Tíminn - 25.02.1948, Blaðsíða 5

45. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 25. febr. 1948.
5
ERLENT YFIRLIT:
Umtöluð aukakosning
Gctui* framboð Wallaee rásVið úrslituiu í
forsctakosningumim í haust?
Mi&v.d. 25. féhr.
„Traustur grund-
völlur”
Það er ekki dimmt eðá
drungalegt yfir fjárhagsleg-
um ástæðum ríkissjóðs, sam-
kvæmt lýsingum Mbl. Þar get-
ur að líta ýmsar glæsilegar
myndir og lýsingar af hinum
mikla blóma.
Mbl. finnur ekki, að það sé
ástæða til að harma neitt í
fjármálastjórn síðustu ára.
Það sé bara ástæða til að
fagna.
Samkvæmt lýsingu Mbl.
„hefir verið lagður nýr og
traustari grundvöllur fyrir
fjárhag ríkisins". „Öllum
landsmönnum má vera þetta
mikið fagnaðarefni", segir
Mbl. ennfremur, „en Sjálf-
stæðismönnum er það þó sér-
stakt sgleðiefni. Annar meg-
inþáttur stefnu þeirra er efl-
ing hins fjárhagslega og at-
vinnulega sjálfstæðis þjóðar-
innar“.
Það er ekki ónotalegt fyrir
lesendur Mbl. að fá þessa
lýsingu. Það er blað fjármála-
ráðherrans, sem gefur þessa
lýsingu. Það ætti að vera mál-
unum kunnugt.
Það er líklega óþarfi fyrir
fj ármálaráöherrann að láta
vefjast fyrir sér að koma
fj árlagafrumvarpinu í þann
búning, að tiltækilegt þyki að
afgreiða það. Hann getur
glaðst við ávexti af ágætri
stjórn flokksins síns, —
„Sjálfstæðismönnum er það
þó alveg sérstakt gleðiefni".
Og nú fær fjármálaráðherr-
ann.að njóta þess, hve létt og
skemmtilegt það er að búa
fjárlagafrumvarp í hendur
þingsins, eftir 8 ára stjórn
flokksins á fjármálum ríkis-
ins.
„Annar meginþáttur stefnu
þeirra er efling hins fjár-
hagslega og atvinnulega
sjálfstæðis þjóðarinnar“.
Það er svo sem ekki ástæða
til þess, að atvinnurekendur
séu neitt að kvarta eftir 8
ára fjármálastjórn sinna
ágætu flokksmanna. Það eru
víst ekki miklar ástæður til
þess, að útgerðin sé rekin með
halla, — jafnvel nýsköpunar-
skipin.
Efling hins atvinnulega
sjálfstæðis er annar megin-
þáttur í stefnunni.
Það er víst alveg óhætt að
halda áhyggjulaust áfram
eins og horft hefir undir þess-
ari stjórn og stefnu.
Það er víst ástæðulaust að
kvíða því, að ríkisssjóður
standi ekki við fjárhagslegar
skuldbindingar að lögum.
Þá er víst fráleitt að hafa
áhyggjur af því, að bankarnir
fái ekki það fé, sem þeim hefir
verið heitið lögum samkvæmt
til stofnlána á landi og sjó.
Og það er víst alveg á-
stæðulaust að láta gjaldeyris-
erfiðleika bitna á atvinnulífi
og byggingum landsmanna.
En hvers vegna skyidi Sjálf-
stæðisflokkurinn hafa látið
þvæla sér út í stefnubreyt-
ingu, eins og t. d. meö stofn-
un fjárhagsráðs? Mbl. heldur,
eins og Þjóðviljinn, að hér
séu engir fjárhagslegir örðug-
leikar.
Mikill gæfumaður er Jó-
í síðustu viku fóru fram auka-
kosningar tii.Bandarikjaþings í
einu kjördæmi-- New York-borgar
(í Bronx-hlutanum). Kosningum
þessurn var vejtt mikil athygli, því
að þær þóttu-iíklegar til að leiða
í ljós, hvernig :-fylgi Wallace vara-
forseta væri háttað, en aðal keppn-
in í þessum kösningum voru á milli
demokrata og ameríska verka-
mannaflokksins,- sem styður fram-
boö Wallaceí' Demoki-atar hafa
lengi haldið kjördæminu, en úr-
slitin urðu riú'á þá leið, að Verka-
mannaflokkufirin vann kosningarn
ar. í þeim blöð'úril, sem styðja repu
blikana, hefir'' þ'etta verið talinn
mikill sigur fýrír Wallace og sönn-
un þess, að hariri muni fá svo mik-
ið fylgi í New Ýdrk, að vonlaust sé,
að Truman fái' kjörmennina í New
Yorkfylki í fofsetakosningunum í
haust. New Yorkfylki kýs lang-
flesta kjörmerin í forsetakosning-
unum og ráða því úrslitin þar
mestu um úrslit forsetakjörsins.
Lítil þátttaka.
í blööum demokrata er reynt
að gera lítið úr, kosningaúrslitun-
um í Bronx-kjppdæminu, og er því
einkum borið viðj að þátttakan hafi
veriö svo lítil, að hún gefi enga hug
mynd um raupverulegt fylgi flokk
anna. í almennu kosningunum,
sem fóru fram í kjördæminu haust
ið 1946, voru greidd þar 89 þús. at-
kvæði, en ný voru ekki greidd
nema 40 þús.. átkvæði. Haustið 1946
fékk verkamannaflokkurinn 24.249
atkv., en nú fékk hann ekki nema
22.697 atkv., þótt hann ynni kosn-
inguna. Úrslifjn, leiða því ekki í
Ijós fylkisaukningu hjá honum,
heldur deyfð .bjá hinum flokkun-
um. Demokratar fengu nú ekki
nema % af því atkvæðamagni, er
þeir fengu 1946, og republikanir
ekki nema 4/t». Deyfðina telja
demokratar stafa af því, að ekki
hafi verið eftir- nema nokkir mán-
uðir af kjörtlmjrbilinu, þar sem al-
mennar þingtedsningar eiga að
fara fram á köfnandi hausti.
Andstæðingar demokrata halda'
því hins vegaj'i fram, að hin litla
þátttaka bendi-tii þess, að kjósend-
urnir séu byl-jáðir að snúa baki við
demokrötununÚ Páð hafi samt ekki
vantað, að démokratar hafi reynt
að halda áhugáSiúm vakandi, þar
sem önnur eiris stórmenni og O’-
Dwyer, borgar’stjöri í New York, og
frú Eleanor Bossevelt voru fengin
til að tala á’ kosningafundum í
kjördæminu. .....
Þá benda andstæðingar demo-
krata á það, áð úrslitin sýni góða
kosningavinnu hjá Wallace-mönn
um, þar sem þéir fá svipað fylgi og
1946, en hiriuín flokkunum tekst
hins vegar ekki að fá nema brot af
fylgismönnum sjnum á kjörstað-
inn.
Afstaða GySinga.
Eitt af þvi, sem hefir vakið sér-
staka athygíiXsambandi við þess-
ar kosningar^. er afstaða Gyðinga.
Þeir eru allfjölmennir í þessu
kjördæmi, og,- hafa oftast verið
traustir fylgismenn demokrata.
Kunnugir telja, að þeir hafi nú
hann Jósefs'són, að fá að njóta
ávaxtanna aí hinni ágætu
fjármálasteln.u fiokks síns,
þegar búið ér að efla hið „fjár-
hagslega ög atvinnulega
sjálfstæði" pg lagður hefir
verið „nýr og traustari grund-
ýmist setið heima eða kosið með
verkamannaflokknum. Ástæðan sé
sú, að þeir telji framkomu Banda-
ríkjastjórnar óskörulega í Palestínu
málinu og hafi því viljað veita
Truman aðvörun. Þetta hefir vakið
athygli á því, að Palestínumálið
geti orðið eitt helzta vandamálið í
sambandi við forsetakjörið í Banda
ríkjunum, þar sem Gyðingar eru
svo fjölmennir í New York, að þeir
geta hæglega ráðið úrslitum í New
Yorkfylkinu. Ýmsir óttast því, að
samkeppni geti skapazt milli aðal-
flokkanna um hylli Gyðinga í New
York og kunni það að geta haft
mjög alvarleg áhrif á alþjóöamál-
in næstu mánuðina.
í ræðu, sem Wallace flutti á
einum kosningafundinum, deildi
hann hart á afstöðu Trumans í
Palestínumálinu og komst m. a. svo
að oröi, að hann talaði eins og
Gyöingur, en ynni eins og Arabi.
Fylgi Wallace.
Það hefir komið fram víðar en
í New York, að Wallace á allmiklu
fylgi að fagna. Þannig hafa nægi-
lega margir kjósendur í Kaliforn-
íufylki lýst sig fylgjandi framboði
hans, en þar þarf allmíkinn með-
mælafjölda til þess að geta lýst
yfir fiokksstofnun og forsetafram-
boði. Fylgi Wallace er einnig talið
vænlegt í Illinoisfylki, þó einkum
í Cliigaco. Wallace hefir þannig í-
tök í þremur stæi-stu fylkjum
Bandaríkjanna eða þeim, sem
kjósa flesta kjörmenn í forseta-
kosningum og mestu ráða um úr-
slitin. Nái hann svo miklu fylgi frá
demokrötum í þessum fylkjum, að
republikarnir fá kjörmennina, eru
þeir nokkurn veginn vissir um að
fá forsetaefni sitt kjörið.
Dregur Wallace sig til
baka?
Fyrst eftir að Wallace tilkynnti
framboð sitt, var sá orðrómur tals-
vert magnaður, að hann myndi aft
urkalla það á seinustu stundu.
Þetta var byggt á þvi, að hann lét
þau orð falla, að hefði annar hvor
aðalflokkanna fallist á meginsjón-
armið sín fyrir kosningarnar, yrði
framboð sitt óþarft. Síöan hefir
Truman lýst fylgi sínu við flest
atriði New-Dealstefnu Roosvelts í
innanlandsmálunum, og er þvi lítill
ágreiningur milli hans og Wallace.
Hins vegar hefir ekkert dregið sam
an með þeim í utanríkismálunum
og Wallace hefir látið þau orð falla,
að hann teldi Taft betri en
Truman, hvað snerti utanríkismál-
in, því að Taft vildi minni íhlut-
un Bandaríkjanna á ýmsum svið-
um.
Þrátt fyrir þennan ágreining
Trumans og Wallace, helzt sá orð-
rómur enn, aö Wallace kunni að
afturkalla framboð sitt og hann sé
fyrst og fre'mst að reyna að þvinga
demokrata til að nálgast sjónarmið
sín.
Áhrifin af því, að Wallace virð-
ist hafa meira fylgi en upphaflega
var búist við, eru talin geta ráðið
verulegu um framboð republikana,
einkum eru þau talin draga úr sig-
völlur fyrir fjárhafe ríkis-
sjóðs“.
En hvernig skyldi honum
hafa gengið með fjárlögin og
skuldbindingarnar, ef ekki
hefði verið búið svona vel í
haginn fyrir hann?
Wallace
urvonum Dewey, þar sem fylgi
hans er mest í stóru fylkjunum,
en republikarnir telja sig síöur
þurfa á því að halda, ef Wallace
bíður sig fram. Líkur Tafts vaxa að
sama skapi. Loks er þess að geta,
að stjarna Vandenbergs fer óðum
hækkandi síðan Eisenhower dró
sig í hlé og er nú hafin skipulega
baráttu fyrir þvi innan samtaka
republikana, að hann verði for-
setaefni flokksins.
Raddir nábúanna
Stjórnmálaályktun aðal-
fundar miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins hefir valdið
Mbl. miklum áhyggjum. Mbl.
ræðir hana í forustugrein
sínni í gær og segir:
„í upphafi þessarar ályktunar
er svo aö orði komist að „mið-
stjórnin harmi það — —,“
hvernig varið hafi verið fjár-
munum þeim, sem þjóðin
eignaðist á undanförnum vel-
gengisánim.
Einmitt það.
Miðstjórn Framsóknarflokks-
ins „harmar það,“ að 300 milj-
ónum króna skuli hafa verið
varið til þess að kaupa fyrir
milli þrjátiu og fjörutíu nýja
togara, ný strandferðaskip og
millilandaskip, þúsundir af full
komnustu Iandbúnaðarverkfær
um, vcrksmiðjuvélar o. s. frv.
Allt þetta „harmar" miðstjórn
Framsóknarflokksins.
Hefir miðstjórn og foringj-
ar nokkurs stjórnmálaflokks
nokkurn tíma gefið jafn aum-
lega yfirlýsingu um stefnu sína
og viðhorf til þess, sem er að
gerast í íslenzku þjóðlífi?
Áreiðanlega ekki.
Þegar aðalráðamenn Fram-
sóknarflokksins koma saman
vcrður það meginviðfangsefni
þeirra að hnoða saman yfir-
lýsirigum um „harm“ sinn yfir
glæsilegustu framfaraspoi-um,
sem stigin hafa verið í sögu
þjóðarinnar. Það cr engu lík-
ara en að Framsóknarflokkur-
inn hafa kastaö frá sér allri
trú á framtíð þjóðarinnar og
hafi fest huga sinn við það eitt
að troða marvaðinn í sömu böl-
sýnisvælunni.“
Mbl. láist að geta þess, að
það voru 1300 milj. af erlend-
um gjaldeyri, sem fyrrv. rík-
isstjórn ráðstafaði og af því
fóru aðeins 300 milj. til ný-
sköpunarinnar svonefndu.
Um 1000 milj. kr. fóru í venju
lega eyðslu. Það er þetta, sem
Framsóknarmenn harma. En
holt ætti landsmönnum aö
vera sú vitneskja, að Sjálf-
stæðismenn sjá enga ástæðu
til að harma þessa eyðslu, held
ur látast fagna yfir henni.
„Dægurþras heiraa-
landsins”
Um það leyti sem aðalfund
ur miðstjórnar Framsóknar-
flokksins var haldinn, birtist
forustugrein í Vísi, er var
helguð fundinum. Þar gaf m.
a. að lesa svohljóðandi leið-
beiningu, er Vísi fannst til-
heyrandi að gefa fundar-
mönnum:
„Skammsýnin verður
mörgum að fótakefli. Þeir,
sem standa í stjórnmála-
baráttu og aldrei sjá út yf-
ir dægurþras heimalands-
ins, munu heldur ekki reyn
ast hollspáir né stefnuviss-
ir. Stjórnmál heimalands-
ins eru lítil grein af bar-
áttumálum alls heimsins.
Heimurinn skiptist þegar
í tvennt. .. Menn verða að
vita hvar þeim er valinn
staður í þeirri baráttu.
Jafnvel verður Framsókn-
arflokkurinn allur að vita
þetta.“
Svo mörg eru þau orð. Og
stefnan, sem Vísir markar, er
alveg ljós. Menn eigi ekki að
skiptast í flokka eftir inn-
anríkismálum, heldur eftir
því, hvort þeir eru fylgjandi
austrinu eða vestrinu, Rúss-
landi eða Bandaríkjunum.
Annars vegar eiga að vera
kommúnistar, hins vegar all-
ir boraralegu sinnaðir menn,
en vitanlega undir forustu
helztu auðjöfranna. Flokkar
eins og Framsóknarflokkur-
inn og Alþýðuflokkurinn, er
halda fram frjálslyndum
sjónarmiðum og berjast fyr-
ir félagslegum umbótum inn
anlands, mega ekki vera til.
Annaðhvort verða þeir að
ganga kommúnistum á hönd
eða gerast þægir taglhnýting
ar auðvaldsfylkingarinnar.
Þessi boðskapur Vísis er
ekkert nýstárlegur. í öllum
löndum reyna nú svörtustu
auðvaldssinnarnir að efna til
pólitískrar tvískiptingar á
þessum grundvelli. Og mark-
miðið með þessu er ekki fyrst
og fremst að vinna bug á
kommúnismanum, því að
hann eflist einmitt við slíka
tvískiptingu. Markmiðið er að
uppræta þannig umbótaflokk
. ana og miðflokkana eða gera
þá að taglhnýtingum auð-
valdsins og afturbaldsins.
Heilbrigðir jafnaðarmanna
flokkar annars staðar hafa
svarað Vísissinnum þegar á
þann veg, að vert er að veita
athygli. Engin sakar Attlee,
Bevin og Morrison um að þeir
fylgi kommúnistum eða
kunni ekki skil á austrinu og
vestrinu. En jafn eindregið
og þeir neita samvinnu við
kommúnista, neita þeir sam-
vinnu við íhaldið um innan-
landsmálin. í seinustu þing-
kosningum lýstu þeir yfir
því, að þeir myndu ekki
standa að ríkisstjórn með í-
haldsfnönnum, þótt þeir yrðu
í minnihluta og yrði boðið
það. Þeir töldu slíka sam-
vinnu hættulega og svæfandi
fyrir umbótabaráttuná inn-
anlands og töldu sanivinnu
við íhaldsflokkinn því aðeins
geta komið til mála á ófrið-
artímum.
Sama er að segja um þá
Gerhardsen, Erlander og Hed
toft á Norðurlöndum og
kunna þeir þó skil á vestrinu
og austrinu? Engin þeirra
vill samvinnu við afturhald-
ið. Og ekki er Leon Blum tal-
(Frcmhald á 6. síðu)