi
að njóta jafnréttis við aðra
framleiðslu til útflutnings, að
því er snerti rekstrarlán.
I Varðandi staðhæfingu
bankastjórnarinnar um það,
aö varasamt sé að veita fyrir-
tækjum sem Fiskiðjuverinu
lán, skal á það bent, að oss
hafa verið veitt full rekstrar-
lán með sömu kjörum og
öðrum, þ. e. gegn tryggingu
í vörunum sjálfum, til ann-
arar framleiðslu svo sem
hraðfrystingar á fiski og
beituírystingar. Það virðist
því ekki vera fyrst og fremst
fyrirtækið sjálft, sem banka-
stjórnin hefir vantrú á, held-
ur frekar þessi sérstaka
starfræksla þess, þ. e. niður-
suðan.
Að því er snertir ummæli
um það hvort Fiskiðjuverið sé
löglegur aðili, má benda á
það, að það er byggt af Fiski-
málanefnd með fullu sam-
þykki ríkisstjórnarinnar, og
að það hefir síðan verið gert
að sjálfstæðum aðila, — enn
með fullu samþykki ráðherra,
— sem hafa skipað fyrir það
stjórn og framkvæmdastjórn.
Jakob Sigurðsson.
VímsiíH iitiellega at&
útSerciðslu Tímaiis.
Enn um „nýsköpun-
arávísanir”
Leiðari Morgunblaðsins 12.
þ. m., er helgaður greinar-
korni sem ég skrifaði ný-:
lega í Tímann um nýsköp-
unarávísanir
Þar sem ég geri ráð fyrir
að greinarhöfundurinn, sem
mér er sagt að sé Sigurður
Bjarnason alþm., vilji í
hverju máli hafa það sém
sannast reynist, vil ég gefá
honum eftirfarandi upplýs-
ingar: Það er rétt að ég hefi
nokkurn kunnugleika á
ávísunum Nýbyggingarráðs á
Stofnlánadeildarlán, því ég
á einmitt eitt slíkt plagg aö
upphæð kr. 1.200.000.00, sem
ekki fæst út á.
Til þess að afsanna að
stofnlánin séu bundin við
efnahagsástæður, skal á það
bent, að samkvæmt Kaup-
sýslutíðindum frá 27. nóv. þ.
á., hefir Stofnlánadeildin
þann 30. júlí s. 1. lánað Kvöld
úlfi kr. 2.133.000.00 út á
„nýsköpunartogarann“ Egil
Skallagrímsson.
En þrátt fyrir að Nýbygg-
ingaráð hafði samþykkt mitt
skip „sem lið í heildaráætlun
sinni um þjóðarbúskap ís-
lendinga,“ en sú samþykkt
er fyrsta og aðalskilyrðið
fyrir Stofnlánadeildarláni,
þá var neitað um lánið
vegna þess, eins og stendur
í bréfi Landsbankans til
Nýbyggingaráðs, „að á s.l.
vetri varð það að samkomu-
lagi, að stofnlánadeildin
veitti eigi lán út á skip, sem
byggð væru hér innan-
lands.“
Og þrátt fyrir ákvæði
3. gr. reglugerðar um Stofn-
lánadeildina, sem sett er
samkvæmt lögum no. 41/29.
apríl 1946, ákvæði sem eru á
þessa leið:
„Lán til skipa- og báta-
kaupa, hvort heldur er um
að ræða nýsmíði innanlands
eða kaup á nýjum og notuð-
um skipum erlendis frá,
skulu sitja fyrir öðrum lán-
veitingum. Lán út á aðrar
eignir skuli því að eins veitt
að svo miklu leyti sem fram-
kvæmdastjórn Landsbank-
ans telur, aö fé verði fyrir
hendi til þeirra lánveitinga,
eftir aö fullnœgt hefir verið
fyrirsjáanlegri lánsþörf vegna
nýöflunar fiskiskipa sam-
kvæmt heildaráætlun Ný-
byggingarráðs.“ (Letur-
breytingin er aö sjálfsögðu
mín).
Þrátt fyrir þessi ákvæði,
og vitneskjuna um það, að
samkvæmt aðalreikningi
Stofnlánadeildarinnar árið
1946, hafði Landsbankinn
ekki lagt deildinni til neitt
af þeim 100 miljónum, sem
honum ber lögum sam-
kvæmt, og’ að kr. 479.394.19
var um s.l. áramót ólánað af
því sem inn kom fyrir seld
skuldabréf, og að samkvæmt
skýrslu Fjárhagsráðs frá s.l.
september væri þá ekki
búið að lána nema lítinn
fénu, þá fékkst ekki- Sjáv-
hluta af Stofnlánadeildar-
arútvegsmálaráðherrann til
að koma því til leiðar, að lán,
sem hann hafði sjálfur verið
með í aö ávísa, yrði veitt.
H. B.
Bergur Jónsson
héraðsdómslögmaður
Málflutningsskrifstofa Lauga
veg 65, síini 5833. Heima:
Hafnarfirði, sími 9234