Tíminn - 30.11.1949, Blaðsíða 3

256. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 30. nóveniber 1949
3
Barnablaðið Æskan sendir írá sér að þessu sinni 8 nýjar unglingabækur. Sex þeirra eru þegar kcmnar í bókabúðir, en tværi koma eftir
nokkra daga.
UOHH
veríur
tján éva
ða þættir úr Ielnd
ngasógunum:
ftir Ragnh. Jónstí,
aldar af Marínó L,
jtefánss. kennara,
smásögur eftir
:ftir Jennu og
þýtt úr dönsku, af
Hannes J. Magn
Hreiðar,
Sig. Gunnarssyni
ússon skólastjóra á
Húsavík,
Aukreyri
eftir Björn Daníelsson, Dalvík,
þýtt úr sænsku af Margréti Jónsdóttir.
Teikningar í bækurnar hafa gert Halltíór PéLursson,- Þórdis Tryggvadóttir, Atli Már og Garðar Loltsson,
Gefið ungiingunum góðar bækur. Gefið þeim bækur cftir íslenzka höfunda. Gefið þeim bækur Æskunnar
Bókabúb Æsknnnar KirkjuhvolL — Slmi 4235
1 Adda keraur
heim
pftir Jennu og
1 Ireiðar.
fí\ ■■

Gunnlaugur Kristmundsson
Meðal bernskuminninga
minna úr Landmannahreppi
eru langvarandi norðannæð-
ingar með „moldroki" og
yrði vinöhraðinn meiri, var
kominn „sandbylur“ ennþá
ömurlegri en snjóbyljir á vetri
Það var í raun og veru ægi-
legt um að litast í efri hluta
sveitarinnar á fyrstu árum
20. aldar og allt fram undir
1920. Geysimiklir sandflákar
nefndir „gárar“ þokuðust á-
fram ár eftir ár og lögðu í
eyði hin fegurstu graslönd.
Stórbýlin sum koi>in í auðn
eins og Mörk og Stóri-Klofi,
Stóru-Vellir og Skarð að hálfu
leyti eða meira og hinn sigr-
andi sandur ógnaði býlunum
vestan undir Skarðsfjalli,
Landskógar löngu eyddir,
hvar myndi staðar nema? Þá
gerast þáttaskipti. Máttur
dauða og auðnar er lagður í
læðing og síðan hefir lifið og
gróðurinn sótt á og horfur á
að sárin foldar grói að fullu.
Hvað olli þessu? í fyrsta lagi
mikil árgæzka frá 1920 og til
þessa dags, nefni ég það fyrst
til þess að gefa guði dýrðina.
í öðru lagi starfsemi Gunn-
laugs Kristmundssonar í
sveitinni, forusta hans og
störf við sandgræðslu. Mér er
tvennt minnisstætt frá mín-
um æskuárum. Hinn grimmi
sandbylur, sem geisaði meira
en vikutíma á útmánuðum
1912, er við sjálft lá að Stóru-
Vallalækir færðust í kaf af
sandburði. Hitt er fyrstu
kynni mín af Gunnlaugi
Kristmundssyni. í moldroki
varð mér reikað til næsta
bæjar. Á leiðinni rakst ég á
hóp manna er fluttu grjót á
vögnum og byggðu lága skjól
garða til þess að tefja fyrir
hinum æðanda sandi. Flokks
stiórinn var lítill vexti með
skær augu en ekkert auð-
kenndur i fatasniði frá hinum
sem þarna unnu enda sjálfuv
erfiðismaður og hlífði sér
hvergi. Þessi maður var Gunn
laugur Kristmundsson. Siðan
sá ég hann oft önnum kaf-
inn og ennþá oftar heyrði ég
hans getið í sambandi viö
erjur við eyðingaröflin og
mennina.
Persónulega kynntist ég
honum mjög lítið en þó fékk
ég nokkra skyggni inn í sál
þessa stríðsmanns og fann
þar samúð með öllu lífi, um-
fram allt lífi jurtanna sem
skulfu og óttuðust um líf sitt
í æðandi sandstormi og ég
fann örlyndi og viðkvæmar
tilfinningar.
Aðrir kunnugri þessum
merka brautryðjanda munu
geta lýst honum betur. Gunn
laugur vann svo mikið fyrir
æskusveit mína Landsveit að
mér þykir ekki annað hlýða
enn minnast hans með þakk-
læti, og læt mig það engu
skifta þótt færari menn geri
honum vafalaust betri skil.
Ég finn skyldu mína að bera
honum (eða minningu hans)
kveðju Landsveitar, sem er
gröin sára sinna, verstu sára
sinna, fyrir viðleitni og giftu
Gunnlaugs Kristmundssonar.
„Smávinir fagrir, foldarskart"
eins og Jónas Hallgrímsson
nefnir lífgrös moldarinnar,
biðja, að heilsa hinum fallna
verndarengii og má hann vel
við una og hrósa slíkum sigri.
Ég heyrði eitt sinn hinn látna
landgræðslumann flytja er-
indi í útvarpið um Stranda-
kirkju og friðun auðnarinnar
umhverfis þenna fræga helgi-
dóm. Og er hann minnist á
sögnina um Engilsvík, þar
sem engillinn á ströndinni er
tákn líknarinnar, sem finnur
til með lífinu, sem dauðan-
um, þá varð rödd hans grát-
klökk. Var ekki þessi klökkvi
og viðkvæmni fyrir lífinu
höfuðstyrkur Gunnlaugs
Kristmundssonar, sem lét
(Framhald á 7. slOu)
NÝ SKÁLDSACA:
í biðsai hjónabandsins
Þórunn Elfa Magnúsdótt
ir: í biðsal hjónabandsins.
Minningar Ölmu frá Brún.
Stærð: 235 bls. 18x12 sm.
Verð: kr. 29.00 ób. kr. 37 00
innb. Bókaútgáfa Sam-
bands íslenzkra berkla-
sjúklinga.
Þetta er fyrri hluti skáld-
sögu, endurminningar konu,
sem er fædd og alin upp í
sveit, en á heima í Reykjavík.
Álmveig minnist bernsku-
heimilis síns að vonum í þess
ari frásögn og dregur upp
mynd af gamla sveitabænum.
sem hún átti bernsku sína í.
Sú lýsing er öll sannfróð, en
verður bakgrunnur sögunnar
fremur en að snerta efni
hennar. Eins gefur hún yfir-
lit um félagslíf æskuáranna,
ungmennafélagsstarfið. Sú
mynd er líka sönn og rétt,
þó að lítt hafi þess verið get-
ið í skáldsögum til þessa, hvi-
lík lífsfylling og mótun fylg-
ir slíkum félagsstörfum.
Alma minnist þessa alls með
hrifningu og gleði, þegar hún
rifjar það upp fyrir sér i
bláma minninganna.
En fyrst og fremst er þetta
sagan um æskuástir og hrifn
ingar Ölmu og biðla hennar.
Þær frásagnir eru víða falleg
ar. Að vísu er sumt helzt til
óljóst eins og í sambandi við
Úlfar. Alma gefur enga
skýrslu um það, hvers vegna
hann var svo bundinn að
hann gat ekki losað þau
tengsl, en raunar er senni-
legt, að um það hafi hún
sjálf ekki verið stórum fróð-
ari en fram kemur í sögunni.
Öll viðhorf hennar hafa mói;
ast af hrifningunni-
Alma er góð stúlka og heill
andi og verður því vel til
vina. Hún hefir ákveðnar hug
myndir um að gæta scma síns
í ástamálum, enda alin upp
við siðavendni og nokkurn
strangleika í skoðunum um
þau mál. Tvímælalaust er öll
um nauðsynlegt ? j hugsa um
sæmd sína í allri umgengni
og félagslúi, og ekki sízt í
ástamálum. Þar er krafan sú,
að taka á öllum málum með
h.iðr.rleika og skiljrst við
þar. með drsngskap. Og þjð
rr einmitt gildi þessarar frá-
sagnar, að hún dregi'i' fram
míkilvægi þess, sem kalla
(Tiamhald á i'. •fðuj