Tíminn - 13.01.1949, Side 4

TÍMINN, fimmtudaginn 13. janúar 1949.
9. blaS
4
Hvað merkir orðið Landvörn?
Eftir Sitíurð Vilhjjálmsson, Máwefsstöðwin.
„....1. Fullyrðingin um,
að ógeðslegasti morðvarg
ur Sturlungaaldarinnar
hafi ort Njálu milli
hryðj uverkanna“.
Þessi klausa sem er tilfærð
hér á undan er í blaðinu
hándvörn 6. des. 1948 og er
hana að finna í pistlum sem
aefndir eru „Úr heimahög-
.im.“
Er þar býsnast yfir vísinda-
mennsku Barða Guðmunds-
sonar og meðal annars vegna
'pess, að hann hefir eins og
f’íeiri góðir menn leitast við
að finna höfund Njálu. En1
Bárði telur, að höfundur
LSIjálu hafi verið Þorvarður
Þórarinsson, sem þessi
klausuhöfundur dæmir ógeðs
Tegasta morðvarg Sturlunga-
aldarinnar. Það er vafalaust
Tráp Þorgils skarða, sem vek-
ar þennan hrylling hjá grein-
arhöfundinum. Og ber þá
sennilega að skilja þennan
greinarhöfund í „Landvörn“
á þá leið, að Þorgils skarði
hafi verið Landvarnarmaður
á Sturlungaöld, eins og hann
sjálfur þykist víst vera nú.
Hafi Þorgils skarði ætlað að
frelsa ísland úr greipum Há-
konar gamla væri það svívirði
legt verk að taka hann af lífi
frá sjónarmiði íslendinga. En
i Sturlungu lesum við greini-
Tegar frásagnir um, að Þorgils
hafi verið sendimaður og um-
ooðsmaður Hákonar gamla
og viljað reka erindi hans trú
legar en nokkur annar land-
ráðamaður síns tíma. Við les
am einnig í Sturlungu að sá
maður, sem Barði segir að
Tiafi samið Njálu, hafi yerið
.úðastur íslenzkra fyrirmanna
til að afsala réttindum í
hendur Hákonar konungs og
ákveðið að taka Þorgils af lífi
vegna þess, að hann rak er-
indi Norðmannakonungsins i
Eyjafirði. Þorvarður Þórarins
son var því síðasti og traust-
asti Landvarnarmaður síns
tíma, ef trúa má því sem
Sturlunga segir um þetta.
iiann er sér þess vel meðvit-.
andi, hvað hann er að gera
pegar hann ræður aftöku Þor
jils, þó Norðlendingar áttuðu
úg ekki á því þá og vildu ekki
veita honum brautargengi-til
andspyrnu gegn ásælni Hákon
ar gamla.
Ég vil ekki saka þennan
greinarhöfund í „Landvörn“
am, að hann finni til andlegs
skyldleika síns við Þorgils
skarða og að af þeim ástæð-
um veki sagan um dráp Þor-
gils hrylling í sálu hans. Ég
held fremur, að hann hafi
hlaupið á sig með því að
varpa fram svívirðingum sín-
am um Þórvarð sál. Þórarins-
son vegna þess, að hann virð-
ist hafa tilhneigingu til að
gera lítið úr Barða og vilji ná
sér niðri á honum af óskyld-
um ástæðum.
Ég hef einhversstaðar lesið
grein um að Sigurður próf.
Nordal hafi sannað að Giss-
ur jarl hafi verið sannur föð-
urlandsvinur og jafnvel var
fullyrt í þeirri grein að þessi
sönnun prófessorsins væri
£ina vísindaafrekið, sem unn
ið hafi verið við Háskóla ís-
lands. Sé það góð vísinda-
mennska, að sanna það, að
Gissur jarl hafi verið góður
Landvarnarmaður, veit ég
ekki hvort það er lélegri vís-
indi að færa rök fyrir því að
Þorvarður Þórarinsson hafi
'samið Njálu, sem ég hygg nú
aö hann hafi ekki gert, nema
þá að litlu leyti. En hitt vita .
allir, sem vilja lesa Sturlungu
með athygli, að hafi Þorvarð
ur Þórarinsson verið ógeðs-
legur morðvargur á efsta stigi,
þá á islenzkan ekki nógu
sterk Iýsingarorð til þess að
kveða á um hryðjuverk og ó-
happaverk Gissurar Þorvalds
sonar. Skal hér aðeins bent á
eftirfarandi dæmi. Drepinn
Sighvatur Sturluson og 4 syn-
ir hans, ásamt fleirum. „Hér
skal ek at vinna“ sagði Giss-
ur og hjó Sturlu Sighvatsson
svo grimmilega hálfdauðan,
að hann hljóp í loft upp svo
sá milli fóta hans.
Drepinn Snorri Sturluson í
Reykholti. Dauði Þórðar kak-
ala. Með hvaða hætti bar.
hann að? Drepinn Þórður
Andrésson, og hirði ég ekki
að telja fleiri. Voru þessir
menn landráðamenn eða
hvers vegna voru þeir drepn-
ir?
Enginn þessara manna vildi
selja Hákoni gamla vald yíir
íslandi. Þeir voru landvarnar
menn. En það var Gissur jarl,
sem gekk Hákoni frænda sín-
um á hönd og þáði auðvirði-
legan jarlsdóm á íslandi í
staðinn. Hann var því eng-
inn landvarnarmaður. Þj óð-
in á heimtingu á því, að leið-
togar hennar og ekki síst
þeir, sem láta bera fyrir sér
merki landvarnar, fari ekki
með sögufalsanir í skrifum
sínum og jafnframt að þeir
þekki það vel til baráttusögu.
þjóðarinnar, að þeir endur-
taki ekki óvirðingar og mistök
fyrri leiðtoga hennar.
Ástandið í þjóðmálunum í
dag er að ýmsu leyti líkt og
það var á Sturlungaöld, þegar
Þjóðveldinu forna var að
blæða út. Munurinn er aðal-
lega sá, að nú er nýstofnað
lýðveldi, sem þó er í grund-
velli sínum álíka veikt eins
og þjóðveldið var orðið á 13.
öld.
Ytri glæsimennska og
eyðsla, hnignun atvinnulífs- ;
ins fjárhagslega, allt er þetta
sameiginlegt nú ög þá. Stjórn
skipulegar veilur voru þá orðn
ar og svo er og nú. Markið,
sem ber að stefna að, er leið-
togunum fjarlægt og þoku-
kennt, en baráttan snýst um
auðvirðilegan stundarhag,
sem þó er ekki nema gálga-
frestur, nema snúið verði við
á þeirri óheillabraut, sem troð
in hefir verið um skeið í opin
beru lífi þjóðarinnar.
Alþjóð verður því að læra
að þekkja mennina, sem vilja 1
reisa þróttmikið og traust lýð
veldi, frá hinum, sem hirða1
ekki um það, ef hagsmunir
þeirra og ímyndaður metnað- |
ur er annarsvegar. Og sérstak .
lega er áríðandi að menn1
geri greinarmun á orðunum!
„Landráð“ og „Landvörn“ og j
skilji þann grundvöll, sem ís- |
lenzk landvörn verður að
byggjast á.
Á Þorláksmessu 1948
Jóhannes Elíasson
— lögfræffingrur —
Skrlfstofa Austurstræti 5, III. hæð.
(Nýja Búnaðarbankahúslnu)
Viðtalstími 5—7. — Siml 7738.
[Bækur og[
[ritföng h.f.|
j þarf að ráða sérstaka um- I
1 boðsmenn í öllum hrepp- [
j um, þorpum og bæjum [
1 landsins núna frá áramót- f
| um, til þess að annast mót- f
f töku áskrifta og sölu á I
| ýmsum útgáfum, bóka- f
f skápum o. fl. í
I Vegna gífurlegra tak- i
j markana á efni til bóka- [
: útgáfu verða margar stór- f
1 merkar útgáfur að mestu f
j eða eingöngu seldar í á- i
j skriftum á þessu ári. —j
f Meðal þeirra verka má j
f nefna Málverkabækur Ás- f
I gríms, Jóns Stefánssonar i
j og Kjarvals, rit Laxness, I
| Kristmanns, Hagalíns, f
j Brynjólfs frá Minnanúpi j
j og Maður og kona í nýrri, f
j myndskreyttri útgáfu og j
j auk þess mun félagið á j
j næsta ári hafa til sölu I
j mjög hentuga og ódýra, I
j samsetta bókaskápa, þann- j
j ig gerða, að hægt er að I
j kaupa eina hillu í einu og j
j bæta síðan við.
j Félagið mun í vetur efna j
j til sýninga á bókateikning- f
j um og litprentuðum mál- j
| verkum og bókum um allt j
f landið og i sambandi viö I
j þær meðal annars gefa j
j fólki kost á að skrifa sig f
j fyrir bókum með allveru- f
j lega lægra verði en unnt j
j er að selja með venjuleg- f
f um hætti. f
j Þeir, sem kynnu að vilja f
j gerast umboðsmenn félags j
j ins, geta í hjáverkum f
j tryggt sér allverulegar ör- j
j uggar aukatekjur.
j Allar nánari upplýsing- f
j ar verða gefnar bréflega j
j til þeirra, sem kynnu að j
j vilja takast þetta á hend- j
j ur, enda berizt bréf frá j
j þeim hið allra fyrsta.
iBækur ogl
[ritföng h.f.|
j P. O. Box 156,
REYKJAVÍK.
HiiiiiiiiiiiiiilimiimliiMiMiiiiiiimiiiimhinimiiimiim
Hér tekur utanbæjarmaöur til
máls í dag, bóndi, sem hér var
staddur og lét til leiðast að skrifa
bréf um nokkuð af þvi, sem á
góma bar, þar sem við vorum nokkr
ir að rabba saman:
„I>au eru sjálfsagt margfróð og
sannfróð, höfuðstaðarblöðin. Þó
eru það tvær greinar, sem þau
hafa birt síðustu dagana og lúta
beint að málum minnar stéttar,
sem gera það að verkum, að ég
tek mér penna í hönd, því að mér
finnst réttara að ræða þau efnin
nánar. En athugunarefni mín eru
forustugrein í Vísi og bréf hjá
bæjarpósti Þjóðviljans.
Vísir segir meðai annars í forustu
grein sinni, að Framsóknarmenn
hafi komið fram löggjöf, sem reisi
„hömlur við þvi, að kaupstaðarbú-
ar geti fengið jarðir keyptar, til
þess að hefja búrekstur." Er blaöið
mjög sárt yfir þessu, sem von er,
því að það er búið að upplýsa, að
]margur bóndinn hafi safnað auði
við búskap sinn áður en hann flutti
frá öllum gróðavonunum og settist
að í Re^kjavík.
Ekki lái ég þeim Kristjáni Guð-
laugssyni, Birni Ólafssyni og slík-
um mönnum, þó þeim þyki hart að
mega ekki verða bændur í sveit, ef
þeir trúa þessu. Það er sárt að
verða að þræla sér út ábatalaust
við ritstjórn, lögfræðistörf, verzlun
og Cóka-cóla framleiðslu, sem ekk-
ert er upp úr að hafa en mega
ekki vegna ranglátra þrælalaga fara
að búa á einhverju höfuðbólinu,
sem bændurnir hafa látið fara í
eyði, þjóðinni allri en þó einkum
Reykvíkingum til bölvunar. Ég skil
alveg hvernig réttlætisþráin hlýtur
að kveikja gremju í brjóstum þess-
ara ágætu manna. En ég vil þö
benda þeim góðu mönnum á það, að:
þeim er alveg óhætt að láta sér
renna reiðina.
Hér hefir nefnilega verið spilað
með Vísismennina. Þessi lög, sem
þeir úthella gremju sinni yfir, eru
engin til. Hitt er satt, að gerð hefir
verið tilraun til að hindra það, að
braskarar í kaupstað keyptu upp
jarðir í sveit til að hafa þar ekki
búrekstur en leggja þær i eyði. Og
það má vel vera, að einhver laxa-
veiðikappinn eða sumarbústaða-
höfðinginn hafi náð eyrum þeirra,
ef þessu er bara ekki skrökvað til
gamans, eins og stundum er gert
með kvennafarssögur.
| Hitt er satt, að jarðir sjálfs ríkis-
ins má ekki selja kaupstaðabúum,
sem ekkert hafa við búskap átt,
fyrr en þeir hafa búið í þrjú ár, en
þeir geta fengið jarðirnar leigðar.
! Og verði ríkisjörð seld, er það gert
með þeim kvöðum, að hún verði
ættaróðal, en það þýöir að umráða-
réttur einstaklingsins er nákvæm-
lega hinni sami og við erfðaábúð.
Leiguliðinn og óðalsbóndinn hafa
nákvæmlega sama rétt til að veð-
setja ábýlisjarðir sinar og ráðstafa
þeim eftir sinn dag. En þeir Vísis-
menn eru vísast ekki sérfræðingar
í landbúnaðarlöggjöf og trúlega
hrekklausir og auðtrúa. Því hafa
jieir verið látnir hlaupa með þessa
vitleysu.
Svo var það pilturinn í Þjóðvilj-
anum. Hann viidi búa í sveit en
vantaði fjármagn og fékk ekki lán.
— Þetta myndu fleiri segja. — En
svo ætlar pilturinn að hafa sig upp
með braski hér og ætlaði að byrja
á því að fá bil, en það tókst ekki.
Og svo skilst mér, að hann sé hér
og geri ekki betur en vinna fyrir
sér.
Það var þetta síðasta, sem ég
hnaut um. Ékki ætla ég að rengja
piltinn. Það safna ekki allir auði
hér, þó að sumum græðist fé. En
hitt ætlaði ég að fullyrða, að hefði
hann verið heima í minni sveit,
hefði hann fengið nóg að gera og
getað lagt eitthvað fyrir og smám
saman eignast bústofn, svo að
hann hefði getað byrjað búskap.
Hann gæti að minnsta kosti smá
þokast í áttina að því marki.
I»að er iilt hlutskipti a§. verða
þræll húsabraskara í Reykjavík
Þjóðviljapilturinn gæti eflaust feng
ið nóg húsnæði í sveit fyrir lítið.
Þar gæti hann líka fengið vinnu
flesta daga ársins. Og í flestum
sveitum myndi hann geta fengið
landspildu til að rækta. Þannig er
hægt að þokast áleiðis inn í búskap
inn hægt og hægt, þó að lítið sé
um rekstrarfé í byrjun. Það er stór
mál að útvega bændum nauðsyn-
legt lánsfé, en það er ekki öll fram-
tíðin við það bundin.
Mér skilst að helzti árangur af
lífsbaráttu Þjóðviljapiltsins síðustu
árin, sé sá, að h,ann hafi auðgað
einhverja húsabraskara í .Reykja-
vík pg er það vesalt hlutskiptt
vöskum manni. Fjárhagslega stend
ur hann engu nær því að geta tryggt
eða undirbúið framtíð sína, en beztu
ár ævi hans líða hvert af öðru.
Þegar ég ber þetta auðnuleysi sam
an við piltana í minni sveit, sem
ekkert tóku að erfðum nema mann
dóminn, en markvíst og ákveðið
hafa stefnt að því, að verða bænd-
ur á framtíðarbýlum, þá get ég ekki
varist þvi, að mér kemur í hug, að
enn sé hismið hreinsað frá hveit-
Svo mælir þessi bóndi, og læt ég
þar við sitja. Það er ef til vill eitt-
hvað til í því, að þrátt fyrir allt sé
betra, að fika sig áleiðis að settu
marki en að láta sig reka stefnu-
laust frá því, lengra og lengra.
En l^rdbúnaðarþekking þeirra í
Vísi, — harpingjan góða! Hana
ræði ég ekki.
Starkaður gamli.
Jarðarför
Sigurðar Sigurðssowar
fer fram frá Dómkirkjunni laugardaginn 15. janúar
og hefst með bæn að heimili hans, Njálsgötu 22, kl. 1
miðdegis.
Guðrún Jónsdóttir.
Guðrún Sigurðardóttir. Helgi Sigurðsson.
Guðgeir Jónsson. Steinunn Guðmundsdóttir.
Frestið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS