Tíminn - 06.07.1950, Side 5

145. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 6. júlí 1050
5
Fimmtud. 6. jútí
Kóreustyrjöldin
Siðan Kóreustyrjöldin hófst
hefir mjög verið um það rætt
1 blöðum og manna á meðal,
hvort hún kynni að leiða til
nýrrar heimsstyrjaldar. Allir
spádómar um slíkt eru þó
vitanlega mjög á huldu, en
hins vegar eðlilegt, að mikið
sé um þetta rætt, því að ekk-
ert skiptir mannkyn allt
meira máli en að þriðju
heimsstyrjöldinni verði af-
stýrt.
Yfirleitt virðist það sam-
eiginlegt álit þeirra erlendra
blaðamanna, sem bezt ættu
um mál þessi að vita, að
hvorki Rússar eða vestrænu
stórveldin óski eftir heims-
styrjöld. Af hálfu beggja að-
ila muni því verða reynt að
haga Kóreustyrjöldinni þann
ig, að ekki þurfi að koma til
beinna árekstra og vopna-
viðskipta milli stórveldanna
sjálfra. Hins vegar getur sú
leið orðið vandrötuð og jafn-
vel minniháttar atvik geta
kollvarpað þeim ásétningi,
þegar komið er út í jafn al-
varlega deilu og átökin í Kór-
eru eru nú orðin.
Það virðist hafa verið trú
Rússa, er Norður-Kóreumenn
voru látnir hefja innrásina,
að hún myndi heppnast á
skömmum tíma og vestur-
veldin myndu sætta sig við
orðinn hlut. Kóreustyrjöldin
virðist ein af mörgum til-
raunum kommúnista til að
vinna ný lönd með ójafnaði
og yfTrgangi, án þess þó að
efna til yfirlýstrar heims-
styrj aldar. Afleiðing þess, ef
lýðræðisríkin sættu sig við
slíkt háttalag kommúnista
yrði þó vitanlega fyrr eða
síðar heimsstyrjöld eða al-
ger uppgjöf fyrir ofbeldi
kommúnistanna. Viðbrögð
lýðræðisríkjanna hafa því
eðlilega orðið hin sömu nú og
í Berlínardeilunni að láta hart
mæta hörðu og sætta sig
ekki við ofbeldið. Önnur leið
er ekki til, ef tryggja á frið-
inn til frambúðar.
Meginspurningin nú er sú,
hvernig Rússar mæta þessu
svari lýðræðisþjóðanna. Geta
þeir af metnaðarástæöum
sætt sig við það, að áform
þeirra í Kóreu séu brotin á
bak aftur? Geta þeir látið sér
nægja að veita Norður-Kór-
erumönnum óbeina ' hjálp,
sem vafalaust mun reynast
ónóg,er til lengdar lætur, þótt
hún geti lengt styrjöldina í
nokkra mánuði? Rússar hafa
hér byrjað leik, sem ekki er
sýnt hvernig þeir ætla sér að
tefla til enda eftir að hann
hefir næstum strax í upp-
hafi snúist á aðra leið en
þeir hafa fyrirfram gert sér
vonir um. Sennilega jnun
svar þeirra velta mest á því,
hver þeim virðist styrkur lýð-
ræðisþjóðanna.
Þær ágiskanir hafa komið
fram, að Rússar kynnu að
láta Kínverja koma Norður-
Kóreumönnum til hjálpar.
Erfitt er hins vegar að sjá,
að því verði komið við, án
þess að Rússar lendi sjálfir
í styrjöldinni. í vetur var
gerður samningur milli Rússa
og Kínverja um gagnkvæma
hernaðaraðstoð, ef annað-
ERLENT YFIRLIT:
Vígstaðan í Kóreu
Tekst kommiinistum að ná allri Suðnr»
Kóreu á vald sitt?
Styrjöldin í Kóreu er sá at-
burður, sem mest hefir verið
rætt um seinustu daga. Enn
verður þó litlu spáð um gang
hennar eða hvern dilk hún kann
að draga á eftir sér. I yfirliti
því, sem hér fer á eftir, verður
reynt að rekja í stuttu máli að-
draganda hennar og vígstöðuna
eins og hún virðist vera í dag.
Það varð eitt fyrsta skrefið
í landvinningasókn Japana að
leggja Kóreu undir sig, sem þá
taldist sjálfstætt ríki, enda
skiljanlegt, þegar litið er á hina
mikiLvægu hernaðarlegu þýð-
ingu landsins. Eftir að Japan-
ir gerðust aðilar að síðari heims
styrjöldinni var það ein fyrsta
yfirlýsing vesturveldanna, að
þau myndu veita Kóreu sjálf-
stæði sitt á ný. Rússar voru ekki
aðilar að þessari yfirlýsingu,
því að þeir áttu þá ekki í stríði
við Japani.
Skipting Kóreu.
1 stríðslokin varð það að sam
komulagi stórveldanna, að Rúss
ar skyldu hernema Koreu norð
an 38. breiddargráðu, en Banda
ríkjamenn sunnan hennar. Her
námið skyldi aðeins vera til
bráðabirgða og báðir landshlut-
arnir síðan sameinaðir undir
eina sjálfstæða stjórn. Sam-
komulag um skipun slíkrar
stórnar strandaði hinsvegar á
Rússum, sem tóku að koma fót
um undir sérstaka stjórn fyr-
ir Norður-Kóreu. Sáttanefnd
frá sameinuðu þjóðunum reyndi
að miðla málum, en Rússar
höfnuðu öllum tillögum henn-
ar. Þegar Bandaríkjamenn sáu
að hverju fór, fóru þeir einnig
að vinna að myndun stjórnar
fyrir Suður-Kóreu.
í desember 1948 var svo kom
ið, að Rússar töldu kommún-
istastjórn þá, sem þeir höfðu
komið upp í Norður-Kóreu svo
trausta í sessi, að þeir fluttu
hernámslið sitt í burtu. Komm-
únistastjórn Norður-Kóreu
hafði þá þegar yfir öflugum her
að ráða. Bandaríkjamenn vildu
ekki hafa hernámslið í Kóreu
öllu lengur en Rússar og höfðu
lokið við að flytja það þaðan
á miðju sumri 1949. Aðeins
nokkrir amerískir herfor-
ingjar urðu eftir til aðstoðar við
þjálfun á her Suður-Kóreu-
manna. Bæði þing og forseti
Suður-Kóreumanna báðu Banda
ríkin um að flytja ekki her sinn
í burtu fyrr en her Suður-
Kóreu væri orðinn það sterkur
að hann gæti mætt árás að
norðan. Þessari beiðni var hafn
að. Bandaríkjastjórn vildi ekki
liggja undir þeim áróðri komm
únista, að hún hefði herlið leng
ur í Kóreu en Rússar, enda mælt
ist það misjafnlega fyrir með-
al almennings þar, m. a. vegna
þess, að hernámsstjórar þeir,
sem hún hafði haft í Kóreu
höfðu verið klaufskir í ýmsum
stjórnarathöfnum sínum.
Skiptingu Kóreu hafa fylgt
mikil vandkvæði fyrir íbúana.
1 Norður-Kóreu eru helztu
námusvæðin, end landbúnað-
arframleiðslan er mest í Suð-
ur-Kóreu. íbúar Norður-Kóreu
eru um 10 millj., en íbúar Suð-
ur-Kóreu um 20 millj. Auk
þess hefir margt flóttamanna
komið frá Norður-Kóreu til
Suður-Kóreu í seinni tíð, því
að harðstjórn kommúnista í
Norður-Kóreu hefir sífellt færst
í aukana.
Örlagarík töf.
Innrás kommúnista frá Norð
ur-Kóreu í Suður-Kóreu hófst
snemma dags sunnudaginn 25.
f. m. Til að réttlæta hana töldu
þeir, að Suður-Kóreumenn
hefðu áður gert árás. Það sýndi
sig strax, að her Norður-Kóreu-
manna átti allskostar við her
Suður-Kóreumanna. Önnur
ríki áttu hinsvegar óhægt með
að koma Suður-Kóreu*til hjálp
ar meðan ekki lá fyrir úrskurð-
ur frá öryggisráðinu.
Öryggisráðið kom saman til
fundar síðdegis á sunnudaginn
25. f. m. Þar var skorað á Norð-
ur-Kóreu að hætta árásinni og
flytja her sinn til baka. Sam-
kvæmt reglum sínum varð ör-
yggisráðið að bíða í tvo sólar-
hringa eftir svari Norður-Kóreu
manna. Fyrst síðdegis á þriðju-
daginn, þegar jákvætt svar var
ókomið, gat meirihluti þess
skorað á þátttökuríkin í S.Þ.
að veita Suður-Kóreu virka að-
stoð. 1 samræmi við þá áskor-
un lýstu Bandaríkin þátttöku
sinni í Kóreustyrjöldinni og
síðan hafa yfir 40 ríki í S.Þ.
tekið undir hana beint óg
óbeint.
Það drógst af þessum ástæð-
um fram á miðvikudagsmorg-
un eða þangað til styrjöldin
hafði staðið í þrjá sólarhringa
að Bandaríkin gætu skorist í
leikinn svo um munaði. Þetta
hefir haft örlagaríkar afleið-
ingar. Innrásin varð kommún-
istum miklu greiðari meðan þeir
áttu í höggi við Suður-Kóreu-
menn eina. Það hefir og haft
lamandi áhrif á baráttuþrek
Norður-Kóreumanna meðan ó-
víst var um endanlega afstöðu
Bandaríkjanna.
Ójafn leikur.
Þegar styrjöldin hófst var
hvort ríkið lenti I styrjöld.
Á þessu stigi virðist því
erfitt að spá um framtíðina.
Menn vona það bezta, en eru
hins vegar við öllu búnir.
Þannig hefir t. d. norska
stjórnin tryggt sér umboð
frá þinginu til að gera marg-
háttaðar óvenjulegar ráðstaf
anir, ef grípa þyrfti til þeirra
fyrirvaralítið.
Hvað, sem gerast kann í
þessum efnum, hefir Kóreu-
styrjöldin orðið lýðræðisþjóð-
unum nýr lærdómur. Hún
sýnir þeim, að þær þurfa
alltaf og allsstaðar að vera
á varðbergi, ef illt á ekki að
ske. Aðeins nægilega mikill
styrkur þeirra virðist líkleg-
ur til að koma í veg fyrir það,
að atburður eins og innrásin
í Norður-Kóreu endurtaki sig.
Verði því líka afstýrt, að hún
leiði til heimsstyrjaldar.bygg
ist það öðru fremur á því, að
styrkur lýðræðisþjóðanna er
álitinn svo mikill, að ekki
þykir árennilegt að heyja
styrjöld við þau. Það yrði þá
sennilega fremur nokkru
öðru kjarnorkusprengjunni
að þakka og því er eðlilegt
og skiljanlegt, að „friðar-
sinnar“ eins og þeir, sem
standa að Stokkhólmsávarp-
inu, fjandskapist sérstaklega
gegn henni, þótt þeir virð'st
hafa mestu velþóknun á öll-
um öðrum vopnum. Það er að
sönnu ekkert ánægjuleg til-
hugsun, að friðurinn skuli
þurfa að byggjast á herbún-
aði og vopnum, en fyrir þeirri
staðreynd verða menn eigi
að síður að beygja sig með-
an ofbeldisstefnur á borð við
nazismann og kommúnism-
ann eru mikilsráðandi í heim
inum.
- *%.
MacArthur
hernaðarstyrkur Kóreuríkjanna
talinn vera þessi:
Her Norður-Kóreumanna
taldi 150—200 þús. manns, sem
skipt var í 9 herfylki, þar af
3 vélaherfylki. Herinn hafði a.
m. k. um 200 skriðdreka og mik-
ið af fallbyssum. Flugherinn
hafði um 120 flugvélar, þar af
um 20 sprengjuflugvélar. Vel
líklegt er, að fyrir árásina hafi
vélakostur hersins mjög verið
aukinn fyrir tilstyrk Rússa og
Kinverja.
Her Suður-Kóreumanna taldi
65 þús. manns, hafði enga skrið
dreka, nær ekKert af fallbyssum
og 15 flugvélar. Hann var því
fullkomlega óundirbúinn að
mæta innrás velbúins vélahers,
enda hefir viðureignin farið eft
ir því.
Fyrsta takmark innrásarhers-
ins var að taka höfuðborg Suð-
ur-Kóreu, Seoul, sem er um 50
km. frá landamærunum. Þang
að liggja tvær járnbrautir frá
Suður-Kóreu. Aðalher Suður-
Kóreumanna var á þeim slóð-
um, en komst fljótt að raun um,
að vörn borgarinnar var von-
laus. Hún féll því í hendur inn-
rásarhersins 28. f. m. eða eftir
þriggja daga viðureign, en að-
alher Suður-Kóreumanna hörf-
aði suður yfir Hanfljótið. Þar
hugðist hann að taka nýja varn
arstöðu og voru brýr yfir fljótið
sprengdar. Vörnin fór hinsveg-
ar í handaskolum og á helztu
varnarsvæðunum (umhverfis
Suwon) brást flótti i liðið vegna
flugufregna og var innrásar
hernum því sóknin miklu greið
ari en ella. Er ekki annað sjá-
anlegt en upplausn hafi ríkt í
her Suður-Kóreumanna síðan
Seoul féll.
Vígstaðan í dag.
Mac Arthur, -yfirhershöfðingi
Bandaríkjanna í Japan, hefir
nú tekið að sér herstjórn í
Kóreu, enda virðast varnirnar
í Suður-Kóreu nú byggjast nær
eingöngu á Bandaríkjamönn-
um. Síðan Seoul og Suwon féllu,
virðast Bandaríkjamenn hafa
hugsað sér aðalvarnarlínuna
við Kumfljótið, sem er rétt norð
an við borgina Taijon, þar sem
stjórn Suður-Kóreu hefir nú að
setur sitt. Vafasamt er þó talið,
að þeirri varnarlínu verði hald
ið til langframa.
Eins og er, er aðstaða Banda
ríkjamanna hin óhægasta. Þeir
hafa enn lítinn landher í Kóreu
og verður hann ekki aukinn að
ráði næstu dægur, þar sem
flytja verður viðbótarlið alla
leið frá Bandaríkjunum, því að
í Japan höfðu þeir ekki nema
60—70 þús. manna her, sem
vart getur farið þaðan. Flug-
her verður illa við komið i
Kóreu, þar sem rigningatíminn
er nú hafinn og mun mjög tor-
velda not flugvéla tvo næstu
mánuðina. Það virðist því eng-
anveginn útilokað, að Norður-
Kóreumenn geti náð allri Kóreu,
en vafalaust mun Bandaríkja-
mönnum þó takast að ná henni
aftur, ef þeir beita til þess næg
um liðstyrk, og Kóreumenn
verða einir um vörnina. Hins-
vegar yrði það Bandaríkja-
mönnum miklu erfiðara og
tímafrekara að ná Suður-Kóreu
(Framhald á 6. siöu.)
Hví er veiðum við
Grænland ekki hald-
ið áfram ?
Sumarið 1949 var að því
leyti merkilegt, að þá lögðu
þrir fiskileiðangrar af stað
frá íslandi til Grænlands.
Það mætti spyrja sem svo:
Hví sameinuðust öll þessi skip
ekki í einn vel útbúinn leið-
angur?
Allar þessar þrjár útgerðir
voru vanhugsaðar, af vanefn-
um gerðar, og engin þeirra
komst af stað fyrr en afla-
hrotan á línu við Grænland
var að enda, og þekking og
reynslu á veiðum við Græn-
land skorti alla ísl. Græn-
landsfarana. Enginn þeirra
hafði áður komið til Græn-
lands, hvað þá meira.
Ef ykkur er ekki ljóst, hver
áhrif slikt þekkingarleysi og
skortur reynslu hefir á afla-
brögðin, þá setjið ykkur fyr-
ir sjónir til samanburðar, að
Grikkir eða Tyrkir, sem eru
allsókunnugir miðum og fiski
göngum hér við land, sendu
hingað skip til þorskveiða og
renndu blint í sjóinn, hvern-
ig haldið þið, að útkoman
yrði hjá þeim fyrsta sumar-
ið, þ. e. að segja, ef þeir hög-
uðu sér líkt og íslendingarn-
ir, er til Grænlands fóru, að
leita sér engra upplýsinga
um fiskigöngur og fiskimið?
Mikill afli fæst hvergi í ver-
öldinni nema með rækilegri
þekkingu á fskigöngum og
fiskislóðum, og til þess að ísl.
sjómenn öðlist þetta, þarf á-
framhaldandi útgerð við
Grænland. Og það er ófyrir-
gefanleg skammsýni og
glópska af þeim, sem fyrir út-
gerðinni ráða, að láta ekki
nokkur skip halda áfrain veið
um við Grænland, til þess
að safna aukinni þekkingu
og reynslu. Þvi Isl. útgerð er
það lífsnaúðsyn, að komast
inn á Grænlandsmiðin og
geta hagnýtt sér þau.
Reynsla Grænlandsfaranna
gaf sízt ástæðu til að kikna
í þessum efnum. Ef skipin
hefðu komist til Grænlands
snemma í maí, mundi, þrátt
fyrir allt, hafa orðið stór-
gróði á öllum þeim isl. bát-
um, er sjófærir voru þar, því
það var mokafli við Græn-
land í fyrra frá því í apríl og
fram undir-miðjan júlí, er
fiskurinn fór á ferð og flug
að elta síli uppi í sj ó og dreifð
ist norður með landi, en ísl.
skipin komu ekki til Græn-
lands fyrr en í lok þessarar
aflahrotu í júlí, er öll erlend
skip voru þá búin að fá meg-
inafla sinn.
Síðari hluti sumarsins I
fyrra var aflarýr fyrir skip
allra þjóða, og ísl. skipin
stóðu sig, þrátt fyrir allt, svo
vel, að þau voru með afla-
hæstu skipum á því tíma-
bili. Stóra trillan frá Akra-
nesi fékk t. d. 7 þús. kr. hluti.
Allt þetta sýndi, að halda
bæri ísl. útgerðinni við Græn
land áfram. Og það er stór-
vítavert, að ráðamenn útgerð
arinnar hafa ekki gert það.
Nú í allt vor hefir verið
mokafli við Grænland, svo
margan má nú iðra þess, að
hafa ekki gert skip sín út
þangað. J. D.