Tíminn - 12.01.1951, Page 5

9. blað.
TÍMINN, föstudaginn 12. janúar 1951.
5,
ím Reiði kommúnista ve
Föstud. 12. ian.
För Brynjólfs til
Berlínar
Það vakti allmikla athygli
íyrir jólin, að Brynjólfur
Bjarnason tilkynnti fjarveru
á Alþingi vegna utanferðar.
Brynjólfur var talinn sá þing
maður, sem einna sízt vildi
víkja af þingi, og það var
líka kunnugt, að hann var
ekkert hneigður fyrir utan-
ferðir og að því leyti ólíkur
mörgum samflokksmönnum
sínum. Það gerði þetta brott-
hvarf Brynjóifs enn sögu-
legra, þegar sú fregn barst
frá herbúðum kommúnista, að
hann ætti aö fara til að kaupa
inn pappír fyrir Þjóðviljann.
Þótt Brynjólfi sé margt vel
gefið, er hann manna ólík-
samvinnuhreyfingarinnar
Orsökin tii árása þeirra á Vilhjálm Þór
fangsefni krefðust úrlausnar.
Frá sjónarmiði þeirra var
rétt að gefa nýjum mönnum
tækifæri til að reyna þar
legastur til þess að vera slyng framundan ný sókn og ný við
ur kaupsýslumaður.
Það er nú líka komið á dag
inn, að B’-ynjólfur átti annað
brýnna erindi til útlanda en
að kaupa inn pappír fyrir
Þjóðviljann. Barynjólfur fór
utan til að sitja Kominforih
fund, er haldinn var í Austur-
Berlín, en þangað hafði verið
stefnt fulltrúum frá kommún
istaflokkunum 1 Vestur-
Evrópu. Kominform hefir ný
lega sett upp i Austur-Berlín
sérstaka áróðursskrifstofu, er
á að annast stjórn kommún-
istaflokkanna í Vestur-
Evrópu, undir yfirumsjón
Rússa. Þetta var fyrsti fund-
urinn er haldinn var á veg-
um þessarar skrifstofu.
Samkvæmt nýkomnum er
lendum blöðum voru fulltrú-
arnir á fundi þessum látnir
gefa skýrslu um störf komm-
únistaflokkanna í löndum
sínum og þeim síðan bent á
veilur þær, sem taldar voru í
starfi þeirra. Jafnframt var
þeim gefin ný „lína“ um það,
hvernig þeir ættu að haga
störfum sínum og áróðri í
framtíðinni, og þó einkum
næstu mánuðina, því að ekki
er víst, hve lengi þessi ,.lína“
verður í gildi.
Samkvæmt þessari nýju
„línu“ á að leggja höfuð-
áherzlu á það að reyna að
spilla fyrir samvinnu Vestur-
Evrópuþjóðanna og Banda-
Um áramótin seinustu voru myndi gleðja slíka niðurrifs-
fimm ár liðin síðan, Vilhjálm menn meira en að samvinnu-
ur Þór tók við forstjórn Sam hreyfingin væri í afturför. Á-
bands íslenzkra samvinnufé- rásir þeirra stafa vissulega
laga. Þeir menn, sem þá höfðu ekki sízt af því, að það gagn-
veitt Sambandinu forustu um stæða á sér stað.
langa hríð, drógu sig þá í Kommúnistar segja í árás-
hlé, þar sem þeir töldu tím- um sínum, að áður en Vil-
ann vel valinn til þess, að ný hjálmur Þór tók við forustu
ir menn tækju við. Þeir S. í. S. hafi samvinnuhreyf-
höfðu stjórnað málefnum ingin unnið marga sigra og
samvinnufélaganna með mik komið mörgu góðu til leiðar,
illi giftu á liðnum árum, þótt en nú sé það úr sögunni. Vil-
oft hefði erfiðlega horft, og hjálmur Þór hafi stöðvað
töldu það í samræmi við þetta framsóknína, gert bandalag
starf sitt, að skila forustunni við heildsalana um skipt-
í hendur réttra manna á ingu innflutningsins og látið
hentugum tímamótum. Hjá alla samkeppni i innkaupum
samvinnuhreyfingunni væri _ hverfa úr sögunni.
Athugum þetta nú ofurlítið
nánara.
Innflutningur S. í. S.
Síðan Vilhjálmur Þór
tók
krafta sína og halda áfram við forustu S. í. S. hefir
ríkjanna, því að Rússar eru
nú farnir að óttast alvarlega,
að hún geti orðið Moskvu-
kommúnismanum erfiður ljár
í þúfu.
í þessu skyni var hinum að
komnu kommúnistum á
Berlínarfundinum fyrirskip-
að,
1) að leggja aukið kapp á
það, að hreiðra um sig í verka
lýðsfélögunum og ná ítökum
i vinstri flokkunum, einkum
alþýðuflokkunum, og
2) að beita sér af alefli í
hverjum þeim félagsskap og
hverri þeirri hrcyfingu, sem
hægt væri að skipuleggja und
ir þjóðræknisyfirskyni gegn
samvinnu við Bandaríkin.
Brynjólfur er nú kominn
heim aftur úr utanförinni og
má nú vænta þess, að bráð-
lega fari að sjást árangur af
henni. Samkvæmt því má
vænta þess, að kommúnistar
taki að senda ýmsum sam-
tökum og félögum „samfylk-
ingartilboð“ og að þeir reyni
að koma upp lepphreyfingum
sem hafi á sér þjóðræknis-
stimpil, en þeir sjálfir verða
þvi starfi, er svo giftusam-
lega hafði veriff márkað.
Það var sameiginlegt álit
allra, sem um þessi mál fjöll-
uðu þá, að Vilhjálmur Þór
væri sjálfsagður arftaki
þeirra, sem veitt höfðu Sam-
bandinu forustu að undan-
förnu. Hann hafði sýnt það
með störfum sínum í þágu
Kaupfélags Eyfirðinga, að
samvinnuhreyfingin átti ó-
venjulega glæsilegan og at-
hafnasaman leiðtoga, þar
sem hann fór. Víst er það, að
þeir menn, sem veitt höfðu
Sambandinu áður forustu,
treystu ekki öðrum betur til
að halda áfram starfi sínu.
Svipast yfir farna leið.
Það er fullkomin ástæða til
að liðnum þeim fimm árum,
sem liðin eru síðan Vilhjálm-
ur Þór gerðist forstjóri Sam-
bandsins, að gera sér nokkra
grein fyrir því, hvernig þær
vonir hafa ræzt, er til hans
voru gerðar, er hann tók við
þessu starfi. Öflug félagsmála
hreyfing eins og samvinnu-
hreyfingin þílrf jafnan
að gera sér ljóst, hvort hún
sækir fram, stendur í stað eða
er í afturför. Undir því er
framtíðarstarfið ekki sízt
komið.
Til þess er líka nokkuð rík-
ari ástæða nú í tilefni af því,
að undanfarið hefir í blaði
kommúnista verið haldið uppi
óvenjulega rætnum árás-
um gegn Vilhjálmi Þór sem
forvígismanni samvinnufélags
skaparins. Raunar eru þess-
ar árásir kommúnista mikil
viöurkenning, því að ekkert
hlutur kaupfélaganna í inn-
flutningnum fengist- stóraukr-
inn, þótt enn sé hann eigi eins
mikill og skyldi. Þetta hefir
mætt hörðustu mótspyrnu
heildsalanna, eins og að lík-
indum lætur. Þessari baráttu
er enn haldið áfram og er
þar ekki um neinn frið að
ræða. Sennilega hefir enginn
maður haldið því öllu einbeitt
legar fram en Vilhjálmur að
vinna þurfi að þvi að gefa
verzlunina frjálsa, svo að
samkeppnin í henni geti not
ið sin til fulls. Engum manni
í landinu er síður hægt að
bera það á brýn en Vilhjálmi,
að hann vilji útiloka sam-
keppni milli kaupfélaga og
kaupmanna. Og innkaup S.
í. S. hafa heldur ekki sýnt
það síðan Vilhjálmur tók við,
að það haldi ekki uppi sam-
keppni í innkaupum, þar sem
því verður við komið vegna
haftanna. Mættu kommúnist
ar vissulega minnast þess, að
í fyrravetur seldi t. d. Kron
epli mikið ódýrara en aðrir
smásalar í bænum af því að
það hafði skipti sín við S. í.
S., en þeir við heildsalana.
Og Kron hefir vissulega
þessa reynslu á mörgum fleiri
sviðum, svo að þessar árásir
kommúnista koma því sann-
arlega úr hörðustu átt.
Glæsilegir sigrar.
En samvinnuhreyfingin hef
ir ekki aðeins sótt fram á
áðurnefndu sviði undir for-
ustu Vilhjálms Þórs, heldur
hefir hún fært verulega út
starfsvið sitt.
Á þessum árum hefir sá
þó potturinn og pannan í.
Þannig reyna þeir nú t. d. að
starfrækja ýmiskonar þjóð-
ræknis- og friðarhreyfingar i
öðrum löndum.
Það verður hinsvegar að
teljast næsta ótrúlegt, að
kommúnistum verði mikið á-
gegnt þótt þeir grípi til slikra
starfshátta. Menn eru orðnir
vanir þeim, og Þjóðviljinn
tekur líka af allan vafa um
það, hver stefna kommún-
ista er. Hún er blind þjón-
usta við yfirgangsstefnu
Rússa. Þessvegna munu menn
ekki láta ginnast af kommún
istum, þótt þeir reyni að fela
sig bak við einhverja þjóð-
ræknis- eða friðargrímu.
Berlínarför Brynjólfs
Bj arnasonar er'og ný sönn-
un þess, hverra þjónn íslenzki
I kommúnistaflokkurinn er.
Sá flokkur, sem hefir gengið
svo augljóslega í erlenda þjón
ustu, aff foringjar hans eru
„kallaðir“ utan og stefna hans
er mótuö af erlendum aðilum
hefir fyrirgert allri tiltrú
þjóðhollra manna. Slíkur
flokkur verðskuldar það eitt
að einangrast og veslast upp,
og þau örlög mun íslenzki
kommúnistaflokkurinn líka
hljóta.
langþráði draumur sámvinnu
manna ræzt, að samvinnu-
hreyfingin eignaðist cigin
skipastól. Skipadeild S. í. S.
á nú tvö glæsileg ílutninga-
skip og það þriðja bætist við
á þessu ári. Rekstur þessara
skipa hefir ekki aðeins oft og
tiðum lækkað verulega vöru-
verðið, er néytendur hafa
þurft að greiða, heldur hefir
jafnframt tekist að borga nið
ur stofnkostnað þeirra, og
þannig lagður grundvöllur að
öruggari framtíðarrekstri.
Á þessum árum hefir verið
tekin upp myndarlega trygg
ingastarfsemi á vegum sam-
vinnuhreyfingarinnar, þar
sem samvinnufélögin hafa
getað tryggt eignir sínar.
Þetta hefir ekki aðeins gert
það kleift að lækka iðgjöld-
in, heldur hefir þannig s^fn-
ast fé til styrktar samvinnu-
hreyfingunni.
Á þessum árum hefir verið
unnið að því að endurbyggja
og fullkomna iðnaðarfyrir-
tæki S. í. S. á Akureyri, er
vinna úr jslenzkri ull og skinn
um. Þegar er komið á mark-
aðinn nokkuð af þeim nýju
vörum, sem þar verða fram-
leiddar og hljóta þær almennt
lof. Með þessum aðgerðum er
stefnt að því að koma ullar-
og skinnaiðnaði íslendinga i
nýtízkuhorf. Er hér tvímæla-
laust að ræða um hinar
merkilegustu og stórfeldustu
iðnaðarframkvæmdir, sem
átt hefir sér stað hér á siðari
árum, og jafnframt þær, er
munu hafa mestan gjald-
eyrissparnað í för með sér.
Þá er að nefna síðast, en
ekki sízt, stofnun og starf-
rekstur Olíufélagsins, er kom
ið hefir verið á fót fyrir for-
göngu og tilstyrk samvinnu-
hreyfingarinnar. Það er
fyrsta alíslenzka olíufélagið,
sem hér hefir verið starf-
rækt. Þrátt fyrir það, þótt
hinir eldri keppinautar væru
búnir að koma sér vel fyrir,
hefir það náð miklum og vax
andi viðskiptum. Þetta hefir
stafað af því, að það hefir
verið vel samkeppnisfært og
boðið hagstæðari kjör en
keppinautarnir. Þessvegna
hafa viðskiptin færst til þess.
Hér hefir vissulega náðst
mikill ávinningur, sem held-
ur ekki hefir farið fram hjá
mönnum víða um land. Ein-
mitt af þessum ástæðum, hef
ir Þjóðviljinn frá fyrstu tíð
gert sér sérstakt far um að
sverta Olíufélagið og jafnan
leitast við að breiða út um
það allskonar Gróusögur. Nið
urrifsmenn eins og kommún-
istar fjandskapast mest við
það, sem til bóta horfir og vel
er gert.
Franisóknin hefir
haldið áfram.
Mörg fleiri dæmi mætti
nefna um framsókn og eflingu
samvinnuhreyfingarinnar á
þeinf fáu árum, sem Vilhjálm
ur Þór hefir veitt henni for-
ustu. Það má t. d. af minni-
háttar dæmum nefna hina
nýju skrifstofubyggingu Sam
bandsins í Reykjavík, er ráð-
ist var í áður en kreppa tók að
(Framhald á 7. síðu.)
ÓfrelsitJ í útflutn-
ingsverzluninni
Allsöguleg ritdeila á sér nú
stað í Mþl. miili Sölurnig-
stöðvar hraðfrystihúsanna og
Félags ísl. stórkaupmanna.
Tilefnið er vöruskiptaverzlun,
sem Sölumiðstöðin og dóttur
fyrirtæki hennar, Miðstöðin,
hafa gert við Austurríki. Fé-
lag íslenzkra stórkaupmanna
telur, að þcssi viðskipti séu
hin óhagstæðustu og nefnir
ýms dæmi þess, að hinar
austurrísku vörur, sem hafa
verið keypar inn af umrædd-
um fyrirtækjum, séu miklu
dýrari en sambærilegar vörur
annars staðar frá. Þannig tel
ur það, að austurrískir heflar,
sem umrædd fvrirtæki hafa
flutt inn, séu 114% dýrari en
sambærilegir brezkir heflar,
austurrískar búrvogir, sem
þessi fyrirtæki hafa flutt ínn
74—78% dýrari en sambæri-
legar þýzkar búrvogir, austur-
rískir hitabrúsar, sem þessi
fyrirtæki hafi flutt inn, séu
79% dýrari en sambærilegir
brúsar frá Englandi og aust-
urrískur þakpappi, fluttur
inn af þessum fyrirtækjum,
sé 78% dýrari en enskur þak-
pappi. Aliar þessar tölur eru
miðaðar við smásöluverð.
Þess ber svo að gæta, að
Sölumiðstöðin telur sig hafa
selt þessar' vörur með 3ö%
lægri álagningu en heild-
verzlunum er leyfilegt.
Dæmi þessi sýna glöggt, að
vöruskiptaverzlun getur verið
varhugaverð og oft raunar
ekki annað en grímuklædd
gengislækkun. Þess, vegna
þarf að kappkosta að selja út
flutningsvörurnar sem mest
fyrir frjálsan gjaldcyri. Það
kann svo að bætast við hér að
innflutningsverzlunin er I
höndum aðila, sem kunna lít
ið til hennar, og gera því
lakari innkaup en ella. Því
miður virðist fyrirtækjum
eins og Sölumiðstöðinni og
Landsambandi ísl. útvegs-
manna ekki falla innflutn-
ingsverzlun, því að hjá Sölu-
miðstöðinni eða dótturfyrir-
tækjum hennar mun mega
finna mörg framangreind
dæmi, en hjá innflutnmgs-
deild L.f.Ú. mun hafa orðið
tap, sem skiptir mörgum
hundruðum þúsunda króna.
Tilefni þess, að framan-
greind deila Sölumiðstöðvar-
innar og heddsalanna er gerð
að umtalsefni hér, er þó ekki
framangreind atriði fyrst og
fremst, heldur eftirfarandi
ummæli í grein Félags ísl.
stórkaupmanna í Mbl. 10.
þ. m.:
„Þá hefði einnig verið frdð
legt að geta rætt nokkuð um
það almennt, hvort hyggilegt
sé frá sjónarmiði heildarinn
ar að veita Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna þá aðstöðu til
einkasölu, sem hún hef r rú
á hraðfrystum fiskafurðum,
en það verður ekki rakið hér.
Á það skal aðeins bent, að
slíks er ekki þörf vegna þes3
að verzlunarstétt landsins sé
ekki fær um að taka þátt I út
flutningnum að þessu leyti.
Hérlendum verzlunarfvrir-
tækjum berast sífellt óskir
erlendis frá um hagstæð kaup
á flestum tegundum íslenzkra
sjávarafurða, en venjulegast
er-ekki unnt að sinna slíkum
boðum vegna þess einkasölu-
fyrirkomulags, sem nú ræður
mestu í útflutningi okkar. í
þessu sambandi má svo benda
á, að íslendingar munu vera
(Framliald á 6. síðu ),