Tíminn - 16.02.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, föstudaginn 16. febrúar 1951.
39. blað.
Fjárhagssjálfstæði þjóðarinnar
Óhófleg eyðsla og of ör og
; ð ýmsu leyti óheppileg fjár-
ssting nýsköpunaráranna
efldi fjárhagslegu sjálfstæði
pjóðarinnar í tvísýnu. Það er
iú á allra vitorði, að hefði
Æarshallhjálparinnar ekki
íotið við; værum vér íslend-
ngar alþjóðaþurfalingar. Ó-
, afnvægi ríkir í þjóðarbú-
kapnum og viðskipta- og at-
innulíf reyrt í fjötra hafta
jg ófrelsis.
í náinni framtíð eru því
erin verkefni á sviði fjárhags
nála. Það verður að reisa
járhaginn við. Höfuðskil-
rðið til þess að þjóðin geti
taðið á eigin fótum fjárhags
ega er að jafnvægi verður að
íást í þjóðarbúskapnum. Þá
■r von til að hægt verði að
eka frjálsara viðskipta- og
tvinnulif.
Hér á eftir verður bent á
.okkur atriði, sem þarf að
ramkvæma til þess að
ryggja fjárhagssjálfstæði
' (jóðarinnar.
vireiðsluhallalaus fjárlög.
Eitt fyrsta og helzta skil-
yrðið er að afgreiða greiðslu-
íallalaus fjárlög fyrir upphaf
±;ess fjárhagsárs, sem þau
iga að gilda fyrir. Þetta hef-
r tekizt nú fyrir áramótin,
egna einbeittrar forustu fjár
íálaráðherra. En það er ekki
.ægilegt að afgreiða fjárlög-
.n greiðsluhallalaus og víkja
vo frá þeim í framkvæmd-
nni. Fjárlögunum verður að
ylgja í framkvæmdinni, til
æss að sú fjármálastefna, er
au fela í sér, komi að gagni.
Utlán bankanna og
: járfestingin.
Ef útlán bankanna fara
nikið fram yfir það fjármagn
em bankarnir hafa með hönd
.m, vegna eðlilegrar starf-
; emi þeirra og grípa verður til
aukinnar seðlaútgáfu, leiðir
það til verðbólgu. Þess vegna
verður útlánastarfsemin að
Iialdast í hendur við eðlilegt
rekstrarfé. En lánastarfsemi
cr nátengd fjárfestingunni
i ða framkvæmdum, sem verð
r.r að miða við það fjármagn,
rem á heilbrigðan hátt er
: iægt að tryggja til þess að
f tandast kostnaðinn við fram
kvæmdir. Það er því eðlilegt,
að fjárfestingin haldist í hend
t;r við fjárhagslega getu. —
Einnig verðum við að gæ.ta
} ess vandlega að ljúka með
< ðlilegum hætti framkvæmd-
m, sem þegar er byrjað á.
Við höfum því miður allt of
jaörg dæmi um hálfkláraðar
: ramkvæmdir.
ifköstin, kaupgjaldið og
1 innufriður.
Hvort þjóðinni vegnar vel
járhagslega fer eftir því,
>iver afköst hennar eru. Mik-
ii framleiðsla með hagkvæm-
vm rekstri leiðir til góðrar
járhagsafkomu. Það er því
•narkmiðið að auka afköstin
og framleiðsluna með aukn-
im iönaði, meiri og betri hag
iíýtingu hráefna o. s. frv.
En jafnhliða þessu verður
að auka skilning landsmanna
a því, að kaupgjald og laun
verði að miða við framleiðslu
vnagn. Það er engin lækning
að hækka kaupið í krónum,
ef krónan lækkar alltaf í
verði. Kaupmáttur krónunn-
ar verður að hækka eða að
haldast, þrátt fyrir hækkandi
laun. Það verður aðeins með
.meiri framleiðslu. í raun og
v:m er aðstaða launamanna
Ritstjórnargreln iir Degi
hin sama og þeirra, sem
hljóta laun við hlutaskipti.
Því meira framleiðslumagn,
því stærri hlutur, eða með
öðrum orðum hærri laun. Þeg
ar til lengdar lætur, er aukn-
ing afkasta hin eina raun-
verulega kjarabót. Þá er rétt
að taka það skýrt fram, að
launagreiðslur eiga réttilega
að vera eins háar og fært er,
án þess að mynda verðbólgu,
sem ófrávíkjanlega leiðir til
gengisfalls.
Þá er eitt háskafyrirbrigði,
sem virðist komið út í hrein-
ar öfgar, en það eru langvar-
andi.stöðvanir atvinnutækj-
anna. Hér verður ekki drepið
á það, hverjum það sé að
kenna, heldur aðeins bent á
skaðsemina fyrir fjárhagsaf-
komu þjóðarinnar. Sem dæmi
má nefna stöðvun togaraflot
ans í fjóra mánuði á s.l. ári,
sem ein veldur mun lakari af-
komu fyrir alla, sem við þann
rekstur vinna, svo og fyrir
þjóðina alla. Það verður að
vinna markvisst að því að
tryggja vinnufriðinn í land-
inu, svo að vinnuaflið og fram
leiðslutækin séu ekki ónotuð
tímunum saman.
Réttlát tekjuskipting.
Til þess að tryggja fjárhag
inn þarf að vinna að réttlátri
tekjuskiptingu í þjóðfélaginu,
ekki einvörðungu meðal ein-
staklinga, heldur og milli at-
vinnugreina. En slík tekju-
skipting má með engu móti
leiða til minni „total“ af-
kasta. Þeim mun meiri, sem
afköstin eru, þvl meiri trygg-
ing er fyrir góðri efnahags-
afkomu allra og þar með þjóð
arinnar. Sú regla, sem án efa
verður affarasælust, er að
menn beri úr býtum sem næst
sannvirði þeirrar vinnu, sem
mest á hlutaskiptagrundvelli
með þátttöku þeirra, sem að
henni vinna. Það verður þá
að varast, að fjötra einstakl-
ingana ekki um of, svo að
þeir geti notið hæfileika
sinna. Það má með engu
móti nota aðferðir, sem leiða
til andlegs ófrelsis og kúgun-
ar. En framleiðslan er undir-
staða fjárhagsafkomu þjóðar-
innar. Þess vegna verður að
búa framleiðslustéttunum
þau lífsskilyrði, að ekki þurfi
að óttast sífelldan flótta frá
undirstöðuatvinnuvegum þjóð
arinnar. Það hlýtur að leiða
til ófarnaðar.
Reksturskostnaður
ríkisins.
Með setningu fjárlaganna
er nú í fyrsta sinn um árabil
gerð tilraun til að draga úr
reksturskostnaði ríkissjóðs.
Hingað til hefir einungis ver
ið talað um það, en ekkert
gert. En það er hægara sagt
en gert. Hvar á að draga úr?
Á að fækka starfsmönnum og
hverjum? Það koma til greina
prestar, læknar, sýslumenn,
kennarar, lögreglumenn, for-
stjórar, skrifstofumenn o. s.
frv. Öllum ber saman um, að
embætti ríkisins séu of mörg,
en málin vandast þegar raun-
hæft á að benda á ákveðin
dæmi. Á að.fækka spítölum,
skólum, draga úr trygging-
um? Svo mætti lengi telja.
En það verður.að meta það,
sem vel er gert og er þar átt
við, að útgjöldin á fjárlög-
um eru nú nær því hin sömu
og í fyrra, þrátt fyrir stór-
hækkanir .
Ríkisábyrgðir.
i Yfirleitt er reynslan sú, að
' opinber rekstur leiði til meiri
og minni spillingar hjá þeim,
er við hann vinna. Þeir finna
minna til ábyrgðarinnar og
eru kærulausari um hag rík-
issjóðs en sinn eigin sjóð. Það
er á almanna vitorði, hve illa
er víða unnið í þjónustu rík-
isins. En það þarf ekki til
beinan ríkisrekstur. — íhlut-
un ríkisins um framleiðslu er
i oft vafasöm. Reynslan er okk
ur þar ólýgnust. Undanfarið
hefir sú stefna verið farin að
láta ríkissjóð ábyrgjast og
verðbæta útflutninginn. Rök
þarf ekki að nefna hér til að
sýna, að það hefir leitt til ó-
heilbrigðrar þróunar í at-
vinnulífi og fjármálum þjóð-
arinnar. Það er á almanna
vitorði. Þess vegna ber að
fagna því, að horfið hefir
| verið frá þeirri stefnu.
Fjárflótti.
( Það er opinbert leyndarmál,
að ýmsir fjársterkir menn
hafa flúið með fjármagn til
útlanda. Á nýsköpunarárun-
um kvað mikið að þessu. Mun
einkum hafa verið reynt að
koma fjármagni úr landi í
! sambandi við verzlunina. Það
er mjög þýðingarmikiö, að
hindra fjárflótta úr landi með
tilliti til fjárhagsafkomu þjóð
arinnar. — Þess vegna ber að
sporna við honum eins og
unnt er.
Hér að framan hefir verið
leitast við að benda á atriði,
sem þyrfti að koma í fram-
kvæmd til að tryggja fjár-
hagssjálfstæði þjóðarinnar.
Fjárhagskerfið er sjúkt. Þess
vegna er þörfin brýnni en
nokkru sinni áður og heimt-
ar heiðarleika og stefnufestu
þeirra, sem marka fjármála-
stefnuna.
Getar Bininuð feiti
valdið krabbamoini?
(Framhald af 3. síSu.)
fengu brúnuðu plöntufeitina,
kom fram krabbamein hjá 2
dýrum auk eins æxlis, sem
ekki var illkynjað.
Höfundarnir benda á, að
tilraunir þeirra styðji þá
skoðun, að brúnuð feiti sé ó-
holl fyrir magann. Dýrin fá
sár af henni og skúfæxli, og
þótt þeim tækist eiíki að
framkalla krabbamein í maga
með því að ala dýr á henni,
þá virðist svo sem breyting
verði ,á feitinni við hitann
þannig, að hætt sé við, að
krabbamein geti myndazt af
henni. Svo virðist, sem feitin
sé ekki sterkt carcinogen og
að langan tíma taki fyrir hana
að valda krabbameini, því að
2 ár af ævi rottunnar svara
til 50 ára hjá manninum eða
nálægt því.
Öll krabbamein eiga sér
langan aðdraganda, og ef
neyzla brúnaðrar feiti getur
valdið krabbameini í maga, er
fyrirhafnarlítið að forðast þá
meðferð á feitinni til mann-
eldis.
(Fréttabréf um
heilbrigðismál).
Gerlst áskrifendur aí«
ZJúnaniim
Áskriftarsfmi 2323
P. Jak. skrifar um skattgreið-
endafélagið nýjá og þar með al-
menna hugleiðingu um skatta-
mál, skemmtilega hressilega:
„Endur fyrir löngu var til hér
í borginni skattborgarafélag.
Það dó. Lát þess mun ekki hafa
verið auglýst. Að sögn lét það
eftir sig eignir nokkrar. Ségja
kunnugir, að stjórn þess félags
hafi notað arfleifðina til að
drekka erfi arfleifanda. Saga
þessa félags er í stuttu máli á
þessa leið: Það lifði stutt, starf-
aði lítið, og fékk hægt andlát.
Nú er búið að stofna nýtt
skattborgarafélag hér í Reykja-
vík. Saman komu nokkrir menn
í Listamannaskálanum til þess-
arar félagsstofnunar.
Meðal stofnendanna eru
nokkrir auðjöfrar, milljónamær
ingar. Þeir eru þungir og feitir.
Hafa þeir ekki séð tærnar á
sér um mörg ár fyrir ýstrunni.
Það brakaði í stólunum, þegar
þeir settust á þá. Svo er fall-
þungi þeirra mikill. Ræður voru
haldnar, og hvatt var til and-
legrar atlögu gegn ríkis- og bæj-
arvöldum, vegna skattaþunga.
Margar ræður voru haldnar. All
ar voru þær hver annari líkar.
Hefði vel mátt komast af með
eina, enda kom enginn fram
með nýjung í máli þessu. Mér
fannst allir sammála um, að
þeir fátæku ættu að bera skatta
byrðarnar og leggja ætti mikla
skatta á atvinnuleysingja. Má
vera að mér hafi misheyrzt.
Einnig má vera, að ég hafi mis-
skilið ræðumennina. Eitt er þó
víst, að allir voru sammála um,
að skattar væru of háir í voru
ríki.
Einhversstaðar er hann Saló-
mon sálugi látinn segja, að af
munni heimskingjans freyði vit-
leysa. Þetta er máske satt. Saló-
mon kóngur hefði þó mátt bæta
því við, að af vörum speking-
anna freyddi stundum vitleysa.
Sannaðist það átakanlega í
Listamannaskálanum við þetta
hátíðlega tækifæri. Sagan segir,
að himnasmiðurinn hafi sagt
við vora fyrstu móður: Með
þjáningum skalt þú börn þín
fæða, en hafa þó jafn mikla
tilhneigingu til manns þíns eft-
ir sem áður. Ég hygg að hann
hafi sagt fleira. Hann mun hafa
sagt við auðjöfra þjóðar vorr-
ar: Með þjáningum skaltu
greiða skatta þína, en vera þó
jafn gráðugur í fé eftir sem áð-
ur.
Víst er um það. Skattabyrði
fólksins er mikil. Veldur margt
um, sem of langt yrði hér upp
að telja. Hitt mun þó víst að
fjölmargar þjóðir búa við erfið-
ari skattakjör en við. Sagt er
mér, að Finnar hafi orðið að
greiða, eftir síðari heimsstyrj-
öld, 25% eignaskatt og skyldu
skattborgarar þess lands greiða
þessa fjárhæð á næstu fjórum
árum. Þegar þau fjögur ár voru
liðin, þá var lagður enn 25%
eignaskattur á þessa sömu skatt
borgara. Með öðrum orðum urðu
þessir menn að láta helming
eigna sinna á átta árum. Býst
ég við að auðjöfrar Reykjavíkur
borgar mundu missa mikið af
sinni ágætu matarlyst, ef þeir
yrðu að búa við svona skatta-
kjör. Við þykjumst búa við mikla
skattaáþján, en ég held að þetta
sé misskilningur. Sú þjóð, sem
er jafn fámenn sem við erum,
en hefir þó ráð með að drekka
vín árlega fyrir ca. 50 milljónir
króna og neyta tóbaks árlega
fyrir ca. 30 milljónir króna, er
sízt sliguð undir sinni skatta-
byrði. Ég held það væri hollara
fyrir þegna þjóðfélagsins að
greiða fé sitt í skatta til bæjar-
og ríkissjóðs, en eyða eignum
sínum í að éta og drekka sér
til dómsáfellis.
Ég held, að þrjóska okkar við
að greiða opinber gjöld stafi
frá þeim tímum, ér allir skattar
hér fóru úr landi og á konungs
borð. Nú er nokkru öðru máli
að gegna, þar sem öll skatta-
fúlgan er á hringrás innanlands.
Skattpeningurinn kemur því
aftur í þess vasa, sem hann
lætur. Ef menn eru reiðir við
ríkis- og bæjarvöld fyrir skatta-
álögur og annað syndsamlegt
athæfi, þá er ekki annað, en
breyta til um forráðamenn ríkis
og bæja. Þetta er verk kjósend-
anna, en ekki verk fámenns
félags. Þeir, sem eru óánægðir
með útsvör sin hér í borginni,
ættu að steypa bæjarstjórnar-
meirihlutanum af stóli við
næstu kosningar. Ég sé ekkert
því til fyrirstöðu. Mín sann-
færing er, að ekki mundi Reykja
vik sökkva undir reiði guðanna,
þótt aðrir færu með bæjarvöld-
in, en fara nú. Hitt er annað
mál, hvort breytt yrði til batn-
aðar. Úr því yrði tíminn að
skera. Býst ég við, að hver, sem
fer með völd í voru landi þá
þurfi þjóðfélagið sinna muna
með. Við erum frumbýlingar,
sem þurfum margt að gera og
mikið að bæta og breyta til sjáv-
ar og sveita, ef vel á að fara.
Það er ekki þjóðarhamingja, að
þjóðarauðurinn safnist á nokkr
ar fjölskyldur, sem geti velt
sér í annara sveita og étið og
drukkið hann sér til dómsáfellis.
Við þekkjum þjóðarhamingju
þá, sem dafnar og lifir í slíku
fyrirkomulagi.
Engu vil ég spá um framtíð
skattborgarafélags Reykjavíkur.
Ég held, að við séum illa félags-
lega þroskuð þjóð, sem þurfum
að taka miklum framförum í
þeim efnum. Við höfum hér
urmul af félögum í borginni.
Sumir borgarbúar eru í svo mörg
um félögum, að þeir gjalda allt
að 2000 krónur árlega í félags-
gjöld. Menn . eru hér önnum
kafnir velflest kvöld á félags-
fundum fram á nætur, fjarri
sínum heimilum. Skemma sum
ir sitt heimilislíf með þessu
kvöldflakki og sumir jafnvel
eyðileggja það. Þó er það bót í
máli, að velflest félög halda
sjaldan eða aldrei félagsfundi,
en senda innheimtumenn heim
til félagsmanna eftir félagsgjöld
unum og er þá upptalið um ár-
legu starfsemina. Sum virðast
einkafyrirtæki stjórnanna. Um
árangur af félagsstarfseminni
virðist allt eða margt á huldu,
en aðalverk stjórnanna að lofa
sjálfa sig fyrir vel unnin störf,
enda verða stjórnimar að tala,
þegar verkin tala ekki. Mín
skoðun er, að sameina ætti fast
eignaeigendafélag Reykjavíkur
og skattborgarafélagið, þau eru
skyld. Þykir mér líklegt að eitt
sameinað orkaði meiru en tvö
sitt í hvoru lagi“.
Þá hafið þið hugleiðinguna
þarna.
Starkaður gamli.
Bændur! Athugið!
Ungur maður úr sveit, vanur allri algengri sveita-
vinnu, óskar eftir ársvist á sveitaheimili.
Þeir, sem vildu sinna þessu, sendi tilboð, ásamt upp-
lýsingum, til Tímans, markt: „Starf — 15“.
♦*♦♦♦♦•*•♦♦♦*♦•♦*•♦•♦•♦••♦♦•*•