Tíminn - 08.01.1950, Qupperneq 5

6. blað
TÍMINN, sunnudaginn 8. janúar 1950
Sumtd. S. jan.
Hverra flokkur er
flokkurinn?
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
löngum sagt, að hann væri
flokkur allra stétta. Hann hef
ir líka oftar en einu sinnf tek
ið svo til orða, að hann vildi
leggja byrðarnar fyrst og
fremst á þá, sem breiðust
hefðu bökin.
Það er mikil dirfska af
flokki, sem þannig hefir tal-
að, að koma nú fram með aðr
ar eins tillögur um mál
þjóðarinnar og þær, sem nú
liggja fyrir í frumvarpi rík-
isstjórnarinnar. Þó að svo sé
kallað, að þær tillögur séu
fluttar til að leysa mál útgerð
arinnar, e_ru hinir nýjn tekju
stofnar engan vefinn ætlaðir
henni einni- Hinum nýju á-
lögum er engu síður ætlað að
undirbúa fjárlagaafgreiðsl-
una og skapa meðal annars
skilyrði fyrir almennúm káup
greiðslum og alménnum til-
kostnaði ríkissjóðs.
Engum verður til lýta lagt,
þó að hann telji, að einhvern
veginn verði að leggja byrð-
ar á þjóðina eins Og nú er
komið. Það er komiö svo
langt, að málin veröa ekki
rétt við nema með algjörri
stefnubreytingu. En það felst
ekki neitt slíkt 1 tíllögum
Sjálfstæðisflokksins. Og þr/i
ægilegasta við-þær er þetta,
að flokkurinn skuli dirfast að
hugsa sér að leggja allt að
80 milljóhir króna -árlegan
skatt á þjóðina, beint á al-
manna neyzlu, án þéss að
gera nokkra tilraun iál að
laga nokkuð misrétti eða öng
þveiti þjóðmálanna.
Ríkisstjórnin biður um
þennan neyzluskatt éinungis
til að henda honum í hina ó-
seðjandi hít verðbölgunnar,
einungis til að kaupa sér ves-
alan gálgafrest í ilokkrar vik-
ur.
Hins vegar flytur hún eng-
ar tillögur um að koma mál-
unum á varanlegan grund-
völl né að gera ráðstafanir
í verzlunar- og húsnæðismál-
unum til að vega á móti þeim
byrðum, sem leggja þarf á
almenning. Án slíkra iheðr'áð
stafana eru nýjar skattaálög
ur fyilsta ranglæti. ,
Með slíkum aðförum verða
þessi mál aldrei leyst- Með
þessum hætti verður aðeins
haldið lengra út á braut verð
bólgu og ráðleysis, dg rang-
lætið aukið í þjóðféláginu.
Nú er að vísu sagt, að frum
varp stjórnarinnar sé fyrst
og fremst bráðabirgðaúrræði
og það eru boðaðár aðrar til-
lögur seinna. Jafnframt er þó
í sjálfu frumvarpinu gert ráð
fyrir, að álögur þessar geti orð
ið til frambúðar. Og það vöeri
heldur ekki ólíkt sumu öðru
hjá þessari ríkisstjóm, þó
hún gæfi út eina yfirlýsingu
enn þvert ofan í þ'ær fyrri.
Þannig gæti hún til ~ dæmis
sagt, ef þetta frumvaTp yrði
samþykkt, að við náhari at-
hugun málanna ætlaði hún
að láta þetta gott heita í taili
um óákveðinn tímá.” : 1
Framsóknarmenn sögðu það
á síðastliðnu vori og sumri,
að taka yrði þannig á fjár-
ERLENT YFIRLIT:
Framtíð Formosu
Endanleg afsta^a ESandaríkjanna verðnr
seniiiiega ekká ákveðin i'vrr en eftir her-
fci'iiigiafimdiiiii í Tckio
Með viðurkenningu brezku stjórn
arinnar á kommúnistastjórninni í
Kína hefst nýr þáttur í Asíumál-
unum. í slóð hennar mun vafa-
laust fylgja vlðurkenning flestra
lýðræðisríkjanna, nema Bandaríkj-
anna. Þau munu fylgja þeirri
stefnu fyrst um rinn að bíða og
sjá hverju fram vindur. Hinsvegar
er ekki líkiegt, að þau veiti stjórn
Chiang Kai Sheks neinn sérstakan
styrk meðan þessi biðtími stendur
yfir.
Það, sem veldur ekki minnstu
um þessa afstöðu Bandaríkjanna,
er Formosa. Meðan framtíð henn-
ar er óráðin telja þau hyggilegt að
halda að sér höndum.
Seinasta vígi Chiang
Kai Sheks.
Kommúnistar hafa nú náð öllu
meginlandi Kína undir yfirráð sín.
Stjórn Chiang Kai Sheks heldur að
eins eftir tveimur eyjum, sem
liggja undan ströndum Kína,
Hainan og Formosu. Líklegt þykir,
að kommúnistar geti bráðlega tek-
ið Hainan, því að varnir hennar eru
veikar. Öðru máli gegnir um For-
mosu, sem bæði er lengra undan
landi og hefir miklu traustari
varnir.
Chiang Kai Shek byrjaði strax
á því á síðastliðnu ári að treysta
varnir Formosu og flytja lið þang-
að. Mjög er þó deilt um, hve fjöl-
mennur her hans þar ?r, og hafa
verið nefndar tölur allt frá 100 þús.
til 300 þús. Yfirleitt er þetta lið
talið gott. Þá hefir allur flotinn
og flugherinn verið fluttur þangað.
Aðstaða kommúnista til að sækja
Chiang Kai Shek heim er að ýmsu
leyti erfið. Þeir hafa hvorki flug-
her eða flota. Vafasamt er líka,
hvort þeim tekst að skipuleggja
nokkra mótspyrnuhreyfingu á For-
mosu. Chiang Kai Shek er að vísu
ekki vinsæll þar, en kommúnistar
eru það ekki heldur. Yfirleitt eru
Kínverjar ekki vinsælir meðal
íbúa Formosu, sem mun mjög vera
farið að dreyma um sjálfstæði í
seinni tíð.
Efnahags'.eg aðstaða Chiang Kai
Sheks er talin sæmilega traust, eins
og sakir standa. Það er talið, að
hann hafi m. a. meðferðis gull
forða kínverska þjóðbankans, er
nemi alltaf yfir 100 millj. dollara.
Fjárhagslegur hjálparþurfi verður
hann því ekki fyrst um sinn.
Endanleg framtíð Formósu
ákveðin.
Af hálfu ýmsra stjérnmála-
manna Bandaríkjanna í hópi
republikana hefir þeim kröfum ver
ið allmjög hreyft í seinni tíð, að
Bandaríkin eigi að styrkja yfirráð
Chiang Kai Sheks á Formosu. Þeir
benda á, að það myndi mjög veikja
varnarkerfi Bandaríkjanna í Suð-
austur-Asíu, ef kommún'star næðu
Formosu undir sig. Þeir benda og
á, að raunverulega tilheyri For-
mosa enn Japan, þótt því hafi að
vísu verið Iofað á Kairofundi stór-
veldanna á stríðsárunum, að For-
mosa skyldi leggjast undir Kína
eftir stríðslokin. Samkvæmt því lof
orði he’námu Kínverjar Formosu
eftir strið ð og hafa farið þar með
yfirráð sín. Formiega hafa þau yf-
irráð þeirra þó ekki verið viður-
kennd cnn og verða það ekki fyrr
en gengið hefir verið frá friðar-
samningum við Japan.
Sumir republ kanar hafa geng-
| ið svo langt að gera kröfur um, að
i Bandaríkin hernæmu Formosu,
, þar sem hún væri enn japanskt
land, og færu með yfirráð þar, unz
j gengið hefði verið frá friðarsamn-
ingum.
Loks má geta þess, að ýmsir
( hafa lagt til, að Formosa yrði gerð
sjálfstætt riki og myndi það vera
í mestu samræmi við vilja hinna
j 6 millj. ibúa eyjarinnar, er líta á
sig sem sérstaka þjóð.
Ráðgjafafundurinn í
Washington.
Um áramótin hélt Truman for- 1
seti fund um þessi mál með helztu
ráðherrum sinum og yfirmönnum
hersins. New York Times telur, að
það hafi verið helztu niðurstöð- '
urnar á þessum fundi, að Banda-
ríkin héldu að sér höndum fyrst
um sinn og sæju hverju fram
yndi. Á fundinum hafi verið rætt
um þann möguleika að styðja
stjórn Chiang Kai Sheks, en það
hafi ekki verið talið hyggilegt, því
að Rússar gætu þá frekar veitt!
kínversku kommúnistunum aðstoð
til að hernema eyjuna. Éf Rúss-
ar yrðu hinsvegar fyrri til að veita
slíka aðstoð, yrði að endurskoða
afstöðu Bandaríkjanna. Þeim mögu
leika var einnig hafnað, að Banda-
ríkin hernæmu Formosu, þar sem
það kynni að mælast illa fyrir í
Asíu. Yfirleitt var það niðurstað-
an, að aðgerðaleysi væri hyggileg-
ast eins og sakir stæðu, en vera
þó viðbúinn ýmsum aðgerðum, ef
nauðsyn þætti bera til þeirra vegna
breyttra ástæðna.
Það mun hafa verið í samræmi
við álit þersa fundar, að Truman
forseti gaf þá yfirlýsingu nú í vik-
unni, að Bandaríkin myndu ekki
Chiang Kai Shek.
veita Chiang Kai Shek neina beina
aðstoð. Jafnframt lét hann það
álit í ljós, að Chiang Kai Shek
ætti að hafa möguleika til að geta
varið Formosu af eigin ramleik.
Friðarsamningarnir
við Japan.
Líklegt má telja, að þessi afstaða
Bandynkjanna verði óbreytt fram
eítir vetrinum, því að fleiri mál
blandast inn í þetta.
Prófessor Jessup, sem nú er aðal-
ráðunautur Bandaríkjastjórnar í i
Austur-Asíumálunum, mun ferðast
um þessi lönd í vetur, 'ræða við
stjórnmálamenn þar og leggja síð-
an álit og tillögur fyrir stjórnina.
Þá munu æðstu yfirmenn Banda
ríkjahers fara bráölega til Japan
og ræða þar við Mac Arthur hers-
höfðingja um framtíð og varnir.
Japans, en afstaðan til Formosu
mun mjög dragast inn i þær um- j
ræður. Bandaríkin vilja hraða frið-
arsamningum við Japan sem mest
og láta skeika að sköpuðu, hvort
Rússar taka þátt í þeim eða ekki.
Til þess hefir verið ætlast, að það
ákvæði væri í friðarsamningunum,
að Japanir mættu ekki hafa her,
en álit margra hefir breytzt upp
á síðkastið á þessu atriði vegna
framsóknar kommúnista í Asíu.
Þykir líklegt, að kommúnistar
myndu fljótlega komast þar til
valda, ef landið væri látið varnar-
laust.
í nýársboðskap Mac Arthurs að
þessu sinni var líka lögð áherzla
(Framh.. & 6. siðu.)
hagsmálunum, að einhver
lækning og lagfæring yrði að
til frambúðar. Hann lagði og
fyllstu áherzlu á, að þessi
lækning yrði m. a. að felast í
því, að þeir ríku greiddu full-
komlega sinn hlut til við-
reisnarinnar. Framsóknar-
flokkurinn getur því með
engu móti átt hlut að því,
að samþykkja enn á ný gíf-
urlegar álögur á þjóðina ein-
ungis til að láta þær hverfa á
fáum mánuðum og það án
allra tilraun til lagfæringa á
fjárhagsmálunum- Flokkur-
inn kreft þess enn sem fyrr,
að gerðar séu alvarlegar til-
raunir til að létta byrðum af
almenningi með skaplegri
húsaleigukjörum og sæmi-
legri verzlunarháttum jafn-
framt því, sem byrðar við-
reisnarinnar eru á hann lagð
| ar. En þessar tillögur rikis-
stjórnarinnar eru miðaðar
við það, að fjárplógsmenn og
stórgrcðastéttin haldi öllu
sínu svo sem verið hefir, en
hinn almenni neyzluskattur
leggist jafnt á sterka sem
veika. Það er eitt höfuðat-
riðið í frv. stjórnarinnar.
Þar fá menn að sjá stefnu
Sjálfstæðisflokksins eins og
hún raunverulega er. Þar
kemur fram ógrímuklætt það
sjónarmið hans að leggja
byrgðarnar á almenning, en
að láta þá ríku sleppa og gera
ekki neitt til að skerða hlut
braskaranna. Eftir þetta
ættu menn að geta verið í
enn minni vafa um það en
áður hverra flokkur Sjálf-
stæðisflokkurinn er, þótt
hann látist í orði vera ílokk-
ur allra stétta.
Raddir náhnrma
Alþýðublaðið minnist í gær
á þá lítilfjörlegu aukningu,
sem varð á hitaveitunni um
áramótin. Það segir:
„Fyrir síðustu kosningar var
öllu íögru lofað. Það átti að
vcrða nóg vatn fyrir allan bæ-
inn, en yrði eitthvert hverfi út-
undan, átti það að fá rafmagn
til upphitunar! Svo átti að nota
heita vatnið til ræktunar í gróð-
urhúsum í bænum og hvaðeina.
Efndirnar voru á venjulegan
íhaldsmáta. Ástand hitaveitunn-
ar fór hraðversnandi allt kför-
tímabilið, þar til hrein vandræði
máttu kallast í fyrravetur og
fram til jóla í vetur. Fram-
kvæmdir drógust og voru langt
á eítir þörfinni, en loksins tókst
að bæta við heitu vatni 35 dög-
um fyrir kosningarnar. Hversu
lengi það vatn endist og hvort
það bætir mikið úr, ef kuldakast
bæri að, er óvíst. Verði íhaldið
áfram við völd, má búast við
áframhaldandi vandræðum með
hitaveituna, og í bezta lagi aukn
ingu á vatninu um jólin 1954 —
fyrir næstu kosningar“.
Þetta er vafalaust rétt til-
gáta. En meðal annarra orða:
Ætlar Alþýðuflokkurinn ekki
að vera varalið hinnar lélegu
íhaldsstjórnar, ef hún missir
meirihlutann í kosningun-
um? Hefir íhaldið ekki gert
Jón Axel að útgerðarstjóra
með tilliti til þess?

Þýðingarmesta viiii
braskaranna
Með ósigri íhaldsins í batji
arstjórnarkosningunum vær
ekki aðeins skapaður mögu
leiki til þess, að bærinn íeng
betri og heilbrigðari stj.órn en.
hann býr nú við. Með ésigr
íhaldsins væri jafnframt um
ið sterkasta vígið, sem brask
ararnir ráða yfir nú til þest
að tryggja auðsöfnun sína i
kostnað annarra lands
manna.
Það hefir á undanförnun
árum styrkt aðstöðu Sjált
stæðisflokksins meira ei
nokkuð annað, að hann hefi ■
farið með meirihlutavald
Jangsamlega fjölmennasta og
auðugasta bæjarfélaginu
Þetta vald hefir hann ósparr;
notað tií að styrkja him.
flokkslegu aðstöðu sína. Húi
hefir síðan verið notuð til a<
vinna hagsmunum braskai
anna gagn á allan hátt.
Ef S jálfstæðisflokkuríni
missti meirihlutann í bæjai
stjórn Reykjavíkur, mynd
hann missa þá aðstöðu sím.
að geta notað yfirráðin í bær
um til flokkslegs ávinníngs
fyrir sig. Hann myndi ekþ
lengur geta notað störf ., og
bitlinga, sem bæjarfélagú
ræður yfir, til þess að treysta
flokksfylgi sitt. Hann mynd
á stuttum tíma tapa mikli
fylgi, sem hann heldur nu
vegna yfirráða sinna í bæn
um Á sama hátt myndp a ,•
hrif hans minnka og^ áðstaðt
hans versna til þess að þjónt
hagsmunum braskaratmav .;
Úrslit bæjarstjórnarkosníiu
anna i Reykjavik hafa þann
ig ekki þýðingu-fyrir. bæjai
málin ein. Þau hafa engi
minni býðineu fyrir landsma
in. Ósigur Sjálfstæðisflokks
ins í þeim myndi svipta háni
því vígi, sem hingað til hefi 1
skapað honum traustasta ao
stöðu til að vinna fyrir brasb
ara og gróðamenn.
Það myndi þannig fyigju
því tvöfaldur ávinningur, ei'
yfirráðum íhaldsins k yrð.i
hrundið í bæjarstjórnarkosi
ineunum. Það'skapaði mögu ■
leika til að bæta stjórn bæj •
arins. Það myndi draga stói
lega úr valdi braskaranna ■
landsmálum.
Þessvegna verða allir friáL
huga reykviskir kjósehdur ae
sameinast um að hnekkja yt ■
irráðum íhaldsins í kosning
unum oa fella þar með sterk
asta vÍEfið. sem braskararni
ráða yfir nú.
Feiðin til þess að ná bv.i
marki er ekfei nema eín. Hún
er að tryggia tveimur bæiai
fnlltrúum kosningu af listz
Framsóknarflokksins. Hvork
kommíinistar eða Alþýðu
flokkurinn hafa líkur tii bes;'.
að eeta.unnið úrslitasætið a,
íhaldinu". Báðir þcssir flokkai
munu tapa frá þingkosning
unum, kommúnistar vegni.
bess, að þeir auglýsa m,
Moskvustefnu sína enn grein
legar en áður, og Alþýðu
flokkurinn vegna þess, ai
hann hefir nú ekki jafn vin
sæJa menn í kjöri og þá. Þess
ir flokkar eru líka báðir í al'i;
urför, en Framsóknarflokku,
inn í vexti. Þessvcgna vani
aði hann ekki nema herzli.
muninn til þcss að fá tvi<
bæjarfulltrúa kjörna. nuðai'
við seinustu hjngkosningai.
Það, sem þá vantaði. nnm
hann fá nú Það munu Þeí,-
tryggja, er sjá hina miklii
(Framh. á 6. st" >