Tíminn - 22.01.1950, Blaðsíða 5

18 blað
TÍMINN, sunnudaginn 22. janúar 1950

tWllM
Suntiud. 22. jnn.
Flótti íhaldsins og
stóríbúðaskatturinn
u Ótti Sjálfstæðisflokksins
við umræður um stjörn hans
á Reykjavíkurbæ sézt bezt á
öllum þeim rógi og ryki, sem
hann hefir þyrlað upp um stór
íbúðaskattsfrv. Framsöknar-
flokksins. Það er bersýhilega
ekki til annars gert en að
draga athygli og umræður frá
því höfuðatriði. sem bæjar-
stjórharkosningarnar eiga að
snúast um, stjórn Sjálfstæð-
isflokksins á Reykjavíkurbæ.
Þennan flótta Sjálfstæðis-
flokksins má ekki sízt marka
á því, að hann minntist ekk-
ert á frumvarpið fyrír þing-
kosningarnar í haust. Á sein-
asta þingi fluttu Framsóknar
menn þó alveg samhljóða frv.
og átti vítánlega miklu betur
heima að ræða þetta mál í
sambanöi við þingkosningar
en bæjarstjórnarkosningar,
þar sem það er þingmál en
ekki bæjarstjórnarmál. En
Sjálfstæðisflökkurinn minnt-
ist ekki á þetta mál einu orði
fyrlr þingkosningarnar. Á því
sézt bezt, hvort hann hefir
talið þetta mál jafn skaðlegt
og þjóðhættulegt og hann vill
nú vera láta, þegar hann er
að reyna að nota það til að
draga umræður frá östjórn
bæ j arstj órnarmeirihlut ans.
Myndi hann hafa glevmt
frumvarpinu við þingkosn-
ingarnar, ef það væri jafn
ægilegt og blöð hans reyna nú
að halda fram?
Vissulega hefði hann ekki
gert það, enda létu margir
sanngj árnir Sj álfstæðismenn
það álit uppl, að þeir gætu
vel fylgt málinu, ef gerðar
væru á því vissar breytingar.
Jafnvel Bjarni Benediktsson
utanrikismáláráðherra talaði
líklega um það, þegar frv.
var til 1. umræðu í efiTdeild
i haust, en þá var Sjálfstæð-
isflokkurinn ékki búinn að
taka þá ákvörðun að gera
það að „númeri“ við bæjar-
stjórnarkosnlngarnar í vetur.
Það sýnir og vel, að málið
er notað af Sjálfstæðisflokkn-
um fyrst og fremst í fiokks-
politískum tilgangi, að blöð
hans ræða eingöngu um stór-
íbúðaskattsfrv. Framsóknar-
flokksins, en minnast ekki
neitt á stóríbúðaskattsfrv
kommúnista. Þó er frv. komm
'únista að ýmsu leyti miklu
þrengra. En um þetta frv.
þegja Sjálfstæðismenn alveg.
Ástæðan er sú, að þeir vita,
að kommúnistar eru að tapa
og óttast því ekki samkeppn-
ina við þá. Hins vegar vita
•'þeir, að Framsóknarmenn eru
að vinna á og eru því aðal-
keppina>*ar Sjálfstæðisflokks
ins í baráttunni um úrslita-
sætið í bæjarstjórninni. Þess
vegna er þetta rógsmál nú
fundið upp, því að stærra á-
deiluefni á hendur Framsókn
armönnum hefir íhaldið ekki.
í sambandj við þetta mál
er sérstök ásræða til að ræða
skraf íhaldsblaðanna um frið-
helgi heimilanna. Eftir því
að dæma virðist *ekki annað
vera heimili á máli íhaldsins,
en þar sem búið er í óhófs-
húsnæði. Hér er a. ra. k. ekki
verið að hugsa um friðhelgi
heimilannar..-6em verða að
Glöggt er það enn, hvað jbeir vilja:
Söluskatturinn
stóríbúðaskatturinn
Samanburður
sprakka og
í byrjun ársins 1950 sýndi
Sjálfstæðisflokkurinn allra
snöggvast sitt rétta andlit.
Flokkurinn gerði tilraun til
þess að leggja nýjan neyzlu-
skatt á allan almenning í
þessu landi- Ríkisstjórnin,
stjórn Sjálfstæðisflokksins,
kom með frumvarp um 30%
scluskatt á flestar þær vörur,
sem til landsins flytjast.
Þetta þýddi, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði þau ráð ein,
til að koma útflutningsfram-
leiðslu landsbúa á reksturs-
hæfan grundvöll, að skatt-
leggja hverja pjötlu, sem þú,
lesandi góður, þarft til að
klæðast, hvern bita og sopa,
sem þú þarft til viðurværis og
af erlendum toga er spunnið.
Hvern hlut, sem þú þarft að
kaupa til heimilis þíns.
Flesta hluti, sem þú þarft til
reksturs atvinnu þinni, og
hvert tangur og tetur, sem
hin uppvaxandi æska þarf til
heimilisstofnunar. Allt þetta
skyldi skattleggjast um 30%.
Jafnt hjá fátækum og ríkum.
Tíu barna fjölskylda skyldi
greiða 5-falt hærra gjald fyr
ir afglöp ríkisstjórnar Ólafs
Thors, en barnlausu hjónin.
Ungu hjónin, sem eru að
leggja út í lífið, byggja sér
hús og kaupa sér heimilis-
áhöld, og framleiöandinn
reksturstæki, skyldu greiða
30% skatt af öllu, sem til
þess þurfti. Það þýddi, að hús
ið, sem þau þurftu aö byggja,
varð 30% hærra, eða nær
þriðjungi dýrara en ella, að
því er tók til erlends efnis.
Vélar ýmsar, áhöld benzín og
margt annað, sem ekki verð-
ur komizt hjá að nota við
daglegar þarfir almennings.
En þeir nýríku: mennirnir,
sem af ásettu ráði juku verð-
bólguna, svo þeir gætu sópað
til sín sem mestu af því, er
hinn vinnandi lýður aflaði, —
mennirnir, sem bjuggu i „vill
unum“ og áttu sumarbústað-
ina á Þingvöllum og víðar, —
mennirnir, sem fyllt höfðu
hallir sinar, persneskum gólf-
dúkum og bölstruðum eða
gljáfægðum húsgögnum fyrir
tugi þúsunda, — mennirnir,
sem klæddu veggi húsa sinna
á húsnæði tveggja íhaldsfor-
tveggja menningarfrömuða
með málverkum fyrir tugi
þúsunda, á meðan fátæk og
klæðlítil börn vesluðust upp
í braggahverfum hinnar upp
vaxandi borgar við Faxaflóa
og margt sveitafólk varð að
yfirgefa hrynjandi bæi. Þess-
ir menn skyldu ekkert af
mörkum leggja til að rétta
við það þjóðfélag, er þeir
höfðu siglt í strand-
Aldrei jhafa leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins jafn augljóst
sýnt> þjónustu sína við þá
menn, sem alltaf heimta sér
réttindi sér til handa og skoða
þjóðfélagið eins og rándýrin
skoða sínar veiðilendur.
Athugum svo afstöðu Sjálf
stæðisflokksins til stóríbúða-
skattsins annarsvegar, og
30% scluskattsins hinsvegar.
Það er staðreynd, sem ekki
verður á’ móti mælt, að sök-
um hins óhagstæða verzlun-
arjöfnuðs verðum við að
draga úr allri fjárfestingu eða
svelta og ganga klæðlausir.
Draga verður úr allir tækni-
þróun atvinnuveganna- Bónd
inn getur ekki keypt vélar og
varahluti, til að auðvelda
framleiðslu sína og gera haan
ódýrari. Hann getur ekki
fengið efni til að<byggja súr-
heyshlööu né komið upp súg-
þurkun til að tryggja nýt-
ingu heyaflans, hann verður
e.t.v. vegna skorts á bygging-
arefni að flýja og bætast við
íbúa braggahverfanna. Unga
fólkið, sem vex upp í land-
inu, getur ekki vænzt þess að
koma sér upp viðunanlegu
húsnæði vegna gjaldpyris-
skorts. Húsmæðurnar til sjáv
ar og sveita geta ekki fengið
vinnusparandi heimilisvélar.
Úr öllum þessum vandræð-
um hins almenna þjóðfélags-
borgara mætti eitthvað draga,
ef þeir hlutir, sem búið er
að eyða gjaldeyri fyrir, væru
betur nýttir- Það, sem fyrst
verður fyrir, er allur sá ó-
hemju gjaldeyrir, sem eytt
hefir verið í húsabyggingar
hjá þeim mönnum, sem tek-
izt hefir að klófesta mest af
sameiginlegum tekjum þjóð-
félagsins. Það er staðreynd,
að fjöldi kaupsýslumanna í
Reykjavík hafa húsnæði
hafast við í ófullkomnu hús-
næöi og alla þá hættu, sem
því getur fylgt fyrir heimilis-
lífið. Það er ekki heldur verið
að hugsa um friðhelgi þeirra
heimila, sem nú verða af fjár
hagsástæðum að hafa fleiri
eða færri leigjendur í íbúð
sinni. Það eru bara heimilin,
sem eru svo efnum búin, að
þau hafa ekki þurft að taka
leigjendur, sem íhaldið ber
fyrir brjósti. Hugmynd íhalds
ins um rétt og friðhelgi er
hér sem endranær aðeins
bundin við hóp fárra út-
valdra, sem tekist hefir að
komast yfir völd og fjármuni.
Þetta miklu skemmra er ís-
lenzka íhaldið komið í félags-
þroska en brezka íhaldið, sem
metur þó áreiðanlega frið-
helgi heimilanna miklu meira,
en það opnaði hallir sniar
fyrir húsnæðisleysingjunum
á stríðsárunum og hefir gert
það í ríkurn mæli til þessa
dags.
Þær málsbætur getur Sjálf-
síæðisflokkurinn haft, að í
raun og veru sé hann minna
á móti stóríbúðaskatti en á-
róður hans nú bendir til. Um-
mæli Bjarna Ben. benda í þá
átt. Þær ályktanir, sem fyrst
og fremst má draga af þess-
um áróðri Sjálfstæðisflokks-
in eru þær, að hann vill fyrir
alla muni beina umræðum
kosningabaráttunnar frá
stjórn Reykjavíkurbæjar og
hann vill umfram allt fá
höggstað á Framsóknarflokkn
um, er hann telur skæðasta
keppinaut sinn. Af þessu geta
íhaldsandstæðmgar rétti-
lega ályktað, að líklegasta
leiðin til að fella íhaldið er
að kjósa með Framsóknar-
flokknum. Það er álit íhalds-
ins sjálfs og þar hefir það
áreiðanlega rétt fyrir sér.
margfalt meira en nokkur
þörf er á, svo og nokkrir
fleiri, sem fé hafa grætt á
náunga sínum. Fæstir munu
þessir menn hafa sótt auð í
djúp hafsins, eða dregið hann
úr íslenzkri gróðurmold, held
ur mun þeim hafa græðzt
fé sitt fyrir óþarflega háa á-
lagningu á neyzluvörur al-
mennings, eða beint okur á
neyðartimum, s.s. fasteigna-
braskarar og húsaleigubrask
arar.
Stóríbúðaskatturinn er
ekkert annað en tilraun til
þess að knýja þá nýriku
nieð föstum tökum til að
sýna þann þegnsskap 1
verki, sem þeir ákalla hjá
hinum venjulega borgara,
en sýna aldrei sjálfir ótil-
neyddir.
Skatturinn er tilraun þjóð-
félagsins til þess að bjarga
hjárhagslegu sjálfstæði sínu,
, með því að fá eigendur
! „rottuholanna“ — eins og
Ólafur Thors var svo frum-
legur að nefna híbýli þeirra
ríku, þegar hann var að tala
til lýðsins og afvegaleiða1
hann á tímum nýsköpunar-
innar, — til að gera eitt af
tvennu: Sætta sig við venju-
, legan húsakost millistéttar- '
borgara, ella greiða nokkurn
i skatt til að byggj a upp hið
nýja ísland.
I Til þess að gera dæmið skýr ,
| ara skal brugðið upp tveimur
persónulegum sýnishornum,
sem sýna, hvernig einstakir
I broddborgarar hafa hagnýtt
! gjaldeyri þjóðarinnar.
Sjálfstæðisflokknum til leið
beiningar er rétt að taka sjálf
an formann flokksins. Hann
býr í húsi sínu Garðastræti
41. Hús þetta er 1330.4 ten-
ingsmetrar- í húsi þessu eru
| aðeins 3 manneskjur, samkv.
j manntali Reykjavíkurbæjar
1948.
Húsið er eingöngu notað til
prsónulegra þarfa fjölskyld-
unnar, þar sem ríkið hefir sér
stakt stórhýsi til veizluhalda
I ráðherra, þ. e. gamla forsæt-
j isráðherrabústaðinn.
j En þetta er ekki nóg. Á
, Þingvöllum á þessi dýrlirigur
Suðurnesjamanna sumarhöll.
J Bústaður sá er að flatarmetra
tölu 124 m. og tvær hæðir.
I Munu í því vera 2 stórir salir
■ og 8 herbergi önnur,\auk eld-
1 húss og geymslu. Allt er hús-
j ið 744 teningsmetrar.
Ætla má, að hver tenings-
metri í húsi kosti nú ekki
minna en 400 kr-. þar af að
fróðra manna áliti, a. m. k.
40% eða 2/5 erlendur gjald-
eyrir. Þingmaður Gullbringu
og Kjósarsýslu notar því í
húsnæði einu saman gjald-
eyri, sem nemur kr. 339.904,
sé miðað við það, er þjóðfé-
lagið þurfti að greiða s.l. ár
fyrir hvern teningsmetra í
uppkomnu húsi í erlendum
gjaldeyri. Hver heimilismað-
ur hjá Ólafi Thors kostar
þjóðina í húsnæði einu sam-
an ea. kr. 113 301.00 í erlend-
um gjaldeyri. Dýr mun Haf-
).iði allur, þegar öll þau hús-
gcgn, er fylla þessar hallir,
væru tekin með.
Maður er nefndur Oisi
Jónsson, og hefir um skeifi
verið þingmaður Barðastranc
arsýslu og eftirlitsmaður mei
byggingu nýsköpunartogara.
Hann býr í sjálfseignarnús.
Bárugötu 2 í Reykjavík. Hú;
þetta er 1287.8 teningsmeu
ar. Á því herrans ari i94í,
voru þarna til húsa 4 manii
eskjur. Sumarbústað a sv<
Gísli á Þingvöllum; sa e
nokkru minni en þingmanns
Suðurnesjamanna, eöa aðein;;
321 teningsmetri. Grunn
stærð 91.8 flatarmetrar, 5 he.
bergi, eldhús og geymsia- Sc
nú athugað, hvað þessl mao
ur telur hæfilegt að þjoðfé •
lagið leggi mikinn gjaldeyn
húsnæði sitt, mun það verðí
ca. kr. 257.408.00, eða ki
64.352.00 á hvern heimilis
mann.
Þetta er sá réttur, sem þes;
ir herrar taka sér, þegar þjóc
félag þeirra er í kröggum
fjárhagslegt sjálfstæði ac,
tapast og hluti uppvaxand,
æsku tærist upp í ónothæíi
húsnæði. Það er óneitanlega
von, að þessir menn bregð
ekkjum og gamalmermun
sem skildi fyrir sig, þegar a:
þeim er krafizt þegnskapa
og þátttöku, til að rétta þ:ö<
arskútuna við.
Til samanburðar þessun.
tveim dáindismönnum, Gísit
og Ólafi, skulu svo tekm.
tveir menningarfrömuðii of
athugað, hvaða kröfu þei.
gera- Verð ég þá að miða 'vK'
meðalstærð þeirra húsa, e
þeir búa í, þar sem um sam
byggingar er að ræða, ei.
fjclskyldustærð þeirra bendi.
til þess, að slíkt meðaltai iáí
nærri.
Fræðslumálafulltrúi Reykj t
vikurbæjar, sem er sannuu
aður Sjálfstæðismaður, — og
þrátt fyrir það hinn mætasi
þjóðfélagsþegn, — býr í bæj
arhúsinu við Skúlagötu 6<t. .
því húsi eru í manntahni
1948 29 manns — þetta e:
broddborgarahúsið í þeirr,
húsasamstæðu. Húsið er 1921
teningsmetrar, og kemur pt
á hvern íbúa í þessu húsi 66.,
teningsmetrar, er kosta í ei
lendum gjaldeyri ca. k
10.608.00 á mann.
Þarna speglast vei hio í
(Framhuld á 7. siöu.)
! íhaldið óttast
Framsóknarílokk
inn
| Vísir, sem kom úi í gaei i
I var nær allur helgaðn :
: skömmum um Framsókna j
í flokkinn, en á k;>mmúi<-;
! ista og Alþýðuflokkirm va :
; ckki minnst fremur ei j
; þeir væru ekki til.
Þetta sýnir, að íhaldið j
[ óttast Framsóknarflokk j
I inn mest og telur ham !
j líklegastan til að vinu; j
j úrslitasætið af íhaldinu
j Þetta er líka rétt hjj ;
j íhaldinu. Þessvegna fylkj; !
j íhaldsandstæðingar . . sé ;
! um lista Framsóknai Jokks j
j ins, tryggja honum vnj
j menn í bæjarstjórn i
j síeypa meö’ því meirihluta i
j íhaldsins.