Tíminn - 16.02.1948, Qupperneq 5

37. blað
TÍMINN, mánudaginn 16. febr. 1948
5
Mtínud. 16. fehr.
Málflutningur
kommúnista
Kommúnistar á íslandi
kalla flokk sinn sósíalista-
flokk og hafa náð í hann
■ýsmu fólki, sem ekki aðhyll-
ist raunverulega kommún-
isma. Til að halda fylgi þessa
fólks og stuðningi við kosn-
ingar, leika þeir allmjög
tveim skjöldum og þykjast
vera hinir mestu áhugamenn
um félagslegar umbætur á
lýðræöislegum grundvelli, þó
að foringjar þeirra telji ’allt
slíkt raunar fánýtt og ómerki
legt kák og hafi ekki trú á
neinu nema kommúnisman-
um. Tómlæti þeirra í umbóta
málum, þegar þeir mega sín
einhvers, sannar það.
Hitt er furðulegra hvílík
dirfska hefir stundum komið
fram í málflutningi kommún
ista. Þeir hafa ekki hikað
við að afneita öllum sjálf-
sögðustu og eðlilegustu rök-
um og augljósustu stað-
reyndum, sem gera varð ráð
fyrir, að hver heilvita maöur
hlyti þó að sjá.
Þegar kommúnistar hafa
eytt öllum erlendum gjald-
eyri þjóðarinnar í félagsskap
með Ölafi Thors og innlend-
ir sjóöir eru til þurrðar gengn
ir, hrópa þeir hátt um það,
að vandinn sé enginn annar
en að gefa út nóg af seðlum,
án alls tillits til þess, hvort
nokkur verðmæti séu bak við.
Flestir munu þó vita, að þeg-
ar innstæðan er þorrin, er
ekki hægt að gefa út ávísanir
á ekki neitt, án þess að glæp-
samlegt verði að teljast.
Þegar verðbólga og dýrtíð
í landinu er orðin svo mikil
fyrir tilstilli kommúnista, að
aðrar þjóðir geta selt fram-
leiðslu sína fyrir miklu lægra
verð, og gera það, hrópa
kommúnistar um að til séu
lönd, sem Norðmenn hafi
ekki fundið, og þar sé hægt
að selja allar okkar sjávar-
afurðir yfir ábyrgðarveröi,
ef ríkisstjórnin vildi ekki endi
lega búa til kreppu til að
stöðva nýsköpunina og svelta
alþýðuna. Hitt geta þeir þá
ekki um, að þessar þjóðir
borga aðeins með vörum, sem
sumar eru þrefalt dýrari held
ur en hliðstæð framleiðsla
annarra viðskiptaþjóða okk-
ar.
Þá hafa kommúnistar hald
ið því fram, að við ættum að
selja meira af vörum til Rúss
lands, enda þótt vitað sé, að
Rússar hafa ekki viljað kaupa
meira af vörum af okkur en
þangað hafa verið seldar, að
undanskildu þó lýsinu, sem
allir vilja kaupa. Meira að
segja hafa Rússar ekki viljað
greiða það verð fyrir þessar
vörur, er við höfum þurft að
fá, og sagt, að það væri mál
okkar en ekki þeirra, að við
þyrftum að fá hærra verð fyr-
ir vörur okkar en aðrar þjóð-
ir. Nokkuð svipað má segja
um þau skrif Þjóðviljans, er
fjallað hafa um viðskiptin
við Pólverja.
Það er svona málflutning-
ur, sem kommúnistar temja
sér. Jafnframt einbeita þeir
sér að þvi að koma á vérk-
ERLENT YFIRLIT:
T h © m a s D e w e y
Söngvafinn, sem varð refsivöndur glœpa-
manna og keppir nú um forsetavöldin í
Bandaríkjunum
Thomas Deweý, ríkisstjóri í New
York fylki, hél't.í síðastliöinni viku
ræðu, sem vakjð liefir allmikla at-
hygli. í ræðu . þqssari réðist hann
allharkalega gegri Truman forseta
og ásakaði hanri.fýfir ofmikla und-
anlátssemi við-;B,ússa. Ræðan vakti
meiri athygli ea..elia vegna þess, að
Dewey hefir iítiið látið uppi um
stefnu sína í..utani’íkismálum um
alllangt skeiö. unz, riann rauf þögn-
ina nú. Ræöan þykir sýna, að
Dewey hafi mai’kað sér öndverða
stefnu í utanríkjspiáJam við aðal-
keppinaut slnn. í'" republikna-
" - fri_
flokknum, Taft öldungadeildar-
.... ...
mann, sem hefir gagnrýnt Truman
fyrir ofmikil afskipti af alþjóðamál
um og vill að Bandaríkin láti þau
sem minnst tilriíji taka.
Thomas Dewey .er nú talinn það
forsetaefni rgjgublikana, sem sé
líklegast til að*ná mestu kjörfylgi.
Hins vegar er flokkstjórn republik-
ana talin honum heldur andvíg, því
að Taft er forsetaefni hennar. Tví-
sýnt er því. enp hver niðurstaan
verðcy.
Vlldi verða sfingvarl.
Thomas Edipond Dewey verður
46 ára í haugfc-Hann er fæddur í
Owosso í Micþiganfylki, þar sem
faðir hans var. rítstjóri smáblaðs.
Á æskuárum .sinum fékkst Dewey
oft við blaðasöju,. Hugur hans stóð
þá helzt til söijgnáms, enda hafði
hann ágæta. barytonrödd. Þegar
hann hafði Ipkið miðskólanámi,
hóf hann h'ka'í&Öngnám, en hætti
því von bráðar og sneri sér að laga-
námi við Columfeí.aháskólann í New
York. Sönginnriagði hann þó ekki
á hilluna, heldur .stundaði hann
jafnframt ogS.va.nn að nokkru
leyti fyrir séf -m.eð;,því að starfa í
kórum. Lagariánijð gekk honum
vel, en að öðrU.Jeyti fékkst hann
mest við söng.tiéikæfingar og mál-
fundarstarfscmi.vá þessum árum.
Þegar hann háfði iokið laganám-
inu, fór hann.,ri.ferðalag til Evrópu
og ferðaðist þár, fram og aftur á
reiðhjóli. í ferðalagi þessu tók
hann upp þartri. sið ,að safna yfir-
vararskeggi ög. -heíir haldið honum
síðan.. Eftir liolmkomuna byrjaði
hann á málflritningi og fékkst
einkum við rilágreglumál. Vakti
hann strax athygli.á sér á þvi sviði
og varð eftirsóttur.'.málflytjandi.
Viðureign Dewey við
glæframenriina.
Frægð Deweý- riýrjaði árið 1931,
þegar hann var skipaður aðstoðar-
saksóknari í New- Ytjirk.Hann tók
þá að sér að afhjúpa ýmsa glæfra-
starfsemi, er-viðgekkst í borginni,
og gekk svo djafflega fram í því, að
slíks voru fá-*dæmi. Dewey varð
eitt helzta umtalsefni blaðanna í
New York og''“'afrek hans urðu
kunn um öll Bandaríkin. Álit það,
sem hann variri sér, má nokkuð
marka á því; að 1935 skipaði Leh-
mann ríkisstjóri hann saksóknara
með sérstöku valdi til þess að fást
viö ýmsa ólöglega íjárbrallsstarf-
semi, sem allir vissu að áttu sér
stað, en lögreglan hafði ekki treyst
sér til þess að ráðast á móti, enda
bárust ýmsir forkólfar hennar
mikið á og höfðu tryggt sér „góð
sambönd" við ýmsa áhrifamenn.
Svo fóru þó leikar, að Dewey tókst
að afhjúpa glæfrastarfsemi þeirra
og flestir þeirra hlutu þunga fang-
elsisdóma. Á þessum árum var um
fátt meira rætt í New York en við-
ureign Dewey við fjárglæframenn-
ina og urðu vinsældir hans fá-
dæma miklar. Árið 1937 var hann
kosinn saksóknari í Manhattan-
umdæminu í New York með yfir-
gnæfandi meirihluta atkvæða og
jók enn frægð sína með ötulli fram
komu í því starfi. Svo miklar voru
þá vinsældir hans orðnar, að repu-
blikanar ákváðu að gera hann
að frambjóðanda sínum í ríkis-
stjórakosningunum í New York-
fylki 1938. Demokratar höfðu þá
haldið ríkisstjóraembættinu um
alllangt skeið. Fyrst hafði Frank-
lin Roosevelt verið ríkisstjóri, en
Lehmann tók við af nonum og
hafði einnig unnið sér miklar
vinsældir. Hann sótti nú um end-
urkjör og voru því sigurvonir re-
publikana ekki miklar. Svo fór þó,
að ekki munaði nema 60 þús. atkv.
á þeim Lehmann og Dewey. Þar
sem Dewey komst svo nálægt því
að vinna kosninguna, var hann
aftur í framboði fyrir republikana
í ríkisstjórakosningunum 1942. Leh-
mann var nú ekki í kjöri og náði
Dewey líka kosningu með 600 þús.
atkvæða meirihluta. Hann var end-
urkosirin ríkisstjóri 1946 með enn
meiri atkvæðamun.
Dewey hefir á margan hátt
reynzt dugandi ríkisstjóri. Hann
virðist vera aðgætinn og farsæll í
vali embættigmanna sinna og
kappkosta að hafa stjórnina trausta
og heiðarlega. Hann hefir beitt sér
fyrir ýmsum þýðingarmiklum um-
bótamálum og virðist vera all-
framsækinn. Álit hans hefir því
enn styrkzt síðan hann varð ríkis-
stjóri.
Forsetaefnið.
Strax í forsetakosningunum 1940
var byrja að ræða um Dewey sem
forsetaefni republikana, enda fengu
þeir Taft flest atkvæði í fyrstu
umferðinni á flokksþingi republik-
ana. Svo fór þó, að Willkie varð
hlutskarpastur að lokum. Þegar
uridirbúningur forsetakjörsins
1944 hófst, kom fljótt 1 Ijós, að
Dewey hafði langtraustast fylgi af
forsetaefnum republikana, enda
varð hann fyrir valinu. Hann hag-
aði þá vinnubi’Sgðum sinum
þannig, aö hann lét lítið á sér bera
fyrir kjörþingið og lézt ekki sækj-
ast eftir því að vera í framhoði.
Sömu aðferð hefir hann haft nú
og hefir því farið ólíkt að og
Stassen. Ræðan, sem minnzt er á
í upphafi greinarinnar, er fyrsta
stórpólitíska ræðan, " sem hann
föllum og vinnustö'övunum.
Þetta eru allt staöreyndir,
þar sem dæmin eru deginum
ljósari.
Hvaöa álit hafa þeir annars
á menningu og þroska ís-
lenzkrar alþýöu, sem vilja
tryggja fylgi sitt á svona ó-
skaplegum málflutningi? Er
þaö ekki móögun viö fólkiö
að ætlast til að þaö kjósi
menn, sem láta sér annaö eins
um munn fara? Öll pólitík
kommúnista er falskar ávís-
anir. En þeir viröast treysta
því, að þjóðin taki þær góöar
og gildar og greiöi þeim mik-
iö atkvæöamagn fyrir. En það
er vanmat á íslenzkri menn-
ingu.
Dewey
hefir lengi haldið, og er hún vafa-
laust merki þess, að hann er að
hefja kosningaundirbúning sinn,
enda eru nú fylkisþingin hjá re-
publikunum að byrja.
í forsetakosningunum 1944
reyndist Dewey mjög ötull og skel-
eggur frambjóðandi. Hann ferð-
aðist um landið þvert og endilangt'
og flutti margar ræður, sem yfir-
leitt féllu mönnum vel í geð. Lýð-
hylli Roosevelts reyndist honum þó
ofjarl, en fylgi hans varð samt
meira en flestir höfð'u búist við.
Kosningabarátta hans þá, styrkir
að ýmsu leyti aðstöðu hans nú, en
hins vegar er það honum mikill
frádráttur, að hann féll. Það er
ótítt vestra, að forsetaefni, sem
fellur, sé boðið fram aftur, en
samt eru þess nokkur dæmi.
Dewey er írekar lágur vexti og
berst lítið' á í framgöngu. Ræðu-
maður er hann góður. Hann er
starfsmaður mikill. f tómstundum
sínum fæst hann enn við söng og
hljómlist, enda er hann giftur
kunnri söngkonu og eru hjónin
því samhent á því sviöi. Hann á
ailstórann búgarð og dvelur þar
oftast í leyfum sínum, enda er
hann sagður hinn áhugasamasti
um búskapinn.
Raddir nábúanna
Morgunblaðið birtir á laug-
ardaginn grein eftir Kristján
Albertsson, þar sem borin er
upp tillaga um útrýmingu
rónaskaparins, en svo kallar
höf. ýmsa ósiði og strákapör.
Kristján segir:
„Það verður að setja upp á
Lækjartorgi í Reykjavík stórt
járnbúr, cins og þau, sem villi-
dýr eru höfð í, í dýragörðum
erlendis — og á gamlárskvöld-
um á lögreglan a henda öll-
um óargadýrum götunnar inn í
þetta búr, og þar eiga þau að
vera til sýnis á nýársdag. —
Allan nýársdag. ÞaS á ekki að
sekta þennan lýð ( hann borgar
engar sektir), því síður berja
hann, en allra sízt á að fela
hann fyrir sjónum manna uppi
í Stcininum — það á að hafa
hann til sýnis, eins og t. d.
apakettir eru sýndir í dýra-
görðum.
Og búriö ætti auðvitað aö
standa á Lækjartorgi allan
ársins hring, og hver lögreglu-
mað'ur alltaf að ganga með lyk-
il að því. Þangað ætti að láta
alla, sem stinga mcð títuprjón-
um á götunni. Alla, sem brjóta
rúður að gamni sínu, til dæmis
£ Þjóðlcikhúsinu og Sundhöll-
inni, svo að nefndar séu tvær
byggingar, sem rónum hefir
þótt sérstaklega gaman að
brjóta rúður í. Alla, sem læðast
inn í garða og rífa þar upp blóm
og tré. Alla slagsmálahunda á
nóttinni af götum og samkom-
um. Menn sem eyðileggja allt
sem hönd á festir í sæluhúsum
Fcrðafélagsins. — Menn, sem
skcmmta sér við það á nætur-
þcli að rífa merkisspjöld af vör-
(Framhald á 7. síðu)
Sjúkrahúsmálin
og bæjasstjórnin
Morgunblaðinu finnst það
illa gert af Tímanum að vera
að minna á sjúkrahúsleysið
í bænum og aðgerðaleysi í-
haldsmeirihlutans í því að
reyna að bæta úr því máli.
Það reynir að telja lesendum
sínum trú um, að ríkið hafi
átt að hafa forgöngu um
spítalabyggingar í Reykjavík,
enda þótt það hafi verið föst
venja alls staðar, að bæjar-
félögin og héruðin hefðu for-
gönguna, en fengju síðan
styrk frá ríkinu. Slíka for-
göngu vanrækti íhaldsmeiri-
hlutinn áratugum saman og
því er nú eins ástatt og raun
ber vitni. Á síðari árum hefir
bæ j arst j ór nar meirihlutinn
þótzt hafa nokkurn áhuga
fyrir þessum málum, en ekki
hefir hann þó náð svo langt,
að bæjarstjórnin hafi ákveð-
ið að hefjast handa um spít-
alabyggingu, heldur hefir
hún látið sér nægja að sam-
þykkja ýmsar áskoranir til
ríkisstjórnarinnar. Hér hefir
því raunar ekki verið um
annað að ræða en blekkinga-
starfsemi af hálfu bæjar-
stjórnarinnar, þar sem hún
hefir verið að reyna áð fela
sig á bak við annan aðila,
sem ekki bar að hafa aðal-
forgöngu um málið. Þannig
hefir hún reynt að klína
skömminni af eigin aðgerða-
leysi á aðra.
Allur árangurinn í sjúkra-
húsmálunum af margra
áratuga stjórn bæjarstjórn-
armeirihlutans er sá, að bær-
inn hefir komið í veg fyrir,
að Iítill einkaspítali hætti
störfum (Hvítabandið) og
lagt hefir verið fram nokkurt
tillag til fæðingardeildarinn-
ar nýju. Áhuginn fyrir fæð-
ingadeildinni var þó ekki
meiri en svo, að bærinn for-
sómaði að verða við tilmæl-
um um að hafa sameigin-
legt eftirlit með ríkinu, varð-
andi byggingarframkvæmdir.
Nú þegar verkið hefir tafizt
skammast íhaldsblöðin yfir
því dag eftir dag, hve seint
það gangi, enda þótt bærinn
vildi ekki í upphafi leggja
sitt lið til þess með sameigin-
legu eftirliti, að byggingin
gæti gengið greiðlega.
Morgunblaðið telur það
rangfærzlu, er sagt var hér
í blaðinu, að bærinn áætlaði
ekki að verja neinu fé til
spítalabygginga af útsvarsá-
lögum þessa árs, þegar frá
eru taldar 200 þús. kr. til
fæðingardeildarinnar. Til að
afsanna þetta nefnir Mgbl.
framlög til gamalmenriahæl-
is, farsóttahúss og heilsu-
verndarstöðvar. — Engar af
þessum stofnunum teljast til
venjulegra spítala, svo að
ummælin hér í blaðinu,
standa því óhrakin. — Eða
dettur Mgbl. í hug, að farið
verði með fótbrotinn mann til
aðgerðar á gamalmennahæli,
með skaðbrenndan mann á
farsóttahúsið, eða riiaður
verði skorinn upp við botn-
langabólgu á heilsuverndar-
stöð?
Það er sama, hvort Mgbl.
birtir lengri eða skemmri
greinar um þetta mál. Það
stendur óhrakið að spítala-
leysið hér er óhugnanlega
mikið og þar er fyrst og
fremst ódugnað bæjarstjórn-
arinnar um að saka. Þrátt
fyrir allan hinn mikla gróða
(Framhald d 6 siðuj