Tíminn - 01.07.1949, Blaðsíða 4

TÍMINN, föstudaginn 1. júli 1949.
137. blaff
A'
„Háskale:
Fyrir nokkru síðan birt-
! ist í tímaritinu Syrpu grein
eítir Jóhönnu Knudsen,
þar sem deilt var á Vestur-
íslendinga og þeir taldir
sjálfstæði íslands óþarfir,
þar sem þeir litu meira á
paff frá sjónarmiðum er-
íendra hagsmuna en ís-
lenzkra. Ingibjörg Jóns-
Jóttir, ristjóri Kvennasíðu
Lagbergs, hefir nú nýlega
svarað þessari ádrept* í
Lögbergi og þykir Tíman-
am rétt að stuðla að því,
að grein hennar komi fyr-
ir sjónir sem flestra hér
íieima.
i Lögbergi síðastl. viku er
enaurprentuð grein, Háska-
iegur misskilningur, úr tima-
ritinu Syrpu, sem gefið er út
í Reykjavík; er greinin eftir
.vitstj. þess, Jóhönnu Knud-
sen.
Venjulega hafa Vestur-ís-
íenzku blöðin endurprentað
ilest það, sem ritað er um
Vestur-íslendinga , og þótti
ekki ástæða til að breyta út
af því, þótt þessi grein stingi
allmjög í stúf við þá hlýju
og ræktarsemi, sem við höf-
um átt að venjast úr þeirri
átt. — Við vitum að grein
sem þessi ’ túlkar ekki hug
írænda okkar og vina eða
þjóðarinnar yfirleitt í okkar
garð; hún lýsir aðeins æstum
cilfinningum kvenmanns, er
af furðulegustu ástæðum ber
kala til afkomenda íslenzkra
landnámsmanna hér í álfu,
sérstaklega til þeirra manna
af íslenzkum stofni, er gegndu
skyldum sínum í ameríska
hernum á íslandi á stríðsár-
unum. — Vegna þess að ég
er fædd vestan hafs og grein
þesi er eftir konu, vil ég leit-
ast við að svara henni.
Með fyrirsögninni „I-Iáska-
iegur misskilningur“ á höf-
úndurinn við að íslenzka
þjóðin skilji ekki, að Vestur-
Islendingar séu fyrst og
fremst canadiskir og banda-
rískir þegnar, og að þessi
misskilningur sé háskalegur
ve-gna þess að Vestur-íslend-
ingarnir, sem voru í hernum,
hafi notfært sér hann ís-
'lenzku þjóðinni til meins, og
muni gera það aftur undir
sams konar kringumstæðum,
tíf þjóðin átti sig ekki á þessu
atriði.
Vil ég þá fyrst víkja að
misskilningnum, sem J. K.
ræðir um. Ég hygg, að hann
geti ekki átt sér stað. Við
höfum aldrei reynt að villa
a okkur heimildir; við höf-
um hvorki haft ástæður né
'iöngun til þess að fara í fel-
ur með það, að við teljum
okkur borgara þessara landa.
hvert á móti, það hefir verið
okkur metnaðarmál, að verða
sem nýtastir og beztir borg-
arar í löndum okkar. — ís-
lendingar eru þjóðhollir
menn og hvar sem þeir hafa
setzt að og þegið þegnrétt-
indi — hvort sem það hefir
verið í Danmörku, Canada,
Bandaríkjunum eða í öðrum
löndum — hafa þeir tekið á
herðar sér, af fúsum vilja og
sem sjálfsagðan hlut, allar
þær skyldur og kvaðir, sem
þegnréttindum er samfara.
íslenzkir landnámsmenn í
Vesturheimi gerðust strax í
'byrjun hollir og trúir þegnar
sinna fósturlanda og þeir og
:ur misskilnináur“
Svargrein efti&' Ing’ibjörgM Jénsdóttnr.
afkomendur þeirra hafa ver-
ið það ætíð síðan.. — Ég get
fuilvissað Jóhönnu Knudsen
um, að óþverra vísan, sem
hún vitnar í, lýsir ekki hugs-
unarhætti íslenzkra land-
námsmanna yfirleitt. Þeir
söknuðu vitanlega ættjarðar
sinnar, slíkt er eðlilegt mönn-
um af öllum þjóðum, þegar
þeir, einhverra orsaka vegna,
eru nauðbeygðir að skilja við
ættjörð sína, ekki sízt, þegar
það er eins dásamlega fagurt
land og ísland er. — En það
er óþarfi fyrir Jóh. Knudsen
eða nokkurn annan, að vera
með klökva út af því að meg-
inhluti landnámsmanna hafi
setið hér út ævina, þjáðir af
i óyndi og heimþrá; þeir höfðu
allt annað að hugsa um. —
Nei, islenzkir landnmsmenn
héldu ekki að sér höndum né
grétu úr sér augun; þeir voru
i önnum kafnir að br j óta sér
braut i hinu nýja landi og
að hefja íslendingsnafnið til
vegs og viröingar í þessari
álfu.
Þeir komu hingað meö tvær
hendur tómar, ókunnir og
, mállausir. Samborgarar
j þeirra litu niður á þá fyrst
j í stað, sem lítt kunnandi og
! ómenntaðan aðkomulýð, því
hverjir þekktu þá íslendinga
í þessari álfu? Hvað margir
vissu þá, að þeir áttu margra
alda merkilega menningu að
baki? Hverjum var kunnugt
um frelsis- og lýðræðisást
, þeirra, sem þróast hefir í vit-
j und þjóðarinnar í aldaraðir;
j um bókmenntahneigð þeirra,
I sem skapaði sögurnar og ljóð-
in; um tungu þeirra, þessa
fögru forntungu Norður-
landa?
Það voru sárafáir, er vissu
þetta nema íslendingar sjálf-
ir. Þeir vissu að þeir áttu,
og fluttu með sér til þessa
lands, dýrmætar menningar-
erfðir og að þessi arfur mátti
með engu móti glatast, ekki
einungis vegna þeirra sjálfra
og afkomenda þeirra, heldur
og vegna.þjóðfélagsins, sem
þeir voru nú hluti af. Þeir
vildu vernda það bezta, sem
þeir höfðu erft og leggja það
fram sem efnivið til sköp-
unar hinum nýju þjóðum
vestan hafs. Vestur-íslend-
ingar hófu þessvegna þegar
í landnámstíð harðsnúna bar
áttu fyrir varðveizlu þjóðern-
isvitundar sinnar, menningar
og tungu. — Þrátt fyrir mikla
fátækt, stofnuðu þeir strax
íslenzka söfnuði, skóla, lestr-
arfélög og menningarfélög;
gáfu út íslenzk blöð, tímarit
og bækur, og þeir halda öllu
þessu áfram enn þann dag
í dag. Stjórnarvöld þessa
lands hafa aldrei amast við
þesari íslenzku þjóðræknis-
starfsemi; þvert á móti hafa
margir gáfuðustu og lærð-
ustu forustumenn þjóðarinn-
ar kvatt Vestur-íslendinga til
að halda þessu menningar-
starfi áfram í lengstu lög.
Jafnframt þessu tóku Vest-
ur-íslendingar fullan skerf í
störfum og framförum hinna
nýju þjóða sinna. Þeir gerð-
ust nýtir bændur, vaskir fiski
menn, athafnamiklir bygg-
inga- og viðskiptamenn; þeir
létu stjórnmál landsins sig
miklu skipta og áttu brátt
sína fulltrúa í sveita-, borga-
;fylkja- og lanclsstjórnum.
Þeir hafa notið mikilla virð-
inga sem læknar, prestar,
; lögmenn, dómarar, kennarar
j og landkönnunarmenn, vís-
! indamenn, lærdómsmenn,
skáld og blaðamenn. Ung-
menni þeirra hafa getið sér
! orðstýr á sviðum náms og
lista og íþrótta. — Og þeir
menn af íslenzkum stofni, er
skarað hafa fram úr á ein-
; hverju sviði og hæst hafa
; risið í hérlendu þjóðfélagi,
hafa nær undantekningar-
! laust verið stoltir af uppruna
j sínum og sýnt ræktarsemi við
íslenzk þjóðræknismál. — ís-
lendingsnafnið er ekki leng-
ur óþekkt í Vesturhimi, og ég
: ætla, að Vestur-íslndingar
j hafi fremur varpað ljóma en
| skugga á það og megi því
bera nafnið með fullum rétti,
ef þeir óska þess, án þess að
setja það í gæsalappir, eins
og greinarhöfundurinn gerir.
Stefna Vestur-íslendinga frá
upphafi hefir verið í stuttu
máli þessi, að reynast sem
beztir borgarar og vernda
jafnframt þjóðernisverðmæti
sín. — Það kom því flatt upp
á marga þegar greinar þær,
sem Jóhanna Knudsen vitnar
í birtust í Icelandic Canadian
ritinu 1942. Þeim, sem þekktu
70 ára sögu Vestur-íslend-
inga - í Canada, fannst að
Vestur-íslendingar í Canada
hafi áttað sig á því frá fyrstu
tíð, að þeir væru Canada-
menn og þeir þyrftu því enga
áminningu í því efni; að það
myndi ekki auka veg þeirra
að gefa í skyn í riti, sem út-
breiðast átti meðal fólks af
öðrum þjóðflokkum. Og þeim
fannst að þess væri heldur
engin þörf, að minna Vestur-
íslenzk ungmenni á skyldur
þeirra við landið, því að öllum
var kunnugt um að í strið-
inu 1914—1917 gengu tiltölu-
lega fleiri íslenzkir Canda-
menn í herinn en menn af
öðrum þjóðflokkum í Canada.
Um sama leyti og ritiö hóf
göngu sína, birtist bréf eftir
1 frú Láru Goodman Salverson
i í dagblaðinu Winnipeg Tri-
bune og var innihald þess,
í stuttu máli, að tilgangur
Icelandic Canadian Club væri
sá, að stuðla að því að ís-
lendingar yrðu góðir borgar-
1 ar þessa lands með því að
iþeir þurrkuðu út þjóðernis-
* sérkenni sln. Ég íslenzkaði
i bréfið og það, ásamt svari
' mínu, birtist í Lögbergi 3.
nóvember 142. Ég benti á,
hve gagnstætt það væri þeirri
stefnu, sem Vestur-íslend-
ingar hafa fylgt frá upphafi,
og skýrð er hér að ofan. Það
vajr í ósamræmi við lífsstarf
skáldkonunnar sjálfrar, því
að hún hefir sótt meginið af
skáldsöguefnum sínum í ís-
lenzkar bókmenntir og Vest-
ur-íslenzkt þjóðlíf.
En bréfið og greinarnar
voru skrifaðar í hita stríðs-
áranna. Markmið Icelandic
Canadian Club er: að vinna
að því að varðveita hinn ís-
lenzka menningararf.
Icelandic Canadian félagið
var stofnað sérstaklega fyrir
ungt fólk af íslenzkum stofni,
sem kringumstæðanna vegna
hefir ekki náð kunnáttu í ís-
lenzkri tungu, en langar samt
(Framhald á 6. síSu).
Árni Jónsson á Svínaskála
hefir sent blaðinu bréf um ek-
sem. Rekur hann þar sögu þessa
sjúkdóms, eftir því sem nútíma-
menn kunna hana. Segir hann
aö læknar hafi sagt sér, að veik-
in myndi stafa á einhvern hátt
af fæði sjúklingsins, en ekki viti
þeir að greina það nánar.
Árni heldur því fram, að í
þeirn sveitum, sem ekki hafi
mjólkursölu, þekkist þessi sjúk-
dómur varla, en sé mjög algeng-
ur á bæjum, þar sem sölumjólk !
sé notuð mikið og sé þessi kvilli
orðinn að hálfgerðri plágu eins
og til dæmis á Alcureyri.
Síðan bendir Árni á það, að
við túnrækt sé víða notaður
mikill gerviáburður og heldur
hann, að það geti ráðið hér
nokkru um' á þann veg, að
mjólkin verði óhollari, ef kýrnar
eyu fóoraðar á þeim gróðri, sem
ræktaður er við tilbúinn áburð,
hvort heldur er gras eða aðfeng-
ið korn. Sömuleiðis nefnir hann
síldarmjölið og bendir þar á þá
staðreynd, að síldin sé full af
átu, þegar hún veiðist á sumrin,
„og eigi að verka þessa síld,
verður fólkiö sem við það fæst,
að verja hendurnar með gúmmí-
hönzkum því að annars brenna
þær og bólgna undan átunni.
Má því búast við, að þetta átu-
mjöl hafi miður heppileg áhrif
á eðli mjólkurinnar, sérstak-
lega sé mikið r.otað af því.“
Síðan lýkur Árni grein sinni
svo:
„Fyrir nokkrum árum gekk
kúafár í Eyjafirði. Dýralæknar
rannsökuðu þetta, og gáfu þann
úrskurö, ao kúafár þetta mundi
stafa af of mikilli fóðurbætis-
gjöf, og máske einnig af heyi af
tilbúnum áburði. Ef þetta er
rétt, sem varla þarf að efa, því
þao hefir víðar komið fyrir, er
engin fjarstæða að álykta, að
mjólk af svona fóðrun geti
valdiö kvillum hjá mönnunum
sem neyta hennar, fyrst það gat
orsakað dauða kúnna. Það ætti
að véra tilvalið verkefni fyrir
einhvern vísindamanninn að
rannsaka þetta til hlítar, svo
gengið yrði úr skugga um, hvort
j fóðrun kúnna væri að einhverju
leyti orsök þessa sjúkdóms. Því
heilbrigðisstjórnin virðist ætla
aö láta þetta mál afskiptalaust.
Yrði rannsóknin neikvæð, væri
hægra um hönd að leita orsak-
anna annars staðar.
Nú halda máske einhverjir,
sem framleiða sölumjólk, að
þetta sé skrifað í þeim tilgangi
að draga úr mjólkurkaupum
bæjarbúa. En það .er síður en
svo. Mjólkin er sú ódýrasta og
bczta fæða, sem við eigum völ
á, sé hún ómenguð, og ætti að
notast ennþá meira en gert er.
Tilgangurinn er einungis sá, að
fundin yrðu ráð til að koma í veg
fyrir hinar óheppilegu afleið-
ingar, af svona fóðrun, ef það
skyldi sýna sig við rannsókn, að
þaö sé rétt, sem hér hefir verið
gert að umtalsefni."
Við þessar athuganir verður
engu bætt hér, en það er góðra
gjalda vert, að glöggir menn og
hugsandi komi fram með hug-
myndir sínar og getsakir. Það er
svo inargt, sem glímt er við og
eftir er að rannsaka á þessari
vísindanna öld.
Starkaður gamli.
jTILKYNNING
frá Skatístofu Hafnarfjarðar
| lagt hefir verið fram
11
| 1. Skrá yfir tekju-, eigna-, viðauka- og stríðsgróða-
skatt einstaklinga og félaga fyrir árið 1948 í Hafn
í arfjarðarkaupstað.
1 2. Skrá um tryggingariðgjöld, samkv. hinum al-
mennu tryggingarlögum frá 26. 4. ’47, bæði per-
sónugjald og iðgjaldagreiðslu atvinnuveitenda
— vikugjöld og áhættugjöld — samkvæmt 107.,
| — 112. og 113. gr. laganna.
I 3. Skrá yfir þá íbúa Hafnarfjarðarkaupstaðar, sem
| réttindi hafa til niðurgreiðslu á kjötverði, samkv.
lögum um breytingu á lögum nr. 27. 29 apríl 1946
| frá 16. mai 1949.
Skrárnar liggja frammi í skrifstofu Vinnumiðlun-
i arskrifstofu Hafnarfjarðar, Vesturgötu 6, daganna 30.
I júní til 13. júlí, að báðum dögum meðtöldum, frá kl. 10
| —12 ár. og 4—7 síðd., nema laugardaga, kl. 10—12
| árd. og skal kærum skilað til Skattstofu Hafnarfjarð-
! ar fyrir 14. júlí 1949.
Skattstjórinn í Hafnarfirði
ÞORVALDUR ÁRNASON
Auglýsingasími Tímans 81300
þiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiimi ■ 111111111111 ■ 11111 ■ 111111 ■ 111111111111 ■ 11111 ■ 11111111111111111111M1111111111111111111111111111 ■ 11111111111111111 ■ 11111 ■ i ■ 1111111 ■ 1111111111111111111 * 11111111111111111111111111 rr