Tíminn - 30.04.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaginn 30. apríl 1949.
86. blað
Ritgerðir Stephans G.
Stephanssonar
Stephan G. Stephansson:
Bréf og ritgerðir. IV. bindi.
Umhleypingar. Stærð 424
bls. 22X14 sm. + 2 heilsíðu
, myndir. Verð kr. 35.00 ób.,
65.00 skinnb. Þjóðvinafélag
j
Fyrir þá, sem andæfa vilja
gegn ýmsum þeim veilum,
í!feem nú eru verstar í menn-
ingu líðandi tíma, væri sér-
stök ástæða til að reyna að
útbreiða skáldskap Stephans
'G. Stephanssonar. Þegar
munaðarþorsti og nautna-
sýki, fégirnd og gróðahyggja:
óg taumlaus verzlunar- i
mennska fíkir yfir margra
sál, er gott að leita mótvæg- I
is þar, sem manndómur og
þegnskapur skipa öndvegi.
Þegar ofstæki og múg-
mennska gerir hróp að
hverri ærlegri hugsun, er gott
að eiga eitthvert athvarf, þar
sem hófsemi og sjálfstæði
ræður. Þeim, sem reyna að
standa vörð svo sem samvizk
an býður, þó að freistarinn
mæli flátt og sýni þeim girni
legar mútur í margskonar
formi, er það mikils virði að
eiga sér andlegan leiðtoga,1
sem ekki skeikar dómgreind
á mati hlutanna, og metur
það mest að níðast hvergi á
því, sem lífið hefir falið
hverjum góðum manni til að
vernda og varðveita.
Stephan G. hefir lengi ver-
ið í fremstu röð íslenzkra
þjóðskálda. Þó eru menn
ekki svo kunnugir kvæðum
hans, sem æskilegt væri. Þau
verða aldrei léttmeti fyrir
hugsunarlausan múg. Hann
orti engin dægurljóð eða slag
ara. Það er hugsun í öllum
kvæðum hans og stundum
djúp, svo að reynslulaus og
grunnfær yfirborðsmennska
getur á engan veg skilið. En
lífsreynsla manna og barátta
leiðir þá til skilnings á þessu
merkilega skáldi.
Heildarútgáfa af kvæðum
Stephans hefir nú lengi ver-
ið ófáanleg. Fyrir nokkrum
árum gaf Mál og menning út
úrval úr kvæðum hans og
hafði Sigurður Nordal valið
og skrifað formála framan
við, merkilega ritgerð, svo
sem vænta mátti. Sú bók er
nú löngu uppseld.
Hér liggur nú fyrir að ræða
einkum um fjórða bindi af
ritgerðasafni Stephans, en
það kom út hjá Þjóðvinafé-
laginu í vetur og er þar með
"'lókið útgáfu þess af bréfum
' ög ritgerðum skáldsins, en
doktor Þorkell Jóhannesson
hefir búið safnið til prent-
: uhar.
★
Að öðrum þræði liggur
' gildi þessa safns í því, að það
er heimild um Stephan G. og
skáldskap hans. Úr því gildi
ýérður ekki gert lítið, því að
þeim, sem á annað borð hafa
orðið svo heppnir að kynna
kér skáldskap Stephans og
njóta hans, verður það hug-
leikið að fá að þekkja hann
óg skilja sem bezt. Og víða í
bréfum sínum ræðir Stephan
um skáldskap sinn og raunar
lifsskoðanir sínar á margan
hátt.
Þetta væri nóg ástæða til
"þéss, að bókin yrði keypt og
lesin og eftirsótt, því að það
Eftir Malldór Mrisíjánssoii
er eitt af því, sem vel sæm-
ir að einkenni menntun ís-
lendinga, að þeir þekki sem
bezt þroskaferil og líf þessa
öndvegisskálds síns við
Klettafjöllin.
En auk þessa er boðskapur
og lífsskoðun skáldsins eftir- j
sóknarverð til lesturs. Sú
lífsskoðun er kunn af kvæð-
um háns. Alltaf er hann hetj-
an, sem
finnst þaö stærra að striða
og brjóta
í stórhríðum ævinnar mann-
raunaís,
en að lifa og njóta og leika
og dreyma. Sú karlmannlega
skoðun er holl á þeirri tíð, j
er margir miða allt við það,1
hvað léttast og þægilegast er
og selja sál sína fyrir mak-
indin.
Á tímum gróðahyggjunnar
er líka gott að halda í hönd
skáldsins, sem sagði, er hann
brá upp mynd af * ævisögu
sinni í ævintýrastíl: i
í dvergastein kemst ég, það
kemst sá er vill,
ég kannað hef raumsdali
á fjöllum,
en þéir leggja á gullið sitt
álög svo ill,
menn ærast af langdvöl með
tröllum.
Það að vinna, verða að liði
mannsins hæsta hlutverk er,
var viðhorf Stephans.
Þetta er hjartaþráðurinn í
öllum skáldskap hans og í
samræmi við það hafði hann
skömm á þeim, sem stálust
undan merkjum og lögðust í
ómennsku og þó fyrst og
fremst þeim, sem völdu sér
það hlutskipti, að níðast
á samferðamönnunum og
sníkja framfæri sitt frá
þeim, og það margfaldlega
um þarfir fram. Og hver sá,
sem Stephan G. verndar frá
því, að ganga þá braut sjálfr
ur, á honum mikið að þakka.
Ekki spillir það bókum
Stephans, að hann er oft svo
bráðsnjall í málflutningi, að
hrein unun er að verða vitni
að þeirri snilld hans.
★
Þetta fjórða bindi bréfa og
ritgerða Stephans eru rit-
gerðir hans og er bindið
nefnt Umhleypingar. En
flokkaskipun bókarinnar er
þessi:
Fyrsti kaflinn nefnist
Hripað í hjáverkum og er 78
síður. Það eru þættir í sögu-
stíl, smásögur og annað af
þeirri ætt.
Næsti þáttur heitir Litið
um öxl og tekur tæpar 60 síð-
ur. Það eru endurminninga-
brot skáldsins, einstakir þætt
ir úr ævisögunni eða drög og
loks þrjár stuttar útfarar-
ræður.
Þriðji kaflinn er nefndur
Ádrepur og erindi og kennir
þar margra grasa. Þar eru
ræður um ýms efni og rit-
gerðir og tekur þetta um 100
blaðsiður.
Fjórði þátturinn er Um-
hleypingar, fullar 120 síður.
Þetta eru ádeilugreinar
skáldsins og annað af því
tagi, og er ekki minnst vert
um þær. Koma þar ýmsar rit
gerðir, sem hann skrifaði til
varnar sér og skáldskap sín-
um, ekki sízt á næstu árun-
um eftir heimsstyrjöldina, í
deilum þeim, sem stóðu þá
vestra um Vígslóöa hans.
Eru þar greinar gagnmerkar,
meðal annars fyrir þá íþrótt,
sem höfundur sýnir í vörn-
inni, þar sem við er að eiga
ofurefli stríðsæstra manna.
Að lokum er einskonar við-
bætir, nokkur sendibréf, sem
komið hafa í leitir síðan
fyrri bindi komu út.
i Framh.
Vínveitingar í Kvennaskól-
anum á ísafirði
Athngasemd frá skólastjórniimi

Ut af grein í blaði yðar
þann 19. janúar s. 1., um vin-
veitingar 1 húsmæðraskólan-
um á ísafirði, hefir stjórn
skólans samþykkt áð senda
yður svofelda yfirlýsingu, með
eindreginni ósk um að hún
verði birt á áberandi stað í
blaði yðar.
Út af álitsspillandi rang-
hermi, sem birtist í blaðinu
Tíminn, hinn 19. jan sl. þar
sem því er meðal annars
haldið fram, að húsmæðra-
skólinn á ísafirði geri sér á-
fengissölu að féþúfu, vill skóla
nefndin taka fram eftirfar-
andi atriði:
1. Skólinn hefir aldrei veitt
áfengi í veizlum sínum.
2. Skólinn hefir aldrei selt
vín í þær veizlur, sem haldn-
ar hafa verið fyrir félög eða
einstaklinga í skólanum, en í
tvö skipti hefir það verið látið
óátalið, að félög, sem veizlur
héldu í skólanum, legðu borð
vín á borð með sér, ásamt til-
heyrandi glösum algerlega á
eigin kostnað og ábyrgð, og
hafa þessar veizlur eigi gefið
tilefni til neinna umkvartana
frá hendi skólanefirdar eða
forstöðukonu. Hins vegar
hafa verið uppi raddir um að
banna bæri vínnautn, sem
þessa. er að framan greinir í
skólanum, og hefir nú bæjar-
stjórn gert sínar ráðstafanir í
því sambandi.
3. Skólanefnd telur um-
rædda grein í Tímanum hinn
mesta álitshnekk fyrir skól-
ann, nema hún verið leiðrétt
í sama blaði, og skorar því á
ritstjóra Tímans, sem vænt-
anlega vill hafa það heldur er
sannara reynist, að birta yfir
lýsingu þessa í blaðinu við
fyrsta tækifæri.
Virðingarfyllst
Sigurður Halldórsson
Sundlaug Hafnarfjaröar
verður opnuð í dag 30. apríl 1949. Verður hún
fyrst um sinn opin alla virka daga frá kl. 8,30—12 árd.
og 2—7,30 síðd. Miðasölunni lokað kl. 7. Gjaldskrá Sund
laugarinnar hefir verið enduskoðuð og afnotagjöld
hækkuð nokkuð. Hefir þar verið að mestu stuðzt við
gjaldskrár annarra sundstaða.
Helztu atriði gjaldskrárinnar eru:
1. Fullorðnir, einstök skipti:
a) í eins manns klefum ................ Kr. 2,50
b) í hóp-kleíum ........................ — 2,00
2. Börn, einstök skipti .................... — 0,50
3. Afsláttarmiðar, gilda fyrir 12 skipti:
a) fullorðnir (afsl. 12y2%) ............ — 21,00
b) börn (afsl. 17%) .................... — 5,00
4. Mánaðarkort fullorðna bundinð við mán
aðardag (afsl. 50%) .................... — 30,00
5. Áhugakort barna bundið við 30 skipti
(afsl. 20%) .............................. — 12,00
6. Sjúkrakort (t. d. lömunarsjúklinga) ókeypis
7. Sérböð:
a) Kerlaug ............................. — 3.00
b) Baðstofa (miðaða við 2—6 baðtíma)
1) einkatímar ................... — 14,00
2) almenningstímar:
x) fyrir hvern fullorðinn ............ — 3,00
y) fyrir hvert barn .................. — 1,50
Hver baðstofutími er 50 mínútur.
8. Leiga á sundfötum:
a) fullorðinna ......................... — 1,00
b) barna ............................... — 0,50
9. Leiga á handklæðum ...................... — 1,50
Kerlaugin verður lokuð eftir hádegi á laugardögum
Með hinum nýju hitunartækjum, vonum vér að hægt
verði að auka hita sundlaugarinnar verulega frá því
sem áður hefir verið.
Hafnfirðingar! notið þennan heilsubrunn yðar og
syndið í Sundlaug Hafnarfjarðar.
Barnaskemmtun
í G. T.-húsinu sunnudaginn 1. maí kl. 4,50 siðd. Til |:
skemmtunar verður: II
!i
Alfkonan í Selhamri leikrit eftir Sigurð Björgúlfsson. «
Ennfremur Gitarleikur, söngur, skrautsýning og m. fl. II
Aðgöngumiðar seldir í G. T.-húsinu 6—7 í dag og kl. II
10—4,30 á sunnudag.
U ngtemplararáð
iiiiiiiimiiiiiiiiiiimimmiiiimimiimummimimiiimiiiimmiiiiiiiiiiimiriiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiMi
Stúlka
| óskast í Kópavogshælið 14. maí. — Upplýsingar gefur I
í hjúkrunarkonan. |
riiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimimiiiiiiiiiiiiiiimimiiiimiiiií
LEIKFANGAGERÐIR !
i
Eigum fyrirliggjandi iy2 tommu plastic-hjól til leik- i
fangagerðar. Birgðir mjög takmarkaðar. Tryggiö yður \
hjólin meðan þau fást.
PLASTIC, h. f., Hverfisgötu 116
Reykjavík — Sími 7121