Tíminn - 10.09.1949, Síða 5

191. blað'
TÍMINN, laugardaginn 10- september 1949
5
Ltmgard. 10. sepi.
ERLENT YFIRLIT:
Hvað er kommúnismi?
&retit eftlr Lonis Fiseher
Vill þjóöin minni
framkvæmdir, en
meiri eyðslu ?
í svari Alþýðufloklcsins til
Framsóknarflokksins frá 9. f.
m., þar sem hann hafnar
samkomulagstilraunum um
lausn vandamálanna, örlar
tæpast á nokkurri ákveðinni
tillögu. Eina ákveðna tillagan,
sem þar kemur frarn, er sú, að
dregið verði verulega úr inn-
flutningi f j árf estingarvara,
en innflutningur á neyzlu-
vörunum sé aukinn í þess
stað.
Þessi tillaga Alþýðuflokks-
ins er áréttuð mjög eindreg-
ið í Alþýðublaðinu í gær.
Orðalag þessarar tillögu
veldur því sennilega, að menn
gera sér ekki fulla grein fyrir
því hvað hún fjallar um. Efni
hennar er raunverulega það,
að dregið skuli úr verklegum
framkvæmdum í landinu.
Það er rétt, að verklegar
fi’amkvæmdir voru hér svo
miklar á striösárunum og
fyrstu árin eftir stríðið, að
eftirspurnin eftir vinnuáfii
var of mikil og átti það sinn
þátt í aukningu dýrtíðarinn-
ar. Tvö seinustu árin virðist
fjárfestingunni hins vegar
hafa verið það í hóf stillt, að
hún hefir ekki leitt til yfir-
boða á vinnumarkaðinum.
Fjárfestingin eða verklegar
framkvæmdir hafa tæpast
verið öllu meiri en þurft hef-
ir til þess að tryggja næga
atvinnu. Niðurskurður á verk
legum framkvæmdum að
nokkru ráði frá því, sem verið
hefir nú um tveggja ára
skeið, myndi því þýða at-
vinnuleysi.
Sú röksemd Alþýðuflokks-
ins er harla veigalítil, að svo
miklar framkvæmdir hafi
verið hér seinustu árin, að
þessvegna megi nú draga úr
þeim. Við erum svo til alls-
staðar enn í miðjum klíðum
og tæplega það í þvi uppbygg
ingarstarfi, sem hófst hér
fyrir fáum áratugum og
haldið hefir áfram þrotlaust
síðan. Okkur vantar meiri
ræktun, fleiri orkuver, betri
hafnir, áburðarverksmiðju,
sementsverksmiðju o. s. frv.,
o. s. frv.Það er því hin hættu-
legasta afturhaldskenning,
að nú sé nóg komið og því
megi fara að halda rneira að
sér höndunum en gert hefir
verið. Nú ríður kannske meira
á því en nokkru sinni fyrr
að herða róðurinn, ef við eig-
um að standast samkeppnina
við aðra að dragast ekki aft-
ur úr.
í þessu sambandi mættum
við gjarnan íhuga fordæmi
nágrannaþjóðanna, er yfir-
leitt hafa þrengt neyzluna
miklu meira en við til þess
að geta haft fjárfestinguna
sem mesta. Þær vita, að allar
kjarabætur eru bundnar því,
að sköpuð séu skilyrði til fram
leiðsluaukningar með aukinni
ræktun, bættum vélakosti og
öðrum verklegum fram-
kvæmdum.
Sú kenning á heldur ekki
rétt á sér, að neyzluvöruinn-
flutningurinn sé og hafi verið
svo lítill, að hann hafi skapað
Hvarvetna þar, sem kommún-
istar sitja að völdum, er hart og
ósveigjanlegt einræði í fram-
kvæmd. Þeir leyfa aðeins einn
flokk. Þegar 32 ár eru liðin frá
byltingunni í Rússlandi, er ein-
ræði kommúnista harðara en
nokkru sinni fyrr og gagnrýnin
ófrjálsari en þegar flokkurinn
stóð tæpast, kringum 1920.
Kosningar eru aðeins fyrir siða-
sakir. Þar er aðeins einn fram-
bjóðandi og einn listi. Meira pn
99% kjósenda greiða þessum
eina frambjóðanda atkvæði.
Hvað eiga þeir annað að gera?
í febrúar 1948 tóku kommún-
istar voldin í Tékkóslóvakíu með
ofbeldi, þó að þeir væru í minni-
hluta. Kommúnistar svifast þess
ekki að ná völdum og halda
þeim með ofbeldi.
Til að halda völdunum, nota
kommúnistar ógnanir, harð-
stjórn, kúgun, fangabúðir og
kappkosta að brjóta niður per-
sónulegt sjálfstæði einstakl-
ingsins.
Vinnubrögð kommúnista eru
hin sömu og nazistar og fasistar
notuðu. Stjórnarkerfi Ráð-
stjórnarríkjanna er samkynja
stjórnarkerfi fasistaríkja. Ein-
ræðisherra, auðsveip þjóð, rík-
isskipulögð stéttarfélög, ríkis-
valdið' ræður blöðum, bókaút-
gáfu og útvarpi, landamærin
eru lokuð og víðtækt njósnar-
kerfi grípur um allt þjóðlífið,
dómstólar eru háðir ríkisvald-
inu, löggjöfin stjórnast af vel-
þóknun einvaldsins og annað
eftir þessu. Það var ekki neitt
atvinnuleysi heldur í ríki Hitl-
ers — það er eins og í öllum.
fangelsum og öllum einræðis-
ríkjum.
Nazistar gáfu fólki líka orlof
með fullu kaupi. Þeir höfðu
vöggustofur og dagheimili fyrir
börn. Þ?,r voru menn verndaðir
frá vöggu til grafar ! — en
vaggan var svo nærri gröfinni
að þetta var þó ekki hið minnsta
öryggi.
Ég hefi heyrt menn segja, að
í fasistalöndunum hafi auðvald-
ið tryggt eignir sínar og fé með
ríkisvaldinu,en undir Ráðstjórn-
inni séu iðnaður og olíulindir,
garðrækt og járnbrautarlestir í
opinberum rekstri ríkisvaldsins
til hagsmuna fyrir hið vinnandi
fólk.
Það, sem er aðalatriði, og það
jafnt í löndum kommúnista og
íasista, er þetta, að ríkið tekur
allt að sér og ríkið er svo vold-
ugt, að enginn ræður við það.
Upphaflega var hugsunin í
Ráðstjórnarríkjunum sú, að al-
þýðan, öreigarnir, ættu að
stjórna ríkinu, alveg eins og
iðnrekendur þeir, sem efldu
Hitler til valda, væntu bess, að
þeir gætu síðar haft stjórnar-
taumana í hendi sér. Einræðið
verður hins vegar alltaf svo
sterkt, að þar komast engir að
til að taka í stjórnartauma.
Þar þýðir engum öðrum en
stjórnendunum sjálfum að
segja .nokkuð. Engir aðrir hafa
vald eða frelsi.
Frá sjónarmiði einstaklings-
ins, frá sjónarmiði mannsins —
og það eitt skiptir nokkru máli,
er ómögulegt að greina milli
kommúnisma og fasisma. Öllu,
sem benti til annars, skal verða
vel tekið, en ennþá hefir eng-
inn getað lagt neitt slíkt fram.
Það sem á sínum tíma varp-
aði ljóma sínum á kommún-
ismann, var hið alþjóðlega. Ör-
eiginn átti allan heiminn jafnt
að föðurlandi. Kommúnistar
tóku afstöðu gegn ættjarðarást
í venjulegum skilningi og sögðu,
að hún hefði sljóvgandi áhrif á
lýðinn og deyfði áhuga almenn-
ings á hagsmunamálum sínum.
Hins vegar voru fasistar alltaf
heitir þjóðernissinnar. Þeir trúðu
á „Blut und bolen“, á blóð og
jörðu. Þeir voru heimsveldis-
sinnar, sóttust eftir nýlendum,
lífsrými og stöðu sólarmegin í
tilverunni. Þjóðernið, — ætt-
jörðin, — var hjá fasistum haf-
ið yfir allt, ofar stéttum og öll-
um áhugamálum. — Það var
„Deutschland úber alles.“
hér óeðlilega vöruþurð. Vöru
þurðin á rætur sínar í því,
að innflutningsreglunum og
skömmtuninni hefir verið
þannig fyrir komið, að stór-
fellt vörumagn hefir lent á
svörtum markaði'. Væri svarti
markaðurinn upprættur, væri
hér síður en svo teljandi vöru
skortur. Það er svarti mark-
aðurinn, sem við þurfum að
uppræta, en ekki að draga úr
verklegum framkvæmdum til
að auka neyzluvöruinnflutn-
inginn.
Þeir háu herrar, er með
Alþýðuflokksforingjana í far-
arbroddi heimta nú niður-
skurð' verklegra framkvæmda
ættu að byrja á að gera þjóð-
inni grein fyrir því, hvaða
framkvæmdir það eru, sem
þeir vilja skera niður. Eru
það ræktunarframkvæmdir,
hafnargerðir og aðrar fram-
kvæmdir í þágu sjávarútvegs
ins, vatnsvirkjanir, íbúða-
byggingar, áburðarverksmið-
jan, sementsverksmiðjan?
Þetta eiga þeir að nefna, svo
að þjóðin viti, hvað hún er aö
gera, ef hún felur þeim um-
boð sitt.
Stefna Fralmsóknarflokks-
ins hefir verið og verður sú,
að hér eigi jafnan að halda
uppi eins miklum verklegum
framkvæmdum og getan
framast leyfir á hverjum
tíma, án þess þó að valda of-
þennslu á vinnumarkaðinum.
Framsóknarflokkuriiin telur,
að allar raunhæfar kjarabæt-
ur séu bundnar því, að fram-
leiðslan sé aukin, en verklegu
framkvæmdirnar eru eitt
frumskilyrði þess. Þessvegna
mun hann verða ófús til þess
að dregið sé úr verklegum
framkvæmdum þj óðarinnar
og kyrstöðu og atvinnuleysi
boðið heim.
Alþýðuflokkurinn vill hins-
vegar draga úr verklegum
framkvæmdum og vafalaust
talar hann líka fyrir munn
yfirflokks síns, Sjálfstæðis-
flokksins. Þjóðin veit því að
hverju hún gengur, ef hún
felur þessum flokkum meiri-
hlutann. Það verða minni
framkvæmdir, meiri eyðsla.
Vafalaust yrði það heppilegt
fyrir braskarana, en hinsveg-
ar óhagstætt fyrir allan al-
menning. Vissulega ætti þessi
seinasta stefnuyfirlýsing Al-
þýðuflokksins að auðvelda
kj ósendum valið milli hans og
Sjálfstæðisflokksins annars-
vegar, en Framsóknarflokks-
ins hinsvegar.
STALIN.
Þetta var djúpið, sem skildi á
milli kommúnista og nazista, en
nú hafa Ráðstjórnarríkin brúað
djúpið. Þau eru nú alveg eins
þjóðernislegt stórveldi og Þýzka-
land Vilhjálms keisara og Hitl-
ers.
Það er nóg að líta í eitthvert
rússneskt blað til að fullvissa
sig um þetta. Blaðið Bolsivíki,
sem kemur út í Moskvu hálfs-
mánaðarlega, birti í febrúar
grein með þessari fywrsögn:
„Berið merki ráðstjórnarætt-
jarðarástarinanr hátt í bók-
menntum og listum!"
Þessi fyrirsögn segir alveg
nóg. Ráðstjórnin er andvíg
heimsborgarahætti. En hvað er
heimsborgarinn? Hann er al-
þjóðlegur í hugsun, en til að
breiða yfir og fela sannleikann
fyrir augum heimsins, þar sem
kennisetningar kommúnismans
eru enn í gildi frá þeim tíma,
er stefnt var til hins alþjóðlega,
er nú orðið heimsborgaraháttur
(Framhald á 7. síBu)
Raddir nábúanna
í forustugrein Alþýðublaðs-
ins í gær segir á þessa leið:
„Nú er árangurinn af þess-
ari stefnu núverandi ríkis-
stjórnar hins vegar orðinn
svo mikill, að tímabært má
teljast að draga nokkuð úr
fjárfestingunni, en auka
innflutninginn á hvers kon-
ar neyzluvöru að minnsta
kosti að sama skapi. Alþýðu-
flokkurinn hefir gert sér
ljósa grein fyrir nauðsyn
þess, eins og fram kom í svari
hans við kröfum Framsókn-
arflokksins í ríkisstjórn fyrir
mánuði, þegar stjórnarsam-
vinnan rofnaði. Þar segir, að
Alþýðuflokkurinn telji að
ýmsu leyti heppilegt eins og
nú sé högum háttað hér hjá
okkur, að breyta verulega
hlutfallinu milli neyzluvöru-
innflutnings og innflutnings
á fjárfestingarvörum, þann-
ig, að innflutningur á neyzlu-
vörum verði aukinn, en dreg-
ið úr innflutningi á fjárfest-
ingarvörum, þar eð á undan-
förnum árum hafi verið séð
allvel fyrir innflutningi á
þeim.“
í þessum ummælum Alþ.bl.,
sem raunar er ekki annað en
árétting á stefnu flokksins,
kemur það ljóst fram, að
flokkurinn vill láta draga úr
verklegum framkvæmdum,
svo að hægt verði að auka
ýmsan eyðsluvöruinnflutning.
Þetta er vitanlega alveg í
anda braskaranna, er vilja
flytja inn þær vörur, sem
veita mesta álagningu. En
langt eru nú forsprakkar Al-
þýðuflokksins komnir frá
hinni upphaflegu flokks
stefnu, þar sem markmið
þeirra er orð'ið: Minni fram
kvæmdir, meiri eyðslu.
Óverðskulduð árás
á Búnaðarbankann
Mbl birtir í fyrradag ó-
venjulega lubbalega og
rætna árásargrein um Bún-
aðarbanka íslands. Þótt
margt hafi birst furðulegt í
Mbl. í seinni tíð, tekur þessi
grein því flestu fram.
í grein þessara er m. a.
ráðist á byggingu Búnaðar-
bankahússins og talið, að fyr
ir það fjármagn hefði mátt
byggja svona og svona mörg
nýbýli. Hins er ekki gáð, að
bankinn hefði sennilega ella
orðið að sæta bæði óhentugu
og dýru leiguhúsnæði, sem
ekki hefði aðeins verið þung
ur fjárhagsbaggi á honum,
heldur lamað starfsemi hans
á ýmsan hátt. Reynslan mun
vissulega eiga eftir að sanna
það, að bygging þessi mun
verða bankanum mikill fjár-
hagslegur styrkur og drjúg-
ur þáttur í að auka vinsæld-
ir hans og álit- Bankinn hefir
þar áreiðanlega ráðist í fram
kvæmd, sem mun gera hon-
um stórum auðveldara en ella
að vera í framtíðinni sú meg
instytta Iandbúnaðarins, sem
honum er ætlað að vera.
Þessu til viðbótar er Búnað-
arbankahúsið vottur um
glæsilegan stórhug, sem for-
ystumenn landbúnaðarins
þurfa og verða jafnan að
sýna í verki, ef þeir vilja láta
þennan höfuðatvinnuveg
skipa hvarvetna ekki óvirðu-
legri sess en aðrar atvinnu-
greinar landsins.
Þá er því haldið fram, að
bankinn hafi lánað mikið fé
til starfsemi í Reykjavjk
og því til sönnunar vitnað
í auglýsingu, sem hafi birst í
Lögbirtingablaðinu. . . Það
sanna í þessum efnum er, að
bankinn hafði á stríðsárun-
um mikið sparifé undir hönd
um, en lánsbeiðnir nær eng-
ar úr sveitunum, því að fram
kvæmdir lágu þar þá niðri.
Fyrir bankann var þá ann^
aðhvort að gera að reyna að
vaxta þetta fé að einhverju
leyti utan sveitanna eða að
liggja með það vaxtalaust og
verða þannig fyrir miklu
tjóni. Fyrri leiðin var því held
ur valin, en þó þannig, að
hagsm. bankans og afstöðu
hans til landbúnaðarins var
fullkomlega gætt. Vitanlega
var ekki neitt fé Iánað á þenn
an hátt úr þeim sjóðum, sem
sérstaklega eiga að veita lán
til landbúnaðarins, og þess-
um lánum líka hætt jafn-
óðum og eftirspurnin frá
bændum jóksta.
Það er víst, að þessi lána-
Starfsemi bankans, er staf-
aði af óvenjulegum aðstæð-
um, hefur síður en svo veikt
aðstöðu hans til að vinna
fyrir landbúnaðinn, heldur
myndi það hafa orðið honum
og landbúnaðinum miklu
meira til tjóns, ef hann hefði
ekki reynt að vaxta þetta fé
meðan landbúnaðurinn ósk-
aði ekki eftir því.
f stuttu máli er áreiðan-
lega óhætt að segja það um
stjórn Búnaðarbankans, að
hún hefur verið með
slíkri hagsýni og sýnt land-
búnaðinum slíkan áhuga,
að ekki verður á betra kosið.
Það hefur verið landbúnað-
inum ómetanleg gæfa, að
Búnaðarbankinn hefur notið
hinnar öruggu og framsýnu
stjórnar Hilmars Stefánsson-
ar. Hilmar tók við stjórn
(Framhald á 6. slðu).