Tíminn - 23.12.1948, Síða 5

284. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 23. ðes. 1948.

Q(Ji(ef jdi
Farsælt nýár. Þökkum viðskiptin.
Kjöt & Grsenmetf,
Snorrabraut 56.
Vertu sæl, Ameríka
Eftfr Hans Bendix.
Grein þessi, sem er þýdd í Evrópu, sem stendur á lægra
úr Saturday Review of stigi.
En þrátt fyrir fullkomna
tækni Ameríkana, gleyma
þeir þó ýmsu. Rafleiðslur ein-
angra þeir ekki nógu vel á
vetrum, og veldur það ókunn-
ugum mikilla óþæginda. Svo
nota Ameríkanar hið erfiða
enska mál og vigt, með yard
og unsum o. s. frv. Annars
Litterature, dregur upp
myiul af Ameríkumönnum,
eins og þeir hafa komið
höf fyrir sjónir eftir allná-
in kynni af þeim. Vert er
og að vekja athygli á því,
að greinin er rituð í stíl,
sem margir helztu blaða-
menn og rithöfundar
vestra hafa tamið sér um' S1-íPa þsir stundum til metra-

(j(eÉi(ef jód
Békaverxlim Krisíjáns Krfstjánssouar
Yasaútgáfan.
eoilef jó(í
Cliemia h.f.
Sterlfng h.f.

:eoilef jó(!
Farsælt nýár. -
Efnagerð Reykjavíkur.
S
ef /o
Farsælt komandi ár.
Gamla Kompaníi5 h.f.
Hringbraut 56. — Sími 3107.
(j(e$i(ef jód
Samvfnnufélagið Hreyffll.
Qtek(ef jót!
Farsælt nýtt ár.
Ifeildv. Árna Jónssonar.

skeið.
Ég er einn af þúsundum
Evrópumanna, sem almennt
nefnast flóttamenn.
Með öðrum orðum: Ég tók
gestrisni Ameríkana fram yfir
Hitlers gestrisni.
Með virðulegri kveðju og
hneigingú fyrir hinum ame-
ríkanska her, er ég nú heim
kominn.
Ég ætla með nokkrum orð-
um að segja vinum mínum í
Skandinavíu dálítið um Ame-
ríku.
Ókunnugum blöskrar margt
í Vesturheimi.
Ameríka er það svæði jarð-
ar, þar sem mannanna börn
hafa á síðari tímum losað sig
mest úr böndum. Með öðrum
orðum látið lífsgleðina sitja í
öndvegi.
Ameríkanar náðu fljótt
miklum þroska, komust langt
í menningu og göllum.
Þeir eiga skýjaskafa, og
járnbrautir um þvert og endi-
langt landið.
Á skógarferðum fleygir
heldra fólkið ekki pappírsum-
búðum í grasið. Það gera hinir
fátækari. *
En menn skilja eftir eyði-
lagða bíla, og Thomas Jeff-
ersson er þeirra andlega upp-
áhald.
Múnchhausen Ameríku er
hinn stórvaxni og hugmynda-
ríki skógarhöggsmaður, Goli-
ath Paul Bunyen.
Ameríkumönnum er það
ekki ljóst hve land þeirra er
frábrugðið öðrum löndum, og
þjóðin einnig. Fyrir Ame-
ríkana eru loftræstingartæki
kvikmyndahúsanna svo sjálf-
sögð heilsuvernd, að þeir gefa
henni ekki gaum. Þeir álíta
þetta sjálfsagt, eða óhjá-
kvæmilegt.
Þeir veita því ekki athygli,
að þessi lofthreinsun er eftir-
minnilegri fyrir marga en
myndin, sem sýnd er.
í Ameríku les hver fjöl-
skylda ógrynni af blöðum. Svo
mikið er um blöð í hverju
húsi, að þau mega nefnast
húsgögn.
í þessari álfu eru til apó-
tek, þar sem allt mögulegt er
til sölu. Svo sem ískrem, bæk-
ur og jafnvel slaghörpur, auk
meðala.
í gistihúsunum er vatnið í
kaldavatnshönum ískalt, en í
þeim heitu eins heitt og í
Geysf á íslandi.
Ég hefi oft dáðst að því hve
mörgu er haganlega fyrir-
komið hjá Ameríkönum.
Til dæmis eru arkitektar
mjög snjallir.
í Ameríku er víða þvílík-
ur umbúnaður um hurðir og
glugga, að engin væta kemst
inn með þeim. Útvörp, bílar
og ísskápar starfa þannig, að
allt ískur er útilokað.
„Þetta er sjálfsagt,“ segja
Ameríkumenn.
Þeiri. þekkja ekki tæknina
kerfisins.
Þeim leiðast öll fyrirmæli,
sem draga úr athafnafrelsi
þeirra. Þeir segja að það sé
ættað frá Rússlandi.
Ameríkanar hlusta á sömu
útvarpsstöðvarnar, sjá sömu
kvikmyndirnar, lesa sömu
bækur og sömu blöð, og fylgj-
ast með hinum tíu teikni-
myndasamstæðum, sem koma
út í þúsundum blaða. Þeir
nota samskonar benzín.
Ungu stúlkurnar sækja
hinar sömu snyrtistofur, og fá
samskonar hárliðun.
Frá New York til Los An-
geles hefi ég borðað samskon—
ar „sagkökur" með samskon-
ar pylsum á milli. Þessi pylsu-
tegund lá eins og leiðsla yfir
þvert meginland Ameríku.
í Evrópu öfundar fátækl-
ingurinn þá ríku. í Ameríku
væntir sá fátæki þess að
verða ríkur.
Það er engin erfðavenja,
sem veldur því að stéttamis-
munur sé ráðandi ríkjum. Á
hvern efnilegan mann er lit-
ið, sem væntanlegan áhrifa-
eða efnamann. Þó er litið
niður á negra.
En þó iítur út fyrir, að um
breytingu til batnaðar sé að
ræða í þessu efni. Einkum á
þetta við hvað listum viðvík-
ur. Þar njóta negrar sín bezt.
Menn hitta marga elskulega
menn og konur í samkvæmis-
lífi Ameríkana.
Þeir segja: „Þér megið ekki
láta undir höfuð leggjast að
heimsækja okkur. Látið ekki
líða langan tíma þar til þér
komið.“
Þetta þýðir: „Ég sé þig
aldrei framar.“
í vínblönduveizlu báðu hjón
nokkur mig mjög hjartanlega
að heimsækja sig.
Og þar sem ég vissi ekki
hvernig þetta bar að skilja,
heimsótti ég hin ástúðlegu
hjón.
En þau mundu þá ekkert
eftir mér, þó að þau hefðu
boðið mér heim í kurteisis-
skyni.
Þau buðu mér þó að borða
með sér miðdegisverð. í þess-
ari för lærði ég að heimboð
vestra eru aðeins innantóm
orð, tízku kurteisi.
Ameríkanar vaxa með mikl-
um hlutverkum. Tíl dæmis á
meðan styrjöldin stóð yfir.
Á gamlaárskvöld 1941 kom
ég til New York meö konu
minni og tveim bömum. Við
lentum á miðju „Times
Square“. Þar var ógrynni
fólks. Fjöldi manns blés í
mislita pappalúðra, og hög-
uðu sér eins og hálfdrukknir
heimskingjar. Birtan var
mikil. Allt var eitt ljósahaf.
Það var ólíkt myrkrinu í Ev-
rópu, þar sem allir gluggar
voru þaktir, svo engin skíma
bærist út.
Var þetta þjóð Washing-
tons, Jefferssons og Lincolns?
Þessi lýður var langt frá
bræðrum sinum i Evrópu, sem
börðust upp á lif og dauða,
fyrir lýðveldinu og lýðræðis-
hugsjóninni. Það voru mörg
Bandaríkjaflögg við hún.
Við áttum bágt með að
gráta ekki.
Ellefu mánuðum síðar, þeg-
ar Japanir réðust á Pearl
Harbour, sá ég að Ameríkanar
áttu til alvöru og athafna-
vilja:
Þeir höfðu fleygt pappa-
lúðrunum, og tekið vopn í
hönd. Þeir hervæddust af
þeim dugnaði, að undrum
sætti. Hergögn spruttu svo að
segja upp úr jörðinni. Hvers-
dagsgæfur maður varð allt í
einu víkingur og hetjuefni.
En þó að vígamóður rynni
á þá, gættu þeir laga og rétt-
ar. Allt fór vel fram.
Sú Ameríka, er ég nú
kvaddi, er mjög breytt frá því
sem hún var 1941. Á sumu
ber ekki svo mikið,, svo sem
hinni stórauknu skriffinnsku
hins opinbera, eða skrifstofu-
veldi. En í Evrópu er það fyr-
irbæri alþekkt. Margar fyrir-
skipanir eru lamandi.
Margt flytzt nú frá Evrópu
vestur um haf.
Fyrrum rákust menn sífellt
á Ameríkana, sem voru að
kaupa skó og sokka. Nú eru
skór sólaðir en sokkar stag-
aðir.
Amerika hefur aldrei skilið
eins vel og nú hve valdamikil
hún er, og þýðingarmikil.
Hún er heimsveldi um þess-
ar mundir.
Að fimmtíu árum liðnum
segir, ef til vill, einhver sagna
ritari, að það hefði þurft nýj-
an Hitler til þess að láta Ame-
ríkana skilja mikilleik þeirra
og valdamöguleika.
„Bandaríkin eru nú aflstöð
menningarinnar“, eins og Jó-
hannes V. Jensen hefir sagt.
Og Evrópa er reiðubúin að
taka á móti amerískri menn-
ingu. Mikilmenni svo sem
Franklin, Walt, Whitman,
Thomas Paine, Lincoln og
Roosevelt hafa hrifiö hugi
Evrópumanna. Þá má nefna
Fulton, Edison, Morse o. fl.
Af þessum mönnum hefir
gamli heimurinn lært að
elska frelsið og leggja mikið
í sölurnar fyrir það.
Stórframleiðsla Ameríkana
hefir kénnt mörgum að vera
stórhuga.
Eiginleikar Ameríkana eru
þessir: fjör, stórhugur, og
andlegt þrek. Annars er það
nú hæpið að lýsa stórþjóð í
fáum orðum.
Nú er ég kominn heim, og
verður oft hugsað til Ame-
ríku og Ameríkana.
Við getum margt af þeim
lært.
Vertu sæl, Ameríka! Ég óska
þess að sjá þig sem fyrst!
Jóh. Sch. þýddi.
Q(ek(ef jót!
Kjötbiiðin Borg.
<, t>