Tíminn - 11.01.1951, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 11. janúar 1951.
...... I IMMIIIBMIIB I I
8. blað,
Ölið og áfengisneyzlan í Noregi
Oft er vitnað í orð hins
merka manns, sem sagði, að
það eitt skyldi hafa er sann-
ara reyndist. Hvernig hugsa
þeir menn, sem vilja fram-
fleyta málstað sínum á ó-
sannindum, og nota svo ill-
yrði og persónulegar ófræg-
ingar í stað röksemda.
Alitaf deila menn um það,
hvaða leiðir skuli fara í á-
fengismálum þjóðanna, og
hér höfum við verið að deila
í seinni tíð um öl, hvort leyft
skuli að framleiða sterkt öl
í landinu.
Ef einhver segir víð mig:
Ég er því fylgjandi, að fram-
leitt sé sterkt öl i landinu,
af því að mér þykir það gott,
og ég vil fá að drekka það,
þá get ég virt þann mann
fyrir það, að segja eins og er,
vera hreinskilinn og fara eng
ar krókaleiðir. En þegar reynt
er að styðja þessa ölsókn með
blekkingum og hreinum ó-
sannindum, sem eru degin-
um ljósari, þá á það aðeins
skilið hina dýpstu fyrirlitn-
ingu.
Ekki er langt siðan fleipr-
að var með það bæði i ræðu
og riti, að ölgerð Norðmanna
hefði dregið stórum úr á-
fengisneyzlu þeirra, jafnvel
allt að helmingi, aukið mjög
tekjur ríkissjóðs og fært þjóð
inni laglega fúlgu í erlend-
um gjaldeyri. Hve mikíð er
nú satt í þessu? Harla lítið.
Með þessum blekkingum og
ósannindum hyggjast menn
fleyta fram málstað sínum,
en það er ódrengilg aðferð.
Skyldu Norðmenn ekki vita
bezt sjálfir sannleikann í
þessu máli? Ég hygg, að tveir
aðilar séu þar ágætar heim-
ildir. Annar er bindindisráð
ríkisins (statens edrueligs-
hetsraad) í Osló, sem safnar
skýrslum um allt landið og
ieggur þær árlega fram fyrir
bæði ríkisstjórnina og þing
og þjóð, þvi að þetta er rík-
isstofnun og skikkuð til slíkra
starfa. Þessar skýrslur, sam-
andregnar, sendir skrifstof-
an í Osló mér árlega, og geta
menn, sem óska þess fengið
að sjá þær. Hinn aðiiinn, sem
ég nefni, er vísindarít um á-
fengismál. Það tók að koma
út i Noregi seint á árinu
1948. í ritnefnd þess eru: rekt
or háskólans í Osló, prófessor
og doktor í læknisfræði, Otto
Louis Mohr, Anton Jensen,
skrifstofustjóri í Stadens edr-
ueligshedsraad, og fyrrv. stór
þingsmaður, rektor Olav
Sundet. Rit þetta er því ekki
í höndum neinna ófróðra
glamrara, heldur lærðra
manna í ábyrgðarmiklum em
bættum. Um fyrri hluta árs-
ins 1949 segir í ritinu á þessa
leið:
„Fyrstu niu mánuði ársins
hefir brennivínsneyzian verið
7,272,000 lítrar í stað 8,3 millj.
lítra árið áður á sama tíma.
En ölneyzlan heíir aukizt úr
34,7 milljónum lítra í 40,9
milljónir. Af þesu eru 17,570,
000 lítrar sterkt öl íExport-
öl). Þrátt fyrir það að brenni
vínsneyzlan minnkaði um
meira en eina milljón lítra,
hefir ölneyzlan verið svo mik-
II, einkum sterka öisins, að
neyzla 100% áfengis (heildar
neyzlan í landinu) hefir auk-
izt úr 4,777,000 í 4,853,000
iítra á sama tíma yfirstand-
andi árs — 1949“,
Þetta er þá sannleikurinn
Eftir Pétur Sitínrðsson erlmlreka
um öl- og áfengisneyzlu Norð
manna fyrstu 9 mánuði ársins
1949, og er hér farið eftir
beztu fáanlegum heimildum.
Að vísu er aukning áfengis-
neyzlunnar í landinu ekki mik
il, en það er þó aukning, en
ekki hið gagnstæða, eins og
hér er oft látið í veðri vaka.
Brennivínsneyzlan minnkaði,
en neyzla sterka ölsins óx
svo, að heildarneyzla áfeng-
is í landinu varð meiri en áð
ur.
Seinni skýrslur gáfu svo
upp, að aukningin í áfengis-
neyzlu þjóðarinnar hafði orð
ið, á öllu árinu 1949, 100 þús-
und lítrar, reiknað í 100%
áfengi.
Hvað hefir svo gerzt á ár-
inu 1950? í síðustu blöðum,
sem ég hef fengið frá Noregi,
er skráð með stóru letri á
einum staö: „30 pst. ned-
gang i brennevinssalget sid-
en det nye pristillegget“<. —
Brennivínssalan hefir minnk
að um 30% síðan verð þess
hækkaði. Hér er alls ekki
minnst á ölið sem orsök þess-
arar breytingar heldur verð-
hækkun á brennivíni. En at,-
hugum nú nánar það, sem
blaðið segir:
„Skýrsla áfengissölu ríkis-
ins sýnir, að samanlögð á-
fengissala, bæði sterkari og
veikari tegunda, var I októ-
ber 1950 25,8 milljónir króna,
í stað 29 milljóna í sama mán
uði 1949. Salan minnkaði
þannig um 4 milljónir króna
eða 13,6 prósent. Þetta er
gleðiefni og ljúft að kannast
við, en þáð er alls ekki neinu
öli að þakka. Slíkt eru hin
mestu ósannindi, og nú skul-
um við heyra hvað blaðið seg-
ir ennfremur. Til þess að eng-
inn véfengi þýðingu mina
skulu orð þess birt hér á
frummálinu:
„För forhöyelsen av krise-
tilleggsavgiften i juli/august
i aar laa omsetningens verdi
ca. 3 prosent over fjoraarets
nivaa“.
Þessar llnur segja, að áður
en verðhækkun sterku drykkj
anna kom til greina, sökum
hættuástands í heiminum,
hafi salan í júlí og ágúst, það
er að segja heildarsala á-
fengra drykkja, verið 3%
liærri en á sama tíma árið
áður. — Þannig var það þá
áður en verðhækkunin kom
til sögunnar. Hér á ölið engar
þakkir skilið. En athugum
nú, hvað hinir ágætu menn,
sem áður voru nefndir, rekt-
or háskólans í Osló og hinir
í ritnefnd vísindarits þeirra,
segja um ölið. Þeir hafa bæði
reynsluna og þekkinguna.
Þar segir:
„Um ölið er oft sagt, að
slíkur „heimilisdrykkur“ sé
bindindinu skaðlaus og þurfi
því ekki neinar verulegar var
úðarráðstafanir gegn því.
Heldur það gagnstæða —
segja menn — að það eigi
að vera auðfengið sökum þess,
hve áfengismagn þess sé lítið.
Sömu fullyrðingar hafa menn
um veikar víntegundir og á-
vaxtavín.
Við nánari athugun stenzt
þó ekki þessi fullyrðing. Oft-
ast venjast menn fyrst
drykkjuskapnum á hinum
veikari tegundum áfengis-
drykkjanna. „Fyrsta ölglas-
ið bragðast ekki betur en
fyrsta sígarettan", segja
menn, og er það sjálfsagt rétt
en hvort tveggja verður að
vana, sökum siðanna og til-
hneigingar manna til þess að
vera eins og hinir. Smám sam
an skapar þessi venja svo
þorstann í sterkari drykki.
Auk þess er það rangt að
líta á ölið sem skaðlausan
drykk. Slíkt mætti sennilega
segja um það öl, sem hér
var notað á hernámsárunum
og var aðeins 1% að styrk-
leika, en það á ekki við um
hinar venjulegu öltegundir,
og sízt í Noregí, sem notar
sterkari öltegundir en ná-
grannalöndin, eins og sjá má
á eftirfarandi samanburði:
1. fl. 2. fl. 3. fl.
Danmörk 2,80 4,05 6,25
Finnland 2,80 4,00 5,60
Svíþjóð 2,25 4,00 ekki til
Noregur 2,50 4,75 7,00
Tafla. þessi sýnir áfengis-
styrkleika öltegundanna í þess
um fjórum löndum. Sézt þar,
að ölið er sterkara, áérstak-
lega sterkari tegundirnar, í
Noregi en í hinum löndunum.
Svo segir ennfremur í hinni
miklu og markverðu ritgerð,
sem hér er vitnað í:
„Þrátt fyrir það, að áfeng-
ismagnið er lægst í fyrstu og
annari öltegund Svíanna,
hafa viðurkenndar rannsókn
ir sannað, að þar hafa átt sér
stað mjög alvarlegar afleið-
ingar af öldrykkju‘“.
Rannsóknir þessar, segir
greinarhöfundur, hafa verið
framkvæmdar af sérfróðum
monnum á vegum hins opin-
bera og aðallega á þremur
drykkjumannahælum, þar
sem voru helzt miklir
drykkjumenn — langt leiddir
áfengissjúklingar. Rannsak-
aðir voru 776 menn, og sýnir
I eftirfarandi tafla á hvaða
1 drykkjarföngum þeir urðu á-
fengissjúklingar:
Pilsner menn 96 % 12,4
Pilsner og tré- spíritus 98 12,6
Pilsner og brenni vin 485 62,5
Brennivín 42 5,4
Tréspiritus .... 9 1,2
(Framhald á 7. síðu
Sá, sem drekkur þrjár pilsnerflöskur af veiku öltegundinni
í Svíþjóð, fær sama áfengismagn og í tveimur glösum af
brennivíni eða þremur glösum af madeira.
Þessa ðagana er stopul at-!
vinna hjá mörgum í Reykja-
vík. Það er raunar ekki neitt |
tiltökumál. íslenzkt atvinnulíf j
er svo einhæft, að atvinnan er
misjöfn eftir árstíðum. Og þeg- |
ar vetrarvertíð er ekki byrjuð (
hlýtur það að segja til sín á
vinnumarkaðinum.
Togarastöðvunin í haust á
nokkurn þátt í atvinnuleysi því,
sem nú er. Vegna hennar skert
ust gjaldeyristekjur þjóðarinn-
ar og það hlaut meðal annars
að koma fram í því, að þrengra
varð um þegar birgja skyldi
innlenda iðnaðinn að hráefn-
um. Þess vegna má alveg reikna
með því, að nokkrum tugum
manna fleira hefði nú atvinnu
við iðnaðinn ef togarastöðvun-
in hefði ekki verið. Það hefðu
líka verið nokkur dagsverk að
skipa út framleiðsluvörum úr
afurðum togaranna, ef þeir
hefðu fengið eða fengizt til að
halda áfram að flytja verðmæti
á land.
Hér fer nú á eftir bréf frá
sveitamanni, en það er að
nokkru leyti samið vegna þeirra
viðhorfa sem eru í dag og hafa
verið um skeið í atvinnumálum
Reykjavíkur. Þar segir svo:
„Æskuvinur minn, frændi og
nágranni brá búi fyrir fáum
árum og fluttist til Reykjavík-
ur. Hann hafði þá von um at-
vinnu þar og fékk líka fasta
vinnu í fyrstu, en þegar þensla
og þembingur stríðsgróðaár-
anna þvarr og samdrátturinn
hófst, var hann einn þeirra
manna er missti atvinnuna. Nú
stundar hann höfnina, eins og
menn gera almennt þegar ann
að bregst. Þangað gengur hann
hvern morguninn eftir annan
og stundum fær hann eitthvað
að gera.
Það getur verið þreytandi að
ganga til vinnu og fá hana
enga. Slíkt fer ekki neitt bet-
ur með en erfiðisvinnan heima
í sveitinni. En þó ætla ég ekki
að ámæla þeim, sem þaðan
hafa flutt og sizt af öllu
frænda mínum. Börnin hans,
þau sem upp voru komin, voru
farin frá honum. Á tímum
stríðsgróðans fannst fjölskyld-
unni að það væri engin fram-
tíð bundin við sveitina. Fjár-
málamennirnir sögðu, að kot-
in gæfu ekkert af sér. Og rót-
tækir rithöfundar „framtíðar-
innar“ kepptust við að sanna,
að búskapur á fslandi væri
deyjandi atvinnuvegur, sem
gengi brjálæöi næst.
Þá skildu leiðir. Þá fóru ýms-
ir frá þeirri staðfestu, sem þeir
höfðu bundið æskudraumana
við. Þeir höfðu ekki getað lát-
ið draumana rætast, en það
var ekki það versta. Þeir voru
hætir að trúa á draumana og
vildu því verja kröftum sínum
til þess að hjálpa börnum sin-
um til að brjóta sér nýjar leið-
ir. Við kvöddum þá með þökk
fyrir samstarf liðinna ára og
óskum um góða framtíð. Við
trúðum því þá, að þrátt fyrir
allt ætti sveitin sér framtíð
og nú sjáum við, að þau heim-
ilin, sem báru gæfu til að
halda tryggð við æskudrauma
hinna eldri og lifa fyrir þá í
samheldni, hafa valið rétt.
Það má heita frágangssök,
að búa einyrkjabúskap í sveit,
þegar heilsa fer að bila. Hjón,
sem eru ein til allra verka á
sínu búi, verða áð vera svo
hraust, að þau geti alla daga
án allra affalla gert sín skyldu
verk við heimilisstörfin, undir
það búin að taka sér aldrei
lengra orlof en milli mjalta,
hvað sem að höndum ber. Öðru
vísi horfir við, þar sem góðir
grannar eru svo nærri, að þeir
eru alltaf tiltækir til að hlaupa
í skarðið og vinna hin föstu
skyldustörf, ef með þarf. En
vegna þessa finnst mér, að
búskapur þurfi að komast í
það horf, að komið verði við
verkaskiptingu á einn eða ann
an hátt. Og það er íslenzkt
sveitafólk nú yfirleitt að læra,
enda á það líf sitt sem sveita-
fólk undir því.“'
Þessi bréfkafli er ekki lengri
en ég á annan bréfkafla frá
sama sveitamanni og hann skal
koma bráðum.
Starkaður gamli.
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda samúð við andlát
og jarðarför föður okkar
EIRÍKS JÓNSSONAR
Ási
Börnin
Fyrir janúarlok
Þeir kaupendur blaðsins sem enn skulda blað-
gjald ársins 1950, eru áminntir um að ljúka
greiðslu þess fyrir
janúarlok
Þeir, sem skulda blaðgjald ársins 1950 í byrj-
un febrúar, eiga á hættu að verða sviptir blað-
inu fyrirvaralaust í þeim mánuði.
Innheimta TÍMANS
GERIST ASKRIFE’NDER AÐ
TtMANlJM. - ASKRIFTASlm 3333.