Tíminn - 06.07.1950, Síða 4

4
TÍMINN, fimmtudaginn 6. júlí 1050
145. bláð
Náttúrulæknmgafélagið
Þrumugoð Náttúrulækn-
ingafélag&ins, Björn veður-
fræðingur, veður fram á víg-
völlinn, undir sigurfána fé-
lagsins, í Tímanum þann 9.
júní s. 1., og hyggst hlaða
mér með sundurlausum stór-
yrðum. Betra væri fyrir hann
ef hann hefði manndóm til,
að beita á mig reginmætti
rakanna, ef ég ætti að falla
varnarvana. Rökin á hann
ekki til. Það er gullkorn, sem
ekki eru í fórum hans. Þau
eru fokin út í veður og vind.
Höggin reiðir hann hátt og
títt, en lítið verður úr þeim,
því fimur skilmingamaður
er hann ekki á leikvelli rit-
listarinnar.
Hvað sem veðurfræðingur-
inn álítur sjálfur um þessar
svargreinar sínar í Tíman-
um, þá finnst mér að þær
beri vott um mikið myrkur í
höfði hans, og órækan vott
um, að hann kafni ekki í
mannviti. Hvað, sem hann
annars heldur um sína til-
veru, þá held jég að hann sé
bara maður í sinni stöðu og
meira ekki. Hann heldur að
hann fari við ský og þrumi
yfir landinu eins og Þór yfir
jörðinni og feyki þokunni af
tindunum, en ég held nú
samt, að hann fari með jörð-
inni og sé duft og aska, ef
á hann er andað.
Það er nú svona með hann
Björn veðurfræðing, að hann
er fallegastur þegar maður
sér hann ekki, og gáfaðast-
ur þegar maður heyrir ekki
til hans, og sér ekkert eftir
hann á prenti. Ég held, að
hann álíti allt, sem hann tal-
ar og skrifar séu andleg af-
reksverk, en mér finnst margt
af því bragðdauft og mátt-
vana. Þetta er nú, heiðruðu
lesendur, bara forspjall og
kem ég nú að efni um-
ræddra greina. Vil ég nú
svara þeim lítillega.
f grein sinni, í Tímanum,
þann 18. mai s. 1. segir hann
að fyrst menningarþjóðirnar
neyti víns og tóbaks, sé ekk-
ert mark takandi á þekkingu
þeirra í hagnýtri heilsufræði,
og á þessari vanþekkingu
byggist neyzla þeirra á kjöti
og fiski. Hvað finnst nú hátt-
virtum lesendum blaðsins
um þessa rökfærslu? Mér
finnst hún bera vott um hyl-
dýpi mannlegrar einfeldni.
Vitað er, að allar menn-
ingarþjóðir hafa lagt, og
leggja enn mikið fé og tíma
í manneldisrannsóknir. Erum
við allra menningarþjóða ó-
þroskaðastir í þessari grein.
Menningarþjóðirnar hafa
þaulrannsakað næringar-
efnainnihald kjöts og fisks
og vita út í ystu æsar um
gildi neyzlu þeirra. Einmitt
þess vegna sækjast þjóðirnar
eftir þessum neyzluvörum.
Mér vitanlega bannfærir
enginn kjöt og fisk sem mann
eldisvöru nema Ari Wearlarrd,
en Svíar hafa ekkert mark
tekið á honum í þessum efn-
um. Herra læknir Jónas Krist
jánsson hefir ekki, mér vit-
anlega, sannað hið minnsta
fræðilega um óhollustu á
neyzlu kjöts og fisks. Hann
hefir aðeJ'ns haldið þessu
fram eins og Ari, en hvor-
ugur hefir enn fært nein
gild rök fyrir þessu máli sínu.
Dr. med. Skúli Guðjónsson
kemst að allt annarri niður-
Eftir Pétnr Jakobsson
stöðu í bók sinni „Manneldi
og heilsufar i fornöld.“ Með
fyllstu nærgætni og mikilli
virðingu fyrir Jónasi Krist-
jánssyni lækni dettur mér
ekki í hug að taka hann
fremri dr. Skúla í manneld-
is- og næringarfræði. Ég tel
það mjög misráðið að fæla
þjóð vora frá neyzlu kjöts og
fisks, sem eru aðalfram-
leiðsluvörur þjóðarinnar, og
aðalneyzluvörur um liðnar
aldaraðir. Nær væri að
kenna þjóðinni h'ina beztu
meðferð þessara vara, en það
kannast ég ekki við að Jón-
as læknir hafi gert. Ég tel
mig jafn lærðan manneldis-
fræðing og veðurfræðingur-
inn. Ég hvet þjóðina til hóf-
legrar neyzlu kjöts og fisks,
og vona að neyzla þessara
fæðutegunda verði henni til
góðs hér eftir sem hingað til.
Ekki bjóst ég við, að Björn
veðurfræðingur, þessi mikli
riddari á skákborði tilverunn
ar, legðist svo lágt að neita
eintali okkar. Ég get ekki
sannað samtal okkar um á-
sigkomulag húseignarinnar
Grundarstígur 15B. Hitt leik-
ur ekki á tveimur tungum,
að húseignin var í dæma-
fárri niðurníðslu, þegar hann
bað mig að selja hana. Um
þetta hefir veðurfræðingur-
inn hlotið að vita. Hann er
framkvæmdastjóri félags-
ins og umsjónarmaður fé-
lagseignanna. Hefði hann,
þetta mikla Mímishöfuð Nátt
úrulækningafélagsins, átt að
geta sagt sér það sjálfur, að
skaði væri fyrir félagið að
láta bjóða húseignina til sölu
í því ástandi sem hún var. En
hvað sem hann segir, þá
benti ég honum á þetta eins
og ég segi í grein minni 31.
maí s. 1. Félagið skaðaðist án
efa á því að láta selja eign-
ina í því eymdarástandi sem
hún þá var. Þetta verður ekki
aftur tekið fremur en aðrar
framdar skyssur.
Báðir hafa þeir, hr. læknir
Jónas Kristjánsson og veður-
fræðingurinn viðurkennt, að
ég hafi verið góður félags-
maður. Er ég þeim þakklátur
fyrir þessa yfirlýsingu. J!á,
ég var svo góður félagsmaður,
að ég vildi láta halda uppi
öflugri fræðslustarfsemi inn
an félagsins. Mér fannst, að
félagsmenn ættu heimtingu
á, fyrir að byggja upp félag-
ið, fyrir að starfa í nefndum
þess ókeypis og fyrir að greiða
árleg félagsgjöld, að fá
fræðslu sem samboðin væri
félaginu og láta í té og okk-
ur samboðið að þiggja. Taldi
ég skyldu félagsstjórnarinn-
ar, að veita okkur fræðslu í
líkamsfræði, lífeðlisfræði,
næringarfræði og manneldis-
fræði, í svo góðum stíl, að
gagn væri að. Lét ég vanþókn
un mína í ljósi yfir því, að
leikmenn væru fengnir til að
halda heilsufræðislega fyrir-
lestra innan félagsins og
sýndi fram á, að læknar ein-
ir gætu leyst þetta fræðslu-
starf af hendi svo vel væri.
Framkvæmdastjórinn vildi
láta veðurfræðinga, heild-
sala, blaðamenn og múrara,
annast fræðslustarfsemina.
Þess vegna héldu þeir sina
frægu fyrirlestra í Lista-
mannaskálanum Björn veð-
urfræðingur og Hjörtur heild
sali. Á lækna mátti ekki
minnast. Þá væri ekki hægt
að fá til fyrirlestrahalds.
Þeim væri lítið um félagið,
enda ætlaði það að bæta svo
heilsu manna, að ekkert
væri með þá að gera í land-
inu. Ég hefi hlustað á þessa
leikmarinafræðslu innan fé-
lagsins og þótt dauft að henni
bragðið. Ég hefi hlustað nær
æfinlega á hr. læknir Jónas
Kristjánsson, þegar hann heí,
ir flutt erindi innan félags-
ins. Með mikilli vinsemd og
mikilli nærgætni honum til
handa verð ég að játa hrein-
skilningslega, að mér hefir
fundist minna á erindum
hans að græða, en ég gerði
mér vonir um. Fyrirlestrar
hans hafa verið sambland af
heimspeki', guðspeki og heilsu
fræði, og þannig framsettir,
að mjög hefir verið erfitt að
nema nokkuð af þeim sér til
verulegs gagns. Þetta munu
fleiri hafa fundið. Bjóst ég
við að framkvæmdastj óri fé-
lagsins, þessi mikli verndar-
logi á eyðihjarni heilsuleys-
isins, mund ráða bót á þessu
í samræmi við virðingu fé-
lagsins, en það brást.
Það hefir verið mikið á-
hugamál Náttúrulækningafé-
lagsins að koma á fót bygg-
ingu Náttúrulækningahælis.
Þetta er nú gott og blessað.
Náttúrulækningafélagið vill
fækkun sjúkrahúsa, en þó
vill það keppa að því, að bæta
einu við, þvi náttúrulækninga
hæli er sjúkrahús og ekkert
annað. Upphaflega ætlunar-
verk félagsins var, og er, að
kenna fólki að verja sig fyrir
veikindum. Félaginu stæði því
nær að efla heilbrigðis-
fræðslu meðal félagsmanna
og landsmanna yfirleitt og
hefja þannig upp merki hug-
sjónar sinnar til gengiS og
gagns fyrir þjóðina, en biðja
hana um tugmilljóna sam-
skot til sjúkrahússbyggingar.
Ég tel heilbrigðisfræðsluna
mikils virði, en læt mér fátt
um finnast byggingu hælis-
ins. Hr. læknir Jónas Krist-
jánsson segir í Tímanum 20.
maí s. 1., að ég megi taka bet-
ur á, en skrifa eina blaða-
grein til að eyðileggja Nátt-
úrulækningafélagið. „Tvisvar
verður gamall maður barn,“
datt mér í hug, þegar ég las
þetta. Mér hefir aldrei kom-
ið til hugar að eyðileggja fé-
lagið. Ég vil vöxt þess og við-
gang, heiður þess og ham-
ingju.
Jónas læknir heldur víst að
félagið sé stórveldi. Því mið-
ur er það ekki stórveldi. Það
hefði getað verið orðið stór-
veldi, ef rétt hefði verið á
spilum haldið. Herráösfor-
ingjar Náttúrulækningafé-
lagsins eru ekki skaptir til
stórræða. Þeir eru seinir að
að vinna borgir og lönd, en
þó held ég, í minni fáfræði,
að þeir séu enn verr til þess
fallnir að halda unnum sigri.
Jónas læknir telur félagatöl-
una í landinu alls 1800. Þetta
er víst full hátt. Nærri mun
láta að einn af þúsundi þjóð-
arinnar sé í félaginu. Fáum
mun það stíga til höfuðs, þeg
ar tekið er tillit til þess hve
félagið hefir starfað lengi og
(Framhald á 6. síðu.)
Kári hefir sent baðstofunni
eftirfarandi pistil:
„Mjög er ánægjulegt hversu
ýmsir hafa tekið vel uppástungu
minni um að láta í ljós í „tíu
punktum“ hvað hrífi þá mest.
Og þá er athugasemd „Hákon-
ar“ í „baðstofuhjalinu" í þessu
sambandi ekki síður gleðileg,
því hún hitti alveg í mark. Allir
þeir sem reynt hafa, vita hve
ómetanlega mikils virði það er
að einbeita huganum að því sem
hrífur hann — eða að því „hvað
fallegast og bezt hafi fyrir okk-
ur borið“. Þeir sem bæði hafa
verið bölsýnis- og bjartsýnis-
menn, þekja mismuninn og hve
hið síðartalda er margfalt betra
og hollara, bæði mönnum sjálf
um og þeim er umgangast þá.
Það eru misjöfn tilefni, sem
hrífa menn. En áreiðanlega get
ur margt sveitafólk tekið und-
ir með Jóni bónda á Laxamýri,
er hann segir í einum lið sinna
„tíu punkta“: „að sjá gróður-
litla útjörð breytast í iðgræn
tún“. Og svipað sýnir fjöldi
kaupstaðabúa í verki; það vitna
m. a. hinir fögru trjágarðar í
Reykjavík, sem nú eru að verða
mesta prýði höfuðstaðarins í
stað áður grárra holta og gróð-
urlausra eyðimela.
En hvenær fær maður að sjá
svör frá einhverri konunni um
það sem hrífur hana mest?“
Stína af Ströndum hefir sent
eftirfarandi svör við fyrirspurn
um Kára:
1. Að sitja hjá eiginmanni
sínum við vöggu sofandi barns.
2. Að sitja vakran og viljug-
an hest.
3. Að tína ber í góðu veðri
með glöðu fólki.
4 Að taka fjallagrös á heiðar-
landi hlýja vornótt.
5. Að hlusta á orgelspil og
fagran söng.
6. Að vinna við garðyrkju.
7. Að sitja við hannyrðir með
vinkonum sínum.
8. Að horfa yfir Skagafjörð-
inn af Stóra-Vatnsskarði um
bjartan sumardag.
9. Að hlusta á Helga Hjörvar
lesa Bör Börsson.
10. Að greiða götu þeirra,
sem eitthvað amar að“.
Ahorfandi sendir baðstofunni
þessa hugleiðingu:
„Ofan við greinaskil í (ísa-
fold 17. jan.), stendur þetta
' í grein um Patreksfirðinga:
I „Einstaklings- og félagsfram-
j takið hefir verið hinn trausti
grundvöllur atvinnulífsins". En
1 ef taka skal mark á því, sem er
(neðan við greinaskilin, þá
mætti halda að þeir hafi enn
\ ekki komið auga á nytsemi fé-
lagsframtaksins, því að þar
stendur þetta:
„Almenningur þar hefir séð
j að einstaklingsframtakið er sá
| aflgjafi, sem hefir megnað að
skapa því atvinnuöryggi“.
Ef hér á ekki að lesa í mál-
ið, þá er reyndar öðru máli að
gegna, því þá er átt við at-
vinnuöryggi einstaklingsfram-
taksins sjálfs. Vonandi hefur
almenningur séð það. En sæmi-
legast er að lesa í málið og þá
vedSur það ekki misskilið, að
félagsframtakið og árangur
þess muni vera þoku hulin eða
: ofbirtu frá „forystu Sjálfstæðis-
i manna, sem hafa haldið þar
1 uppi víðtækum verklegum fram-
I kvæmdum og umbótum", eins
og það er orðað í blaðinu.
Þar sem svona sérstaklega
stendur á væri ekki vitlaust að
búast við vonbrigðaroki í mán-
aðarlokin.
Erf það stendur ekki víða líkt
á. Því fer sem fer. Víðast hvar
I stendur þveröfugt á við Patreks
1 fjörð, sem við er að búast. íhald
ið hefir lengi haft hann á
brjósti — að sögn þess sjálfs
og hver lofar sína hýru. Þó það
væri. Þeir eru víst hvorki van-
þakklátari né verri Patreks-
firðingar en gerist og gengur.
Því fer sem fer, að fæstir hafa
sömu sögu að segja, heldur sjá
mjög greinlega árangur sam-
vinnunnar, samvinnusamtak-
anna, félagstramtaksins. Því
fer sem fer. Því fór sem fór
kveður bráðum við í borginni.
Hún hefir ekki sömu sögu að
segja og Patreksfjörður. Því fer
sem fer“.
Þetta læt ég nægja í dag.
Starkaður gamli.
Hugheilar þakkir til allra, sem sýndu okkur ógleym-
anlega hluttekningu við andlát og jarðarför
GUÐMUNDAR ÁRNASONAR
hreppstjóra I Múla.
Eiginkona og fósturbörn.
Hreðavatnsskáli
Vegna margra fyrirspurna og talsverðs misskilnings,
skal tekið fram: „Hótel Hreðavatn“ starfar ekki og
gisting er engin í Hreðavatnsskáia, nema leigð eru út
íáein tveggja manna herbergi, en í hverju þeirra eru
aðeins tvö rúmstæði með dýnum. Eru þau ætluð fólki,
sem hefir með sér svefnpoka eða sængurföt. Kostar
hvert herbergi 12 krónur á sólarhring. Salur er einn-'
ig, þar sem 60—80 manns (hópar, eða tjaldafólk, þeg-
ar rignir) geta legið í hvíiupokum sínum á gólfinu.
Hann er ókeypis.