Alþýðublaðið - 01.07.1927, Blaðsíða 2

2
ALI? YÐUBLAÐíÐ
Ulþýðublabib|
! kemur út á hverjum virkum degi. E
i Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við ;
< Hverösgötu 8 opin írá kl. 9 árd. ►
J til kl. 7 siðd. É
\ Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
] Qi/a—lOVa árd. og kl. 8—9 siðd. |
Simar: 988 (afgreiðsian) og 1294 ►
I (skriistofan). ►
; Verðlag: Áskriftarverö kr. 1,50 á ►
i mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 >
; hver mm. eindálka. t
I Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan ►
; (i sama húsi, sömu simar). [
Aukning sknldanna
hjl íhaldsst|órninni.
íhaldsmönnum hefir brugðið illa
i brún, er þeim befir verið sýnt
fram á það af Alþýðuflokksmönn-
um á þingmálafundum undan
farið, að goð þeirra, Jón Þorláks-
son, hafi stjórnað fjárhag lands-
ins svo vel undan farandi ár, að
skuldir landsmanna út á við hafi
aukist um 7Vs miiijón gullkrónur
og skuldir rikissjóðs hafi jafn-
vel aukist um heila milljón gull-
krónur. Hafa ihaldsmenn staðið
orðlausir, enda er slík stjórn á
mestu veltuárum, sem yfir landið
hafa komið á þessari öld, eins-
dæmi. Er því loks Jón Þorláksson
sendur út af örkinni í ,,Morgun-
bl.“ s. 1. miÖvikudeg til að reyna
að snúa tölum þessum um ríkis-
sjóðsskuldirnar við. Hafá Ihalds-
menn sagt við hann: „Berðu sjálf-
ur fjanda þinn!“ því að aðrir hafa
enn ekki dirfst að mótmæla þess-
um skýru tölum. Skuldaaukning-
unni út á við dirfist jafnvel hann
þó ekki að mótmæla.
Jón Þorláksson gerir síðan yfir-
lit yfir skuldir ríkissjóðs í árs-
lok 1923 og í árslok 1926 og
kemst að þeirri niðurstöðu, að
skuldirnaT hafi lækkað um rúmar
7 millj. pappirskrónur, þar sem
þær hafi verið í árslok 1923 rúm-
ar 18 milljónir, en séu í árslok
1926 rúmar 11 milljónir pappírs-
krónur. En vert er fyrir almenning
að kynna sér, hvemig hann, fjár-
málaráðherrann, '„starfandi tíl
bráðabyrgða" fer með tölur.
Blekkingartilraun hans er marg-
föld.
í fyrsta lagi reiknar hann skuld-
irnar alt af í venjulegum seðla-
eða pappirs-kiónum í stað jþess,
að ef réttur samanburður á að
vera, verður að reikna skuldirn-
ar, er hann tók við f jármálastjóm
og í síðustu árslok í fullgildam
penfngum, sem voru eins mikils
ioirdi í bœdi skiftín, í gullkrónum.
En íslenzka seðla- eða pappírs-
krónan, sem hann reiknar með,
var tœpra 54 aura virdi í árslok
1923, en tœpra 82 aura virdi í árs-
'Íok 1926, og þar af leiðandi öll
verðmæti í íslenzkum pappírskrón-
um og því líka skuldir ríkissjóðs
miklu medri í árslok 1926. Nú er
ekki svo, að Jóni Þorlákssyni sé
þetta ókunnugt, því að hann hefir
sjálfur skrifað manna mest um
áhrif lággengis og reiknað þá t. d.
allan út- og inn-flutning í gull-
krónurn til að bera saman verzl-
unarveltuna um rnargra ára skeið.
En honum hefir ekki þótt hent-
ugt að sýna sannvirdi skuldanna
í petta sinn, skuldaaukninguna á
stjórnarárum sínum.
í öðru lagi dregur Jón Þorláks-
son undcui skuldir, 21/2 milljón
danskar krónur — sem eru næst-
ium í gullgengi — til veðdeildar-
innar, er ríkissjóður fékk að Iáni
1926, og ber því við, að „sam-
kvæmt venju“ séu ekki talin önn-
ur lán en þau, sem eiga að á-
vaxtast og afborgast af tekj-um
ríkissjóðs samkvæmt fjárlögum.
Eins og ekki standi nákvæmlega á
sama, hvort peningarnir séu lán-
aðir aftur til ríkissjóðsstofnunar,
svo sem veðdeildarinnar, eða eins
og öðrum lánum ríkissjóðs varið
til annara ríkissjóðsstofnana, til
skipakaupa, til landssímans eða
landsverzlunar. Ríkissjódur hefir
tekid lánid og ber ábyrgd á pví
gagnvárt lánveitanda. Ríkissjóðs-
stofnun fær aftur peningana að
láni hjá rikissjóði. Þess vegna
er það blekkingartilraun að ætla
sér að draga þessa skuld undan
öðrum ríkissjóðsskuldum. En svo
óheppilega vill til fyrir Jóni Þor-
• lákssyni, að í skýrslu hans sjálfs
eru fullar sannanir fyrir þvi, að
slíkur undandráttur skulda ríkis-
sjóðs, sem lánaðar eru veðdeild,
er ekki „samkvœmt venju“. Lán-
ið hjá dönskum bönkum 1909 og
hjá Statsanstalten 1912, samtals
í árslok 1926 um 762 pús. kr.,
eru alveg sams konar lán eins og
veðdeildarlánið 1926. Þessi lán
hafa ávalt verið talin á lands-
reikningi, og því verður „sám-
kvæmt venju“ að telja Iánið 1926
það líka, enda telur Jón Þor-
láksson lániu frá 1909 og 1912
með ríkissjóðsskuldum í skýrslu
sitini.
Loks má geta þess, að tölurnar
á landsreikningunum, þar sem
upptalin eru lán í dönskum krón-
um og sterlingspundum, eru vill-
andi. Jón Þorláksson reiknar eins
og fyrirrennarar hans danskar
krónur jafrnr íslenzkum krónum,
en danská krónan er meira en
Vs verðmeiri. Gengið á sterlings-
pundi er líka rangt reiknað bæði
1923 og 1926. Mun hafa verið
haldið sama gengi á pundinu sem
var, er brezka lánið var upphaf-
lega tekið 1921. Ef reikna á rétt,
verður því að hafa rétt gengi á
dönskum krónum og sterlings-
pundi, eins og það var i árslok
'1923 og í árslok 1926, en það er
að vísu í hag Jóni Iborlákssyni,
svo að þessi rangi útreikningur
mun í pessu efni aðallega stafa
af íhaldskæruleysi um. tölur og
alkunnri fljótfærni fjármálaráð-
herrans. Niðurstaðan verður þá,
þegar skuldaskýrsla Jóns Þor-
lákssonar er rétt reiknuð, dönsk-
um krónum og srterlingspundum
breytt eftir réttu gengi í íslenzkar
krónur og lánið 1926 talið með
eins og önnur lán, þessi:
Skuldir ríkissjóðs.
Pappírskr. Gullkr.
1 árslok 1923 21 millj. IU/2 millj.
- — 1926 15 — 12y2 —
Mismunur -- 6 millj. + 1 millj.
Þótt skuldirnar hafi lækkað í
páppírskrónum um einar 6 millj.,
pá hefir skuldabgrðin aukist á
íslenzku pjóðinni mn heila millj-
ón gullkrónur. Skuldalækkunin
í pappírskrónum er því einungis
á pappírnum, en hækkunin í jgull-
krónum er raunveruleg. Hagstof-
an hafði raunar reíknað að
skuldiaaukningin í gullkrónum
væri n/2 millj., en hafði vantalið
um V2 ■ millj. í lausum skuldum
1923. En milljón gullkrónu skulda-
aukningin er rétt eftir skýrslu J.
Þ. Er þetta skiljanlegt, þegar að
því er gætt, að íslenzka krónan
hefir hækkað í verði á móts vtð
gull og pá auðvitað jajnframt
skúldirnar hœkkað í gullverði.
Jóni Þorlákssyni hefir pví mistek-
ist að greiða skuldir rikissjóðs
svo niður, að vegi á móti geng-
ishœkkuninni.
Að réttu ætti einnig að telja
með ríkissjóðsskuldum alt brezka
lánið 1921, þar sem Jón Þorláks-
son telur að eins þann hluta, sem
fer í eyðslu hjá rikissjóði, en
ekki þann hlutann, sem bankarn-
ir, aðallega Islandsbanki, fengu
að láni aftur hjá ríkissjóði, enda
þótt rikissjóður hafi tekið. lánið
og beri alla ábyrgð af því. Banka-
hlutinn var í árslok 1923 5,9 millj-
ón gullkrónur, en er nú 6,3 millj.
gullkrónur, svo að þar héfir
heldur ekki verið afborgað sem
svarar til gengishækkunarinnar.
Munurinn er rúm 400 pús. gull-
krónur, sem sá hluti lánsins er
pyngri nú en í árslok 1923. En
þessi hluti brezka lánsins er ekki
talinn hér að framan í saman-
burði skulda ríkissjóðs 1923 og
1926, og er þess heldur ekki þörf
til að sýna skuldaaukningu ríkis-
sjóðs í fullgildum peningum.
Loks má geta þess, að ríkis-
sjóðsskuldirnar aukast að mikl-
um mun á pessu ári, eða um
4 millj. gullkrónur, þar sem tek-
ið verður 43/4 millj. pappírskrónu
lán að nýju til veðdeildarinnar
og ræktunarsjóðsins auk þess,
sem rikissjóður tekst á hendur
ábyrgð á 9 millj. pappírskróna
ameríska láninu til Landsbankans
og hefir Islandsbanki þegar feng-
ið af því 1 millj. kr., svo að
skuldir ríkissjóðs fara enn vax-
andi á síðasta stjórnarári Jóns
Þorlákssonar.
íhaldsblöðin hafa útbásúnað
fjármálastjórn Klemenzar Jóns-
sonar og það skuldafen, sem
hann hafi sökt landinu niður í,
og skal hann hér á engan hátt
varinn eða fyrirrennarar hans. En
þrátt fyiir aðstöðumuninn, góð-
ærin og tollaálögumar allar, hafa
skuldir ríkissjóðs aukist undir
stjórn Jóns Þorlákssonar og í-
haldsflokksins. Skuláabyrðin, sem
hver gjaldandi i landinu ber &-
byxgð á, hefir vaxið og er þung-
bærari nú, þegar reiknað er með
fullgildum peningum.
Héðimi Valdimarsson.
Vegj a viimnhneykslið»
Sunnudagspistill „Morgunblaðs-
ins“ 19. þ. m. hljóðaði upp á
grein mína I Alþýðublaðinu um
kaupgjaldshneyksli íhaldsins við
vegavinnuna.
Þríhyrningurinn ber þar síróp á
tungubrodd sinn og slettir fram-
an í alþjóð manna; en íhalds-
tennurnar, gular eins og í hýenu,
gægjast þar alt í kring tilbúnar
að hremma bráðina.
Það er viðkvæmt mál fyrir
brjóstum íhaldsins, vegavinnu-
hneykslið, — svo viðkvæmt, að
eigi er að undra, þó blekkjend-
um þess fatist ,,röksemda“-færsi-
an.
Ljóst dæmi þess er greinin í
„MorgunbIaðinu“.
Aðalefni hennar er að atyrða
mig fyrir að deila á vegamála-
stjóra fyrir það, hve kaup vinnu-
lýðsTns er' lágt við vegavinnu viðs
vegar á landinu.
Ég skal játa það, að vegamála-
stjóri hefir húsbændur yfir sér,
og mín orð voru líka þau, að
hann væri:
„böðull &a„ er framkvœmir
kaupgjdldsdóma íhaldsstjórnarinn-
ar.“
Þau orð mun ég eigi aftur taka„
heldur vil ég bæta því við tál
að sýna mismuninn, að eitt sinn
var sú tíð hér á landi,
að eigi fengust böðlar til böðul-
verkanna,
og var þá oft kvartað til kon-
ungs yfir því; ástæðan var sú„.
að alþjóð manna fyrirleit slíka
menn, og vildi því enginn láta
hafa sig til slíkra verka nema
skarnmenni og flækingar.
Nú er annað og „fullkomnara“
menningarástand.
Flengingar á þeim, sem eigi
gátu greitt skatta sína til hins
opinbera, eru afnumdar.
Nú er farin önnur leiö að
vinnulýðnum til að ná skattinum;
nú er farið að því hægt og bít-
andi.
Nú á bláfátækur vinnulýðurinn
að bera uppi samgöngubætur rík-
isins með því að
láta helming af nauðsynlegustu
purftarlaunum sínum á dag í rík-
issjóðinn.
Hinn helmánginn, — sex krónur
og fimmtíu aura —, fær hann í.
daglaun.
Sultarlaun eru það og hreint
ekkert annað.
Sá, sem framkvæmir dóminn, er
vegamálastjóri.
Nú er orðið fínt að vera böðull.
Hefir Geir Zoega ekki fengið
kross enn þá?
Þa'ð hefir oft staðið í máflgögn-
um íhaldsins, að ríklð vœri stofn-