Tíminn - 30.04.1950, Blaðsíða 7

94. blað
TÍMINN, sunnudaginn 30. apríl 1050
7
Öfng'þróuniii í
skólamálumim
(Framhald af 4. síðu.)
• að erindi, þótt þeir hafi ekki
skapfestu til þess að fylgja
sannfæringu sinni? Það er
lögmál, sem ekki verður
breytt með neinu valdboði,
að þeir sem ánnars hafa al-
ist upp við frelsi, græða lítið
á því námi, sem á að neyða
þá til — jafnvel töluvert efa
mál, hvort sumir sleppa jafn
góðir frá því, en hinir, sem
vilja menntast, gjöra það ó-
neyddir, og hafa í þessu þjóð'
félagi mjög sómasamlega að-
stöðu til þess, eftir því, sem
hæfni þeirra og framtaks-
semi leyfir.
En hvert stefnir svo þessi
stríði straumur til skólanna
og úr þeim? Einhver lítill
hluti ræður snemma við sig
eitthvert iðnám, og eyðir þá
ekki öllu meiri tíma en kom-
ist verður hjá i aukanám.
Mikill meiri hluti fer þó aðra
leið, og spyrji maður einhvern
úr þeim fjölmenna flokki
um takmark námsins, verða
svörin oftast eitthvað á þessa
leið: Þegar búið er að læra,
kemst maður alltaf að ein-
hverju! En hvað er svo þetta
„eitthvað“ ef nánar er leit-
að? Framleiðslustör f ? Nei,
fráleitt. Stundum er það ein-
hverskonar kennsla, en jafn-
vel oftast að komast í verzl-
un, einhverja af hinum fjöl-
mörgu og sífjölgandi skrif-
stofum, greiðasölum, o. s. frv.
Auðvitað nauðlendir töluverð
ur hluti í öðrum störfum,
vegna þess að bíðröðin, er
all fyrirferðarmikil umhverf-
is hið gullna hlið fyrirheitna
landsins.
En getur það gengið enda-
laust að fjölga sífellt í þeim
stéttum, sem hanga utan í
framleiðslunni, en fækka
jafnframt í henni sjálfri?
Enn eru til sveitir, sem ó-
spart er dregið frá fólk bæði
til erfiðis- og trúnaðarstarfa,
en þar fækkar óðum. Skyldi
enginn finna skarð fyrir
skildi áður en þær eru al-
eyddar? Margir þeir, sem
telja sig skelegga framfara-
menn, virðast þó líta meö
vanþóknun á þá þróun.
En er ekki skóla-bákniö
farið að líkjast ískyggilega
mikið snjóflóði, sem stöðugt
hleður á sig og eykur ferð
sína, og enginn getur séð fyr-
ir hversu miklum verðmæt-
um það geti tortímt áður en
það stöðvast? A. m. k. er það
óbifanleg sannfæring mín, að
lenging skólaskyldunnar sé
hið versta óhappaverk, sem
unnið hefir verið i hérlendri
löggjöf í seinni tíð. Er mögu-
legt, að þeir sem að henni
stóðu, hafi getað sefjað sig
svo í þröng atvinnusjónar-
mið, að þeir hafi verið sann-
færðir um að þetta væri það,
sem þjóðina vantaði mest,
eða skyldi eiga eftir að ræt-
ast á þeim hið fornkveðna:
Vits frýr þér enginn, en grun
aður ertu um græsku. ? Eitt
mun nokkurnveginn víst, að
í þeim daufa og ábyrgðar-
sljóva fjölda, sem hún fram
leiðir með stóriðjusniði, sú
skólaspeki, sem ég hefi drep-
ið hér á, er hinn ákjósanleg-
asti jarðvegur fyrir miklar
kröfur, minnkandi eftir því
sem nær dregur, og minnst
ar til sjálfs síns — og mér
er sem ég sjái viðbjóðslegt
Ali-Baba-trýni glotta mein-
fýsilega að þessu verki og
árangri þess, sem varla mun
standa mjög lengi á að fari
að segja til sín.
Afar okkar og ömmur höfðu
enga möguleika til menntun-
ar á nútíða mælikvarða, að
örfáum undanskildum, og
litu því upp til þeirra sem
æðra kyns, er betur stóðu
þar að vígi og urðu þannig
yfirstétt í landinu. Feður okk
ar og mæður s&u hina gull-
vægu menntun í nálægri hyll
ingu, sem allmargir af þeirri
kynslóð náðu. Svo virðist það
smátt og smátt, í ákefðinni
að vilja nfðjum sínum hið
bezta, mást úr meðvitund
þjóðarinnar að skólaganga og
menntun geta farist sorglega
á mis, þó það hafi verið ein-
læg trú og von menntavina
að það færi saman.
* Væri nú ekki ómaksins vert
'fyrir forustumenn þjóðarinn
ar aö athuga ofurlítið hvar
komið er hinum raunhæfu
menntamálum þj óðarinnar
og rejma svo að ráða bót á
háskalegri öfugþróun áður en
það er orðið um seinan, því
ekkert þýðir að velta vöng-
um yfir deyfð æskunnar,
flótta frá starfi o. s. frv., en
láta löggjafarvaldið hjálpa
sjúkri tízku að tilreiða hugs-
unarlausa daufingja úr veru-
legum hluta af vaxtarbroddi
þjóðarinnar.
j Og íslenzk alþýða! Finnst
þér ekki tími til kominn að
jendurskoða eitthvað afstöðu
til skólamálanna yfirleitt,
jeða finnst þér sæmandi ald-
urtili þeirri gömlu menningu,
'sem oft hefir verið minnst
á með dálitlum drýgindum,
að láta úrelt sjónarmið, stein
runna hefð, sjúka tízku og
opinbera ofstjórn hjálpast
að, að teyma þig á eyrunum
fram af ætternisstapanum?
Guðmundur Þorsteinsson,
frá Lundi.
TENGILL H.F.
Heiði við Kleppsveg
Simi 80 694
annast hverskonar raflagn-
ir og viðgerðir svo sem: Verk
smiðjulagnir, húsalagnir,
skipalagnir ásamt viðgerðum
og uppsetningu á mótorum,
röntgentækjum og heimilis-
vélum.
LÖGUÐ
. LSiSter ^ USFSHKSr!
fínpúsning
send gegn póstkröfu um allt
land.
F ínpúsningsger ðin
Reykjavík — Sími 6909
Reykjavík
(Framhald af 3. síðu.)
nokkur atriði. Vafalaust eru
fjölmörg ótalin, sem gegna ’
sama hlutverkí. En þó er full- j
ljóst af þessu, að höfuðborg- '
inni verður víða vel til fanga,)
og að tekjur hennar standa j
föstum fótum um bæ og
byggð. |
Verkin sýna merkin og það
er engin tilviljurí hve hún
hefir vaxið gífurlega á síð-
ustu árum. Fjármagn þjóðar
innar hefir að miklum og
mestum hluta verið veitt þang
að. Ríkið hefir með ábyrgð- 1
um og hverskonar annarri að
stoð hjálpað höfuðborginni til
að hrinda í framkvæmd þeim
tveimur stórframkvæmdum,
sem gerð hafa verið á seinni
árum, hitaveitunni og Sogs-
virkjuninni. Þetta hefir verið
sjálfsögð ráðstöfun og á-
nægjulegar framkvæmdir, en
jafnframt styðja þær mjög
að örum vexti Reykjavíkur.
Þegar rætt er um byggingu
áburðarverksmiðju, þykir sjálf
sagt að hún sé í eða við
Reykjavík. Þegar byggja á
sementsverksmiðju, þykir
forráðamönnum Reykj avíkur
sjálfsagt. að hún sé þar. Þeg
ar ríkið fær verulegt fjár-
magn af Marshallfé til að
reysa síldarverksmiðjur, fær!
Reykjavík mestan hluta þess
þótt enn sé tvísýnt um hanp
ið.
Eftir rólega umhugsun,
verður varla umdeilt, að
hinn mikli og öri vöxtur I
Reykjavikur, sé eðlilegt og ó- j
hjákvæmlegt áframhald af
stefnu þeirri og verkum, sem
lýst hefir verið hér að fram- !
an. Og á meðan að haldið er j
áfram vitandi vits, eða í
hugsunarleysi, að soga fjár-
magnið frá öðrum landhlut-
um til Reykjavíkur, heldur
hún áfram að vaxa óeðlilega
ört. Meðan svo er haldið fram
stefnu, getur höfuðborgin
verið sterk, og bent á að
sveitir og bæir séu veikari
og framkvæmdir minni.
En þegar stefnubreytingin
verður og dreyfðu byggðirnar
skilja til fullnustu gildi sitt
fyrir þjóðarheildina og
heimta fullkomna hlutdeild
í fjármagni og möguleikum
heildarinnar getur verið
hætta á ferðum. Það er
stundum veikleiki, að vaxa of
ört.
B. G.
Barnasamkoma
verður í Guðspekihúsinu í
dag kl. 2 e. h. stundvíslega,
sönvar, leikrit og Indíáni
kemur fram.
Aðgangur 1 kr. Öll börn vel
komin.
Þjónustureglan
Hangikjot
— Það bezta fáanlega —
selur
Samband ísl. samvinnufélaga
Símar 4241 og 2678
1
Bré£ frá Rómaborg
(Framhald af 5. síðu.)
tún, sem heitir Tivoli og í því er
einhver sá allra yndislegasti
íkemmtigarður. sem ég hefi nokk-
ursstaðar séð. Áreiðanlega hefi ég
aldrei séð annan eins gosbrunna
fjölda og þar milli fagurra, hárra
trjáa, klettastalla og tjarna. Taldi
ég 300 gosbrunna á örlitlum bletti
og annarsstaðar voru þeir miklu
fleiri. — Þá eru aðalleikvangar
Mussolinis í borgarjaðrinum og allt
þeirra umhverfi stórbrotið og dá-
samlegt.
Borgarlýðurinn er vel búinn yf-
irleitt, en þó er auðsjáanlega fá-
tækt og scðaskapur nokkuð áber-
andi í einstaka hverfum. í borg-
inni eru 400 kirkjur og heldur fleiri
opinber vændiskvennahús. Hvoru-
tveggja stofnanirnar kváðu vera
mikið sóttar og í miklu afhaldi!
Víða sjást mikil merki um fram-
farir margskonar frá Mússólíni-
tímabiiinu: íþróttavellir, skógrækt,
nýtízku byggingar, breiðir og bein-
ir vegir o. s. frv. Og ennþá er
Mússólíni miklð dáður hjá mesta
fjölda manna um alla Ítalíu. Má
oft sjá menn kytsa myndir af hon-
urn í blöðúm og tímaritum. En nú
er talið, að páfinn og klerkavald
hans ráði öllu og De Gaspari og
stjórn hans sé verkíæri hins mikla
„heilaga föður“.
Heimilishaldið í Róm.
Hinn almenni borgarbúi hér virð
ist léttur og glaður. Og lætur hann
víst hverjum degi nægja sína þján
ingu. Heimi'.ishaldið kvað oftast
vera einfalt og fábrotið og venju-
lega varla hægt að tala um heim-
ili. Til dæmis þegcr borðað er
heima, þá er mataraðdrátturinn
svo hnitmiðaður við þá máltíð í
það sinn, að að henni lokinni er
ekkert matarkyns til á heimilinu,
ekki svo mikið sem sykur- eða salt-
korn. Enda er mest borðað úti á
„börunum" og varla komið heim
á heimilin nema til að sofa. Smá-
börnin virðast vera úti um götur
fram á nótt, oft skítug og sóða-
leg. Algengt er að mæta á götunni
4—6 ára börnum betlandi. Þegar
þveginn er þvottur heima á heim-
ilunum, er hann þveginn sápu-
laust upp úr köldu vatni og bar-
inn all myndarlega.
Það er haft eftir Matthíasi Ein-
arssyni lækni, þegar honum þótti
knappur kosturinn til sjúklinganna
í Landakoti, að hann hafi sagt við
nunnurnar. að það væri betra að
hafa einni skeiðinni meira af súp-
unni og einni bæninni færra. Þann
ig er það hér á Ítalíu, að það væri
betra að sjá örlítið minna af
„þeim svörtu" og öllu því gróða-
bralli og prangi, sern umhverfis þá
er „til dýrðar guði“, en fá aftur
á móti meira af hreinlæti, fræðslu
og margskonar lífsgæðum, sem al-
menningur virðist fara óþarflega
mikið á mis við.
En þrátt fyrir allt er lendið og
umhverfið mjög víða heillandi, og
þá ekki sízt hér í Róm. Og fólk-
ið er léttlynt og kátt, en nokkuð
örgeðja, tilfinninganæmt og tauga-
óstyrkt, en kurteist og elskulegt í
viðmóti.
Fáfræði um ísland.
Fáir hér held ég viti nokkuð um
ísland né Islendinga. Þó er það
einn íslendingur, sem „slegið hefir
i gegn“ á Ítalíu nú á síðustu miss-
erum, og það er Albert Guðmunds-
son knattspyrnumaður, sem nú er
í Frakklandi. Eru knattspyrnuleik-
ir mjög dáðir hér og hefir Albert
verið þar undanfarið ein aðal-
stjarnan. Líklega er enginn íslend
ingur búsettur á ítaliu nema Hálf-
dán Bjarnason konsúll í Genúa
einn, þegar frá eru taldið örfáir
skólapiltar, er dvelja hér syðra um
stundarsakir. Hálfdán hefir nú ver
ið búsettur hér suðurfrá í aldar-
fjórðung og mun vera víða þekkt-
ur hér í landi og mjög vel metinn.
Hann er traustur og góður íslend-
ingur og ómetanlegur útvörður
ættlands síns hér á Ítalíu.
Ég hefi komið hér inn í nokkrar
ferðaskrifstofur og m. a. litið eft-
ir, livort nokkuð væri að sjá þar
frá íslandi. Nei, alls ekki neitt.
Hér er þó einhver mestamanna-
miðstöð heimsins. Hér koma nokkr
ar milljónir ferðamanna á hverju
ári.
Vöntun á upplýsinga-
starfsemi.
Frá nær öllum löndum heirns-
ins eru snotrir fræðslu- og aug-
lýsingabæklingar ókeypis til ferða-
manna á ferðaskrifstofunum —
nema frá íslandi. Þaðan sézt hvergi
orð, mynd né kort. Alls ekkert. í
þau fjögur ár, sem Ferðaskrifstofa
íslands starfaði heima hér á ár-
unum, gaf hún út, þrátt fyrir fá-
tækt aðstandenda hennar og án
nokkurs styrks frá ríkisvaldinu,
snotra fræðslubæklinga um ísland
á ensku. Dreyfði hún þeim um all-
ar ferðaskrifstofur í Evrópu og
nokkru víðar. En hvað gerir Ferða-
skrifstofa ríkisins í þessum efnnm,
sem er búin að kosta almenning
stórfé frá fyrstu tíð? Ugglaust er
: það meira heldur en að kynna
Reykvíkingum Keflavíkurflugvöll.
Hellisheiði og 1—2 kolabæi yfir á
Skotlandsströnd. En máske er það
svo með þessa íslenzku ríkisstofn-
un, að hún stundi meira að út-
vega góðan akstur fyrir einn „bíla-
kóng" heldur en að kynna landið
út á við? Það er kannske svipað
og mcð þjóna páfans hér, sem virð
ast leggja meiri stund á að safna
aurum í kistu hins „heilaga föð-
ur“ heldur en að útrýma pútna-
húsum eða fáfræði og fátækt al-
mennings.
íslending'ur, sem söng
fyrir páfann.
Einn íslendingur dvelur við söng
nám hér í Róm. Það er Guðmund-
ur Baldvinsson írá Reykjavík.
Kannast margir við Guðmund, m.
a, af því, að hann söng fyrir páf-
ann ásamt mörg þúsund áheyr-
endum i fyrra — við ágætan
orðstír. Guðmundur er efnilegur
ágætisdrengur, sem mikils má
vænta af í framtíðinni. Hann er
eini íslendingurinn í þessari stóru
og merkilegu borg. Örðugt má nú
vera fyrir fátæka íslendinga að
stunda nám hér í landi, því dýr-
tíð ^r mikil. Ugglaust væri þó feng
ur, að þeir, sem fara út á lista-
brautina — ekki sízt söngsins —
ættu kost á því að dvelja nokk-
uð hér á Ítalíu. Því hvað sem má
segja um landið og íbúa þess, þá
kemur flestum saman um, að
hvergi sé eins þrungið af allskon-
ar fögrum listum og hér á Ítalíu
— enda er hún oft nefnd land list-
anna.
Með beztu kveðju heim.
Vigfús Guðmundsson.
Forðizt eldinn og
eignatjón
Framleiðum og seljum
flestar tegundir handslökkvl
tækja. Önnumst endurhleðslu
á slökkvitækjum. Leitið upp-
lýsinga./
Kolsýruhleðslan s.f. Sími 3381
Tryggvagötu 10
Reykjavík
tltbreiíií Tintahh