Tíminn - 12.07.1950, Qupperneq 3

149. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 13. júlí 1950
3

/ síencHngalDættir
£$S$S3$S$S3$»S$SSSS334
Dánarminning: Jón Jónsson,
bóndi í Ásmúla
flllil
i.
„Hve sæl, ó hve sæl er hver
leikandi lund,
en lofaðu engan dag fyrir
sólarlagsstund".
Hversu oft er ekki ástæða
til að íhuga þessar léttu en þó
alvöruþrungnu ljóðlínur, því
að enginn dagur er til enda
tryggur og þannig var það,
Bjargræðistlmi Lokasvar til Peturs Jakobss.
sveitanna
Eftir ISjörn L. Jónsson
Gestrisinn og góður heim að
sækja. „Glaður og reifur
skyli gumna hver unz sinn
bana bíður.“ Þessi heilræði
goðafræðinnar kannast marg
ir við, en að geta tileinkað
sér þau, það er ekki öllum
gefið. En það tókst Jónasi í
Ármúla, þrátt fyrir mikla1 bændur
farið með rangt mál í einu
einasta atriði. En ég hefi ekki
haft við að sanna á hann
rangfærslur, sumar augljós-
lega vísvitandi.
Fyrir það er ég P. J. þakk-
látur, að hann skyldi segja
Sumir hafa sagt við mig,
að eina rétta svarið við óhróð
Það hefir vakið athygli ursgreinum Péturs Jakobs-
þeirra manna, sem lesa Tím- sonar, löggilts fasteignasala,
ann og nokkuð hugsa um um Náttúrulækningafélag
gang vinnunnar, svo sem slátt íslands, í Tímanum í vor,
inn, sem er aðal bjargræðis- væri Þögn og fyrirlitníng,
tími sveitanna, að fyrir viku svo bersýnilegt væri, að þær sig úr N.L.F.Í. A& vísu gerði
síðan eða meir, kom í frétta- væru sprottnar af perónu- hann það í reiðikasti og ið-
pistli frá Vík að bóndi í Mýr- legri hefnigirni fyrir það, að. aðist þess eftir á. En hann
dal væri þá búinn að slá og hann var „settur af‘ sem lög- j var með sífellt nöldur og
hirða alla töðu sína af fyrra fræðilegur ráðunautur félags sundrungarviðleitni, á góðum
slætti túnanna, og um sama ins eftir að hafa fyrirgert því vegi með að eyðileggja fund-
leiti eða svo, frá ferðamanna trausti, sem stjórnin bar til arsókn og félagslíf, svo að
í baðstofu Tímans, að tveir hans, og af reiði út af fleiri j það var sannkölluð „land-
______ á Rangárvöllum, ófcrum. Hvergi kemur bræði, hreinsun“ að losna við hann.
erfiðleika, sem hann varð að bræður þessá bónda í Mýrdal, hans og mihnimáttarkennd | Og skrif hans i Tímanum
væru líka albúnir að slá og betur fram en í síðustu rit- j saka engan, nema hann sjálf
hirða alla töðu sína af fyrra smíð hans (Tíminn 6. og 7. | an. Því að svo gjörsamlega
sem er einn óslitinn j er hann þrotinn að dóm-
þegar farin að spretta, enda reiðilestur yfir okkur Jónasi j greind og sjálfsgagnrýni
glíma við, þá var hann glað-
að kveldi þess 23. maí s. 1. er J ur °S reifur. Og „þéttur á
hið sorglega slys bar að hönd velli þéttur í lund og j slætti túnanna, og háin þá júli)
um að Ásmúla í Ásahreppi, er J þrautgóður á raunastund '
bóndinn þar Jón Jónsson
lézt af slysförum. Það er því
ekki alltaf gott að lofa daginn
fyrir sólarlagsstund.
Jón Jónsson var fæddur
að Heiði í Ásahreppi hinn 1.
marz 1880. Var hann sonur
Jóns bónda Jónss. og Bjarg-
ar Eyjólfsdóttur er þar bjuggu
langan búskap. Þar ólst Jón
upp og vandist á vinnusemi
og nýtni á öllum hlutum,
því oft var þar — eins og svo
víða á þeim tíma, heldur
þröngur kostur og ekki um
neina undanlátsemi að ræða,
heldur jjrotlaust starf fyrir
þörfum dagsins. Og ávextir
þess mundu þykja — eins og
það var ynnt af höndum þá
— rírir nú á tímum. En, af
misjöfnu þrífast börnin best.
Og,svo mun hafa reynst með
Jón.
Þegar Jón var vaxinn mað-
ur fór hann að heiman úr
föðurgarði í vinnumennsku
-og síðar gerðist hann sjómað-
ur á þilskipum og var jafnan
eftirsóttur sökum dugnaðar
og harðfylgis, sem alla tíð var
hans sterki þáttur og við starf
féll hann eins og hermaður,
■ekki samt með sverð eða
spjót í hönd heldur við dags-
ins starf og önn, þar sem
vann með sínum þróttmiklu
hrjúfu vinnuhöndum.
Árið 1909 gekk hann að
eiga eftirlifandi konu sína
Ólöfu Guðmundsdóttur ætt-
aða úr Þykkvabæ, hina mestu
ágætiskonu. Það sama ár,
byrjuðu þau búskap að Ás-
múla, og bjuggu þar því sam-
fleitt í 41 ár.
Var Ásmúlinn þá ekki tal-
inn nein kostajörð. Lítið tún
og lélegur bær. Svo komu
erfiðleikarnir: fátækt, stór
barnah6púr,heilsuleysi á tíma
bili og bæjarbruni. En allir
erfiðleikar voru yfirstignir
með óvenjulegri hagsýni,
þrautseygju og dugnaði.'Þau
Jón og ÓlÖf eignuðust 10 börn
Vftl gefin og eru þau öll á
lífi. Og nú var allt í blóma:
Heilsan fengin, jörðin ræktuð
og stórt og myndarlegt íbúð-
arhús byggt. Hefi ég fyrir satt
að Jón hafi sagt, að nú væri
hann tilbúinn að skipta um
verustað úr því að hann væri
búinn að koma í framkvæmd
því, sem hér er frá skýrt.
En Jón var ekki einn að
starfi, þar naut hann sinnar
ágætu konu, sem ætíð lagði
fram sína krafta, sem eigin-
kona og móðir.
Hamingja Jóns var bundin
við starf og umhyggju fyrir
sinu stóra heimili. Hann var
lífsglaður og kátur i vinahóp.
ifii' ÍHter!Íyi'-tr 'P
I minn ngargreinum er oft; líka Viðrað vel á hana síðan Kristjánssyni og Hirti Hans- að hann afneitar ekki aðeins
talað um það með mesta fjálg í vætan kom, en áður í einar syni, hinni „aumu þreftn j sannleikanum mörgum sinn-
leik, að þessum eða hinum þrjár vikur búið að vera þerr- ingu“, sem hann kallar okkur. j um (eins og ég hefi margsann
hafi verið falin mörg trúnað j ir og sólskin upp á hvern dag, i Þessari grein er fljótsvarað.' að áður) og þeim manneldis-
arstörf t. d. verið hreppstjóri, hér sunnanlands. Sem betur Að svo miklu leyti sem hún J vísindum, sem björguðu
í hreppnum í stjórn ýmissa! fer notuðu margir bændur sér er ekki endurtekning á fyrri J heilsu hans (smbr. grein lians
félaga o. s. frv. Það skal að j vel þennan dýrmæta kafla J óhróðri, sem ég hefi þegar i í Heilsuvernd, 4. hefti 1946),
heldur einnig sjálfum sér
með því að snúast gegn höfuð
máli félagsins, heilsuhælinu,
sem hann hefir sjálfur unnið
fyrir árum saman. Við hvert
svar mitt kemur ný grein frá
vísu játað og ekki lítið gert • veðráttunnar og slóu og hirtu j svarað (Tíminn 18. mai og
úr, ef slík störf eru vel rækt,
að vel má frá því segja. En
það eru ýms önnur trúnaðar
störf, sem flestum þjóðfélags
borgurnum ýmist er falið, eða
þeir kjósa sér sjálfir að
rækja.
Eitt það ábyrgðar- og þýð-
ingarmesta af þeim tel ég
uppeldi æskuiýðsins. Þar er
unnið mikið og oft gott trún
aðarstarf í þágu þjóðfélags-
ins og sá, sem eftir skilur
þjóðfélaginu stóran hóp
góðra borgara,hefir ekki lifað
án trúnaðarstarfs. í slíku
trúnaðarstarfi var Jón mjög
virkur þátttakandi og hann
eftirlætur þjóðfélaginu góð-
an arf gulli dýrari.
Farðu vel til ljóssms landa.
Meira að starfa Guðs um
geym.
Þorst. Þorsteinsson
II.
Hinn 23. mai s.l. lézt að
heimili sínu, Ásmúla í Ása-
hreppi í Rangárvallasýslu,
Jón Jónsson bóndi þar. Hafði
Jón slasast við störf sín og
lézt af slysförum fyrir aldur
fram. Hann var fæddur 1.
marz 1880 . að Heiði í Holt-
um.
Jón heitinn var hjálpfús og
vel látinn af öllum, sem hon
um kynntust og var þungur
harmur kveðinn, ekki einung
is af þeim nákomnu ástvin-
um, sem um sárast eiga að
binda, heldur líka að hin-
um fjclmörgu nágrönnum
heima í sveitinni, sem urðu
að sjá honum á bak á svo
mjög sviplegan hátt og langt
fyrir aldur fram.
Jón í Ásmúla ólst upp með
foreldrum sínum, á bújörð
þeirra Heiði og þar hóf hann
búskap, eftir foreldra sína.
Fljótlega fluttist hann að Ás
múla og bjó þar alltaf eftir
það, myndarbúi og var hvers
manns hugljúfi, er honum
kynntust.
Bóndinn í Ásmúla lét eftir
sig aldraða ekkjy með 10
börn. Öll eru börnin uppkom-
in og flest gift burt. Jón gift-
ist ungur eftirMfandi konu
s!nni Ólöfu Guðmundsdótt-
ur. Hafa þau átt langan starfs
dag við að koma til manns
10 mannvænlegum börnum.
En elskuleg sambúð og glað-
(Framhald á 6. síðu.)
mikið af túnum sínum, en því, 9. júní), þá er hún persónu-
miður voru of margir bænd-
ur, sem ekki notuðu sér það
eins og skyldi, og sumir varla
farnir að bera niður.
Gamli málshátturinn segir,
legar hugleiðingar um hina
„aumu þrenningu“, fáránleg-
ar bollaleggingar um mann-
eldismál (sem leikmenn mega
ekki tala eða rita um, en Pétri, lengri en hinar fyrri,
að sjálfsskaparvítin séu sjálfur gerist hann þar fræð-, og þó á hann ósvarað grein
verst, og það gildir enn í dag, j ari 0g dómari), skjallega hrek minni frá 9. júní, því að hann
því að ef maður getur kennt janleg ósannindi um menn og
sér sjálfum um það, þegar J málefni, tillögur um að leggja
taðan á túnunum rignir og1 félagið undir læknastéttina
bliknar, og hvorutveggja verð og hætta við að byggja heilsu
ur hálf ónýtt, taðan og háin, i hælið, mótsagnir um fæðið
þá er það sálarkvöl fyrir bónd
ann, ef hann getur sjálfum
sér um kennt, og á því er mik
ill munur, eins og séra Emil
Björnsson komst svo fagur-
lega að orði í sinni merkilegu
stólræðu, að þegar bóndinn
um leið og hann væri búinn
að bjarga grænni töðunni
undir þak hlöðunnar, þá
dyttu fyrstu regndroparnir á
báruþak hlöðunnar, og þá
gæti bóndinn haft sálarfrið,
haft góða samvizku af verk-
um sínum og lofað skaparann
fyrir góðu tiðina, sem hann
í matstofu félags’ns og fleira
af slíku tagi, sem enginn heil-
vita maður tekur mark á.
Lesendur Tímans þekkja sann
leiksást P. J. nú orðið, eftir
þær margföldu staðleysur,
sem ég hef sannað á hann í
greinum mínum, og eftir þá
háðulegu útreið, sem hann
fékk í 106. tbl. í sambandi við
skrif hans um fríkirkjuna.
Og það þarf meira en litla
óskammfeilni og skort á dóm
greind til að koma fyrir augu
þegir við þeim sakargiftum,
sem þar eru á hann bornar
og treystir sér ekki til að
bera hönd fyrir höfuð sér.
Og með framkomu sinni allri,
og ekki sízt þe§sari síðustu
ritsmíð sinni, hefir hann
gert mér þann mikla greiða
að ganga svo langt í öfga-
fullu orðbragði og óvandaðri
málsmeðferð, að hann hefir,
í bráð og lengd, fyrirgert öli-
um rétti til að vera tekinn
alvarlega. Ég hefi annað
þarfara við tíma minn að
gera en að standa í löngum
blaðadeilum út af ekki merki-
legri skrifum, og lofa honum
því að stunda rógsiðju sína
lesenda með nýjar skröksögur áfram óáreittan, þótt hann
eftir slíkar ófarir. P. J. hefir | fái frekara rúm fyrir hana
fera’ ef liann ekki getað sannað, að ég hafi hér í blaðinu.
hefði misnotað hana. 1.
Margur muii nú spyrja, þvi |s
geta ekki allir bændur í sama *
plás'si gert þetta líka? Ég er
j nú að nokkru leyti búinn að
svara því hér að framan, en
skal nú skýra það betur. Fyrst i valsliðsins var við Fram, sem
S.B.U. vann Fram 4:2
Fyrsti leikur sjállenzka úr- I bliki sí^ar er annað upphlaup
er nú það, að þessir bræður
hafa allar nýtizku heyvinnu-
vélar, vel ræktuð tún og slétt
styrkti lið sitt með Víkingun-
um Gunnlaugi Lárussyni og
Helga Eysteinssyni. Leikurinn
uð, og eru því fljótari með [var nrJög skemmtilegur og vel
sláttinn en þeir, sem ekki! leikinn á báða bóga. Leikað-
hafa allar vélar til heyvinnu.
Annað, að þeir byrja sláttinn
með fullum krafti fyrr en
ferð sjállenzku knattspyrnu-
mannanna var árangursrík-
ari og stöðugar skiptingar
flestir aðrir, enda slá þeir öll j framlínunnar og leikur þeirra
tún sín tvisvar. Þriðja, að |a kantmennina réð bagga
þeir eru áhugasamir með
sláttinn, eins og bændur geta
bezt verið. Fjórða, að þeir
hafa súgþurrkun í hlöðum dg
mikil tök á votheysverkun.
Margir góðir og áhugasam-
ir bændur eiga þetta allt, sem
hér hefir verið sagt um þá
bræður, nema ef vera skyldi
of fáir allar heyvinnuvélar, og
er þó ekki að öllu leyti þeirra
sök, þvl margir bændur vilja
eignast þær, ef þær fengjust.
En það hefir lengi verið svo
og er enn í dag, að allt of
margir bændur byrja sláttinn
of seint, og með hangandi
hendi, hafa hann í hjáverk-
um fyrstu dagana eða vik-
urnar, og verða svo aftan í
(Framhald á 7. slðu.)
muninn. Danirnir unnu fyrst
og frernst á betri kantmönn-
um og markmanni og er senni
legt að danski markmaður-
inn, Henning Elting, hefði
varið 2—3 af þeim skotum,
sem höfnuðu í íslenzka mark-
inu.
Fyrri hálfleikur 1:1.
Það leið ekki langur tími
þangað til SUB hafði skorað
og var það miðframherjinn
Esben Donnerborg sem skor-
aði. Adam gerði enga tilraun
til að verja, sá sennilega ekki
bnöttinn. Fram nær nokkrum
upphlaupum og á 7. mín. fá
þeir horn, sem Magnús tók
vel og komst Sæmundur í gott
færi, en spyrnti yfir. Augna-
og gefur Ríkarður knöttinn til
Lárusar, sem var frír og skor-
aði hann af 2—3 m. færi. Yf-
irleitt er SUB heldur meira í
sókn, sérstaklega kveður mik-
ið að hægra arminum í lið-
inu, sem stafaði nokkuð af
þvi að Helgi virtist ekki ná
sér á strik í leiknum. Aftur á
móti kvað Karl öll upphiaup
í kútinn vinstra megin og um
miðjan hálfleikinn bjargaði
hann á marklinunni.' í hálf-
leikslokinn fer Fram að ganga
betur og á 40. mín. átti Rík-
arður hörkuskot á markið,
sem Elting varði mjög glæsi-
lega. Á 43. mín. fær Fram
hornspyrnu, sem Óskar tók.
Elting náði knettinum, en Lár
us hljóp á hann og missti
markmaðurinn Jsnöttinn og
skoraði Gunnlaugur strax.
Markið var þó ekki dæmt
vegna þess að Lárus mun hafa
hlaupið á markmanninn með
an hann var í loftinu.
Seinni hálflcikur 3:1.
Strax á 5. min. skora Danir.
Hægri innherji, Leif Petersen,
(Framhald á 6. siðu.)