Tíminn - 26.11.1950, Blaðsíða 3

> > I •• \
265. blað.
TIMINN. sunnudaginn 26. nóvember 1950.
3.
......................„„„„„ „„„„,„,„„„„„„„•.................
TTVANGU
NNAR
Málgagn Sannbaiuls nngra Frnmsóknarmaima - Etitstjóri: Svoinn Skorri Höskulcisson

Samvinn
Þetta er fyrsta greinin í ílokki fræðslusrreina um sam-
vinnumái, sem bírtast munu hór á síðunni. Ekki er hægl að
svo stöddu að segja um það, h%-e margar þær verða, en íil-
gangur þeirra er að skýra nokkuð grundvallaratriði þeirrar
liagstefnu, sem við, ungir Framsóknarmenn, berjumst fyrir.
Upp úr kúgun miðaidanna spruttu hugsjónir frelsis og
mannréttinda. Þjóðirnar komust að raun um, að viss grund-
vallarsjónarmiö varð að halda í heiðri, ef hamingjuleit þjóð-
félagsþegnanna átti að geta borið árangur. Bak við vígorð-
in: frelsi, jafnrétti og bræðralag, stóðu hagfræðilegar og
heimspekilegar kenningar, sem áttu að skapa hinn nýja
heim. Sumt hefir miður tekizt, en margt vcl í þessu efni.
Engin algild lausn er þó enn fundin, og sýnt er, að sífelld
barátta fyrir jafnvel einföldustu og sjálfsögðustu mannrétt-
indum, er óhjákvæmileg.
Samvinnusíefnan er afsprengi þeirra þjóðfélagskenninga,
sem fóru um löd Vestur-Evrópu á 18. öld og í upphafi 19.
aldar og byggðar voru á mannréttindahugsjónum. Fram-
kvæmd samvinnustefnunnar er einn þeirra þátta í barátt-
unni gegn fátaekt og andlegu oki, sem vel hefir tekizt. Fólk-
ið hefir tekið verulegan hluta verzlunar og atvinnu í sínar
hendur og þannig skorið á þá snöru, sem ætíð var reyrð að
efnahag þess og andlegu sjálfstæði. — Ábyrgðin hvílir nú
að miklu ieyti á því sjáifu með því að sýna vit og viíja í heil-
brigðri samvinnu.
f samræmi við uppruna sinn og eðli, byggja samvinnufélög
frá öndverðu á nokkrum ófrávikjanlegum undirstöðuatrið-
mn. Þær reglur eru hornsteinar þeirra framfara, er félögin
háfa komið til feiðar. Samvinnufélög hafa orðio mjög um-
fangsmikil og starf þeirra árangursríkí eins og fram kemur
í lækkuðu vöruveroi, vöruvöndun, heilbrigðari viðskiptum,
bættri margs konar þjónustu og aukinni almennri velmeg-
un. Þau hafa gefið byggð og bæ auknar athafnir, bætt fjár-
mála- og atvinnuííf, í öllum menningarlöndum. Stórbygg-
ingar þeirra, verksmiðjur, sölubúðir, skip og margt fleira ber
nokkurt viíni hinni miklti starfsemi.
Þótt þessar undirstöðureglur samvinnufélaga séu sam-
vinnumönnum kunnar, verða þær helztu raktar hér með ör-
litlum skýringum. Það er cllum holt að rifja upp á hverjum
grunni þeir byggja skcðanir sínar. Jafnvel hlutir, sem oft
cru taldir sjálfsagðir, krefjast athugunar, skilnings og skýr-
inga ef á þeim skai byggja. Það á að vera skýrt, hvers vegna
þetta eða hiít eru taldir „sjálfsagðir hiutir.‘

Á víð og clreif
„Sök bítur sekan“, segir
gamalt máltæki. Þetta hefir
sannazt óþyimilega á mál-
gagni ungra íhaldsmanna í
Mogganum.
Það, að hreyft hefir verið
lítilsháttar við ófremdará-
standi þvi, er íhaldsmeirihlut-
inn í Reykjavík hefir skapað
í húsnæðismálum hér, hefir
orðið málpípum þeirra á síðu
ungra Sjálfstæðismanna sá
biti, sem virðist standa fast-
ur í kverkum þeirra.
’ Þeir reyna samt sem áður
að klóra yfir skömmina. En
fjandskapur íhaldsins við
byggingarframkvæmdir hér
| verður bezt lýst með ummæl-
um Ólafs Thors, er hann við-
hafði, er frumvarpið um verka
mannabústaði var til umræðu.
Hann kallaði það „frumvarps
kríli“ í háðungarskyni og
sagði, að það „er þvi ekki að-
eins gagnslaust, heldur beint.
skaðlegt, og aðeins flutt til að
sýnasi.“ Þao var að forgöngu
Framsóknarmanna í fyrra, að
hægt er að halda þessum fram
kvæmdum áfram nú. Þetta
i vill Ihalaið ekki viðurkenna.
Ungir Sjálfstæðismenn hafa
brjóstheilindi til bess að vekja
athygli almennings á því, að
það eru aðeins gæðingar þess
sem fá aðstcð til byggingar-
framkvæmda, en fólkið, sem
berst við húsnæðisskortinn
fær að gera það áfram.
Það er dómur þessa fólks,
[ sem íhalöið óttast, og sá dóm-
ur kemur fram fyrr en siðar,
dómur fólksins sjálfs yfir svik
um og aðgerðaleysi Sjálfstæð-
isfiokksins í húsnæðismálun-
um.
★
Heimatrúboðsfund héldu
kommúnistar nýlega hér í
Iðnó í tilefni af 33 ára afmæli
rússnesku byltingarinnar. -
Kiljan var nokkurs konar
(Framhald d 5. síðu)
I Tilgangur samvinnufélaga er fyrst og fremst sá, að efla
hagsæld félagsmanna sinna í efnalegu og andlegu tilliti og
jafnframí að vinna þjóðfélaginu öl!u gagn. Starf sitt byggja
þau á þessum höfuðreglum:
1. Öllum mönnum er heimil innganga í félögin.
2. Hver félagsmaður hefir á félagsfunduni eitt atkvæði
og aðeins eitt.
3. Tekjuafgangi er úthlutað til félagsmanna í réttu
hlutfalli við viðskipti þeirra við félagið.
4. Vextir af inneignum í félögunum eru takmarkaðir.
5. Staðgreiðsla skal vera í viðskiptum við félagið, eftir
því sem viö verður komið.
6. Félögin eru hlutlaus í stjórnmálum og trúmálum.
7. Hluta af tekjuafgangi'skal variö til fræðslustarfsemi.
Þessi undirstöðuatriði bera glöggt með sér að skipulag
og staríshætíir félaganna byggjasi íyrst og fremst á jafn-
rétti manna og frjálsræði, réttlátum fjármálaregium, sem
miðast við félagsmenn scm einstaklinga en ekki við efnahag
þeirra eða vaídaaðstöðu, sem þeir kunna að hafa í þjóð-
félaginu. —
Fulltrúar ungra Framsóknarmanna á 9. flokks-
þingi FRAMSÓKNARFLOKKSINS
I»essi œaynd yar tckin aö ISótel B©rg á flokksgsingimi. Á hana vantar 15 gselrra full-
tríía ting'ra Framsóknarinanna, er þingið sóttu. Víða er nii mikil g'róska í síarfi tmgra
Framsókiiariiiaiina m. a. var nýleg'a stofnað F.F.F. á Seyðisfirði
Æskan og land-
búnaðurinn
Frá öndverðu hefir land-
búnaðurinn verið annar aðal-
atvinnuvegur íslenzku þj óð-
arinnar.
Eins og aðrar atvinnugrein
ar á landbúnaðurinn sína þró
unarsögu að baki. En það mun
óhætt að fullyrða, að fátt
hafi valdið öðrum eins straum
hVörfum í búskap og afkomu
þeirra, er hann stunda, eins
og samvinnuhreyfingin. í kjöl
far þeirra bættu lífskjara, er
henni fylgdu, hafa siglt víð-
tækar framfarir og atvinnu-
framkvæmdir á sviði landbún
aðarins, og nú er svo komið,
að á samvinnugrundvelli eru
flest stórvirki landbúnaðarins
leyst af hendi.
Framsóknarflokkurinn, sem
berst undir merki hagkerfis
samvinnustefnunnar, hefir
og átt þátt í öllum þeim laga-
setningum, sem happadrýgst
ar hafa orðið íslenzkum land
búnaði. Skal þar stiklað á
stóru og einungis nefnt það
helzta, er vaidið hefir gjör-
byltingu í búskapnum. Lög
um nýbýlasjóð, lög um jarð-
ræktarstyrk, lög um áveitur
og svo mætti lengi telja.
Af nýjustu framfaramálum
landbúnaðarins, sem Fram-
sóknarflokkurinn berst fyrir
og mun ekki við skiljast, fyrr
en sigur hefir unnizt, má
nefna áburðarverksmiðju-
málið.
Við samruna kommúnista
og íhaldsins í ríkisstjórn Ól-
afs Thors hefst nokkur lægð
á sviði landbúnaðarins. Aldrei
hefir hlutfallslega minni fjár
munum af eignum þjóðarinn.
ar verið varið til landbúnað-
arins en þá.Þeim fjármunum,
sem þessi ógæfusama fjár-
glæfrastjórn ekki sóaði í sukk
og óþarfa, var beint til út-
vegsins, og skal það aldrei
lastað að styðja hann. En aldr
ei í sögu landsins hefir það
verið þorið blákalt fram
nema þá, að heillavænlegast
væri að leggja íslenzkan land
búnað niður eins og kommún
istar gerðu.
Afleiðingin af þessari ein-
beitingu fjármagnsins' var
stórfelldari flótti frá land-
búnaðinum en áður hafði
þekkzt.
Nú er svo komið, að mikill
hluti þess fólks, sem land-
búnaðinn flýði þá, eygir ekki
framtiðarmöguleika við ein-
hæfan atvinnuftkstur bæj-
anna. Það er svo komið, að
ungt fólk í bæjum landsins
talar um það af fullri alvöru
að flytjast út um sveitir lands
ins og yrkja jörðina.
En hér verða mörg ljón á
veginum, og það stærsta er
fjárhagsörðugleikarnir. Nú
er það svo, að enda þótt styrk
ir til nýbygginga í sveitum og
nýbýlastofnunar séu ríflegir,
þá er efnalitlu fólki það lok-
uð leið að byrja búskap eins
og verðlagi og kostnaði er nú
háttað.
Hér er stórfellt verkefni, er
bíður úrlausnar. Annars veg-
ar atvinnuþröng bæjanna, og
qgamhfcid á 6. siðu.)