Tíminn - 05.03.1948, Qupperneq 3

%
52. bla3
115/v( liLtí’gA'*;.' iðo’! . VIVÍIÍ/IO'
TÍMINN, föstudaginn 5. marz 1948.

.................
VETTVANGUR ÆSKUNNAR
- MÁLCAGN SAAI1í\]\I»S IINGRA FRAMSÓKMRMAMA - RITSTJ. JÓA HJALTASOIV —
■iiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiÍuiiuiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiuiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiimiiHÍiiiiiiiii
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
Magrnis H. Gíslason:
Skemmtanirnar og
dómsmálaráð-
herrann
Þegar tilskipun dómsmála-
ráðherrans um að banna
samkomuhöld eftir kl. 1 að
nóttu, barst með sunnan-
blænum hingað norður yfir
öræfin, urðu margir undr-
andi. Ég bað „Tímann“ að
birta skipun ráðh. eða merg-
inn úr henni, en af því hef-
ir ekki orðið, hvað sem veld-
ur. Verður þó að ætla, að
einhver rökstuðní«gur hafi
fylgt þessum fyrirmælum og
þótti okkur „útskæklabúum“,
sem mál þetta snerti mest,
illt að fá ekki að kynnast hon
um.
Síðan ráðstöfun þessi gekk
í gildi, hafa ýmsar óánægju-
raddir látið tit sín heyra. Mér
fyrir mitt leyti finnst ákvörð-
unin bæði óheppileg og rang-
lát og að ráðh. hefði verið
nær að beita vaídi sínu og
myndugleik einhvers staðar
þar, sem þörfin var meiri.
Ráðherrann mun líka bráð-
lega hafa áttað sig á, að of
langt væri gengið og slakaði
því svo á klónni, að samkom-
ur mættu standa til kl. 2 á
sunnudagsnóttum. Er skylt
að þakka þá leiðréttingu svo
langt sem hún nær. Sú til-
slökun er þó allsendis ófull-
nægjandi, eins og nú skal
Sýnt fram á.
Þar sem ég þekki bezt til,
en það er í Skagafirði, er það
viðtekin regla, að samkomur
í sveitum hefjist ekki fyrr en
kl. 10—11 að kvöld. Þessu veld
ur enginn vani, heldur er or-
sökin einfaldlega sú, að ann-
að er yfirleitt ekki hægt.
Fólk sem vinna þarffjósaverk
in, er margt ekki laust við
þau fyrr en um kl. 8. Og þó
að dómsmálaráðherrann hafi
kannske fregnað það hjá
flokksbróður sínum, Sigurði
Kristjánssyni, að sveitamenn
séu jafnan með mosa í skegg-
inu og fiður í fötunum, þá
kemur það þó fyrir, að þeir
þvo sér og raka og fara jafn-
vel úr fjósgallanum ef þeir
bregða sér á mannamót. Sum
um finnst jafnvel nauðsyn-
legt að borða ofurlítið áður
en lagt er upp og þá þörf hlýt
ur jafn þpldgóður maður og
ráðh. að skilja. Þessum nauð-
synlega undirbúningi er vart
lokið fyrr en kl. 9. Er nú nokk
uð annað en stíga upp í bíl-
inn og setja í gang? Kynni
kannskj einhver að spyrja.
Látum svo vera. En þá gæti
það nú bara hent, svona til
sveita, að fyrir höndum lægi
langri leið en eins og úr
Bankastræti og niður að
Hótel Borg. Margir mega
reikna með Vz tíma bílferð,
margir líka meira enda þótt
færi sé ágætt. Hitt er og
Æska Finnlands vinnur landi
sínu í anda
einnig algengt hér á landi,
þótt Skagafj. sé sjálfsagt bet-
ur settur í þeim efnum en
ýms héruð önnur, að vegleys-
ur og veðrátta hjálpast að
því að útiloka fólk frá því að
nota bíla að vetrarlagi. Þeirri
aðstöðu hefir þingeysk sveita
stúlka lýst í 3*3. tbl. „Tímans,“
og þarf þar engu við að bæta.
Af því, sem hér hefir verið
sagt, er ljóst, að eigi sveita
fólk að hlýða þessum lög
getur það dansað frá 3—4
klt. á laugardaga, -(klt. skem-
ur annars), með því að nota
tíman til hins ýtrasta.
Á síðari árum hefir það
mjög tíðkast á samkomum til
sveita, að fleira hefir verið
til skemmtunar en dansinn
einn. Má þar einkum nefna
leikrit og söng. Þeir þættir
munu oft» taka 3 st.-fjórð-
unga — og þaðan af meira,
einkum sjónleikir. Fer þá að
verða allvel sett á þann tíma
sem hinni föðurlegu forsjón
ríkisvaldsins þóknast að
skammta sveitamönnum til
samkomuhalds. Gæti ég trú-
að, að raargir fari að velta því
fyrir sér, hvort það svaraði
kostnaði,að leggja á sig langa
ferð og oft erfiða til þess að
geta dansað á samkomu í 2—
4 klt. Er þettá þó auðvitaö
þeim enn tilfinnanlegra þar,
sem svo hagar til, að sam-
komur verða naumast haldn-
ar fleiri en 1—2 allan vetur-
inn. Það má vel vera að þeim
gangi illa að skilja aðstöðu
þessa fólks, sem sjálfir þurfa
ekki annað en setjast upp í
bíl og aka eftir malbikaðri
götu í næstu hús, til þess aö
njóta þeirra skemmtana,
sem hugur stendur til, en til
slíks skilnings verður nú
samt að ætlast af þeim, er
setja þjóðinni lög og reglur.
Hver er svo afleiðingin?
í sveitum landsins eru mjög
víða starfandi ýmiskonar fé-
lög, einlcum ungmenna- og
lestrarfélög. Um þýðingu
þessara t félagssamtaka fyrir
fólkið, sém að þeim stendur,
og raunar þjóðina í heild,
ræði ég ekki, hún ætti að
vera öllum augljós. Pening-
arnir eru afl þeirra hluta,
sem gera skal. Megin hluta
tekna sinna hafa a. m. k.
mjög mörg þessara félaga
aflað með samkomuhaldi.
Með reglugjörð dómsm.rh. er
þessi f j áröflunarmöguleiki
mjög rýrður, í sumum tilfell-
um jafnvel alveg útilokaður
nema því aðeins að bannið
sé að engu haft. Og það er
einmitt alveg víst að í kring-
um það verður reynt að fara
— því miður. Auðvitað er
(Framhald á 6. síSuJ
Flestir íslenikir æskumenn kannast við Runeberg, eitt frægasta skáld
Finna. Skáldskapur hans lyfti finnsku þjóðinni til végS í hcimi and-
ans og hefir orðið Finnum óþrjótandi uppsprettulind dáða og dreng-
skapar í löngu og erfiðu stríði fyrir sjálfstæði, frelsi og menn-
ingu. Myndin sýnir minnismerki Runebergs í Borgá, hehnabæ skálds
ins. TJngi maðurinn og stúlkan sem standa framan. við minnis-
varðann' horfa vonglöð fram á veginn,' þótt margar blikur séu á
lofti. Ög allt virðist benda til þess að finnsku þjóðinni mur.i enn
um skeiö ekki veita af öllu því þreki, sem hetjuandi Runebergs
getur blásið henni í brjóst, ef hún á að komast heil undan hrammi
- bjarnarins í austri.
um skógrækt
Öllum þjóðum er í blóð bor
in aðdáun á fegurð náttúru
síns heimalands. Þar eru ís-
lendingar ekki síztir. Þeir dá
landið sitt, halda fyrir því
kjarnyrt minni og brýna til
þess að það sé fegrað, en ekki
óprý.tt.
Eitt er það þó, sem mjög
er af skornum skammti í feg-
urðarskarti Fjallkonunnar.
Það er björgulegur skógur.
Það er von, að hans sé sakn-
að. Því að hvað getur að líta
unaðslegra á sólríkum sumar
degi en friðsæla trjálundi
með bjarkarilm í lofti og
þresti á grein?
Ekki er landið svo snautt
af skógum, vegna þess að ó-
víöa geti hann dafnaö. Tals-
vert hefir líka verið unnið að
skógrækt undanfarin ár og á-
huginn aukizt. Viða eru nú
smekklegir garðar með fögr-
um trjám umhverfis hús í
bæjum og kaupstöðum. Bænd
ur sumir rækta snotra lundi
heima við býlin.
Ungmennafélög hafa og
lagt drjúgan skerf til að
prýða landið á þennan hátt.
En þetta er þó í takmörkuð-
um mæli. Skógræktarfélag ís
lands leggur einnig mikið
starf af mörkum og hefir vel
áunnizt. En til þess að vel og
fljótt rætist þessi hugsjón,
þurfa fleiri að vinna að,
meiri samtök að vera; — eink
um í bæjunum.
Höfuðborgin, Reykjavík, á
enn engan veglegan skrúð-
garð, sem hæfir hennj sem
slíkri. Við tjöröina er að vísu
örlítill trjálundur kræklóttra
bjarka og einstakar smá-
hríslur á víð og dreif um
Hljómskálagarðinn. Er þetta
á bersvæði og 'þrifst illa.
Það er ekki' vammlaust
borginni að hafa ekki lagt
meir af mörkum til skóg-
ræktar en þenna illa hirta
blett. Höfuðbprgin er hér
langt að baki Akurcjri, sem á
veglegan skrúðgarð við sitt
hæfi og Hafnarfjarðar, sem
á fegursta iskrúðgarðinn,
Hellisgerði.
í Reykjavík-- starfa mörg
félög. Markmið, þeirra eru
margvísleg. Sum cru íþrótta-
félög, önnur bindindisfélög,
átthagafélög, • eða annað.
Störf þeirra og viðfangsefni
eru óteljandi. Eh eitt er það,
sem ættj að veija öllum þess-
um félögum — öllum íbúum
Reykjavíkur — áhugamál.
Það er að fegra ög prýða bæ-
inn og umhverS' hans. Þörf
höfuðborgarinnar - fyrir veg-
legan skrúðgatð ætti að
verða dagskrármál hvers
félags. . ’
Yfirvöld bæjarins ættu að
velja hagkvaériían stað fyrir
skrúðgarðsstæði. Æskilegast
væri að það væi'i sem næst
bænum. Félögin í bænum
ættu svo að taka höndum
saman og vihiia-. að því að
gera garðinn.
Ekki væri tií 'mikils mælzt,
þótt hver vinriufær maður
leggði fram eitt dagsverk á
ári til að gera bæinn sinn
ÁFENGA ÖLIÐ
í þættinum um daginn og
veginn í útvarpinu fyrir
nokkru síðan, minntist fyrir-
lesarinn meðal annars á öl-
frumvarpið. Þótti honum,
sem mikill og óverðskuldað-
ur gustur stæði um svó litið
mál, á sama tíma, er'að þjóð-
inni- kölluðu alvafíM við
fangsefni. ^
Það er ekki ætlun.rpjp, að
gera lltið úr þeim erfi^lpik-
um, sem þjóðin á ruL.viSLað
stríða. Þeir krefj astiaðosjálf-
sögðu fullrar athyglij tSllra,
sem nokkra velsæmistilfinn-
ingu hafa ' gagnvart þjóð
sinni. En er það ekki hlálegt,
að um leið og bent er rétti-
lega á, einmitt þetta, í út-
varpi til þjóðarinnar, er reynt
að gera lítið úr því máli, sem
varða mundi hundruð og
aftur hundruð heimila í
landinu, ef fram næði að
ganga?
Állir þekkja þá sorglégu
staðreynd, að neyzla áfengis
fer vaxandi með ári hyérju.
Fleiri og fleiri verða Baklsusi
að bráð. Óhamingjusömum
heimilum af völdum áfengis-
bölsins fjölgar stöðugt. Menn
koma tíðar og tíðar uridir á-
hrifum til vinnu sirinar.
Slysfarir eru geysilegar' af
sömu ástæðum. Lögbrot eru
framin í stórum stíl ..véffna
vínnautnar. Eina lækriiúgin
við öllu þessu er áfengt,:öl. inn
í landið, segja Bakkúsarvin-
irnir. Með öörum orðum,
mejra áfengi á markáðiiírfr
Slík röksemdafærsla, dæm-
ir sig sjálf-. ,
Ég hygg að þeir góðu menn,
sem taka það vandasama
starf að sér, að^fræða-'Og
skemmta þjóðinni með" að-
stoð útvarpsins, ættu " að
hugsa sig um tvisvar, á,ður en
þeir mælast til^þess, að"^ú
barátta, sem verið hefir. úm
land allt gegn áfenga öririú,
verði látin niður falla. Þeirn
mætti einnig vera það Ijóst,
að barátta bindindismanna
gegn áfengisbölinu í hvaða
mynd, sejn það birtist, verð-
ur aldrei kveðin niður ög ékk-
ert fremur þó að bent sé á,
að fleiri aðkallandi varida-
mál krefjist skjótrar úr-
lausnar.
Stefán H. Halldórsson,
- frá Królii.
vistlegri og jafnframt auka á
fegurð lands síns. — Þar sem
ungmennafélög úti um svtíit-
ir landsins hafa komið' Sér
upp skrúðgörðum, hefir 'Hyéi’t
handtak verið unnið af féiö®
unum sjálfum án epdur-
gjalds í peningum. En pndúí’-
gjaldið hefir þó verið mikið.
Ánægjan af því að vinnasam
an þarinig að sameiginleg-ri
hugsjón er drjúg. Ánægjan
yfir því að eiga lifancli tré,
gróðursett með eigin hendi
er mikil.
Það veit mín trúa, aö ef aö
því ráði yrði horfið, sem hér
var bent á, myndi brátt rísa,
í nágrenni höfuðsta.öarins,
fegursti og stærsti ræktaði
(Framhald á 6. síðuj