Tíminn - 16.04.1950, Blaðsíða 5

83. blað
TÍMINN, sunnudaginn 16. apríl 1950
r-p--'—■
5
Sunnud. 16. apríl
Málgögn neyðar-
innar
Þjóðviljinn og Alþýðublað-
ið, sem nú er orðið taglhnýt-
ingur hans, reyna ákaft að
telja lesendum sínum trú um
það, að vandræði þau, sem
íslenzkt atvinnulíf á nú við
að búa, stafi af gengislækk-
uninni. Þetta er sá boðskap-
ur, sem þessi blcð flytja kost-
gæfilega dag af degi.
Það á t. d. að vera gengis-
lækkuninni að kenna, að ekki
eru nægar birgðir til af hrá-
efni fyrir innlenda iðnaðinn.
Torvelt er þó að finna rök
fyrir því, hversvegna þjóðar-
búið er síður umkomið að
kaupa inn erlend hráefni
vegna gengislækkunarinnar.
Jafnmikið fæst af þeim er-
lendis fyrir sama magn af
íslenzkri framleiðslu. Ekki
lamar gengislækkunin inn-
lendan iðnað í samkeppni við
útlendar. iðnaðarvörur.
Hvað sem um gengislækk-
unina annars má segja, ætti
hún einmitt að gera auðveld
ara en ella að reka íslenzk-
an iðnað. Vandkvæði þau,
sem á því eru nú, stafa af
öðrum ástæðum og væru
meiri, ef gengislækkunin
hefði ekki verið gerð.
Sama má segja um útgerð-
armálin. Það, sem þar er nú
erfitt úrlausnar, er ekki af-
leiðing gengislækkunarinnar
og væri enn meira og erfið-
ara viðfangs, ef hún hefði
ekki verið gerð.
Svo er það þá aðalatriði
allra þessara mála, en það
eru atvinnuhorfur og afkomu
horfur almennings, — þjóð-
arinnar í heild. Dettur nokkr
um heilvita manni í hug, að
það sé erfiðara að reka at-
vinnu, sem byggir á útflutn-
ingi, vegna þess, að gengið
hefir verið lækkað?
Það hefir verið talað gegn
gengislækkun vegna þess, að
hún færði tekjur frá almenn
ingi til útflutningsframleiðsl
unnar. Það væri því eðlilegt,
að gengislækkunin sætti nú
gagnrýni fyrir það, að fram-
leiðslan væri of arðbær á
kostnað launamanna, þann-
ig að útgerð og frystiþús söfn
uðu óhófsgróða. Það væru
rök, sem hlustandi væri á.
En það talar enginn um slíkt,
því að það er engin ástæða
til þess. Hitt er alveg utan-
gátta, að tala um að geng-
islækkunin hafi komið út-
gerðinni á hausinn. Þó að ein
hver aðgerð sé ekki einhlít
eða fullnægjandi, er ekki
hægt að kenna henni um
það, sem hún vinnur gegn.
En nú má hugsa sér, að
fræðilega séð væri til einhver
leið, sem hefði gert gengis-
lækkunina óþarfa. Allt slíkt
má ræða. Alþýðuflokkurinn
hefir lýst því yfir, að hann
hefði engar tillcgur fram að
bera. Það liggur ljóst fyrir,
að hann hefir engin úrræði
og hafði aldrei nein úrræði
til að gera gengislækkunina
óþarfa.
Kommúnistar tala um það,
að ef nógu hátt verð fengist
fyrir íslenzka framleiðslu,
Áróður í sambandi
við gengislækkunina
Oran í Algler 8. apríl 1950.
Kæri ritstjóri:
Þú munt hafa kalsað við
mig að senda þér línu úr fjar-
lægðinni og ég gefið þér vil-
yrði um að svo skyldi verða.
Og ætla ég í þessu tilefni að
renna huganum til þín litla
stund. Vilji hann fara beina
leið, verður hann í þetta sinn
að fara fyrst norður yfir
Miðjarðarhafið, síðan yfir
Spán og loks norður yfir allt ]
Atlantshaf. En hann er frjáls
greyið og fljótur í ferðum og
löngum tamt að leita heim í
átthagana.
Frá dögum Tyrkjaránsins.
Nú er ég staddur á slóðum
þeim, sem íslendingarnir, er
Tyrkir rændu heima, voru
fluttir á og þar sem þeir flest
ir eyddu síðan ævidögum sín-
um. Þá réðu Tyrkir hér yfir
Algier og sjóræningjarnir,
sem munu hafa verið Algier-
búar, gengu undir Tyrkja-
nafninu.
Eru sagnir um, að sjóræn-
ingjunum, sem voru þá mjcg'
voldugir og stórveldum Evr-'
ópu stóð mikill stuggur af,
hafi þótt mjög vænlegt að
fara til íslands, sem var varn
arlaust og ræna þar fólki, sem
seldist háu verði hér syðra.
Sagnir segja, að sumarið eft-
ir að sjóræningjarnir rændu
mest í Vestmannaeyjum,
hafi þeir lagt af stað norður
til íslands á sjö ræningja-
skipum til mannfanga. En þá
mættu herskip Englendinga
þessum sjóræningjaflota fyr
ir vestan írland og laust þeg-
ar í bardaga, er lyktaði með
sigri Bretanna. Og síðan hafa
íslendingar fengið að vera í
friði fyrir suðrænum sjóræn-
ingjum.
Drottningin í Algiersborg.
Lítil spor munu vera hér
eftir íslenzku fangana og lítt
rekjanleg. En þjóðsagnir
ýmsar hafa lifað um þá. Út af
einni þeirra orti Sigfús
Blöndal bókavörður hið á-
gæta kvæði: Drottningin í
Algeirsborg. Er það mörgum
kunnugt, en mun bví miður
horfðf málið öðruvísi við og
hægt hefði verið að halda
uppi genginu. Þetta þarf eng
an speking til að segja, en
það þarf fífl til að hlusta á
slíkt sem raunhæfar umræð-
ur.
Þjóðviljinn hefir heldur
aldrei getað svarað því, hverj
ar líkur hann sjái til þess, að
nokkur þjóð borgi meira fyr-
ir vörur frá íslandi en hún
þarf að borga fyrir samskon-
ar vörur ef hún kaupir þær
annars staðar en frá íslandi.
Þetta er aðalatriði málsins.
Gengislækkunin er tilraun
til að koma fótum undir út-
flutningsframleiðslu íslend-
inga og þar með allan efna-
hag og atvinnulíf þjóðarinn-
ar. Mönnum er vitanlega
frjálst að gagnrýna hana og
benda á betri leiðir. En
hvorki Alþýðufl. né kommún
istar hafa borið gæfu til þess.
Þeirra einkenni er úrræða-
leysið. En úrræðaleysið leiðir
til hruns, allsherjar stöðvun-
ar, atvinnuleysis og neyðar-
ástands.
Þess vegna eru Alþbl.* og
vera ófáanlegt fyrir lcngu
síðan.
Segir kvæðið átakanlega
frá ungri stúlku, sem var
gestkomandi í Vestmanna-
eyjum þegar Tyrkirnir rændu
þar 1627 og var tekin til
fanga, ásamt fjölda annars
fólks, og flutt hingað á ræn-
ingjaskipi. En hún var svo
frelsuð úr ánauð hér af Hus-
sein Dey og varð síðan drottn
ing hans. En hann réði ríki
hér í Algigr í nokkur ár á
ofanverðri 17. öld, þótt kallað
væri, að hann íyti Tyrkja-
soldáni að nafni til.
Sigfús lætur hina hugljúfu,
íslenzku konu segja: f
„Og hér í Algier er einvöld
drottning
hin íslenzka, hertekna mey,
eg, hún Ásta Eiríksdóttir,
sem elskar
hann Hussein Dey,
því Hussein drottnar í Algier
einn
og allt lýtur boðum hans,
en einvöld eg drottna í hans
hjarta og hug,
míns hugprúða eiginmanns“.
; -V , í
Frjósamt land. *
Ugglaust hefir jafnan ver-
ið óþarfi að vera að hneppa
fólk í þrældóm hér í þessu
frjósama og blíða landi, til
þess að aðrir gætu lifað hér
góðu lífi. En að slíku hefir
sjaldnast verið spurt, þegar
í aðra hönd hefir verið auð-
græðgi eða hóglífi einstakl-
inganna og þrælabönd rlk-
isvaldsins, sem reyrð hafa
verið um almenning af ein-
sýnum yfirdrottnurum, sem
náð hafa ríkisvaldinu í sin-
ar hendur.
Jörðin hér í Algier er mjög
frjósöm. Ræktað er hveiti,
bygg, hafrar o. fl. kornvörur
til útflutnings. Einnig er mik
ið ræktað af ávöxtum, græn-
meti og bómull. Kvikfjárrækt
er hér líka mjög mikil: hest-
ar, nautgripir, sauðfé (9—10
milljónir), múldýr, asnar,
kameldýr, geitur og svín. —
Fiskiveiðar eru einnig all-
miklar fram með ströndun-
um. Málmar eru líka miklir í
: Þjóðv. blcð neyðarinnar og
I „gagnrýni" þeirra er áróður
sultarins. Umbótatillögur
hafa þessi blöð engar borið
frain.
Það er eitt hið allra dap-
urlegasta við íslenzkt stjórn-
málalíf, að til skuli vera heið
arlegt alþýðufólk, sem lítur á
þessi málgögn hörmunganna
sem einhver vinstri blöð.
Erfiðleikar og vandræði yf-
irstandandi tíma eru afleið-
ing liðins tíma og þeirrar
fjármálastefnu, sem þá var
fylgt. Það er þetta, sem þjóð-
in verður að skilja. Gengis-
lækkunin er ef til vill ónóg
til að jafna metin og rétt af
öll þau ósköp, sem af því
leiða. En nú liggur það verk-
efni næst fyrir öllum þeim,
sem vilja almenningi vel, að
knýja fram einhverjar urjj-
bótatillögur um verzlunar-
mál, húsnæðismál og önnur
þau efni, sem mest snerta
hagsmuni almennings. Þar
hefir Framsóknarflokkurinn
fyrir löngu lagt fram sínar
tillögur og nú er tækifæri til
að verða þeim málum að liði.
Vigfús Guðmundsson.
var farþegi með Hvassafellinu, er
það fór til Ítalíu með saltfiskfarm
nokkru fyrir páskana. Hann drógst
á það áður en hann fór að senda
Tímanum öðru hvoru bréf úr ferða
laginu og birtist hér það fyrsta.
jörðu: járn, zink, kopar, blý
og kvikasilfur. En kol vantar
og hefir það dregið mjög úr
iönaðinum.
Meðalhiti ársins er talinn
18 stig á Celsíus, meðalhiti í
heitasta mánuðinum (ágúst)
25 stig, en i þeim kaldasta
(janúar) 10 stig. í þessum
mánuði (apríl) er meðalhiti
talinn vera 16—17 stig.
Borgarbragurinn í Oran.
Nú er algræn jörð og trén
eru orðin allaufguð. Má ekki
heitara vera í dag til þess að
líða vel. En þá er að taka þao
með ró í skugganum undir
hinum yndislegu pálmatrjám.
Útiveitingastaðir eru á öðru
hverju götuhorni og situr
fólkið þar í stórhópum í skugg
um trjánna við að gæða sér
á öli, ávöxtum og fleiru góð-
gæti.
Allar búðir eru fullar af
varningi og markaðarnir á
torgunum eru sérstaklega
fjölbreyttir. Betlarar eru með
meira móti, sem sést í borg-
um og verzlunarprangið með
allra mesta móti, og er þá
mikið sagt. Sé stanzað á
götu, má alveg eins gera ráð
fyrir að verða umkringdur af
allskonar sölulýð.
Oran er önnur stærsta borg
in hér í Algier landshlutan-
um (um 400 þús. íbúar), en
hin er Algier.
Byggingarnar eru víða stór
ar og fallegar í franska hluta
borgarinnar, 8—10 hæðir
margar, en mjög misjafnar í
þeim arabiska. Eins er fólkið
margt vel búið í aðalborg-
inni, en mjög illa margt í
arabiska hlutanum, og þó sér
staklega við höfnina. Þar er
einhver hinn óálitlegasti og
óhreinasti lýður, sem ég hefi
séð á ævinni.
„Svarteygra kvenna fjöld“.
Mjög mikið ber á Aröbum
hér í borg, einkum í hverfum
þeirra, sem eru úti í borgar-
jöðrunum. Eru konurnar yf-
irleitt sveipaðar skikkjum sín
um, er dylja vöxt þeirra og
ásjónu. En aðeins skín í ann-
að augað efst í þessum hvíta
línhjúp. Og þykir manni held
ur þunnt, þótt gamall sé, að
sjá ekki nema aðeins blika í
annað augað!
En þó að reglan sé, að ann-
að augað sjáist aðeins blika
(Framhald á 6. síSu.)
Blekkingar stjórnmála-
mannanna bafa sjaldan kom
ist á hærra stig en í sam-
bandi við gengislækkunina.
Af hálfu margra þeirra hefir
verið unnið hið kappsamleg-
asta gegn því, að þjóðin fengi
að vita hið sanna og rétta
um þetta mál. Þetta gildir að
vissu leyti báða málsaðila.
Forvígismenn „verkalýðs-
flokkanna" hafa lagt allt
kapp á að telja mönnum trú
um, að allir þeir erfiðleikar,
sem nú steðja að, eins og t. d.
gjaldeyrisskorturinn, stafaði
af gengislækkuninni. Sann-
leikurinn er þó sá, að þessir
erfiðleikar voru orðnir til áð-
ur en gengislækkunin var
framkvæmd og hefðu orðið
enn verri og tilfinnanlegri, ef
ekki hefði verið ráðist i hana.
Þá hefði öll útflutningsfram
leiðsla stöðvast og engin
gjaldeyrisöflun ætti sér þá
stað. Atvinnuleysi og fullkom
in neýð hefði þá heimsótt al-
þýðuheimilin. Kjaraskerð-
ingin, sem gengislækkunin
veldur, er ekki nema brot af
þeim erfiðleikum, sem al-
þýðuheimilin hefðu ella
þurft að stríða við.
Áróður verkalýðsflokkanna
um gengislækkunina er því
eins rangur og hugsast get-
ur. Hann dæmist líka enn ó-
réttmætari og ranglátari,
þegar þess er gætt, að „verka
lýðsflokkarnir“ eiga sinn
fyllsta þátt í þeirri óheilla-
stefnu undanfarinna ára,
sem gert hefir gengislækk-
unina nauðsynlega, og að þeir
bentu ekki á íhgin úrræði til
að afstýra stöðvun framleiðsl
unnar, sem oröið hefði óhjá-
kvæmileg, ef ekki hefði ver-
ið ráðist í gengislækkunina.
Þeir hafa sjálfir ekki upp á
annað að bjóða en að láta
atvinnuvegina stöðvast og
Iáta atvinnuleysið og neyðina
komast í algleyming.
Frekar skal svo ekki rætt
um áróður wrkalýðsfiokk-
anna, heldur snúið sér að á-
róðri sumra þeirra, sem eru
gengislækkuninni fylgjandi.
Þeir gera sig ýmsir hverjir
seka um litlu minni rang-
færslur en „verkalýðsflokk-
arnir“. Þeir reyna að halda
því fram, að gengislækkunin
skerði lífskjörin ekki neitt frá
því, sem verið hefir. Þeir
halda því einnig fram, að hún
muni full lausn á þeim
vanda, sem hin ranga fjár-
málastefna undanfarinna
ára hefir skapað.
Þessi málflutningur er litlu
betri en málflutningur
„verkalýðsflokkanna“. Geng-
islækkunin er kjaraskerðing,
þótt hún að vísu skerði kjör-
in miklu minna en hin al-
gera stöðvun atvinnuveg-
anna, er annars hefði orðið.
Enn verður heldur ekkert full
yrt um, hvort gengislækkun
reynist varanleg lausn, held-
ur aðeins fyrirbyggi stöðvun
atvinnurekstrar til bráða-
birgða. Því miður bendir
margt til þess, að hún sé að-
eins áfangi en ekki fullnaðar
lausnin sjálf.
Það sýnir bezt, hvílíkt ó-
samræmi var orðið milii
framleiðslukostnaðarins og
gengisskráningarinnar, að nú
eftir gengislækkunina þarf
(Framhald á 6. siðu.)