Tíminn - 01.04.1949, Page 5

70. blað'
TÍMINN, föstudaginn 1. april 1949
3
Föstud. I. upríl
Þátttakan í Atlanz-
hafsbandalaginu
Þátttaka íslands í friðar-
bandalagi Noröizr-Atlaríts-
hafsþjóðanna hefir nú verið
samþykkt o/ ísland veröur
því eitt þeirra ríkja, sem ger-
ist stofnaðili. Með þeirri á-
kvörðun hefir' margt áunn-
izt og ber þö'einkum áð nefna
þrennt:
1. ísland hefir sýrít hug
sinn til þeirrar andlegú har-
áttu, sem nú géisar í heim-
inum og ráðið getur mestu
um, hvort nýrri styrjöld vérð
ur afstýrt. Með því hefir ís-
land þvegið af sér alla -tor-
tryggni um, aö það vilji ekki
hafa samstöðu með lýðræðis-
ríkjunum, og jafnframt lagt
fram sinn -skerf, þótt lítili sé,
til að styrkja hina amdlegu
friðarbaráttu í heiminum.
2. ísland hefir tryggt sér
þá yfirlýsingu hinna vest-
rænu ríkja, aö árás á það sé
sama og árás -á þau öll. Hér
eftir mun árásarríki því síð-
ur dirfast að ráðasí á ísland
í trausti þess, að önnur ríki
muni láta það afskiptalaust.
3. ísland hefir fengiö aukna
viðurkenningu -á sérstöðu
sinni með samtölum þeim,
sem ráöherranefndin 4tti við
utanríkisráðherra Bandarikj -
anna. Þessa sérstöðu getur
það áréttað við undirritun
bandalagssáttmálans,
Af þeim, sem eru andstæð-
ir samvinnu við lýðræðisþjóð
irnar, verður reynt að halda
því fram, að-gegn þessu hafi
ísland þurft aö tak»*. á sig.sið
ferðilegar skuldbindingar og
er það að vissu leyti rétt.
En þess ber aö gæta, að ís-
land kemur sjálft til aö meta
þessar skuldbindingar og þarf
aldrei að ganga ler^ra en það
sjálft telu r sanngjarnt og
eölilegt að af því sé krafist.
Lagalegar skuldbindingar
tekst það hinsvegar engar á
heröar. ........ . __
Það er ekki nema eðiilegt,
að menn vilji sýria varfærni
í þessu sambandi og tryggja
sem bezt aöstöðuna í upphafi.
Þeirri hugmynd var Ííka
hreyft, að reynt yrði að,, fá
það viðurkennt sem saiiin-
ingsatriði, að ísland g&fi al-
drei sagt öðrum þjóðum stríð
á hendur. Nánari athugun
sýndi þó, að slíkt var óþarft,
þar sem engin slík kvöð er í
samningnufrí, og það er
hverju ríki í sjálfsváíd sétt
að ákveða um slíkt. Auk þess
er afar ósennilegt að nokkúrn
tíma v.erði farið fram á siíkt,
því að stríðsyfiriýsing fslands
mun aldrei ráða neinum úr-
slitum. Það, sem við Veröúm
fyrst og fremst krafðir um
undir þessum kringumstæð-
um — og hefðum eins verið
krafðir um utan bandalags-
ins —" eru stöðvar. Á því
sviöi mun aöalvarðstáöa þjóð
arinnar þurfa aö vera.
í sarnbandi við banda,lágs-
þátttökuna hefir einnig vér-
iö minnst á Keflavíkursamn-
inginn. Að því leyti er hann
þó óskylt mál, áö viö erúm
j afnbundnir viö ákvæði hans,
hvort sem við erum í bánda-
laginu éöa ekki. Hinsvegar ér
liklegt, að bandálagsþátttak-
ERLENT YFIRLIT:
Uppgangur Síberíu
Rsissar leggja nú aílt kapp á að efla iðnað*
inn wg' framBeiSsiuna austan Uralfjalla
Pyrir nokkru síðan birtist í liggur mikið við, að framkvæmdir
norska blaðinu „Natinen“ grein gangi sem greiðast í austurhluta
eftir D. Bosing um framkvæmdir hins mikla Ural-Kusnezk-héraði.
Rússa í Síberíu.
á eftir:_ ..
Grein sú fer hér
I Minussinsk, sem er miðstöð
héraðsins, eru verksmiðjur, sem
Síbería er mikill hluti megin- knúðar eru kolum og gufuafli í
lands Asíu og hefir geysilega þýð- fullum rekstri. Þar er framleitt
ingu fyrir fjárhagslega afkomu benzín og olíur og reistar á svip-
Ráðstjórnarríkjanna. Að flatarmáii stundu iðnstöðvar til að' hagnýta
er landið 12 milljónir ferkilómetra. ’ járn, kopar og aðra málma, sem
Tiltöluíega lítið fréttist um iðnaðar finnast þar. Álíka ákaft er unnið
stöðvar þær hinar miklu. sem þar að því, að leggja nýja járnbraut,
er nú komið upp víðsvegar. Þó er sem á að tengja höfuðborg þessa
það víst, að nú er veriö að reisa að iðnaðarhéraðs, Stalinsk, við Síberiu
minnsta kosti hundrað iðnaðar- brautina, en vegalengdin á milli
borgir í Síberíu. er 1950 km.
Iðnaðarstöðvar Stalíns í Síberíu
eru ekki neinir „Pótenkinbæir“. f Mag'adan.
seinni” heimstyrjöldinni var stálinu j Plugvél, sem leggur upp frá Mín-
frá Magnitogansk og Stalinsk ussinsk, á 3500 km. flug fram und-
breytt í bryndreka og fallbyssur an í noröausturátt, áður en hún
og hafði það mikla þýðingu í kemur að Okotskahafi og hafnar-
styrjöldinni. Verkfæra verksmiðjur borgimii Magadan. Magadan er
við Novo-Sibirsk og skip.sem byggð höfuðstaður í Dalstroj, sem er
voru í Kamsomolsk við Amúr, áttu stjórnað beint frá innanríkisráðu
líka drjúgan þátt í sigrinum. neytinu rússneska og er borgin nú
Nafnlausar borgir.
Eftir styrjaldarlokin hefir verið ^ dan lítið fiskiver en hefir vaxið
komið upp miklum iðnaðarstöðv- ört á síðustu árum. Nú gnæfa
Rósturnar við
Alþingishúsið:
Aðfarir þær, sem kommuit •
istar höfðu í frammi við’ Ai >
þingishúsið í fyrradag, munu
lengi í minni hafðar. IJm þao
var ekki að villast, að komm. •
únistar ætluðu sér að hindra
starfsfrið Alþingis, ef.
önnur ráð dygðu ekki tii aö
framfylgja fyrirmælum hús ■
bændanna í Moskvu um ao
koma í veg fyrir samstarf ís-
lands við lýðræðisríkin.
Hótanir þær, sem Þjóðvílj-
inn hafði flutt undanfarna.
daga, áttu að verða að veru-
leika. Boðað var til ólögíega
útifundar og þar samþykkr,
að krefjast skýlausra svara
af þingflokkunum við fyrir-
mælum kommúnista. Síöau
var liðinu stefnt að þinghús-
inu. Það átti síðan að ráðágt
til inngöngu og hindra starfs .
hennar. Fram til ársins 1955 á að frið þingsins, ef þingflokk-
koma þar upp miðstöð íyrir rúss- arnir létu ekki undan fyrír-
neskan kjarnorkuiðnað, svo að mælum kommúnista.
svari til Oak Ridge i Bandarikj- I Þessi tékkneska aðferð mr.l
unum. Þetta hérað er, vegna legu heppnaðist fullkomlega, ejjA
Stalin
stendur á bökkum Angaraíljóts við
Baikolvatn. Sú borg á að fá ýmsar
verksmiðjur til málmiðnaöar.
Þó er þýðing borgarinnar sú
mesta að Irkutskhéraðið, sem er
800 þúsund ferkílómetrar beggja
megin Baikoivatnsins, verður að
stórkostlégu iðnaðarlandi vegna
sinnar, öruggt fyrir loftárásum.
sem óðast endurskipulögð og byggð ,Sifel]t landnám
á_ný. Fyrir fáum árun* var Maga
Ráðstjórnarrikin byrjuðu hið
nýja landnám í austurátt um 1925.
um í Dudinka-Norylsk, Minussinsk, 1 reykháfar verksmiðjanna þar við Eftir aö sú'rjöldin hófst 1939 fluttu
Magadan, Seimsjen og Kolynsk. himinn. Þar eru stálverksmiðjur,
Aðrar iðnaðarborgir, svo sem Severo glerverksmiðjur, rafmagnstækja-
Uralsk, Temir Tau II og Kuibysjev verksmiðjur og vélaframleiðsla.
IV, eru svo nýjar, að þær eru ekki Röð af skipasmíðastöðvum um-
Rússar 1300 iðnaðarstöðvar frá
Vestur-Rússlandi til Síberíu, og
jafnframt því var um það bil 15
milljónir manna fluttir austur i a® þinghúsinu
gerð kommúnista var sora
fyrir því. Vegna tilinæla frá
formönnum þingflokkannu,
hafði mikill mannfjöldi saíu
azt við þinghúsið til að synf ,
að hann vildi láta þingíb’
hafa starfsfrið. Þegar komnr •
únistar komu af útifundi sí t
um, komust þeir því ekki uþp
því að þa.'
merktar á nýjustu rússneskum kringir höfnina, sem var notuð á með Þessum verksmiðjum. Af hjálp
var mannf jöldinn fyríji’,
korturn. Sumar þeirra hafa heldur
ekki hlotiö neitt nafnið ennþá, en
eru aðeins merktar á kortum verk-
fræðinganna með orðinu „Bezim-
janka“ (nafnlaus).
Þaö er ekki svo auðvelt aö finna
nöfn á allar þessar borgir, þar
sem 11 eru kenndar við Stalín, 5
við Molotoff og 3 við Varosjilov.
Þá verður að finna stöðugt ný og
ný viðskeyti og afbrigði i nöfnum
borganna, því að valdhafarnir vilja
að sjálfsögðu gæta þess, aö það
verði ekki of almennt, að kenna
borgir við nöfn stjórnmálamanna.
Auðæfi Síberíu.
Við ósa Jenessejs eru nikkel-
námurnar við Dudinka og Narylsk
og það er nikkel, kopar, kol og
platína í héraðinu Krasnojarsker.
Þessi héruð hafa sínar eigin afl-
stöðvar. Járnbraut tengir Narylsk
og Dudinka við höfnina, sem er
byggð vegna þessara borga. Um
höfnina er hráefnið flutt til Ark-
angelsk og Murmansk. Fjöldi verka
manna í þeim borgum vex með
hverju árinu og nú hafa fundist
þar olíulindir, sem auka mjög á
auölegö héraðsins.
Við upptök Jenessejfljóts, sunn-.
an við Síberíujárnbrautina gömlu,
eru steypuvélar.kranar og fallhamr
ar að verki í gríð og ergi, og
hafa verið það síðustu 20 ár. Það
stríðsárunum til að umskipa vör- I Bandaríkjanna til Rússa á stríðs-
um, sem látnar voru með láns- og , ármmm fóru meira en 2 millJar«ar - . friðsamra boraara.
dollara í verksmiðjur og vélar í að nfatg* mosamra Dorgara
Kommúnistar gátu ekki helcl
ur haldið liði sínu saman, þ\ S
leigukjörum, en nú er gullfram-
leiðsla ef til vill þýðingarmesta
framleiðsla borgarinnar.
Stöðugt koma skip frá Vladi-
hinum nýju iðnstöðvum Síberíu.
Síbería ein saman hafði við styrj
aldarlokiu geysilega framleiðslu
vostok til Magadan með menn í °8 nam hún meðal annars 30 þús-
nauðungarvinnu og þeir eru fluttir !und flugvélum, 40 þúsund skrið-
áfram í gullnámurnar, sem eru
undir sérstakri stjórn stofnunar,
sem kölluð er Gulag, en það er
dregið saman úr sambandi vinnu-
búða, fanga og sérstofnana, en
þetta stendur beint undir yfir-
stjórn innanríkisráöuneytisins. íbú
um i Dalstroj hefir fjölgað úr
7500, sem þeir voru 1927, í 500.000.
Severo-Uralsk.
Ein þeirra borga, sem eiga að
vera fullgerðar við lok fjórðu fimm
ára áætlunarinnar, (það er 1950),
er Severo-Uralsk, sem er ein hin
stærsta og ef til vill þýðingar-
mesta þessara borga. Hún er í
Uralfjöllum, noröan við Magnito-
gansk, og á aö verða mesta stál-
framleiðsluborg í Evrópu. Þar er
enginn skortur nauðsynlegra hrá-
efna. Stálverksmiðjurnar miklu eru
næstum fullgerðar, en verkamenn
irnir, sem eiga að verða 100.000 í
árslok 1950, búa enn í lélegum
timburskálum.
Kuibysjev, fjórða borgin í Ráð-
stjórnarríkjunum með því nafni,
drekum og 120 þúsund íaílbyssum
(Framhuld á 6. siðu)
Raddir nábú.anna
Alþýðublaöiö ræðir í for-
ustugrein í gær um rósturnar
viö Alþingishúsiö og segir
m. a.:
blandaðist innan um. Ahlauu
kommúnista urðu því skipu •
lagslaus og fálmkennd. ÞÁ
kom lögreglan fram af mik-
illi stillingu og öryggi og.
tókst ótrúlega vel að haida
óróaseggjunum í skefjum. Ái
þessu öllu ruglaðist hernac ■
aráætlun kommúnista full ■
komlega og náöi ekki lengra
en að’ vera grjótkast á Aí •
þingishúsið og lögregluna.
En vel sýndi sú glæpsamiega
framkoma kommúnistalýðs ■
ins, hvað inni fyrir bjó eg
hvers af honum hefði mátt
vænta, ef hann hefði getaii
komið áformum sínum íram.
Einu mistökin, sem hægt e?
með réttu að áfellast lögreglu
„Þegar einn liálfsturlaður
kommúnisti reyndi að efna til
uppþots á áheyrendapöllum
danska þingsins, er það ræddi stjórnina fyrir, eru þau, aó’
an greiði fyrir því, að viö fá-
'um hann endurskoðaðan fyrr
j en ella eöa þaö mál leysist
(hagkvæmlegar fyrir okkur,
þegar hægt veröur að nota
j endurskoöunarákvæöi hans.
Fyrir þá, sem vilja fá leiö-
réttingu á Keflavíkursamn-
'ingnum og losna við ágalla
hans, skapar bandalagsþátt-
takan sterkari aöstöðu. Þess
vegna getur Framsóknarflokk
urinn nú fylgt fram enn fast-
ar en áöur þeriri tillögu um
endurskoðun samningsins, er
miðstjórnin samþykkti í vetur
og nokkrir þingmenn hafa nú
lagt fyrir þingið.
Þeir, sem gagnrýna banda-
lagsþátttökuna, verða aö gæta
þess, að við hefðum ekki
losnað við áþrýstinguog kröf-
ur vegna hernaðarlegrar þýö-
ingar landsins, þótt við hefð-
um staðið utan viö. Þvert á
móti er líklegt aö sá þrýst-
ingur heföi þá oröiö meiri,
þar sem við heföum þá verið
réttilega eöa ranglega tor-
tryggðir um tvískinnungs-
hátt og óheilindi í afstöö-
unni til málsstaöar friöar og
frelsis. Óheilindalaus afstaöa
og heiðarleg samvinna skap-
ar okkur tvímælalaust bezta
aöstööu til aö halda á rétti' er sökin þyngst hjá þeim, sem
okkar, gæta þjóöernisins ogjæstu til óeirðanna og komu
sjálfstæöisins og f> skilning óróaseggjunum þannig af
Atlantshafsbandalagið á dögun
um, var á það bent af þessu
gefna tilefni, að ekki væri síð-
ur ástæða til þess að fjarlægja
úr sjálfum þingsalnum þá menn,
er geröu sig seka um sömu ó-
hæfuna, en hinn kommúnistíska
ofstopamann á áhcyrendapöll-
unum. Þetta á cinnig við hér.
Sökudólgarnir voru ekki aöeins
í hópi skrílsins, sem kastaði
grjóti að þingliúsinu utan frá.
Þá var cinnig að finna innan
veggja Alþingis. Þar sátu þing-
menn kommúnista, hinir raun-
verulegu ábyrgðarmenn óhæfu-
verkanna, mennirnir, sem stofn-
að hafa til æsinganna og skipu-
lögðu aðförina. Framkoma
kommúnista við umræðurnar á
Alþingi sýndi og á óyggjandi
hátt, að þcir cru ckki þinghæfir,
uppfylla ekki þær kröfur, sem
geröar cru til siðmcnntaöra
manna. Sök þeirra er því sið-
ferðislega scð miklum mun
þyngri en skrilsins".
Vissulega er það rétt hjá
Alþýöublaðinu, aö siðferöilega
og viöurkenningu nábýlisríkj
anna á sérstööu okkar.
stað, þótt þeir þykist nú hafa
hvergi nærri komiö.
mannf jöldinn var ekki nóg ■
samlega aðvaraður áður ea
úthlaupið var gert og gas-
sprengjunum kastað. Að visa
var þetta gert, en ekki mei3
nógu góöum útbúnaði. Vegriti
þessa urðu ýmsir friðsamii*
borgarar, er gert höfðu gagn
með komu sinni, fyrir nokkr-
um óþægindum. Hinsvegay
munu þeir ekki telja það efí ■
ir sér, þar sem þeir hjálpuðu
til þess með komu sinni, aii
kommúnistar gátu ekki ar •
hafnað sig eins og þcir vildu.
Af atburðunum við þing •
húsið í fyrradag má margú
læra og skal hér nefnt nokk-
uð af því:
Kommúnistar sýndu ln?
byltingareðli sitt betur ea
þeir hafa nokkru sinni áður
gert. Þeir sýndu, að þe?
viröa einskis lög og stjórn-
skipulag þjóðarinnar og er. \
reiðubúnir til að beita A¥ •
þingi ofbeldi, ef þeir ættu
þess færi. Með þessu íram •
feröi hafa kommúnistac geri
bilið milli sín og þess hlut
þjóðarinnar, er vill lýðræðís-
leg vinnubrögð, dýpra og < ■
brúanlegra en nokkru sinnj,
fyrr. Framh. á 6. siði. ,,